Bijlage 2 lijst van 'parels', aangevuld met wensen van het OIM bijlage bij OIM 2013/104963 locatie ontwikkelopgav e volgens NVK wensen vanuit natuurorganisaties bijlagen / documenten 1. Cadzand recreatie In de Verdronken Zwarte Polder bij Nieuwvliet (net boven Cadzand) ligt een strandgeul en daarnaast een vogelbroedstrand. Het gehele gebied is van belang voor natuur en recreatie. Kortgeleden is een van de West Zeeuwsvlaamse zwakke schakels uitgevoerd. De strandgeul is al herhaaldelijk geherprofileerd en neigt steeds zo sterk te meanderen dat het vogelbroedstrand wordt opgevreten. Natuurorganisaties zien graag een (bescheiden) studie naar de mogelijkheden om de strandgeul zo aan te leggen dat het vogelstrand in stand gehouden kan worden en de recreatie haar eigen ruimte ook heeft. (Zeeuws Landschap) 2. Vlissingen het Eiland stedelijke opgave 3. Zuidwest kust Walcheren recreatie 5. Veerse Dam recreatie het zandtransport voor de Veerse dam leidt tot een dynamische duinkust (Preadvies kust en duinlandschap: ) Preadvies kust en duinlandschap: 5. / 6. Noordwestkust Walcheren Ooostkapelle Vrouwenpolder) en Kop van Schouwen natuur 7. Brouwersdam recreatie en water: door erosie verdwijnt strand; mogelijke oplossing korte termijn: zandmotor, zandwinmolen, Dynamisch Duin Zeeuwse kust: (maximaal?) dynamiseren Kop van Schouwen (Meeuwenduinen (SBB) / Verklikkerduinen) systeemherstel / dynamiek vergroten op Walcheren (Oranjezon (NW Walcheren)) (Zeeuws Landschap) Koppelen aan PAS (Programmatische Aanpak Stikstof) groeit uit tot 'dijk in duin', gebeurt vanzelf = meegroeiconcept; afgraven voor recreatiestrand ongewenst!; Natuurorganisaties juichen getijdecentrale zeer toe; deze biedt kansen voor systeemherstel: zie hieronder
8. Voorne Putten samen met Voordelta verplaatsen zand dat op dam zelf aanwaait; lange termijn: opening met getijdecentrale natuur (staat verder niks over toegelicht in tekst) Voor Voorne Putten en Voordelta doemt een majeure verandering op: het geheel verlanden van de hele ruimte tussen Goeree en Maasvlakte. Dit zou kunnen leiden tot verslibbing van het badstrand op Voorne. Ook zal er de komende decennia veel land bij komen. Daarvoor moeten nu al afspraken gemaakt worden over zonering van functies. Door openen van Haringvlietsluizen zal dit proces behoorlijk vertraagd worden in de zone direct ten noorden van de Haringvlietdam. Daardoor is er meer tijd om er goed op te anticiperen. Op dit moment blijft bijv. de vaargeul van Haringvliet naar Voordelta alleen in stand door volcontinu te baggeren. 9. Hoek van Holland recreatie (zie voorstel voor 'zand boven water' hieronder) Zand boven water' van ARK 10. Den Haag Stad aan Zee stedelijke opgave 11. Meijendel recreatieve opgave 12. Katwijk Noordwijk recreatieve opgave: dijk in duin; uitwerken meegroeiconcepten: hier wordt plan gemaakt voor dynamisering duinen (vgl Noordwest Natuurkern): Meijendel EN Berkheide; dit graag integraal meenemen. Het gaat om N2000 gebied, heeft primaat koppeling aan Noordvoort tussen Noordwijk en Zandvoort (dynamisering). Bij de parel Noordwijk en Katwijk zijn de stippen verbonden door een streep. Dit wekt de indruk dat de parel ook de tussenliggende duinen (Coepelduynen) betreft. Een recreatieve opgave hier kan alleen ingevuld worden als recreatief medegebruik, want de de hoofdfunctie voor dit gebied is natuur. https://www.waternet.nl/noordvoort/
