Brandweerzorg anno 2012:

Brandweerzorg anno 2012: Een toekomstbestendige en innovatieve manier van organiseren Flevoland Een overzicht van de organisatieveranderingen van de brandweer in Almere in de periode 2008-2011 1

Brandweerzorg anno 2012: Een toekomstbestendige en innovatieve manier van organiseren Een overzicht van de organisatieveranderingen van de brandweer in Almere in de periode 2008-2011 Dit boekje is een uitgave van Brandweer Flevoland www.brandweerflevoland.nl Augustus 2012

Inhoud De aanleiding 2008 Een beeld van Almere 7 2008 Signalen: intern en vanuit de omgeving 8 2008 De eerste ideeën 11 2009 Problemen en de zoektocht naar oplossingen 12 2010 Testen en ontwerpen 14 2011 Organiseren 18 2012 Afronden 21 2012 Resultaat 23 Een snel groeiende stad met een sterk achterblijvende brandweerzorg? Geen vraag, maar de harde realiteit voor de leiding van de brandweer van Almere in 2008. Wat te doen als de oplossing niet meer voor de hand ligt? 4 5

2008 Een beeld van Almere Wat was het beeld van de stad Almere en hoe was de brandweer georganiseerd? Door welke bijzonderheden werd de organisatie van de brandweer gekenmerkt? Een beeld van Almere anno 2008. De gemeente Almere Almere, een relatief jonge gemeente. In 40 jaar tijd uitgegroeid tot een stad met ruim 185.000 inwoners, 1 Almere-Stad 2 Almere-Buiten 3 Almere-Haven 4 Dronten 5 Biddinghuizen 6 Swifterbant 7 Lelystad 8 Emmeloord 9 Ens 10 Marknesse 11 Rutten 12 Urk 1 13 Creil 14 Nagele 15 Zeewolde ruim 70.000 woningen en een oppervlakte van 25.000 hectare. Almere, een stad bestaande uit toen nog vijf stadsdelen: Almere Buiten, Almere Haven, Almere Hout, Almere Poort en Almere Stad. De bouw van het nieuwe stadsdeel Almere Pampus was al in voorbereiding. Almere, een stad waarin jonge mensen en jonge gezinnen wonen, maar die buiten de stad gaan werken. Zo op het oog een potentieel aan (nieuwe) brandweervrijwilligers, maar helaas overdag niet of beperkt beschikbaar. Almere, een stad gekenmerkt door een hoge mate van stenen bebouwing en een laag risicoprofiel. Almere, een stad die zich op maakte voor een schaalsprong naar circa 350.000 inwoners en 130.000 woningen in het jaar 2030. 11 13 8 10 12 14 9 6 7 4 5 2 3 15 De brandweer in Almere De brandweer van Almere bestond in 2008 uit de drie deelkorpsen Almere Stad, Almere Haven en Almere Buiten. Drie verschillende korpsen, uniek in hun verscheidenheid maar ook verbonden door de obstakels waarmee een brandweerkorps te maken heeft. De kazerne van Almere Stad, met een 24-uursbezetting door een beroepsploeg die, als gevolg van de wijziging van de Arbeidstijdenwet, was overgegaan naar een 48-urige werkweek. De vrijwilligersploeg van Almere Stad fungeerde als back-up; voor de aanvulling op de beroepsploeg, voor de herbezetting van de kazerne en voor de bezetting van de 2e tankautospuit. Almere Buiten en Almere Haven waren nog vrijwillige posten, maar kenden al langer een dagdienstbezetting door beroeps van 08.00 uur tot 17.00 uur. Het aantal uitrukken van de brandweer bedroeg in die periode gemiddeld 1.800 per jaar, in de verhouding Stad 60%, Haven 15% en Buiten 25%. 6 7

