Nr: 2008-03- Schipluiden: 19 maart 2008 Onderwerp: Kaderrichtlijn Water Aan de Raad Inleiding Het Europese Parlement heeft, met het vaststellen van de KaderrichtlijnWater (KRW), de lidstaten opgedragen maatregelen te nemen om de waterkwaliteit aanzienlijk te verbeteren. Het gaat hierbij om de kwaliteit van de woon- en leefomgeving van de burgers. Onder leiding van het Hoogheemraadschap van Delfland hebben gemeenten, provincies, waterschappen en maatschappelijke organisaties de afgelopen twee jaar overlegd over de ambities voor de verbetering van de waterkwaliteit en de daarvoor benodigde maatregelen. Dat overleg heeft geleid tot een voorlopig maatregelenpakket waarmee kan worden voldaan aan de richtlijn. Van de gemeenten wordt vooral gevraagd om de bestaande afspraken in o.a. rioleringsplannen en waterplannen verder tot uitvoering te brengen. Daarnaast zijn in elke gemeente nieuwe maatregelen nodig om samen met het hoogheemraadschap natuurvriendelijke oevers aan te leggen. Van de gemeente wordt gevraagd om, daar waar zij initiatiefnemer of opdrachtgever is van ruimtelijke ontwikkelingen aangrenzend aan een KRW-waterlichaam, de mogelijkheid tot het aanleggen van natuurvriendelijke oevers te onderzoeken in de planvorming en, waar haalbaar, natuurvriendelijke oevers in te passen in de ruimtelijke ontwikkeling. De gevraagde maatregelen voor en bijdragen van onze gemeente zijn in dit voorstel opgenomen. Over het te volgen proces zijn op landelijk niveau afspraken gemaakt. Na een uitgebreide procedure van afstemming binnen en tussen de regio s zal het Rijk uiteindelijk in december 2009 het stroomgebiedbeheersplan Rijn Delta aan Europa aanbieden. Het hier voorliggende voorstel is een eerste stap in dit proces. U wordt gevraagd om nu een principebesluit te nemen over de doelen van KRW-Delfland en over de bijdrage van de gemeente aan het concept maatregelenpakket voor de periode 2010-2015. Status van de besluitvorming en tijdpad De bestuurlijke besluitvorming over het stroomgebiedbeheersplan vindt plaats in verschillende stappen, waarbinnen de afstemming tussen de verschillende schaalniveaus wordt georganiseerd. Voor de gemeenten zijn hieruit zijn drie mijlpalen voor de gemeenten in de besluitvorming te herleiden: - het principe besluit over de resultaten van het gebiedsproces binnen de regio volgens het voorliggende voorstel (begin 2008). - het ontwerp besluit na de (boven) regionale afstemming, binnen het stroomgebied Rijn-West, voorafgaand aan inspraakprocedure (uiterlijk 1 november 2008). - Het definitieve besluit bij de gemeenten (en ook de andere partners in de regio) na de inspraakprocedure (eind 2009). De bovenregionale afstemming vindt plaats in het deelstroomgebied Rijn-West, omvattende de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant. Hiervoor functioneert het Regionaal Bestuurlijk Overleg (RBO), waarin alle inliggende waterschappen en provincies bestuurlijk zijn vertegenwoordigd. De inbreng vanuit de gemeenten wordt behartigd door een delegatie van gemeentebestuurders. Voor de regio Haaglanden is dit de heer G.A.A.. Verkerk, burgemeester van Delft. Voor de regio Rotterdam is dit de heer L. Bolsius, wethouder van Rotterdam. De afspraken van het RBO (waarin de regionale afspraken zijn geïntegreerd) worden vastgelegd in de Nota Schoon Water Rijn-West. Voorafgaand aan de inspraak over de ontwerpplannen en -besluiten van
gemeenten, provincie en waterschap volgt uiterlijk 1 november 2008 een ontwerpbesluit van de individuele overheden. Uiterlijk 22 december 2009 stuurt de staatssecretaris van Verkeer & Waterstaat het stroomgebiedbeheersplan (SGBP) naar de Europese Commissie. Het SGBP is het formele (juridische) plan, waarmee de lidstaten op stroomgebiedniveau rapporteren over de KRW-verplichtingen. Wettelijk kader Vanaf het jaar 2000 is de Europese KaderrichtlijnWater (KRW) voor alle lidstaten van kracht. In Nederland wordt het waterbeleid geregeld in de Nota Waterhuishouding (1998), de provinciale waterhuishoudingsplannen en regionale waterbeheersplannen. De KRW kent uiteraard deze planfiguren niet en vraagt om het opstellen van een stroomgebiedbeheersplan (SGBP). Om