13. Zandvoort stedelijke opgave koppeling aan Noordvoort (dynamisering) https://www.waternet.nl/noordvoort/ 14. Ijmond Metropool aan Zee stedelijke opgave bijzondere situatie van aangroeiende kusten (door de pieren): benutten voor natuur en recreatie; dynamiek hier toelaten 15 Den Helder als onderdeel van Kop van NH (=voorhoedeproject) stedelijke opgave (Den Helder omarmt de zeewering: multifunctionele dijkzone). Er is in visie multifunctionele dijkzone aandacht voor ecologie (men wil samenwerking met 'ecoshape' en 'rijke dijken' verkennen); mede met het oog op het verdwijnen van de HPZ juist hier een kwaliteitsverbetering van de harde substraten (dijkvoet) inbrengen. Het noordelijk deel heeft een diepe oeverzone en is niet geschikt voor 'zand'. Vooropgesteld dat er voldoende rust is voor vogels om er voedsel op te zoeken (zonering toegangelijkheid, beleving?). Ervaringen die nu worden opgedaan op Texel op deze plek inzetten. Hoe zit het met de eerder geopperde zandmotoren voor de kust zuidelijk van Den Helder? Kan bijdragen aan verbreding duingebied ten zuiden van Den Helder 16. Waddengebied natuur (wateropgave komt hier niet in terug?) doorbraak stuifdijken / washovers op waddeneilanden; iig op Schiermonnikoog; de wens is om aan dit project een gebiedsproces te koppelen ivm draagvlak bij bewoners schiermonnikoog. zie: http://www.waddenvereniging.nl/ wv/images/pdf/ons_werk_201 3/brochure%20schetsschuit%20schiermonnikoog. pdf
ook potenties voor washovers op Ameland, Terschelling, maar hier is het belangrijk om te beginnen met draagvlak te verwerven. Op Terschelling zijn stuifschermen geplaatst en er is helm geplant op plekken waar de dynamiek spontaan op gang kwam, om de bevolking gerust te stellen. Dit is strijdig met het Natura 2000 beleid en het Rijksbeleid. Hier is investeren in een draagvlakproces nuttiger dan nutteloos planten van helm en het plaatsen van stuifschermen. Gemist wordt het Programma Rijke Waddenzee: de Waddenzee (inclusief Eems Dollard) Het Eems Dollard estuarium heeft te maken met een nare combinatie van bodemdaling (door gaswinning), zeespiegelstijging en opstuwing van getijstroom door diverse morfologische ingrepen (+ 2 meter sinds 1930). De dijken behoren tot de zwakste van het land en erachter ligt zware chemische industrie en elektriciteitscentrales. Door aardbevingsrisico (gaswinning) is de kans op breuken in traditionele dijken te groot. Waterafvoer naar het estuarium wordt steeds ingewikkelder door snellere bodemdaling in midden Groningen. Het estuarium is aangewezen als Natura2000 gebied met een verbeteropgave vergelijkbaar met Westerschelde (meer ruimte voor water nodig). Provincie heeft samen met gemeenten, natuurorganisaties, bedrijven, waterschappen en ministeries een ontwikkelingsvisie gemaakt waar sprake is van brede dijken, systeem van zomerdijken, kweldervorming, schermdijken wisselpolders, en klimaatbuffers met waterberging. Er is met alle partijen overeenstemming dat traditionele harde kustverdediging in dit gebied minder wenselijk is. voorzichtig met de buitendelta's!