2008 Signalen: intern en vanuit de omgeving Kwamen de veranderingen zomaar uit de lucht vallen? Welke perikelen in de organisatie gaven aanleiding voor het veranderproces? Een korte uiteenzetting over signalen en onderzoeken. Signalen van een veranderende omgeving en een veranderende organisatie Het aantal vrijwilligers was in de jaren teruggelopen, wervingsacties leverden te weinig nieuwe vrijwilligers op. Voor de post Almere Haven was het zelfs de vraag of deze in de toekomst met vrijwilligers draaiende gehouden kon worden. Ook was er een afname in de beschikbaarheid van vrijwilligers te zien. De paraatheid van de vrijwilligersposten kwam daardoor vooral in de randen van de dag steeds meer onder druk te staan. Vooral in Almere Buiten stonden ook de uitruktijden onder druk. Vanwege de langere afstand van de woonplek tot de kazerne, maar ook door de aanwezige verkeersbelemmerende maatregelen ondervonden de vrijwilligers moeite om snel op de kazerne te komen. Koers op tijd! en de regionale brandweer Flevoland Koers op tijd! was de naam van het beleids- en organisatieplan voor brandweer Almere in de periode 2005-2008. Zoals de naam al zegt werd hierin de nadruk gelegd op het vergroten van de effectiviteit van de organisatie en het verbeteren van de paraatheid. Ondanks alle plannen en inspanningen was het in 2007 en 2008 echter nog niet gelukt om de opkomsttijden te verbeteren. Bij de overdracht van het commando van de brandweer van Almere op 1 juli 2008 aan de regionale brandweer Flevoland (i.o), gaf dit voor de gemeenteraad van Almere aanleiding om nog eens aandacht te vragen voor de opkomsttijden van de brandweer. Ook de medewerkers uitten bij hun nieuwe commandant al snel hun mening over het functioneren van de organisatie. Zij noemden de sfeer in het korps, de opkomsttijden en de paraatheid als speerpunt. Onderzoeken Uit enkele onderzoeken kwam naar voren dat de signalen niet nieuw waren en ook niet op zichzelf stonden. Naast de eerder genoemde knelpunten zoals de paraatheid van de posten Almere Buiten en Almere Haven buiten kantooruren en de lange opkomsttijden werden selectieve opkomst en het niet respecteren van het dienstrooster genoemd. Geen van de aanbevelingen uit de onderzoeken had echter, om uiteenlopende redenen, al tot belangrijke knelpuntoplossingen geleid. 8 9

2008 De eerste ideeën Waren er dan geen ideeën voor een oplossing? Zeker wel. Ontstaan van een nieuw idee: variabele voertuigbezetting De signalen uit de organisatie en conclusies uit de onderzoeken hadden geen vrijblijvend karakter meer, er moest een oplossing komen. Eén van de eerste ideeën die werd besproken met de vrijwilligers en de Onderdeelscommissie was een tankautospuit met een variabele bezetting van vier personen (TS4). Een idee met alleen de gedachte om hiermee de uitruktijd voor de post Almere Buiten te verlagen. Het idee kon rekenen op voldoende draagvlak en de voorwaarden voor een pilot werden onderzocht. 10 11

