Aan: de raad van de gemeente Rotterdam, Coolsingel 40, 3011 AD Rotterdam. Van: ing. L.W. Vreugdenhil, Nieuw-Oranjekanaal 20, 3151 XL Hoek van Holland. Betreft: karakteristieke bebouwing Hoek van Holland, 4 maart 2015 Geachte raad, In paragraaf 2.5 van het concept-ontwikkelplan Oranjebonnen 1 wordt aandacht besteed aan de cultuur-historische bebouwing in het gebied: Drie boerderijcomplexen zijn vanuit cultuurhistorisch oogpunt karakteristiek voor het gebied. Het verdient de voorkeur om deze complexen te behouden en waar nodig te renoveren. Het gaat om de boerderijcomplexen aan de Bonnenweg 50, de Bonnenlaan 5 en de Polderhaakweg 9. De indeling van deze complexen is over het algemeen als volgt. Voor op het erf staat de bedrijfswoning met achtergelegen schuur. Naast de woning ligt een tweede schuur. Meer achter op het erf zijn door de jaren heen vaak schuren en loodsen bijgebouwd. Soms zijn nog andere bouwwerken aanwezig op het erf, zoals een hooiberg. Gemakshalve wordt geen aandacht meer besteed aan het boerderijcomplex op het adres Oranjedijk 56 (bijlage 1) en het boerderijcomplex op het adres Polderhaakweg 29 (bijlage 2). Op de boerderij langs de Oranjedijk is sinds het omliggende land is getransformeerd in een grote hortensiakwekerij geen sprake meer van bedrijfsmatige akkerbouw- en veehouderij. Daarmee hebben de bestaande bedrijfsgebouwen hun functie verloren. Doordat men heeft verzuimd het bestemmingsplan tijdig aan te passen werd het mogelijk een grote nieuwe hal te plaatsen voor deze nieuwe bedrijfsactiviteit in het gebied en voorts worden allerlei illegaal geplaatste containers gedoogd. De boerderij op het adres Polderhaakweg 9 (bijlage 3) is in het afgelopen decennium dermate vervallen geraakt dat het nu gesloopt moet worden. Daarmee getuigt het vooral van het stille leed en de verborgen ellende welke hier heeft plaatsgevonden. Voor de voormalige agrarische ondernemer alhier was kennelijk geen perspectief meer. Het geheel is verkocht aan iemand van buiten het gebied die hier nu na sloop van de bestaande opstallen een hippisch centrum kan gaan ontwikkelen. Het verval op en rondom het boerderijcomplex Polderhaakweg 29 toont de problemen aan met een rendabele bedrijfsvoering en het gebrek aan perspectief waardoor hier de afgelopen jaren geen (onderhouds)investeringen zijn gepleegd. Ook hier is er op tragische wijze sprake van veel stil leed en verborgen ellende. Ook het boerderijcomplex op het adres Bonnenweg 2 wordt niet vermeld. Hier heeft zich na het vertrek van boer Dekkers in het jaar 2000 een aannemersbedrijf van buiten het gebied gevestigd. Van handhaving m.b.t. het agrarische bouwperceel Bonnenweg 2 is geen sprake geweest. Van agrarisch gebruik is echter al 15 jaar geen sprake meer (bijlage 4). 1 http://www.rotterdam.nl/clusters/stadsontwikkeling/document%202015/oranjebonnen/150213%20ontwikk elplan%20oranjebonnen%20concept.pdf
Voor wat betreft het boerderijcomplex op het adres Bonnenweg 50 is het duidelijk dat ook hier nu het verval definitief toeslaat. Sinds februari 2007 wordt de bedrijfswoning bewoond door een kunstenaarsstel als antikraak. Er zal door hen geen vervangingsinvesteringen zijn gedaan noch enig onderhoud zijn gepleegd. In de zomer van 1997 is door ondergetekende een grondige verbouwing gerealiseerd, inclusief een nieuwe keuken en een nieuwe badkamer. Het moge duidelijk zijn dat het e.e.a. inmiddels aan vervanging of onderhoud toe is. Zulks kan echter niet verwacht worden van antikraakbewoners. Ook de Erven van Rijckevorsel zullen dit als eigenaar niet doen. Het gebrek aan onderhoud is momenteel ook waarneembaar aan de buitenzijde van de woning en de bedrijfsgebouwen. Over een aantal jaren is de situatie hier net als op het adres Polderhaakweg. Kennelijk is dat ook de bedoeling want in het conceptontwikkelplan