zoetwatervoorziening (zelfvoorzienend) zie Texel: http://www.waddenvereniging.nl/ devklima/klimaatbuffers/forum/ mediatheek/texel/verslag_schetsschuit/ Schetsboek_texel.pdf 17. Zandwinmolen niet locatiegebonden Misschien te benutten voor natuur als op plek waar zand aan land komt slim benut kan worden; wordt bijvoorbeeld genoemd als mogelijkheid voor de Brouwersdam) Aanvullende wensen voor parels vanuit natuurorganisaties Waternet Dynamisch duin Noordvoort (tussen Noordwijk en Zandvoort) dynamisering, beleving is al in uitvoering; koppelen aan parels Noordwijk / Zandvoort ARK Zandmotor veiligheidsopgave verdere ontwikkeling natuur, recreatie, veiligheid; behalve monitoring ook lessen leren en nadenken over nieuwe zandmotor projecten (bijv. op locatie voor HBPZ en noordelijker) natuurinfo zandmotor: http://www.ark.eu/ark/ werk in uitvoering/pionieren/ zandmotor NM Washovers waddeneilanden, Schiermonnikoog veiligheid: meegroeien kustfundament door aanleg washover diversiteit habitats NM Kwade Hoek zeer dynamisch: ontstaan nieuwe zandplaten, nieuwe duinen. Hier is de wens om stuifdijken verder te verwijderen en dan (een deel van) het zand te gebruiken om de huidige slibrijke zeekerende duinen te overdekken met een laag gebiedseigen duinzand van ongeveer een meter. Preadvies kust en duinlandschap: http://edepot.wur.nl/140019:
NH Dynamische parels NHD, Schoorlse duinen en Zwanewater natuurlijke dynamiek zo veel mogelijk toelaten en/of stimuleren (waarbij afslag periodiek wordt toegelaten), met de kerf bij Heemskerk als paradepaardje. Hieraan een onderzoeksprogramma koppelen, waarbij de effecten van dynamiek op de aspecten veiligheid, natuur en recreatie worden onderzocht. (daarmee wordt het ook interessant voor het rijk, vandaar een parel) NH Dynamisch duin op Texel natuurlijke processen / dynamiek meer de ruimte geven, met name bij de sluftermonding NH Dynamisch duin: Noordwest natuurkern (is al in uitvoering) dynamisering in nationaal park zuidkennemerland op grote schaal; dit wordt kunstmatig tot stand gebracht door het graven van sleuven in de zeereep http://www.npzuidkennemerland.nl/documents/projecten/ noordwest natuurkern.xml?lang=nl ARK Zand boven water: slib uit rivieren terug in kustfundament Een integrale aanpak voor hergebruik van opgebaggerd sediment, als bijdrage aan een natuurlijke kustversterking en een ecologisch gezonde kust baggerslib uit rivieren / havens terugbrengen in kustfundament in plaats van storten in zandwinputten (in zee); opnieuw in stroming brengen van slibdeeltjes, zodat ze naar het noorden doorgegeven kunnen worden via Noordzee naar Waddenzee. Het slib kan in de vorm van een eiland voor de kust worden aangelegd, meteen een walhalla voor grondbroedende vogels, o.a. ook meeuwen die bij gebrek aan geschikte eilanden in de steden komen en daar overlast veroorzaken. Er zou een pilot kunnen bijvoorbeeld voor de kust van Hoek van Holland. Uitgezocht moet worden: hoeveel slib is er beschikbaar? En wat is beste plek om er iets mee te doen? Randvoorwaarde is dat het slib schoon genoeg is om in kustfundament te brengen. Zand boven water projectidee 2012 08 14 (leo Linnaertz) ARK Getijdencentrale Brouwersdam tbv systeemherstel: ter bevordering natuurlijk leven en sterven in de Delta (doet het nu niet) waterkwaliteit Grevelingen is groot probleem: gebrek aan zuurstof, waardoor vissterfte e.d.. Door meer waterdoorstroming kan dit verbeteren; dit kan door een gat in de Grevelingendam te maken. Dit kost geld; je kunt iets terugverdienen door een getijdencentrale in dat gat te maken. Overheden staan ook achter dit idee (zie bijv. www...). Door te investeren in getijdencentrale worden meerdere doelen gediend: 1) duurzame energie (minder CO2), 2) waterkwaliteit verbetering, 3) systeemherstel Delta: rivieren, kust; zoet zout herstel gradient
(ARK) Kier Haringvliet systeemherstel; estuariene overgang tussen rivier en zee De Rijn is de grootste rivier die langs de West Atlantische kust van Europa in zee uitmondt en de enige rivier die ontspringt in het hooggebergte. In het kader van systeemherstel biedt het Haringvliet, als mondingsgebied van de Rijn, binnen de NL kustzone de beste kansen voor herstel van een estuariene overgang tussen rivier en zee. De maatregelen die nu worden voorbereid om de Kier te realiseren verdragen daarom geen uitstel meer en moeten zo spoedig mogelijk worden uitgevoerd. Aan de hand van de Kier kan ervaring opgedaan worden met hoe de estuariene kwaliteiten (getijdenslag, sedimentbeweging en zoet zout overgangen) zich herstellen en hoe eventuele negatieve effecten, zoals de zoutindringing binnen het Haringvliet, beperkt kunnen worden. Aan de hand van deze resultaten kunnen dan goed gefundeerde besluiten worden genomen over de toekomst van de Rijmonding. Stimulering nieuwe duinvorming na zandsuppleties (vgl Groote Keeten)