niet nog een extra planfiguur te introduceren is in de Nederlandse wetgeving (implementatiewet KRW 2005) gekozen om het stroomgebiedbeheersplan in te bedden in de bestaande planvormen. Daarom vinden de KRWafspraken hun weg (voor zover niet al is gebeurd) in de waterplannen. Spelregels KRW De KRW kent het karakter van een resultaatsverplichting. Dit betekent dat de doelen en maatregelen die aan de Europese Commissie worden gerapporteerd, ook daadwerkelijk moeten worden gehaald en uitgevoerd. Bij de implementatie van de KRW wordt onderscheid gemaakt in drie planperiodes: 2009-2015, 2015-2021 en 2021-2027. Vanaf het eerste SGBP (2009-2015) geldt als resultaatsverplichting het uitvoeren van de te nemen maatregelen in die periode. De KRW-doelen behoeven niet persé al in 2015 te worden gehaald. Als realisatie in 2015 praktisch gezien onmogelijk is of als het leidt tot buitenproportionele kosten, is het mogelijk de doelen in 2021 of (uiterlijk) in 2027 te halen. Op dit moment werken alle partijen aan de eerste stroomgebiedbeheersplannen voor de planperiode 2010-2015. Deze liggen nu ook ter besluitvorming voor. Gemeentelijke maatregelen tellen pas mee voor de KRW als er een expliciet raadsbesluit over is genomen. Dit kan een raadsbesluit zijn in het kader van een water - of rioleringsplan. Soms is dit echter niet mogelijk in verband met de planning van deze plannen en is een apart raadsbesluit over de KRW noodzakelijk. Gelet op het tijdspad wordt u voorgesteld om ten aanzien van het principe nu een apart raadbesluit te nemen. Voor de definitieve invulling en een definitief besluit zullen de maatregelen in het waterplan geïmplementeerd worden. Hiertoe kan het besluit tot vaststelling van het waterplan als vaststelling van de KRW maatregelen dienen waardoor een apart raadsbesluit over de KRW niet nodig is. Voor de gemeenten zijn geen wettelijke verplichtingen ter uitvoering van de KRW in de wet opgenomen. In het geval een gemeente niet de vereiste maatregelen neemt, hebben provincie, rijk en waterschap wel via de bestaande planvormen dwangmaatregelen achter de hand. KRW uitwerking via het gebiedsproces De kern van de KRW-uitwerking is het gebiedsproces. Het gebiedsproces is een open samenwerkingsproces, waarbij waterschappen, gemeenten, provincies en rijk gezamenlijk voorstellen uitwerken voor de doelen, de maatregelen en de kosten op het niveau van afzonderlijke waterlichamen. Waterlichamen zijn gebieden met een samenhangende hoofdwaterstructuur. Provinciale Staten stelt in het besluitvormingstraject rondom het Provinciaal Waterplan formeel de begrenzing en status van de waterlichamen vast. Er wordt in het gebiedsproces gestreefd naar consensus over alle aspecten. Er zijn verschillende gebiedsprocessen: voor regionale oppervlaktewaterlichamen, grondwaterlichamen en waterlichamen in rijkswateren. Het Bestuurlijk Overleg (BO) KRW Delfland geeft sturing aan het gebiedsproces. Het BO KRW Delfland heeft op 5 december 2007 ingestemd met het concept maatregelenpakket. Het heeft daarmee aangegeven dat het pakket voldoende draagvlak heeft om het voor te leggen aan de afzonderlijke gemeenten, de provincie en het waterschap. 2
Het Bestuurlijk Overleg KRW Delfland heeft ook ingestemd met het aanleveren van het voorlopige maatregelenpakket aan het RBO Rijn-West. Zoals hiervoor aangegeven, worden in maart 2008 de maatregelpakketten afgestemd, die zijn aangeleverd vanuit de verschillende waterschapsgebieden voor Rijn-West. Deze afstemming kan leiden tot het verzoek om eerder tijdens het gebiedsproces gemaakte keuzes te heroverwegen. Doelen, maatregelen en strategie In 2006 hebben de waterschappen, in samenwerking met alle gemeenten, de provincie Zuid-Holland en Rijkswaterstaat Zuid-Holland, een eerste globale verkenning uitgevoerd. In 2007 is deze verkenning van mogelijke doelen en maatregelen verfijnd tot op het niveau van de afzonderlijke waterlichamen en deelgebieden. Het Bestuurlijk Overleg KRW Delfland heeft ambitieuze doelen vastgesteld. Het wil fasegewijs naar een zo hoog mogelijk kwaliteitsniveau in het gehele beheersgebied, met name gericht op reductie van stikstof en fosfaat en