Datum 2 februari 2017 Nummer 2017-03- Datum commissievergadering 14 februari 2017 Datum raadvergadering 28 februari 2017 OPLEGGER Registratienummer 2017-00369 / 16Z.003708 Onderwerp Portefeuillehouder Beleidsplan 'Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden- Delfland 2017-2019' Annemiek de Goede-van Tiel Uiterste behandeldatum (+reden) Eerdere besluitvorming 28 februari 2017 Betreft o.a. de toezegging gedaan naar aanleiding van de Motie uitbreiding doelgroep Collectieve Aanvullende Verzekering om op korte termijn de financiële gevolgen in beeld te brengen van uitbreiding van deze regeling. Samenvatting Te nemen besluit In Midden-Delfland moet 2,4% van de bevolking rondkomen van een inkomen lager of gelijk dan 110% van het Wettelijk sociaal minimum (Wsm). Dit ligt fors lager dan het landelijk gemiddelde van 10%. Desondanks vinden we leven in armoede niet acceptabel. In Midden- Delfland bestaan diverse regelingen om mensen levend op of onder 110% Wsm te ondersteunen. Een overkoepelend en integraal armoedebeleid ontbrak tot op heden. Het bijgevoegde beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 voorziet hierin. Doel van dit beleid is de oorzaken en directe gevolgen van armoede zo te beïnvloeden, dat we voorkomen dat onze inwoners in armoede leven. Wij stellen u voor het beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 vast te stellen. Ter financiering van diverse voorstellen uit het beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 stellen wij u voor de extra middelen die het Rijk structureel beschikbaar stelt voor het bestrijden van armoede onder kinderen, structureel toe te voegen aan het budget voor bijzondere bijstand door middel van het vaststellen van begrotingswijziging 2017-06. Voor 2017 betreft dit een bedrag van 42.420,-. Tevens stellen wij u voor de resterende middelen uit de Motie Midden-Delfland Solidair à 65.880,- vrij te geven voor incidentele kosten die samenhangen met het voorkomen en het bestrijden van armoede. Tot slot stellen wij voor de uitvoering van de Motie Midden-Delfland Solidair als afgedaan te beschouwen, omdat de uitgangspunten van de motie zijn opgenomen in het reguliere armoedebeleid. De raad besluit: 1. het beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 vast te stellen; 2. de middelen die het Rijk structureel beschikbaar stelt voor de bestrijding van armoede onder kinderen structureel toe te voegen aan het budget voor bijzondere bijstand (in 2017 42.420,-) door begrotingswijziging 2017-06 vast te stellen; 3. de resterende middelen van de Motie Solidair à 65.880,- vrij te *2017-00369*
Bijlagen Advies commissie geven voor incidentele kosten die samenhangen met het voorkomen en bestrijden van armoede; en 4. de uitvoering van de motie Midden-Delfland solidair als afgedaan te beschouwen omdat de uitgangspunten van de motie zijn opgenomen in het reguliere armoedebeleid. Beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden- Delfland 2017-2019 Raadsbesluit o Akkoord / o Niet akkoord opmerking: Arjan de Vos griffier Arnoud Rodenburg burgemeester 2
Inleiding In Midden-Delfland bestaan diverse regelingen om mensen levend op of onder 110% Wsm te ondersteunen. Een overkoepelend en integraal armoedebeleid ontbrak echter tot op heden. Het bijgevoegde beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 voorziet hierin. Doel van dit beleid is de oorzaken en directe gevolgen van armoede zo te beïnvloeden, dat we voorkomen dat onze inwoners in armoede leven. De inzet is gericht op het voorkomen van armoede en het zo snel mogelijk hulp bieden aan die huishoudens die in armoede vervallen. Hoe langer de armoede duurt, hoe moeilijker het wordt om aan de val te ontsnappen. Het beleid is gericht op alle doelgroepen met bijzondere aandacht voor huishoudens met kinderen en langjarige minima. Het beleid is geformuleerd vanuit de volgende uitgangspunten: Armoede is meer dan een financieel probleem; Integraal beleid en integrale