Problemen aanwijzen en oplossen? Marco Pastors (links) bezoekt Rotterdam-Zuid met toenmalig wethouder Karakus rotterdam-zuid moet aan techniek HOEZO is een kind mislukt zonder HAVO? 18
Kinderen worden hier met een baksteen om hun nek geboren, zei de directeur van een school op Zuid ooit. En dan moet je bedenken dat dit toen nog een autochtone arbeiderswijk was. De huidige generatie kinderen van allochtone afkomst heeft het nog veel zwaarder. Marco Pastors, directeur van de organisatie achter het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid, ontvangt in zijn kantoor op Zuid, een eenvoudige stek op een steenworp afstand van metrostation Maashaven. Midden in het gebied dat hij bij zijn aantreden in 2012 betitelde als de slechtste plek van Nederland. Een logische kwalificatie, zegt hij nu. Het gemiddelde opleidingsniveau is hier lager, minder mensen hebben een baan en de kwaliteit van de woningen die hier staan is slechter dan in elke andere grote stad in Nederland. Jongeren in Rotterdam-Zuid voelen weinig voor techniek. Ook hun ouders hebben liever een nette kantoorbaan voor hun kind. Terwijl techniek werk oplevert dat goed verdient, weet Marco Pastors, directeur van het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. Je hebt straks gegarandeerd werk. Tekst: Frank den Hoed Foto: Arie Kievit/HH neerwaartse spiraal ombuigen Pastors ziet het Nationaal Programma (zie kader Nationaal Programma pakt problemen aan) als de ultieme kans om het stadsdeel, met tweehonderdduizend inwoners een stad binnen een stad, uit de neerwaartse spiraal te helpen. We hebben in het verleden veel geld gestoken in het oplossen van de problemen in achterstandswijken. Maar het was allemaal te vrijblijvend. Waardoor het weinig resultaat heeft opgeleverd. Ook in Rotterdam-Zuid. Er staan hier nog steeds veel te veel mensen langs de kant. Ik denk echt dat het beter, anders kan. Het kan toch niet zo zijn dat je dertig jaar in dit land bent, de taal niet spreekt, leeft van een uitkering en nooit zover bent gebracht om iets van je leven te maken? Het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid moet er voor zorgen dat die verandering wél van de grond komt. Doordat nu iedereen meedoet: Rijk, gemeente, onderwijs- en zorginstellingen, woningcorporaties en bedrijfsleven. En omdat het een langlopend project is. Twintig jaar klinkt als een erg lang opgerekte horizon, maar volgens Pastors heeft dat een groot voordeel. Het haalt de hijgerigheid er een beetje uit. In het verleden kwam het nog te vaak voor dat een eenmaal ingezette koers na nieuwe verkiezingen net zo gemakkelijk weer radicaal werd gewijzigd. Waardoor er uiteindelijk maar weinig vooruitgang werd geboekt. Dankzij het Nationaal Programma, dat boven de partijen staat, zijn we daar van af. Ondernemers in de regio hebben alle belang bij het slagen van het project, stelt hij. Al was het maar omdat het hen steeds meer moeite kost om goed personeel te vinden. Ze 19
witteboordenproletariaatsopleidingen bieden geen garantie op een goede toekomst Wie kan het snelst een sluiter verwisselen in een pijplijn? Twee Rotterdamse jongeren strijden tegen elkaar tijdens Skills Masters in Ahoy moeten het steeds verder weg zoeken, tot ver buiten de landsgrenzen. Met alle gedoe dat daar bij komt kijken. En daardoor komen de mensen die hier wonen toch een stapje dichterbij. Zij wonen hier al en zijn al in Nederland naar school geweest. En dat is toch beter dan in Bulgarije niet naar school zijn geweest. gegarandeerd een baan Het bedrijfsleven is actief betrokken bij de aanpak van de problemen op Zuid. Centraal in die aanpak staan de zogenoemde Carrière Start Garanties. Deze moeten ervoor zorgen dat voldoende jongeren kiezen voor een opleiding met perspectief op werk en deze opleiding vervolgens ook met goed gevolg doorlopen. De boodschap is helder: als je deze opleiding afmaakt, heb jij straks gegarandeerd werk. In de praktijk zie je dat een deel van de leerlingen in de tussentijd zelf werk vindt. Je