2009 Problemen en de zoektocht naar oplossingen En, hoe ging het verder? Terugloop Almere Buiten: wervingscampagne Dat de problemen zich opstapelden bleek wel begin 2009 toen het er naar uitzag dat het aantal vrijwilligers voor de post Almere Buiten nog verder terug zou lopen. De uitruk in de randen van de dag door vrijwilligers was niet meer vanzelfsprekend. Gelukkig bracht een stevige wervingscampagne voldoende nieuwe vrijwilligers. Een mooi resultaat, maar hiermee werd het probleem van de forse overschrijding van de opkomsttijd buiten kantooruren niet opgelost. Opkomsttijdoverschrijding buiten kantooruren: uitbreiding dagdiensturen Een eerste oplossing kwam met de uitbreiding van het aantal uren van de dagdienst van 9 naar 13 uur. Met een vaste bezetting op de randen van de dag, door een mix van vrijwilligers en beroeps, op de post Almere Haven en later ook Almere Buiten. Ook de zaterdagen werden hierin meegenomen. Een maatregel voor een gegarandeerde beschikbaarheid, maar wel tegen hoge kosten. Problemen Almere Haven nog niet ten einde Voor de post Almere Haven bleek al snel dat het een oplossing voor de korte termijn was. Door een verdere afname van het aantal vrijwilligers nam de druk op de resterende vrijwilligers sterk toe en werden de grenzen van de belastbaarheid bereikt. Het blussen van brandjes hielp niet meer, de zorgnorm voor de brandweer stond nu hard onder druk. Er moest een definitieve oplossing komen voor de problemen met de paraatheid, de beschikbaarheid, de opkomsttijd en de stijgende kosten. Variabel als oplossing Voor de korpsleiding was er één perspectief dat voor alle problemen voldoende en snel resultaat kon bieden. Een perspectief dat zeker in Nederland toen niet gebruikelijk was. Voorgesteld werd het al eerder besproken idee van een TS4, nog wel als pilot, ten uitvoer te brengen. Een oplossing met als beoogd resultaat: het garanderen van de uitruk, het terugbrengen van de belasting voor de vrijwilligers, een formatievoordeel voor de dagdienst en een verbetering van de opkomsttijden. Regionalisering gaat door: vraagstuk roosters ontstaat Ondertussen was de leiding van de organisatie ook druk met het regionaliseren van de brandweer. In Flevoland werden de dienstroosters voor de beroeps hierdoor al snel een belangrijk onderwerp op de agenda. Dit werd ingegeven door het nieuw geformuleerde uitgangspunt dat personele roulaties over de verschillende posten, zelfs voor een beperkt aantal diensten, niet belemmerd mochten worden door roosterverschillen. Deze roosterverschillen waren echter wel aanwezig, bijvoorbeeld rondom werktijden en vergoedingsregelingen. Al met al reden om een traject voor nieuwe uniforme roosters, arbeidsvoorwaarden en roostervoorwaarden te starten. 12 13

2010 Testen en ontwerpen Hoe verliepen de voorbereidingen op de TS4 en het rooster altijd alarmeren van het hulpverleningsvoertuig voor hulpverleningen, en wat kwam er nog meer bij kijken? Was het einde van de problemen hiermee in zicht? Een korte uiteenzetting over het niet toepassen van de binnenaanval als dit naar oordeel verloop van het proces. van de bevelvoerder niet veilig is, opstellen en beoefenen van procedures voor de start van Start pilot TS4 de pilot. Nadat ook bestuurlijke toestemming was verkregen kon de pilot met de TS4 