Geïntegreerde RichtlijnBehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Basistraining 3-4 juni 2016
GRB in een notendop Initiatief van het Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen i.s.m. 12 lidinstellingen i.s.m. Triade (netwerk van cliënten, naastbetrokkenen en professionals) In afstemming met Expertpanel Persoonlijkheid en Ouderen (EPO)
GRB in een notendop Kader voor een kwalitatief goede behandeling voor een brede groep van mensen met een persoonlijkheidsstoornis Gebaseerd op de gemeenschappelijke kenmerken ( common features ) van bewezen effectieve (psychotherapeutische) behandelingen voor mensen met (B)PS Aangevuld met praktijkkennis en kennis van cliënten en naastbetrokkenen over wat werkt Gericht op het borgen van gemeenschappelijk werkzame factoren ( common factors ) Bedoeld ter verbetering van de gebruikelijke ongestructureerde zorg ( Treatment as Usual )
GRB in een notendop Gebaseerd op algemene vaardigheden en competenties (niet op specialistische technieken of interventies) Gebaseerd op het uitgangspunt dat de kwaliteit van een behandeling vooral bepaald wordt door: Goede behandelaars Systematische structurering van de behandeling en de behandelomgeving En daarom strak in het voorschrijven en bewaken van een generiek kader (vorm), maar vrij in de specifieke invulling van het programma Waardoor GRB in de praktijk er erg verschillend kan uitzien (bijvoorbeeld afhankelijk van de ernst van de doelgroep)
Waarom GRB? 4/5 bewezen effectieve specialistische behandelingen voor (B)PS: DGT, MBT, SFT, TFP, STEPPS) Relatief weinig beschikbaar om diverse redenen: Dure functiemix, dure opleidingen, Weinig aansluiting bij zeer moeilijke patiënten Lastig te implementeren (met impact op outcome) Alternatief is vaak ongestructureerde Treatment as usual Minder effectief en soms schadelijk (?) Weinig uniformiteit in het veld
Waarom GRB? Opkomst van generalistische behandelingen voor BPS SCM, GPM, GCC Gestructureerde generalistische behandelingen De meeste winst in doelmatigheid van behandelen kan wellicht worden gerealiseerd door bestaande programma s te upgraden in lijn met wat we weten dat algemeen werkzaam is
Doelstellingen GRB Bieden van een goed implementeerbare standaard voor goede zorg voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis Verbetering van kwaliteit van zorg voor ALLE mensen met een PS (en hun omgeving) Zorgen voor meer uniformiteit in de zorg voor PS Bieden van een kader voor opleiding en training Bieden van een kader voor kwaliteitsbeoordeling /-borging voor behandelingen van PS Uitgaan van bestaande zorg om die te optimaliseren (structureren, consistentie, ) Groeimodel met wederzijdse kruisbestuiving tussen instellingen
Kernkenmerken van GRB Wat zijn de gemeenschappelijke kenmerken van werkzame behandelingen voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis? 1. Structureren van zorgtraject en zorgomgeving 2. Focus op werkzame mechanismen (motivatie, emotieregulatie, relatie, reflectie, contextregulatie) 3. Competente behandelaars / gepaste basishouding 4. Faciliteren en bevorderen van teamfunctioneren (teamoverleg, supervisie, intervisie, behandelplanbespreking, overdracht etc)
Basiskader van GRB Het generieke kader van GRB bestaat uit de volgende basiselementen: Theoretische Basisconcepten: wat moet elke behandelaar weten? Organisatieprincipes (randvoorwaarden): waar moet elke organisatie voor zorgen? Competenties: welke competenties moeten alle behandelaars/teams bezitten Behandelprincipes: welke principes moeten ten alle tijden worden geborgd in een goede behandeling voor PS? Basishouding: welke basishouding is het meest werkzaam bij mensen met PS? Klinische processen: welke aaneenschakeling van klinische stappen en processen zorgen ervoor dat een behandeling werkzaam is? Specifieke klinische strategieën: welke specifieke strategieën kunnen worden gebruikt om veel voorkomende probleemgebieden aan te pakken? Teamstrategieën: welke strategieën kan een team gebruiken om als team goed te blijven functioneren?