aanpak; Aandacht voor gedrag en focus op meer bandbreedte; Preventie en maatwerk. Wat willen we met het beleid armoedebestrijding en schuldhulpverlening bereiken? Iedereen doet mee in Midden-Delfland!; Voorkomen van (langdurige) armoede en schulden; Bevorderen van gezond financieel gedrag; Verminderen van armoede bij kinderen en jongeren; Actualiseren van inkomensondersteunende regelingen en vergroting van het bereik; Aandacht voor nieuwe doelgroepen. Wij stellen u voor het beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 vast te stellen. Ter financiering van diverse voorstellen uit het beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 stellen wij u voor de extra middelen die het Rijk vanaf 2017 structureel beschikbaar stelt voor het bestrijden van armoede onder kinderen, structureel toe te voegen aan het budget voor bijzondere bijstand. Voor 2017 betreft dit een bedrag van 42.420,-. Tevens stellen wij u voor de resterende middelen uit de Motie Solidair à 65.880,- vrij te geven voor incidentele kosten die samenhangen met het voorkomen en het bestrijden van armoede en hiermee de uitvoering van de Motie Midden-Delfland Solidair als afgedaan te beschouwen, omdat de uitgangspunten van de motie zijn opgenomen in het reguliere armoedebeleid. Beoogd effect We willen armoede onder onze inwoners voorkomen en oplossen waar mogelijk, om op deze wijze iedereen mee te kunnen laten doen in de Midden-Delflandse samenleving. Argumenten 1. Leven in armoede is niet acceptabel In Midden-Delfland leeft 2,4% van de bevolking van Midden-Delfland van een inkomen lager of gelijk dan 110% van het Wettelijk sociaal minimum (Wsm) en groeien 2,8% van onze jongeren op in een gezin met een minimuminkomen. Ondanks dat de percentages fors lager liggen dan het landelijk gemiddelde, vinden we leven in armoede niet acceptabel. Armoede is een complex verschijnsel en moet in samenhang bekeken worden met inkomen, maatschappelijke participatie, opleidingsniveau, arbeidsmarktperspectief, zelfredzaamheid, gezondheid en de woon- en leefomgeving van mensen. We benaderen armoede daarom vanuit een brede definitie. 2. Gevolgen van armoede zijn groot De gevolgen van armoede zijn groot, ook voor kinderen. Schaarste leidt tot andere denk- en gedragspatronen. De focus ligt op de korte termijn en op overleven met bijbehorende keuzes. Kinderen van arme ouders ontwikkelen zich minder, kennen minder groei en hebben minder 3
mogelijkheden. Armoede kan personen en zeker kinderen beperken in hun maatschappelijke deelname, gezondheid en ontwikkeling. Armoede leidt tot uitsluiting en uitsluiting leidt tot armoede. Dit willen we voorkomen. Kanttekeningen 1. De huidige budgetten zijn ontoereikend om alle voorstellen in het beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 op korte termijn door te voeren. Zie kopje financiën. Financiën Om alle voorstellen in het beleidsplan Armoedebestrijding en schuldhulpverlening in Midden-Delfland 2017-2019 tot uitvoer te brengen, zijn extra middelen nodig, zowel incidenteel als structureel. Vergroten bereik Collectieve Aanvullende Verzekering (CAV) Midden-Delfland via DSW Net als bijna iedere gemeente in Nederland biedt onze gemeente inwoners met een laag inkomen een Collectieve Aanvullende Zorgverzekering (CAV) aan. Hiervoor werken wij samen met DSW. Op dit moment maakt circa 39% van de doelgroep tot 110% Wsm gebruik van de CAV. We streven naar een bereik van 60% per 1 januari 2019. Het vergroten van het bereiken van de CAV kan onder andere door: Het ook aanbieden van de CAV op de AV-standaard momenteel is een van de voorwaarden om voor de CAV in aanmerking te komen een AV-topverzekering bij DSW. Dit kan voor de doelgroep minima een drempel zijn. Door de CAV ook aan te bieden op de (goedkopere) AVstandaard, kunnen meer inwoners profiteren van de voordelen; premiekorting geven om zo de verzekering aantrekkelijker te maken; de inkomensgrens voor de CAV verhogen naar 120 of zelfs 130%; en