begin 2010 van start. Het voorbereidingstraject 3. Monitoren voortgang pilot dat hieraan vooraf ging is samen te vatten in vier delen: Om de gedachten en de resultaten gedurende de pilotperiode te onderbouwen werden tussentijds en aan het eind evaluaties 1. Definiëren succes voorzien. Het succes zou moeten blijken aan het eind van de pilotperiode, dan zou duidelijk moeten zijn dat de brandweer met 4. Activiteiten ter voorbereiding een TS4: In de periode voorafgaand aan de pilot worden vele voorbereidingen getroffen, een samenvatting: snel(ler) ter plaatse kon zijn, even adequaat kon optreden of opschalen, keuze bepakking: standaard, en de nieuwe werkwijze door de brandweermensen als aanpassen alarmerings- en bijstandsregeling, voldoende werd geacht. opstellen inzetprocedure TS4, bijscholen bevelvoerders en manschappen, 2. Voorwaarden stellen stellen oefendoelen, Voor die incidenten waarbij de beperkingen van de TS4 zich naar oefenen, verwachting zouden doen gelden werden voorwaarden gesteld: anders organiseren werkzaamheden, wegens vermindering aantal medewerkers dagdienst van 6 naar 4, altijd alarmeren van een TS6 vanaf één van de andere posten als back-up, aanstellen projectleider, altijd alarmeren van het redvoertuig voor gebouwbranden, bepalen duur pilot: 9 maanden. Met de voorbereidingen achter de rug ging de pilot met de TS4 in februari 2010 officieel van start. De TS4 werd ingezet in de daguren en de randen van de dag (06.00-19.00 uur) op de post Almere Haven bezet door 4 medewerkers van de dagdienst. Was de start eenvoudig? Nee, nog lang niet alle medewerkers waren overtuigd van de noodzaak van de inzet van een TS4. Ook het proces met de Ondernemingsraad, voor het verkrijgen van instemming, nam meerdere maanden in beslag. Belangrijke aspecten in het proces naar de medewerkers en de OR zijn geweest: het uitzetten van een heldere koers, het stellen van grenzen, duidelijk en eerlijk uitleggen en herhalen van de redenen voor de veranderingen. Eerste voorstel roosters Het traject om te komen tot een nieuw rooster en nieuwe roostervoorwaarden verliep met vallen en opstaan. Met het instellen van een tijdelijke werkgroep roosters, met leden vanuit het lijnmanagement, P&O en de Ondernemingsraad, werd de actie uigezet om de mogelijkheden voor één uniform regionaal rooster te onderzoeken. Hieruit volgden uiteindelijk twee constateringen die belangrijk zijn geweest voor het vervolg van het traject: het rooster en arbeidsvoorwaarden konden niet los van elkaar gezien worden, regionale uitgangspunten dienden eerst geformuleerd en vastgesteld te worden voordat verder gegaan kon worden met een nieuw rooster, roostervoorwaarden en arbeidsvoorwaarden. Om hieraan invulling te geven werd een roostercommissie geformeerd uit een afvaardiging van de brandweerleiding, P&O en de Ondernemingsraad. Voor het onderdeel arbeidsvoorwaarden werden door de OR en het Georganiseerd Overleg (GO) onderling afspraken gemaakt. Gezien de complexiteit is getracht frequent en volledig te communiceren over het verloop en de inhoud van het proces. Bezwaren pilot Het draagvlak onder vrijwilligers voor de TS4 bleek enkele maanden na de start van de pilot nog maar minimaal. Een schril contrast met eind 2008, toen het idee voor de TS4 positief ontvangen was. 14 15