helpt per saldo dus veel meer mensen de goede kant op dan er straks bij je aankloppen. Nationaal Programma pakt problemen aan Het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid richt zich op het wegwerken van onnodige achterstanden van bewoners en op het verbeteren van het leven in drie deelgemeenten op Zuid: Charlois, Feijenoord en IJsselmonde. Het programma moet er toe leiden dat het stadsdeel met z n tweehonderdduizend inwoners een stad binnen de stad het over een kleine twintig jaar net zo goed doet als de grote steden in ons land. Rotterdam-Zuid verschilt nu nog sterk van de rest van Rotterdam boven de rivier en de drie andere grote steden in Nederland. Het gemiddelde opleidingsniveau is er lager, minder mensen hebben een baan en de kwaliteit van de woningen is er slechter. De problemen zijn het grootst in de zogenoemde focuswijken. Anders dan in veel steden in Nederland heeft Zuid een relatief jonge bevolking. De talenten van de jongeren die hier opgroeien zijn hard nodig om te voldoen aan de vraag uit haven, techniek en zorg. Meer weten? Kijk op www.rotterdam.nl/nprz 20
peter hilz/hh Deltalinqs: Ze moeten het wel kunnen Honderd Carrière Start Garanties voor mensen uit Rotterdam-Zuid? Dat ligt toch wel iets genuanceerder, legt Cees Jan Asselbergs, directeur van havenondernemersorganisatie Deltalinqs, uit. Alleen jongeren die beginnen aan een opleiding voor procesoperator of onderhoudsmedewerker voor de procesindustrie, komen in aanmerking voor zo n garantie van Deltalinqs. Dat kunnen mensen uit Zuid zijn. Maar als ze uit Delfshaven komen of Spijkenisse vinden we dat ook prima. Wij zoeken gemotiveerde, goed opgeleide jongelui die de investering die we in ze doen waard zijn. Wel willen we ons extra inspannen om jongeren uit Rotterdam-Zuid voor deze opleidingen te interesseren. We hadden graag gezien dat er dit jaar een paar honderd jongeren uit Zuid waren ingestroomd op de RDM Campus. Maar het waren er maar tien. Belangrijk onderdeel van het probleem is dat wij jongeren nodig hebben die op mbo-niveau 3, 4 gaan presteren. En ze zitten in Zuid toch met een grote groep laagopgeleide mensen. We hebben met Marco Pastors afgesproken om samen met het Albeda College een extra bijeenkomst te organiseren voor de vmboscholen op Zuid om de RDM Campus onder de aandacht te brengen. Zo n anderhalve maand geleden hebben we er nog een open dag gehad. De mensen van de bedrijven die daar stonden waren uitermate teleurgesteld over het beperkte aantal jongeren dat daar kwam opdraven. Er is dus nog volop werk aan de winkel. In 2020 moet 50 procent van de mbo-leerlingen een opleiding volgen in techniek of zorg. In 2010 was dat nog 23 procent. Pastors beschouwt het als een cadeautje dat de vereniging van havenwerkgevers Deltalinqs het Programmabureau aanbood om in de regio Rotterdam vijfhonderd van die Carrière Start Garanties te regelen, waarvan honderd voor Rotterdam-Zuid. Inmiddels doet ook vervoerbedrijf RET mee. En we zijn nu hard bezig met brancheoverleg om ook elders aanbod te genereren. In zogenoemde branchetafels praten we onder meer met de bouw, de metaal en de techniek. Hij kan zich voorstellen dat bedrijven onder de huidige economische omstandigheden niet zitten te wachten op het afgeven van garanties. Het is lastig. Zeker voor ondernemers die vanwege de economische tegenwind ervaren medewerkers moeten ontslaan. Ik begrijp dat het dan moeilijk is te verkopen dat ze tegelijkertijd andere mensen garanderen dat ze na het afronden van hun opleiding in het bedrijf aan het werk kunnen. Maar ooit is er weer nieuwe mankracht nodig. En het is wel de manier om de jongeren van Zuid de goede kant op te helpen. Ook op andere fronten wordt er aan gewerkt om duidelijk te maken wat een opleidingskeuze met toekomst is. Als voorbeeld noemt hij de bliksemstages die JINC organiseert bij bedrijven in de regio. Zulke stages zijn er voor kinderen van de basisschool, maar ook voor mbo-leerlingen. En we zorgen ervoor dat professionals uit