een combinatie van deze maatregelen. Tijdens de begrotingsbehandeling op 8 november 2016 hebben wij u toegezegd de financiële gevolgen in kaart te brengen, indien wij de inkomensgrens voor de CAV Midden-Delfland verhogen naar 120% Wsm. In het onderstaande overzicht leest u deze financiële gevolgen: Bereik 39% Bereik 60% inkomens Kosten Premiekorting Totaal Kosten Premiekorting Totaal grens 110% 11.934,- 21.060,- 32.994,- 24.480,- 32.400,- 56.880,- 120% 17.238,- 30.420,- 47.658,- 35.360,- 46.800,- 82.160,- Indien wij kiezen voor het verhogen van de inkomensgrens van 110% naar 120% Wsm liggen de meerkosten ten opzichte van nu +/- tussen 5.300,- en 10.900,- structureel per jaar, al naar gelang het bereik van de regeling. Indien wij daarnaast kiezen voor het bieden van premiekorting van 10,- per maand liggen de meerkosten tussen 14.500,- en 25.250,- structureel per jaar. Het aanbieden van de CAV op de AV-standaard kost naar verwachting structureel 3.500,- per jaar extra. Deze kosten kunnen naar verwachting binnen het huidige budget worden opgevangen, mits u de extra middelen voor armoedebestrijding onder kinderen die het Rijk beschikbaar stelt, structureel toevoegt aan het bijzondere bijstandsbudget. Het is mogelijk de CAV Midden-Delfland gedurende het lopende kalenderjaar te wijzigen. Hiermee kunt u het bereik vergroten onder onze inwoners, die al verzekerd zijn bij DSW maar nu nog niet aan de voorwaarden voldoen. Overstappen van de ene naar de andere zorgverzekering kan pas weer per 1 januari 2018. De financiële gevolgen van de eventuele wijzigingen op de CAV Midden-Delfland nemen wij op in de begroting van 2018 en verder. 4
Extra middelen armoedebestrijding kinderen Het Rijk stelt vanaf 2017 100 miljoen structureel extra middelen beschikbaar voor de bestrijding van de gevolgen van armoede onder kinderen, waarvan 85 miljoen voor gemeenten. Hierover zijn bestuurlijke afspraken gemaakt tussen het Rijk en de VNG. Voor Midden-Delfland is voor 2017 42.420,- beschikbaar. Voor de daaropvolgende jaren wordt het beschikbare budget jaarlijks over de gemeenten verdeeld op basis van gegevens van het CBS over kinderen met een kans op armoede. In de mei-circulaire van 2017 wordt het bedrag bekend voor 2018. Midden-Delfland maakt gebruik van het Jeugdsportfonds (JSF) en het Jeugdcultuurfonds (JCF). Daarnaast verstrekken we ten behoeve van jongeren onder andere bijzondere bijstand voor schoolkosten, computers, fietsen en zwemlessen. Al deze kosten worden betaald uit de post bijzondere bijstand voor inwoners, jonger dan de AOW-gerechtigde leeftijd. In 2016 is totaal een bedrag van circa 37.500,- besteed aan regelingen die ten goede komen aan kinderen. De verwachting is dat dit bedrag de komende jaren stijgt. De komende jaren zetten we actief in op communicatie om de regelingen meer bekend maken. Ook willen we aanvraagprocedures versimpelen, bijvoorbeeld door het bundelen van regelingen. Om deze kosten te kunnen betalen, stellen wij u voor de extra middelen voor armoedebestrijding onder kinderen structureel toe te voegen aan deze post. Hierdoor blijft er op deze post naar verwachting voldoende geld over voor bijvoorbeeld het geven van premiekorting op de CAV en het verhogen van de inkomensgrens van de CAV van 110% naar 120% Wsm. Desgewenst kunnen we deze wijzigingen al in 2017 doorvoeren. De middelen die het Rijk structureel beschikbaar stelt voor de bestrijding van armoede onder kinderen verwerken wij administratief in de Voorjaarsnota 2017. De inzet van de resterende middelen van de Motie Solidair hebben wij verwerkt in begrotingswijziging 2017-6. Een volledig overzicht van alle wijzigingen ten opzichte van de primitieve Begroting 2017-2020 ziet u in onderstaande tabel: Overzicht Begrotingswijzigingen 2017 (stand 28-02-2017) Nr. Besluit (onderwerp) Datum besluit 1 Uitkomsten septembercirculaire 2016 en aanpassen dekkingsvoorstel 08-11-2016 2 Uitwerking amendement Organisatieontwikkeling en