verbetering van de ecologische kwaliteit. Voor stikstof wordt voor de periode tot 2015 binnen geheel Delfland een reductie van ruim 50 % nagestreefd. Daarnaast wordt in de planperiode 2016-2027 onderzocht op welke manier de regionale overheden zouden kunnen bijdragen aan het verder terugdringen van de stikstofbelasting van het watersysteem. Voor de ecologische kwaliteit is het streven om in 2015 gemiddeld 30% van de inrichtingsopgave gereed te hebben en in 2027 gemiddeld 50%. Voorgesteld wordt om de benadering te kiezen waarbij: - de maatregelen die in de gemeentelijke water- en rioleringsplannen zijn of worden opgenomen, daadwerkelijk worden uitgevoerd; - partijen afzonderlijk en gezamenlijk ruimtelijke ontwikkelingen benutten om aanvullende maatregelen te nemen of te laten nemen; - partijen hun beschikbare instrumentarium inzetten voor het bereiken van de doelen - ingezet wordt op innovaties in plannen en uitvoering, in combinatie met andere functies - gezamenlijk verder onderzoek te doen naar aanvullende mogelijkheden van kwaliteitsverbetering. Het algehele streven is om door samenwerking tussen de partijen tot duurzame oplossingen te komen, tegen de laagste kosten. De uitkomsten van de gebiedsprocessen liggen nu aan de individuele partijen voor ter besluitvorming. Toegespitst op onze gemeente betekent dit dat de volgende maatregelen voor de periode 2010-2015 worden aanbevolen (zie ook de tabel in bijlage 1). Dit maatregelpakket kent een resultaatverplichting. Deze zijn onder te verdelen in: 1. Voorgenomen maatregelen (chemische kwaliteit) 2. Maatregelen voor de verbetering van de ecologische kwaliteit 3. Maatregelen voor de zwemwaterkwaliteit 4. Maatregelen grondwaterbescherming 1. Uitvoeren voorgenomen maatregelen in de gemeente Midden-Delfland Dit maatregelpakket zet sterk in op het uitvoeren van bestaande afspraken zoals deze zijn opgenomen in bestaande gemeentelijke plannen. Van de gemeente wordt verwacht dat al het voorgenomen autonome beleid ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Dit beleid richt zich op het terugdringen van verontreinigende stoffen (nutriënten en bestrijdingsmiddelen). Alleen de maatregelen die een aantoonbaar effect hebben op de aangewezen KRW-waterlichamen maken onderdeel uit van het SGBP De maatregelen die gericht zijn op imissie zijn al opgenomen in het Gemeentelijk Rioleringsplan. Via dit plan zijn de te maken kosten ook opgenomen in de meerjarenbegroting. 3
Met de invoering van de Wet gemeentelijke watertaken per 1 januari 2008, is de verplichting ontstaan om het gemeentelijke rioleringsplan, uiterlijk in 2013 (5 jaar na inwerkingtreding) te herzien tot een verbreed rioleringsplan. Hierin moeten ook de activiteiten zijn opgenomen die samenhangen met de zorgplicht voor grondwater en hemelwater. In het dit jaar vast te stellen Waterplan worden door de gemeente en het Hoogheemraadschap van Delfland gezamenlijk allerlei maatregelen opgenomen ter verbetering van het watersysteem. Het definitieve maatregelpakket voor de KRW zal tezijnertijd - voor zover relevant - onderdeel uitmaken van het uitvoeringsprogramma van het waterplan. De vaststelling van het uitvoeringsprogramma is voorzien in het najaar van 2008. Ten aanzien van duurzaam onkruidbeheer voldoet de gemeente sinds 2007 aan de daarvoor gestelde richtlijnen. Op het terrein van duurzaam bouwen hebben wij een beleid, waarbij zij voor haar eigen gebouwen en in afspraken met derden maatregelen neemt om uitloging van bouwmaterialen naar oppervlaktewater tegen te gaan. Het bekleden van dakgoten met alternatieve materialen zoals EPDM, een soort rubber, of het coaten van zinken dakgoten, is hiervan een voorbeeld. Verdere verruiming van de juridische mogelijkheden voor gemeenten om maatregelen tegen diffuse verontreinigingen te kunnen afdwingen is door het ministerie van VROM in ontwikkeling. Zo krijgen gemeenten bijvoorbeeld de mogelijkheid om zelf een verordening op te stellen. 