de bedrijven op scholen hun verhaal komen doen. Zo geven Shell-medewerkers rond de Shell Eco Marathon les aan leerlingen van Zuid. Een mooie manier om de kinderen voor te bereiden op wat ze tijdens het werk kunnen verwachten. niks mis met mbo Het zijn stuk voor stuk mooie initiatieven. En Pastors is ervan overtuigd dat veel jongeren uit Rotterdam-Zuid ermee over de streep kunnen worden getrokken. Jongeren willen vooral een gezin, een auto en af en toe een vakantie. En daarvoor hebben ze nu eenmaal een inkomen nodig. Wat voor werk ze daarvoor moeten doen, is iets van een tweede orde. Hij maakt zich veel meer zorgen over de ouders. Zij denken nog te vaak dat hun kind is mislukt als het geen havo doet en geen huisarts wordt. Van alle Nederlandse kinderen gaat 55 procent naar het vmbo, maar in hun beleving is dat dus niet zo. Zij denken ten onrechte dat alle vmbo s hier zwart zijn en dat alle autochtone Nederlanders andere opleidingen doen. Dat vraagt dus nog wel wat zendingswerk. Duidelijk moet worden dat de witteboordenproletariaatsopleidingen, zoals ze dat op het Albeda College noemen, geen garantie bieden op een goede toekomst. Met een mbo-opleiding juridisch kun je hooguit 21
Met alleen banen, redt Rotterdam-Zuid het niet Rotterdam-Zuid is niet alleen gered met meer werk(gelegenheid). Er zal ook iets moeten worden gedaan aan het huidige, eenzijdige woningaanbod. Dat is dan ook een van de andere pijlers waarop het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid rust. We hebben hier veel te veel goedkope huurhuizen. Het is belangrijk dat we zorgen voor aantrekkelijker wijken met een gevarieerder woningaanbod. Ook voor mensen met hogere inkomens. Alleen zo kunnen we de mensen die stappen zetten in hun loopbaan binden aan Zuid en ervoor zorgen dat mensen van buiten de wijk zich hier willen vestigen. We streven ernaar dat het woningaanbod hier straks vergelijkbaar is met het gemiddelde van de G4 (de vier grote steden; red). Dat vergt een grote investering. Dan komen de plannen die Stef Blok, minister voor Wonen en Rijksdienst, begin vorige maand in een novelle ontvouwde, wel op een heel vervelend moment. De bewindsman wil de verantwoordelijkheid van corporaties beperken tot de sociale huursector. Pastors begrijpt de gedachte dat de bouw van woningen boven de huurgrens dan door de markt wordt opgepakt. Probleem is dat het in 95 procent van het land wel werkt, maar hier niet. Marktpartijen zullen eerst daar bouwen waar ze de meeste kans op een goed rendement hebben. Dat betekent dat ze pas laat in projecten in Rotterdam-Zuid zullen stappen. Ik hoop dat hij tot inkeer komt. Anders hebben we een probleem. Jongeren in Rotterdam-Zuid: zorg dat ze een opleiding doen met perspectief op werk terecht in een archief. En in dat werk liggen de banen niet meer voor het oprapen. De mbo s spelen op de vraag in met een soort bijsluiter met het arbeidsmarktperspectief per opleiding. Die bijsluiter brengt ook haarfijn in beeld dat je met een technische opleiding of een zorgopleiding achter de rug veel beter verdient dan met de meeste andere opleidingen. En scholen als Albeda en Zadkine voeren zogenoemde ombuiggesprekken. Daarin vragen ze kinderen op de man af waarom ze niet voor techniek of zorg kiezen. Door duidelijk te maken wat ze in techniek of zorg voor perspectief hebben, hebben de scholen al veel kinderen van gedachten laten veranderen. Ondanks alle activiteit die inmiddels wordt ontplooid, mag er van Pastors nog wel een tandje bij. In Ahoy het landelijk bekende sport- en evenementencomplex op Zuid vinden regelmatig evenementen plaats die naadloos aansluiten bij de uitgangspunten van het Nationaal Programma. Zoals de beroepenmarkt Skills Masters. Tot zijn grote verbazing deden scholen uit Zuid daar niet of nauwelijks aan mee. Ook de bedrijven in het Rotterdamse havengebied die jaarlijks een dag voor lagere scholen organiseren, zien maar weinig reactie van de scholen. Ik vind dat een gemiste kans. www.vno-ncw.nl/onderwijs 22