is te lezen dat men hier een grootschalige melkveehouderij wenst te realiseren. De bestaande bedrijfsgebouwen voldoen niet aan de eisen die hieraan gesteld worden. Alles zal dus gesloopt moeten worden en op een veel groter bouwperceel nieuw worden opgezet. Blijkbaar wenst Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente Rotterdam deze strategie te belonen door de illegale bebouwing op dit perceel te gedogen, een oogje dicht te knijpen bij de illegale activiteiten en niet op te treden tegen achterstallig onderhoud (bijlage 5). Er komt dus straks een recreatieve route langs de plastic velden van de hortensiakwekerij, de aannemer op het perceel Bonnenweg 2, de weilanden zonder vee in de Bonnenpolders en industriële melkveehouderij op het perceel Bonnenweg 50. In september van het jaar 2000 werd de Stichting de Bonnen opgericht. Er werd toen direct gestart met het initiatief van een gebiedsvisie 2 waarbij d.m.v. een SWOT-analyse de sterke en zwakke aspecten van het gebied in beeld werden gebracht en er een overzicht werd gegeven van de kansen en bedreigingen. Het werd belangrijk geacht om de agrarische ondernemers in de Bonnenpolders weer een perspectief te geven in een bedrijfsontwikkeling welke ook recht deed aan de grote landschappelijke en natuurwetenschappelijke waarden van het gebied. Er was zorg dat in de Bonnenpolders een vergelijkbare situatie met verrommeling, verloudering en verpaupering zou ontstaan als in de naastgelegen Oranjebuitenpolder. Uiteindelijk besloot de raad van de deelgemeente Hoek van Holland in een unaniem aangenomen motie (bijlage 6) in november 2003 dit initiatief over te nemen. Inmiddels is duidelijk dat de (lokale) overheid fors in gebreke is gebleven bij het realiseren van de door haar gestelde publieke doelen in het landelijk gebied van Hoek van Holland. Het onderzoek van de Rekenkamer Rotterdam heeft laten zien dat er sprake is geweest van veel gemodder in de polder. Het is duidelijk dat niet alle beschikbare bestuurlijke instrumenten zijn benut en dat daarmee impliciet vrij spel is geboden aan de vastgoedspeculanten in het gebied. De overheid loopt hiermee achter de feiten aan en is duidelijk de regie kwijt. Voor de oorspronkelijke agrarische ondernemers in het gebied geldt al jaren dat er sprake is van een ontmoedigings- c.q. uitputtingsstrategie door de grootgrondbezitters in het gebied. Het moge duidelijk zijn dat met deze partij de gewenste publieke doelen niet behaald zullen worden. Het moge voorts duidelijk zijn dat het bij de overheid tot op heden ontbreekt aan een strategie om de destructieve invloed van deze vastgoedspeculanten te beperken. Reeds bij de verwerving van de gronden voor wat nu de Hoekse Baan heet bleek dat de belangen van een robuuste verbetering van de waterhuishouding, revitalisering, verduurzaming en verbreding van de landbouw en de aanleg van de (Provinciale) Ecologische Hoofdstructuur ondergeschikt werden gemaakt aan de wens om nieuwe infrastructuur aan te leggen. Er kwam helaas geen integrale oplossing voor de Bonnenpolders, maar een fragmentarische. 2 http://www.debonnen.nl/html/gebiedsvisie.html
Helaas heeft bij dit alles de provinciale overheid haar toezichthoudende rol verzuimd. Het werd getolereerd dat door de lokale overheid landelijk en provinciaal beleid stevig werd gefrustreerd door het gemodder in de polder 3. Het werd geaccepteerd dat er een situatie ontstond waarbij niemand zich meer verantwoordelijk voelde voor het realiseren van de ooit gestelde publieke doelen en het behalen van de gewenste maatschappelijke resultaten. Het volledige dossier laat zien dat wij wél onze verantwoordelijkheid hebben genomen. Met subsidie van de landelijke overheid kon mijn bedrijf vanaf 2001 het omschakelingstraject in naar gecertificeerde biologische landbouw. Dit is succesvol