Personeelsbudget 08-11-2016 3 Doorgeschoven budgetten vanuit najaarsnota 2016 13-12-2016 4 Energievisie Midden-Delfland 13-12-2016 5 vgrp 2016-2020 13-12-2016 Regeling compensatie eigen risico zorgkosten Sinds 1 januari 2015 heeft het Rijk de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatie Eigen Risico (CER) afgeschaft. Sindsdien ontvangen gemeenten extra middelen om de doelgroep met veel zorgkosten te compenseren. De overdracht naar de gemeenten is gepaard gegaan met een forse bezuiniging. Gezien de beperkte middelen hebben wij er toentertijd voor gekozen om meer vergoedingen op te nemen in de CAV Midden-Delfland. Sinds 2015 zit hierin tevens een financiële compensatie voor diegenen, die gedurende het kalenderjaar het verplichte eigen risico zorgkosten gedeeltelijk of geheel verbruiken. Inwoners met een zorgverzekering elders, kwamen tot op heden niet voor een compensatie eigen risico in aanmerking. Recent hebben wij de concept Regeling tegemoetkoming eigen risico zorgkosten Midden-Delfland 2015-2017 vastgesteld en ter advisering voorgelegd aan de Adviesraad Sociaal Domein. Deze regeling voorziet in een compensatie voor het verplichte eigen risico voor minima, die elders verzekerd zijn of waren. Bij voorkeur stellen wij deze regeling met terugwerkende kracht tot en met 2015 vast. Voor het betalen van compensatie over de jaren 2015 en 2016 verwachten wij maximaal 15.000,- aan incidentele extra middelen nodig te hebben. Resterende middelen Motie Solidair In 2012 heeft de u de Motie Solidair aangenomen en voor de jaren 2012 t/m 2015 in totaal 100.000,- beschikbaar gesteld voor financiële noodhulp voor die personen, die tussen wal en schip dreigden te geraken. Deze extra middelen hebben wij onder andere ingezet op aan te sluiten bij de 5
Stichting Urgente Noden (SUN) in Delft. Zij verlenen financiële noodhulp als bijzondere bijstand of schuldhulpverlening niet mogelijk is. Deze financiële noodhulp bekostigen zij via fondsenwerving. Onze bijdrage aan de SUN bedraagt een jaarlijks subsidiebedrag van 2.500,-. Gedurende de looptijd van de Motie Solidair bleek dat het verlenen van financiële ondersteuning vanuit de bijzondere bijstand en incidentele noodhulp vanuit de SUN voldoende was. In de jaren 2012 tot en met 2015 hebben wij deze middelen daarom ingezet voor incidentele kosten voor armoedebestrijding en het voorkomen van schulden in brede zin, zoals aan: subsidie SUN over de jaren 2013 t/m 2015; subsidie Schuldhulpmaatje (SHM) over de jaren 2013 t/m 2015; het aanbieden van budgettrainingen in de jaren 2013 t/m 2015; incidentele opstartkosten JSF/JCF; en de kosten van de armoedemonitor en de inkomenseffectrapportage. De subsidies van de SUN, SHM en de kosten van de budgettrainingen zijn inmiddels structureel opgenomen in de begroting. De structurele kosten van het JSF/JCF betalen wij uit het bijzondere bijstandsbudget. De uitgangspunten van de Motie Midden-Delfland Solidair zijn op deze wijze structureel ingebed in het armoedebeleid. We stellen u daarom voor de uitvoering van de Motie Midden-Delfland Solidair als afgedaan te beschouwen. Het restant van de middelen Motie Solidair bedraagt ruim 65.880,-. Deze middelen staan nog gereserveerd. Graag zouden wij deze middelen ook in de toekomst in willen zetten voor incidentele kosten die samenhangen met het voorkomen en bestrijden van armoede, waaronder in ieder geval: de kosten van de compensatie eigen risico over de jaren 2015 en 2016, naar verwachting maximaal 15.000,-; communicatiekosten voor het vergroten van het bereik van minimaregelingen ( 7.000,-); en eventuele kosten die samenhangen met preventieactiviteiten en voorlichtingsbijeenkomsten ter voorkomen van schulden. Wij stellen u daarom voor de resterende middelen van de Motie Solidair beschikbaar te stellen voor incidentele kosten die samenhangen met het voorkomen en bestrijden van armoede in Midden- Delfland. Communicatie Vervolgstappen Reactie college op commissiebehandeling 6