Hoofdstuk 20. Biologische warenmarkt Samenvatting Tweederde van de Leidenaren koopt wel eens bewust biologische producten. Ruim een derde doet dit wekelijks of vaker en bijna drie op de tien doet dit meer incidenteel. De mensen die wel eens biologische producten kopen, noemen bijna allemaal de supermarkt als aankoopplek. Vier op de tien noemt de biologische/reformwinkel en 14% de biologische markt op woensdag. De meeste mensen die geen biologische producten kopen, vinden biologische producten vooral te duur. Iedere woensdag is er een biologische markt in het centrum van Leiden. Twee op de tien Leidenaren is hier wel eens geweest. Van hen is bijna de helft helemaal tevreden, de helft deels tevreden en 4% is ontevreden over het aanbod aan biologische producten op de markt. Als verbetertips voor de markt geven de bezoekers met name aan dat de markt op woensdag voor werkenden lastig te bezoeken is of ze noemen een specifiek product dat ze missen of het beperkte aanbod van biologische producten in het algemeen. Als er een biologische zaterdagmarkt zou komen, dan geeft 57% van alle Leidenaren aan hier (misschien) gebruik van te gaan maken, waarbij dient te worden opgemerkt dat mensen niet altijd doen wat ze zeggen te zullen doen. Als aan hen het dilemma wordt voorgelegd, dat het opzetten van kramen voor een biologische zaterdagmarkt ten koste zal gaan van de mogelijkheden voor andere marktlieden, dan vindt zes op de tien mogelijk geïnteresseerde bezoekers van een biologische zaterdagmarkt toch dat zaterdag een betere dag is. Ook als hen de keuze tussen woensdag en zaterdag wordt voorgelegd heeft driekwart de voorkeur voor de zaterdag, 9% voorkeur voor de woensdag en 16% maakt het niet uit. Vragenlijst De volgende vragen gaan over uw interesse in biologische producten. Dit zijn producten die voldoen aan bepaalde eisen op het gebied van milieu, natuur en landschap, het welzijn van dieren en productiemethoden. 1. Koopt u wel eens biologische producten? ja a. Doet u dit meerdere keren per week, wekelijks, elke maand of incid.? Meerdere keren per week Wekelijks Maandelijks Incidenteel d. Waar koopt u deze met name? (meerdere antwoorden mogelijk) supermarkt biologische/reform winkel biologische markt op woensdag elders op de markt in Leiden groenteboer anders, nl: 1
als bij vr 1b biologische markt op woensdag niet genoemd: c. Bent u bekend met de biologische markt op woensdag (in centrum L)? ja d. De markt bestaat uit ruim tien kramen en is gevestigd tegenover de Waag aan het eind van de markt. Bezoekt u deze markt wel eens? Ja Nee als vraag 1b=biologische markt op woensdag of vraag 1c=ja: e. Bent u helemaal, deels of niet tevreden over het aanbod aan biologische producten op de biologische woensdagmarkt? Helemaal tevreden Deels Nee, niet tevreden Weet niet f. Heeft u verbetertips? nee nee Waarom niet? ) stop weet niet, let ik niet op 2. Vindt u het huidige aanbod aan plaatsen waar biologische producten verkocht worden in Leiden ruim voldoende, voldoende, onvoldoende of ruim onvoldoende? Ruim voldoende Voldoende Onvoldoende Ruim onvoldoende Weet niet Er wordt nagedacht om ook op zaterdag ruimte te maken voor de biologische markt. 3. Zou u gebruik maken van een biologische markt van circa tien kramen op de zaterdagse Centrum Markt? Ja Misschien Nee STOP 4. Er is weinig ruimte op de zaterdagmarkt in het Centrum. Vindt u dat er naast de biologische markt op woensdag, ook op zaterdag ruimte moet komen voor een biologische markt van circa 10 kramen, ook als dat betekent dat dit ten koste van andere marktlieden gaat? Ja, ook op zaterdag Nee, dan hoeft het niet op zaterdag STOP 5. Als u zou moeten kiezen tussen de woensdag of de zaterdag voor de biologische markt. Waar gaat dan uw voorkeur naar uit? woensdag zaterdag maakt me niet uit 2