Basisprincipes van de GRB Behandeling is gestructureerd Behandeling is geïntegreerd Behandeling is consistent Collaboratieve basishouding Individually tailored treatment Behandeling is doelgericht Behandeling is actief en out-reachend (waar nodig) Behandeling bevordert motivatie Behandeling bevordert autonomie Behandeling is actief gericht op crisishantering Behandeling is gericht op bevorderen van therapeutische relatie Behandeling is gericht op bevorderen van reflectie Behandeling betrekt familie en andere naastbetrokkenen Continuïteit van zorg
Klinische processen Behandeling is een systematische aaneenschakeling van stappen/processen Beginfase van de behandeling: Aanmelding Assessment Diagnose en Psycho-educatie Behandelplanning Crisisplanning Engageren van de cliënt in de behandeling Middenfase van de behandeling Doelgericht werken, evalueren en bijstellen van behandelplan Actief monitoren van motivatie, crisis en therapeutische relatie Eindfase van de behandeling Aandacht voor re-integratie Aandacht voor terugvalpreventie Toewerken naar afscheid
Specifieke klinische strategieën Specifieke klinische strategieën kunnen ingevoegd worden in GRB om bepaalde probleemgebieden aan te pakken Therapeutic assessment voor aanpak van motivatie Motivational Interview Modules van SCM/GPM VERS-training Etc etc Deze specifieke klinische strategieën moeten niet noodzakelijk onderdeel zijn van GRB Een concrete instelling kan zelf modules selecteren, overnemen uit andere behandelingen, aanpassen, ontwikkelen, Hier ontstaat de individuele variatie binnen GRB
Kwaliteitsondersteunende instrumenten Het KenniscentrumPS stelt de volgende kwaliteitsondersteunende instrumenten ter beschikking van haar lidinstellingen: Manual Website, met demonstratiefilmpjes Implementatiehandleiding Toolkit met allerlei uitgewerkte modules, voorbeelden van programmaroosters, voorbeelden van implementatieplannen Opleiding, inclusief standaardset van slides en draaiboek voor opleiding
Kwaliteitsborging Aan de basis van kwaliteitsborging liggen de 20 kwaliteitscriteria Deze criteria operationaliseren de GRB-kaders en leggen dus vast wat GRB is en wat niet Implementatie van GRB houdt in dat een systematische aanpak nodig is om deze kwaliteitscriteria te realiseren Audits zijn kwaliteitsinstrumenten om te evalueren of er op een gegeven moment is voldaan aan de kwaliteitscriteria en waar de verbeterpunten liggen voor de betreffende instelling Kwaliteitsborging is een proces, waarbij de instelling zich engageert om te blijven streven naar het voldoen aan de kwaliteitscriteria en zich eraan committeert om eventuele tekorten aan te pakken
Checklist Kwaliteitscriteria 9. Het behandelprogramma hanteert een beleid gericht op het actief betrekken van naastbetrokkenen bij de behandeling. 10. De behandeling wordt minstens eenmaal per half jaar in aanwezigheid van het behandelteam en cliënt (en eventueel naastbetrokkenen) geëvalueerd.. 11. Het behandelprogramma heeft een duidelijk beleid dat is gericht op het bevorderen van de motivatie en het verminderen van drop-outs. Minimaal houdt dit in dat er een pro-actief beleid is bij therapieverzuim. 12. Het behandelprogramma heeft een duidelijk beleid dat gericht is op het inschatten en hanteren van crisis. Er dienen minstens op geregelde tijdstippen crisisinschattingen gemaakt te worden en er zijn duidelijke afspraken nodig voor beleid bij crisis. 13. Het behandelprogramma hanteert een beleid gericht op het bevorderen van de autonomie van de cliënt. Dit blijkt uit het betrekken van de cliënt bij alle belangrijke beslissingen in zijn/haar behandeling. 14. Alle behandelaars hebben kennis over de interpersoonlijke gevoeligheid van cliënten met een PS en beschikken over de vaardigheid om breuken te herstellen 15. De wachttijden tussen aanmelding en intake, tussen eerste intakecontact en advies en tussen advies en start behandeling is maximaal 4 weken en is in elk geval duidelijk bekend bij de cliënt. Een behandeladvies moet in elk geval binnen zes weken na start van intake gegeven worden. Bij langere wachttijden regelt de hoofdbehandelaar overbruggingszorg.
5 Hete hangijzers
GRB versus FACT Is GRB een EPA-behandeling? De nieuwe FACT voor PS? Ja en Neen GRB biedt een kwaliteitskader voor behandelingen van mensen met een PS, los van de ernst van de PS In de Nederlandse GGz is het vaak zo dat de langdurige stabiliserende behandelingen voor zeer ernstige PS het minst gestructureerd zijn en dat GRB in instellingen daar een lacune in zal vullen Strategisch-politiek moeten we nadenken over een visie daarop Ketenzorg? Logica om ernstigste PS minst specialistisch te behandelen? Kortom, we moeten met elkaar een discussie voeren over een strategische visie op de uitbouw van een keten van generalistische en specialistische zorg voor PS
GRB versus Big 4 (5) Non-issue? Big 4 zijn (ook) GRB (niet omgekeerd) GRB plus (specifieke technieken en interventies, zie specifieke klinische strategieën) Maar: er bestaat geen directe empirische evidentie dat GRB op zich volstaat om tot effectieve behandelingen te komen De discussie moet worden gevoerd hoe we over 5-8 jaar evidentie kunnen verzamelen dat GRB bewezen effectief is Een startpunt zou een gemeenschappelijke ROM en referentiegroep binnen BRaM kunnen zijn
GRB versus andere trainingen GRB biedt een veel kortere basisopleiding dan de meeste specialistische behandelingen GRB gaat ervan uit dat de basiscompetenties die hulpverleners nodig hebben om te werken met mensen met een PS behoren bij een algemene opleiding van psychologen, verpleegkundigen, artsen, en dat deze basiscompetenties verantwoordelijk zijn voor het grootste deel van de werkzaamheid Toch denken we dat er nood is aan een opleidingsplan binnen instellingen, met daarbij een accent op actieve training (rollenspelen) en onderhoud van deze vaardigheden We moeten de discussie voeren wie kan werken met mensen met PS en welke blijvende (actieve) training nodig is om hierin te blijven ontwikkelen
Implementatie Doel Implementatie: het omvormen/verbeteren/veranderen van het bestaande (ongestructureerde?) programma tot een programma dat voldoet aan de kwaliteitscriteria van GRB We weten: implementatie is vaak een complex proces en heel wat goed bedoelde plannen sneuvelen in de praktijk Besloten is dat implementatie de verantwoordelijkheid is van de instellingen zelf en dat het KenniscentrumPS ondersteunend is
Audit STAP 1: Ontwikkeling GRB (Manual, website, filmpjes): check STAP 2: Implementatie GRB: bezig STAP 3: Audit: in voorbereiding Uitgangspunt: Audit is bedoeld als een controle op de kwaliteit van GRB-programma s om te evalueren of ze effectief voldoen aan de kwaliteitscriteria na implementatie Audit is bedoeld als verbeterinstrument, op basis van een cyclus van monitoring / feedback / verbeterplan