2 Uitvoeren nieuwe maatregelen De nieuwe maatregelen richten zich vooral op de ecologie: de inrichting van natuurvriendelijke oevers, ecologisch onderhoud, het aanleggen van vispaaiplaatsen, het bevorderen van vismigratie en het wegvangen van witvis. Voor deze maatregelen ligt het initiatief deels bij de gemeente en deels bij het waterschap. De aanleg van natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen vragen veelal extra ruimtebeslag langs de aangewezen hoofdwateren. Het streven is om bij ruimtelijke ontwikkelingen rond deze hoofdwateren de kansen voor realisatie van de KRW opgave optimaal te benutten. Hiermee kan werk met werk worden gemaakt. De (zoek)opgave voor natuurvriendelijke inrichting dient daarom te worden vastgelegd in formele ruimtelijke plannen en in overeenkomsten voor gebiedsontwikkeling. De resultaatsverplichting voor dit onderdeel geldt alleen voor die inrichtingsmaatregelen waarvan de realisatie op dit moment als vrij zeker wordt beoordeeld. Naast de concrete uitvoeringsmaatregelen zijn ook onderzoeksmaatregelen opgenomen in het maatregelpakket. Het onderzoek richt zich op de mogelijkheden om natuurvriendelijke oevers in te passen bij ruimtelijke ontwikkelingen waarvan gemeente opdrachtgever of initiatiefnemer is en die grenzen aan KRW-waterlichamen. Bij deze ontwikkelingen wordt de inpassing van de KRW-opgave onderzocht in de planvorming en, na een afweging van de praktische en financiële haalbaarheid, zo goed mogelijk ingepast in de ruimtelijke ontwikkeling. Voor Midden-Delfland zijn hiervoor nog geen concrete maatregelen vastgesteld. Er zijn in de tabel uit bijlage 1 wel een aantal mogelijke inrichtingsmaatregelen opgenomen. Deze maatregelen worden zoveel mogelijk bij andere lopende projecten zoals bijvoorbeeld de kadeverbetering betrokken. In die projecten wordt het aanleggen van natuurvriendelijke oevers als een kans opgevat. 3 Maatregelen voor zwemwaterkwaliteit Op de formeel vastgestelde zwemwateren is de EU-zwemwaterrichtlijn van toepassing. Het doel van de richtlijn is de gezondheid van zwemmers te beschermen. Binnen onze gemeente is het Kraaiennest aangewezen als zwemwater. Voor dit water is een voorkeursmaatregelpakket opgesteld, waarmee wordt voldaan aan de wettelijke verplichtingen van de richtlijn. In dat pakket zijn maatregelen opgenomen voor de waterkwaliteitsbeheerder (waterschap), de locatiebeheerder. De locatiebeheerder is Groenservice Zuid-Holland. Voor de gemeente zijn aan de uitvoering van deze maatregelen geen kosten verbonden. 4
4 Maatregelen grondwaterbescherming Ten aanzien van dit punt zijn nog geen concrete maatregelen uitgewerkt. Voor een verdere utwerking wordt een brief van de provincie afgewacht. Communicatie De KRW verplicht de lidstaten tot actief informeren van het publiek, het beschikbaar stellen van achtergrondinformatie en consultatie van publiek en stakeholders. Daarnaast bevat de richtlijn een algemene eis om actieve deelname van burgers en stakeholders in het implementatieproces te bevorderen. Daarbij dient de inbreng van het publiek te worden verzameld en serieus genomen te worden. Het Rijk heeft de KRW-verplichtingen ten aanzien van informatie en consultatie ingevuld door inspraak over het concept-stroomgebiedbeheersplan. Deze inspraak bestaat uit een ter inzage leggings- en reactieperiode van 22 december 2008 tot 21 juni 2009. Het Rijk gaat er vanuit dat de provincies, waterschappen en gemeenten hun ontwerpplannen en besluiten op 22 december 2008 ter inzage leggen voor een periode van 6 weken (dus tot 2 februari 2009). De communicatiestrategie wordt in het voorjaar van 2008 verder uitgewerkt, zowel voor wat betreft het inspraaktraject, als voor de publiekscommunicatie in de regio. Als onderdeel hiervan is op 23 januari jl. een symposium voor raadsleden georganiseerd De communicatie rond de KRW is onderdeel van een brede landelijke communicatie over schoon water. Voor Rijn-West is de kernboodschap in de Adviesnota Schoon Water richtinggevend. Resumerend stellen wij u voor om het maatregelenpakket KRW, zoals is weergegeven in de tabel van bijlage 1 vast te stellen. ADVIES van de raadscommissie Grondgebied d.d. 10 maart 2008 REACTIE van het college Burgemeester en wethouders van Midden-Delfland, de secretaris, de burgemeester, P.T. Veenman A.J. Rodenburg Bijlage: Ontwerp-raadsbesluit Overzicht met projecten 5