Uitkomsten In Leiden zijn biologische producten verkrijgbaar bij diverse supermarken, biologische winkels, de groenteboer en op diverse andere plaatsen. Daarnaast is er momenteel een kleine biologische markt op woensdag. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de interesse van de Leidenaren in biologische producten en waar zij deze producten kopen. Vervolgens wordt ingegaan op de biologische markt op woensdag en zaterdag. 20.1 Aankoop biologische producten Tweederde van de Leidenaren koopt wel eens bewust biologische producten. Ruim een derde doet dit wekelijks of vaker en bijna drie op de tien doet dit meer incidenteel. De mensen die wel eens biologische producten kopen, noemen bijna allemaal de supermarkt als aankoopplek. Vier op de tien noemt de biologische/reformwinkel en 14% de biologische markt op woensdag. Tabel 20.1a: Aankoop biologische prod. (in % alle Leidenaren) Tabel 20.1b: Aankoopplek biologische prod. (in % kopers) Ja, meerdere keren per week 17% spontaan genoemd Ja, wekelijks 20% Supermarkt 89% Ja, maandelijks 7% Biologische/reformwinkel 40% Ja, incidenteel 21% Biologische markt op woensdag 14% Nee, koop ik niet Elders op de markt in Leiden 13% Weet niet, let ik niet op 16% Groenteboer 11% Anders 6% Hoger opgeleiden, de hogere inkomens en 35-54 jarigen kopen relatief meer en vaker biologische producten. Tabel 20.1c: Aankoop biologische producten naar doelgroepen Totaal Leiden 37% 28% 18-34 27% 28% 35-54 47% 26% 55+ 34% 31% Lagere opl. Middelbaar 23% 25% 32% Hoger 50% 27% < 1.750 1.750-3.200 24% 31% 37% 30% > 3.200 58% 0% 25% 50% 75% wv. minimaal wekelijks wv. Minder frequent De meeste mensen die geen biologische producten kopen, vinden biologische producten te duur. Andere redenen die genoemd worden zijn geen behoefte, er niet over na denken, gemakzucht, geen noodzaak omdat er in de winkel alternatieven genoeg zijn, de producten soms van mindere kwaliteit zijn, ze geen vertrouwen hebben dat het echt biologisch is of dat de producten minder lekker gevonden worden. 3
20.2 Beoordeling aanbod biologische producten in Leiden Van de mensen die wel eens biologische producten kopen, vindt acht op de tien dat er voldoende plaatsen in Leiden zijn waar biologische producten kunnen worden gekocht en twee op de tien vindt van niet. Inwoners uit stadsdeel Midden zijn hier relatief meer tevreden over en inwoners van stadsdeel West relatief het minst. Tabel 20.2: Beoordeling aanbod biologische producten in Leiden (in % kopers biologische producten) Ruim voldoende 14% Voldoende 66% Onvoldoende Ruim onvoldoende 1% 20.3 Biologische markt op woensdag Iedere woensdag is er een biologische markt in het centrum van Leiden. De markt bestaat uit ruim tien kramen die tegenover De Waag staan. Van alle Leidenaren is minimaal eenderde bekend met deze markt en is twee op tien hier wel eens geweest. Inwoners uit stadsdeel Midden, 35-plussers en hoger opgeleiden zijn relatief beter bekend met de biologische markt op woensdag en komen hier ook vaker. Hogere inkomens zijn relatief goed bekend met de markt, maar komen hier relatief minder vaak. Zij kopen biologische producten relatief vaker bij de supermarkt. Tabel 20.3a: Bekendheid en bezoek biologische markt op woensdag (in % alle Leidenaren) Bezoek Koopt biologische producten, bekend met markt, geen bezoek 15% Koopt biologische producten, markt onbekend 32% Koopt geen biologische producten* 34% * bekendheid biologische markt niet voorgelegd Van diegenen die de biologische markt wel eens bezoeken, is