afgerond in 2004 (bijlage 7). Eveneens werd mijn bedrijf verbreed met een tweetal recreatieve neventakken, te weten een natuurcamping en een paardenpension. Dit alles is inmiddels door de Erven van Rijckevorsel ontmanteld en onttakeld. Het volledige dossier laat dan ook zien welke strategie deze partij in de afgelopen decennia heeft gevolgd. Helaas werd door de lokale overheid het getolereerd dat deze vastgoedspeculanten ineens van koers wijzigden bij de uitvoering van het bestuurlijk vastgestelde Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen. Hierbij was duidelijk sprake van een bedenkelijk spel van misleiding en bedrog waarbij een ieder op het verkeerde been was gezet. Er was geen sprake van voortschrijdend inzicht ; de Erven van Rijckevorsel bestaat immers uit een familie van fiscalisten, juristen en vastgoedspecialisten die goed hadden nagedacht voordat men de publieke partijen probeerde te verleiden met landgoedontwikkeling als ontwikkelingsriching voor de Bonnenpolders. Inmiddels wordt er ingezet op grootschalige melkveehouderij, maar uiteindelijk wenst men het vastgoedbezit in de Bonnenpolders voor een maximale prijs af te stoten. Daarbij vormen de agrarische ondernemers met een langdurig pachtcontract een obstakel. Het volledige dossier laat zien dat de lokale overheid hier tot op heden geen antwoord op heeft en dat het in december 2005 nog door de deelraad van Hoek van Holland unaniem verworpen autonome scenario werkelijkheid is geworden. Men heeft daarbij de meest betrokken agrarische ondernemers die hun vertrouwen hadden gesteld in de regierol van de overheid als een baksteen laten vallen. Het gevolg is dat een oplossing die beantwoord aan de ooit gestelde publieke doelen steeds verderweg is komen te liggen. Het komt dus nogal merkwaardig over om in het concept-ontwikkelplan Oranjebonnen te formuleren dat het boerderijcomplex op het perceel Bonnenweg 50 karakteristiek is voor het gebied en dat het aanbeveling geniet dit te behouden en waar nodig te renoveren als men in gebreke blijft bij het benutten van de bestuurlijke instrumenten die daarvoor nodig zijn en als men het bespreekbaar acht als hier een grootschalige melkveehouderij wordt gevestigd. Bij dit alles dient men zich ook te realiseren dat het gemodder in de polder geen personele consequenties heeft gehad voor de ambtenaren die eerder verantwoordelijk waren voor de gevoerde onderhandelingen met de Erven van Rijckevorsel over de minnelijke verwerving van de gronden welke nodig waren om de huidige Hoekse Baan te kunnen aanleggen. Ook toen was er duidelijk sprake van een verkeerde strategie van de lokale overheid waarbij men verzuimd had tijdig het onteigeningsinstrument als stok achter de deur in te zetten. In deze periode bleek overigens ook al dat deze ambtenaren een verkeerde strategie hadden ingezet bij het saneren van het perceel gemeentelijke landbouwgrond aan de oostzijde van het Nieuw- Oranjekanaal. Het is van belang om te erkennen dat het ambtelijk ontbreekt aan voldoende intellectueel overzicht en moreel overwicht om het cynische en calculerende spel van de vastgoedspeculanten in onze polders te beantwoorden. 3 http://www.ris.rotterdam.nl/cgibin/showdoc.cgi/action=view/id=202171/type=pdf/14bb6136_onderzoeksrapport Gemodder_in_de_polder onderzoek_naar_gebiedsontwikkeling_oranjebuitenpolder_en_bonnenpolder_.pdf
