Cursus Groepsdynamica en leiderschapsstijlen
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Bertine Pruim Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Groepsdynamica en leiderschapsstijlen ISBN: 978 90 3724 120 4 Edu Actief b.v. 2016 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze cursus 4 Inleiding 4 Oriëntatie 8 Groepsdynamica 9 Inleiding 9 Groepscohesie 13 Inleiding 13 Groepsrollen 18 Inleiding 18 Groepsdynamica beïnvloeden 28 Inleiding 28 Leiderschapsstijlen 35 Inleiding 35 Theoriebron Groepsdynamica 41 Inleiding 41 Theoriebron Groepsdynamica beïnvloeden 44 Inleiding 44 Theoriebron Leiderschap 48 Inleiding 48 Theoriebron Leidinggeven 50 Inleiding 50 3
Over deze cursus Over deze cursus Inleiding Het werken in het sociaal werk is nauw verbonden met het werken met groepen en het geven van leiding aan groepen. Deze cursus gaat over onderwerpen als groepsdynamica, groepscohesie, de verschillende rollen binnen een groep, het geven van leiding en verschillende leiderschapsstijlen. De cursus bevat verschillende opdrachten die zowel in groepen of in duo s als individueel gemaakt moeten worden. Een woongroep voor hulpbehoevende mensen. Leerdoelen Je hebt kennis van het begrip groepsdynamica en van het belang en de praktijk van groepsdynamica. Je hebt kennis van de totstandkoming van groepen. Je hebt kennis van de verschillende rollen in groepen. Je hebt kennis van diverse methoden om groepsdynamica te beïnvloeden. Je hebt kennis van diverse leiderschapsstijlen en van methodes om leiding te geven aan medewerkers of cliënten. Beoordeling Beoordelingsformulier < Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van twee beroepsproducten. Deze worden op verschillende punten beoordeeld: op inhoud (producteisen) en op uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen en nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier. 4
Over deze cursus Planning Planningsformulier < Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Beroepsproduct 1: Analyse van een groep Je gaat een verslag maken over een groep aan de hand van de theorie en de opdrachten die je tijdens deze cursus hebt gekregen. Dit is een individuele opdracht. Lees de opdracht eerst goed door. Je gaat een analyse maken van een groep uit jouw eigen omgeving. Bedenk welke groep jij wilt gaan omschrijven. Voeg (waar mogelijk) foto s toe. Deze opdracht bestaat uit acht onderdelen: 1. De groep Kies een groep uit. Bijvoorbeeld je klas, sportclub, vereniging, maar niet je eigen gezin. Beschrijf deze groep. Uit hoeveel leden bestaat de groep? Is het een open of een gesloten groep? Is het een formele of een informele groep? Is het een primaire of een secondaire groep? 2. Sociogram Maak een sociogram van deze groep. Hoe liggen de verhoudingen in deze groep? Beschrijf de opvallende zaken die jij in deze groep ziet. 3. Groepscohesie Hoe is de groepscohesie in deze groep? Waar merk je aan dat deze goed of minder goed is? Bedenk minimaal drie manieren om de groepscohesie te versterken. 4. Groepsnormen Welke normen zijn er in de groep? Denk aan taaknormen, omgangsnormen, normen over meningen en modenormen. Hoe zijn de normen ontstaan? Hoe is de groepsdruk? 5. De ontwikkeling van de groep Bedenk een manier waarop je deze groep kunt helpen wanneer er sprake is van een conflict. Wanneer er nu geen sprake is van een conflict, bedenk dan manieren om de samenwerking te versterken. Leg uit hoe je dit zou doen en wat je zou doen. Beargumenteer je antwoord. 6. Groepsrollen Welke rol heb je zelf in de groep? Hoe is de machtsstructuur? Wie is de leider? Wie is de informele leider? Wie is de zondebok? Wie is de stoorzender? Zijn er subgroepjes? Welke rol heb je in de groep volgens de Roos van Leary? Bedenk drie manieren om rollen in de groep bespreekbaar te maken en/of te veranderen. 7. Visie Beschrijf of en hoe jouw kijk op deze groep veranderd is, dat wil zeggen of en hoe je door het maken van bovenstaande analyse anders tegen de groep bent gaan aankijken. 5