bijna de helft helemaal tevreden, de helft deels tevreden en 4% is ontevreden over het aanbod aan biologische producten op de markt. Als verbetertips voor de markt geven de bezoekers aan dat de markt op woensdag voor werkenden lastig te bezoeken is, noemen ze een specifiek product dat ze missen of het beperkte aanbod van biologische producten in het algemeen. Ook de voorlichting en prijzen van biologische producten kan beter. Tabel 20.3b: Bekendheid en bezoek biologische markt op woensdag (in % alle Leidenaren, naar doelgroepen) Totaal 15% Midden Noord Zuid West 29% 16% 15% 16% 13% 14% 15% 18-34 35-54 55+ 16% 20% 20% 6% 18% < 1.750 1.750-3.200 > 3.200 17% 6% 12% 0% 25% 50% 75% bezoek geen bezoek, wel bekend 4
20.4 Biologische markt op zaterdag Hoewel er momenteel weinig ruimte op de zaterdagmarkt beschikbaar, wordt er nagedacht om ook op zaterdag ruimte te maken voor een biologische markt met circa tien kramen. Als er een biologische zaterdagmarkt zou komen, dan geeft 57% van alle Leidenaren aan hier (misschien) gebruik van te gaan maken 1. Tabel 20.4a: Mogelijk gebruik biologische zaterdagmarkt (in % van alle Leidenaren) Ja, gebruik biologische zaterdagmarkt 25% Misschien gebruik biologische zaterdagmarkt 32% Nee, wel aankoop biologische producten, maar geen interesse in biologische zaterdagmarkt 9% Nee, koopt geen biologische producten 34% Aan de mogelijk geïnteresseerde bezoekers van een biologische zaterdagmarkt is het dilemma voorgelegd, dat het opzetten van kramen voor een biologische zaterdagmarkt ten koste zal gaan van de mogelijkheden voor andere marktlieden, omdat er weinig ruimte is op de zaterdagmarkt. Zes op de tien mogelijk geïnteresseerde bezoekers van een biologische zaterdagmarkt vinden dan toch dat zaterdag een betere dag is. Vier op de tien mogelijke gebruikers vindt niet dat dit ten koste zou moeten gaan van de huidige marktlieden. Tabel 20.4b : Afweging biologische zaterdagmarkt als het ten koste van huidige marktlieden gaat (in % geïnteresseerde bez.) Ja, graag biologische zaterdagmarkt, ook als dat ten koste gaat van de huidige marktlieden 60% Nee, biologische zaterdagmarkt hoeft er niet te komen als het ten koste gaat van de huidige marktlieden 40% Aan alle geïnteresseerden in de biologische zaterdagmarkt, die vinden dat zo n zaterdagmarkt er moet komen, ook als dit ten koste gaat van andere marktlieden, is gevraagd of ze voorkeur hebben voor de zaterdag of de woensdag. Van hen heeft driekwart de voorkeur voor de zaterdag, 9% voorkeur voor de woensdag en 16% maakt het niet uit. 1 Er is jaren studie gedaan naar de betrouwbaarheid van onderzoeksresultaten met betrekking tot de verhouding van de mensen die zeggen iets te zullen doen en die het ook daadwerkelijk zullen doen. Percentages in onderzoeken worden nog al eens overschat omdat mensen soms antwoord geven uit sociaal wenselijkheid of onwetendheid. Yankelovich International, een gerenommeerd Amerikaans onderzoekbureau heeft in 1993 alle onderzoeken die ze in de afgelopen 25 jaar hebben uitgevoerd naast elkaar gelegd en waar mogelijk vergeleken met de werkelijke gedragingen nadien. Dit resulteerde in: - Als alle mensen zeggen iets te doen mag worden geschat dat + 80% dit daadwerkelijk gaat doen. - Als 80% van de mensen zegt iets te doen mag worden geschat dat + 45-50% dit daadwerkelijk gaat doen. - Als de helft van de mensen zegt iets te doen mag worden geschat dat + 20-25% dit daadwerkelijk gaat doen. - Als een kwart van de mensen zegt iets te doen mag worden geschat dat + 5-10% dit daadwerkelijk gaat doen. - Als één op de tien mensen zegt iets te doen mag worden geschat dat + 2% dit daadwerkelijk gaat doen. 5