Via de OR werden bezwaren van vrijwilligers geuit tegen de roepsmedewerkers van Almere Haven en Almere Buiten per Voor Almere Haven en Buiten: een vaste bezetting van 4 Verloop pilot TS4 TS4 en het voortzetten van de pilot. Genoemd werden: half oktober in één groep dagdienstpersoneel en in één nieuw personen voor een TS4. De pilot met de TS4 liep in 2010 door en hierdoor werd steeds onvoldoende communicatie over de pilot met de TS4, maar tijdelijk rooster voor werkdagen van 07.00 tot 18.00 uur Voor Almere Stad: een bezetting van 8 personen voor een meer ervaring opgedaan en groeide het vertrouwen in de TS4 gevoel van onveiligheid tijdens het optreden met de TS4, met een kazernebezetting van 4 beroepskrachten. Daarbuiten TS6 en een hulpverleningsvoertuig of redvoertuig. gestaag. twijfel over de mogelijkheden voor een adequate hulpver- waren de vrijwilligers nog steeds paraat. lening met een TS4. Een efficiënte oplossing om, gezien de financiële mogelijkhe- Eveneens werd de pilot beperkt uitgebreid op verzoek van de Om het nieuwe rooster voor Almere Buiten mogelijk te maken den, tot een verantwoorde dekking voor Almere te komen en vrijwilligers van Almere Buiten. In de vakantieperiode werd De OR verzocht de korpsleiding de pilot te stoppen en eerst en om de kosten te beperken werd de dagbezetting daar ook om de opkomsttijden op orde te brengen. voortaan ook buiten de dagdienst uitgerukt met een TS4 in de uitkomsten van andere pilots in het land af te wachten. teruggebracht van 6 naar 4 personen. De pilot met de TS4 plaats van een TS6. Het stopzetten van de pilot en daardoor het mogelijk moeten sluiten van de post Almere Haven was geen reële optie, na- werd hiermee dus uitgebreid van alleen Almere Haven naar ook Almere Buiten. Het einde van de vrijwilligheid? Nee, juist integendeel! Dit bleek de oplossing om de vrijwilligheid in Almere te behouden Overeenstemming uitgangspunten rooster drukkelijker samen optrekken wel. Een projectgroep TS4 werd en voor hen een volwaardige rol en positie te creëren, maar Op de achtergrond was maanden gewerkt aan de nieuwe uit- geformeerd waar ook de OR aan deelnam. Vanwege de uitbreiding van de pilot TS4 naar Almere Buiten tegen een lagere en planbare belasting voor de vrijwilligers. gangspunten voor een nieuw rooster voor de kazernerings- Groeiende uitdagingen voor Almere werden alle repressieve brandweermensen op een oefencentrum realistisch getraind voor de inzet op of de samenwerking Snel doorpakken of toch niet? Ja, deels. In de zomer van 2010 diensten. Een rooster voor beroeps en vrijwilligers, die hiermee onder dezelfde voorwaarden hun werk konden gaan doen. Met het in gang zetten van de TS4, de wervingscampagne met een TS4. Door de oefeningen en de uitrukken werd meer werd begonnen met de aanpassing van de kazerne Almere Ha- en de uitbreiding van de dagdiensturen was het paraatheids- kennis en ervaring opgedaan in het werken met een systeem ven voor een 24-uursbezetting, maar er was nog geen over- De roostercommissie kwam in september 2010 tot overeen- probleem in de randen van de dag in Almere Buiten nog niet van 4 personen en kon de werkwijze verder uitgebouwd en eenstemming met de Ondernemingsraad over het rooster, stemming over de uitgangspunten. Voortaan zou onderscheid opgelost. En deels waren deze ook nog aanwezig in Almere verfijnd worden. De scepsis bij een groot deel van het uitruk- werktijden en vergoedingen.de bedoeling was om zo snel als gemaakt worden in een basisrooster en werkrooster, rooster- Haven, omdat de kazernebezetting in de randen van de dag dienstpersoneel was echter nog niet verdwenen mogelijk te realiseren dat vrijwilligers en beroeps samen dien- voorwaarden en bijbehorende arbeidsvoorwaarden. De On- bestond uit 2 beroepskrachten en de opkomst van 2 vrijwilligers nog steeds noodzakelijk was. Door een verdere afname De oplossing, permanente kazernebezetting! sten konden draaien, maar de eilandvorming tussen de posten en tussen de beroeps en de vrijwilligers was nog niet door- dernemingsraad en het Georganiseerd Overleg stemden in december 2010 hiermee in. van het aantal vrijwilligers was de druk op de resterende vrij- Er moest een structurele oplossing komen voor alle proble- broken. Ook vroeg een systeem van permanente bezetting om willigers sterk toegenomen en werden de grenzen van hun men, maar wat? Drie permanent bezette kazernes met een veel meer vrijwilligers, die allemaal ook nog geworven moesten belastbaarheid bereikt. Door de teruglopende beschikbaarheid standaard bezetting (TS6) kon alleen maar met meer beroeps worden. Eind 2010 was de kazerne Almere Haven voldoende van de vrijwilligers kwam het helaas regelmatig voor dat een en meer vrijwilligers. Financieel was dit niet haalbaar. gereed om vanaf 1 januari 2011 te starten met de permanente TS buiten dienst gezet moest worden. kazernebezetting van 4 personen. Met de verbouwing van de Formatie van één groep dagdienstpersoneel Hoe kon de brandweerzorg beter gegarandeerd worden? De De oplossing voor de lange termijn werd gevonden in het invoeren van permanente kazernebezettingen met vrijwilligers en beroeps. Er zou 24 uur per dag personeel gekazerneerd kazerne Almere Buiten werd een half jaar later begonnen en deze verbouwing was in december 2011 afgerond. oplossing werd gevonden in het samenvoegen van de be- aanwezig zijn. Dit betekende: 16 17