Het getuigt dan ook van bestuurlijke zwakte dat de ambtenaar die eerder als projectleider Oranjebuitenpolder medeverantwoordelijk was voor het gemodder in de polder nu is aangesteld als projectleider Oranjebonnen. Deze overheidsfunctionaris heeft zijn gebrek aan competentie al voldoende gedemonstreerd, maar kennelijk is dat geen belemmering voor de bestuurlijk verantwoordelijken om door te gaan op de ingeslagen weg. De risico s worden op ons afgewenteld en er valt achteraf altijd wel een rechtvaardiging te vinden voor het falen. Het zal op prijs worden gesteld als u zich bewust bent van het feit dat de mooi geformuleerde ambities uit het Ambitiedocument Oranjebonnen 4 niet zullen worden gehaald als men achter de feiten aanloopt en er geen adequaat bestuurlijk antwoord is op de strategie van de grootgrondbezitters in onze polders. Ook de karakteristieke bebouwing op het perceel Bonnenweg 50 zal worden gesloopt. Het is door de lokale overheid reeds getolereerd dat de karakteristieke boomgaard is gekapt en er wordt al jarenlang een oogje dichtgeknepen t.a.v. de illegale bebouwing en het strijdige gebruik. Met deze houding schoffeert men ook de mensen die wél waarde toekennen aan wetten, regels, voorschriften en bepalingen. Het volledige dossier laat zien dat de overheid de agrarische ondernemers heeft laten vallen die zich als partner van de overheid hadden opgesteld bij het bereiken van de door de overheid gestelde publieke doelen en dat men vrij spel heeft geboden aan de negatieve en destructieve krachten in het gebied. Men heeft zelfs een partij gefaciliteerd door het in (tijdelijke) pacht c.q. gebruik geven van gemeentelijke landbouwgrond. Het is dus belangrijk om bestuurlijk voldoende greep te hebben op de aansturing van het ambtelijk apparaat en de gemeentelijke diensten. Het is voorts belangrijk dat er voldoende provinciaal toezicht is op het handelen van de gemeente Rotterdam in het landelijk gebied en dat er wordt geluisterd naar de echte gebiedsdeskundigen. Er is onder de voorgewende ambtelijke deskundigheid van de huidige projectleider Oranjebonnen al genoeg schade veroorzaakt. met vriendelijke groet, ing. L.W. Vreugdenhil bijlagen: 1. Boerderijcomplex Oranjedijk 56 en 58, 2. Boerderijcomplex Polderhaakweg 29, 3. Boerderijcomplex Polderhaakweg 9, 4. Boerderijcomplex Bonnenweg 2, 5. Boerderijcomplex Bonnenweg 50, 6. Motie 20 november 2003 inzake gebiedsvisie Bonnenpolders, 7. Biologische certificering bedrijf Bonnenweg 50. c.c.: - ing. A.H.M. Weterings, voorzitter Stichting de Bonnen, - ir. M. Houtzagers, directeur Het Zuid-Hollands Landschap, - mr. H. Weber, Gedeputeerde Groen van de Provincie Zuid-Holland, - mevr. I. ter Woorst, Hoogheemraad van het Hoogheemraadschap van Delfland, - bestuur LTO-Noord, - Provinciale Staten van Zuid-Holland, - bestuur Midden Delfland Vereniging. 4 http://www.rotterdam.nl/clusters/stadsontwikkeling/document%202013/gebiedsontwikkeling/21030319_%20definitief%20vastgesteld%20bw- Ambitiedocument_Oranjebonnen%20DEF_LR.pdf
Bijlage 1 Boerderijcomplex Oranjedijk 56 + 58 Situatie 2005 Situatie 2015
Bijlage 2 Boerderijcomplex Polderhaakweg 29 Situatie 2013 Situatie 2014
Bijlage 3 Boerderijcomplex Polderhaakweg 9
Bijlage 4 Boerderijcomplex Bonnenweg 2 Situatie 2013 Situatie 2005
Bijlage 5 Boerderijcomplex Bonnenweg 50 Situatie 2013 Situatie 2005
Bijlage 6 Motie 20 november 2003 inzake gebiedsvisie Bonnenpolders De deelraad van Hoek van Holland in vergadering bijeen op 20 November 2003, overwegende dat: - mede door het ontbreken van een gebiedsvisie voor het gebied De Bonnepolder het gebied verpaupert, - door een gebiedsvisie het mogelijk wordt om samenhangend beleid te voeren over dit gebied, - het mogelijk wordt beter te sturen in het gebied waardoor verdergaande verpaupering kan worden voorkomen; draagt het dagelijks bestuur op: - om in het eerste kwartaal van 2004 opdracht te geven een gebiedsvisie voor het gebied de Bonnepolder te (laten) maken, - om in het tweede kwartaal van 2004 genoemde visie in de raad ter goedkeuring voor te leggen, - het voor het maken van de gebiedsvisie benodigde geld te zoeken binnen: o de provincie, o derden (Zuid-Hollands Landschap), o de post nieuw beleid.
Bijlage 7 Biologische certificering bedrijf Bonnenweg 50