Ontwikkeling van beek- en oevervegetatie na innovatief beekherstel

Ontwikkeling van beeken oevervegetatie na innovatief beekherstel Rob Fraaije Ecologie en Biodiversiteit groep Universiteit Utrecht J.T.A. Verhoeven & M.B. Soons FLORON-dag 10 december 2016

Overzicht 1. Waarom (innovatief) beekherstel? 2. Hoe verloopt de kolonisatie van vegetatie na een herstelproject? 3. Floristische winst na herstel?

Laagland beken Vlak landschap, lage stroomsnelheid Regenwater gevoed Dynamisch en divers Stroming, waterniveaus, gradiënten Heterogeniteit, hoge biodiversiteit Kanalisatie: verlies van habitat heterogeniteit en biodiversiteit

Beekherstel Hermeanderen alleen: Weinig verbetering Project Beekdalbreed Hermeanderen: Verbeteren beek functioneren Agentschap NL STOWA Zeven waterschappen Univerisiteit Utrecht Wageningen UR Alterra

Methoden Experimentele opzet Aankomst van zaden in zaadvallen: kunstgras matjes 25x25 cm Vegetatie opnames 25x50 cm: 1 en 2 jaar na herstel Veldexperimenten kieming van 17 soorten Veldexperimenten kiemplant overleving en groei van 17 soorten

Resultaten Per soort Gly max Aank Kiem Overl Groei Veg

Resultaten Per soort Aankomst: R 2 = 0.35, P < 0.001 Gly max Lyc eur Myo sco Ran fla Aank Kiem Overl Groei Veg

Results Aantal soorten Aankomst zaden

Results Aantal soorten Vegetatie R 2 = 0.19 P = 0.004 R 2 = 0.41 P < 0.001 R 2 = 0.67 P < 0.001 Aankomst zaden Kieming Kiemplant overleving

Resultaten Vegetatie R 2 = 0.52 P < 0.001 R 2 = 0.15 P = 0.008 R 2 = 0.57 P < 0.001 R 2 = 0.61 P < 0.001 Aankomst zaden Kieming Zaailing overleving Zaailing groei

Onderzoeksgebieden Niet hersteld Hersteld LB HM KA HR TR KA HR LB TR HM

Onderzoeksopzet Niet hersteld Hersteld Beeksectie 3 beeksecties 6 beeksecties 3 oevertransecten Oevertransect Peilbu Is Beektransect 3 oevertransecten Peilbu is

Onderzoeksopzet

Resultaten Stroomsnelheid

Resultaten Stroomsnelheid Variatie stroomsn Variatie beekdiepte

Resultaten

Resultaten soortenaantal per plot Oevervegetatie aantal soorten Beekvegetatie aantal soorten

Resultaten - beekvegetatie

Aantal soorten Aanwezigheid Resultaten - beekvegetatie Hoge stroomsnelheid Groeivorm classificatie Lage stroomsnelheid Kruipend Submers Submers Emergent Drijvend smalbladig breedbladig

Resultaten - oevervegetatie Aantal soorten

Resultaten - oevervegetatie Verschil in soortensamenstelling Hoogtestap langs gradiënt (m)

Resultaten - oevervegetatie Terrestrische soorten Oeverplant soorten Hersteld Niet hersteld Aquatische soorten

Resultaten - oevervegetatie Aantal soorten Zaad drijfvermogen Zaadmassa Hersteld Niet hersteld Hersteld Niet hersteld

Conclusies en discussie Gecombineerde herstelmaatregelen zeer effectief in herstellen habitat heterogeniteit Snelle korte termijn toename in biodiversiteit van typische beeken oeverplant soorten Lange termijn afname diversiteit, bebossing, dynamiek

Beekherstel Combinatie van herstelmaatregelen essentieel Verkleinde beekdimensies alleen mogelijk wanneer ruimte in het beekdal Meandering toegevoegde waarde bij hogere stroomsnelheden HERSTEL: RUIMTE: brede oeverzones en ondiepe (stromende) beken HETEROGENITEIT: Geleidelijk oplopende oeverzones met ruimte voor overstroming, variatie in waterdiepte CONNECTIVITEIT: bovenstroomse nabijgelegen bronpopulaties, winteroverstroming in het beekdal

Met dank aan: Fondsen: Agentschap NL (RVO) en STOWA Waterschappen Aa & Maas, de Dommel, Vechtstromen, Vallei & Veluwe, Peel & Maasvallei Botanische tuin Utrecht MSc studenten: Sophie Moinier Ike Breeman Iris van Gogh Joost van Deelen Robert Timmers Claire Poupin Bedankt