2011 Organiseren Het jaar om te starten met het uitvoeren van nieuwe plannen én In grote aantallen volgden al snel positieve reacties, niet alleen de organisatie voor te bereiden op de komende veranderingen. uit Flevoland, maar uit heel Nederland. Uitgangspunten van het rooster Nieuwe vrijwilligers Met de instemming van de OR en het Georganiseerd Overleg Halverwege 2011 was het zover dat selectiedagen gehouden met de uitgangspunten, was de volgende stap het informeren konden worden voor veel kandidaat-vrijwilligers die zich vanuit heel Flevoland en de rest van Nederland hadden aange- van het personeel. Hiervoor zijn meerdere informatiebijeenkomsten gehouden voor de medewerkers. Eveneens is een meld voor het draaien van kazerneringsdiensten in Almere. jaar lang de speciaal hiervoor opgerichte taskforce Personele Met groot enthousiasme namen zij deel aan het selectietraject aangelegenheden Brandweerzorg actief gebleven om met dat bestond uit: name de vergoedingsregelingen te verduidelijken en te verfijnen. een selectiedag met praktijkoefeningen, waar de kandida- een selectiegesprek, ten nauwlettend werden bekeken en beoordeeld, Werving vrijwilligers een medische keuring, Voor de invoering van de nieuwe permanente kazernebezettingen waren veel nieuwe vrijwilligers nodig die geworven een assessment. moesten worden.het aantal beroeps zou gelijk blijven. Het resultaat was dat 60 nieuwe vrijwilligers konden worden In de diverse media werd flink aandacht gegeven aan de campagne voor het werven van vrijwilligers voor de permanente De vrijwilligers met minimaal de manschap A-opleiding begon- aangenomen die gefaseerd zouden instromen. bezetting in Almere en hiermee ook voor de andere brandweerposten in Flevoland. uitleg normen en waarden Brandweer Flevoland, nen met een inwerkdag, die bestond uit theorie en praktijk: Specifiek campagnemateriaal zoals de flyer Maak het verschil rondleiding drie kazernes Almere, van dag en nacht, word vrijwilliger bij Brandweer Flevoland uitleg materieel en materiaal, werd ontwikkeld. Gebaseerd hierop werd zelfs een Nacht van draaien praktijkoefeningen, de Bandweer georganiseerd. uitgebreide evaluatie. Pas na het met goed gevolg doorlopen van de inwerkdag mochten de nieuwe vrijwilligers een 24-uursdienst meedraaien in hun eigen ploeg. Ten slotte volgde het inwerktraject waarin drie groepen werden onderscheiden: Nieuwe nog op te leiden vrijwilligers: volgen traject nieuwe medewerkers, Nieuwe reeds opgeleide vrijwilligers vanuit Flevoland: postgebonden inwerkprogramma en bijscholen voor de TS4, Nieuwe reeds opgeleide vrijwilligers buiten Flevoland: algemeen inwerkprogramma, waaronder de TS4. Na de positieve ervaringen volgde later dat jaar een tweede selectiedag. Met als resultaat dat er 5 nieuwe kandidaten werden aangenomen. En de pilot met de TS4? Na de ervaringen en de uitbreidingen van het eerste jaar liep de pilot met de TS4 in 2011 gewoon door. De belangrijkste conclusies uit de eerste evaluatie waren dat 70% van de respondenten positief was over de pilot, 24% geen mening had en 5% aangaf nog niet klaar te zijn voor het werken met de TS4. Het tweezijdig aanrijden werd door de meeste medewerkers als belangrijk ervaren. Bij de tweede evaluatie gaf 89% van de respondenten aan goed voorbereid te zijn op de inzet met een TS4 en die ook naar tevredenheid te kunnen afhandelen. De rol van de bevelvoerder kwam naar voren als cruciaal voor het verloop van de inzet en de samenwerking met de TS6 (als back-up). De TS4 bleek voor een flink aantal incidenten een prima alternatief voor de TS6. Voor een klein aantal incidenten moest meer improviserend en anticiperend worden opgetreden of was aanvullend materieel en personeel nodig. 18 19

2012 Afronden Is de organisatie nu klaar voor de toekomst en is alles afgerond? Niet helemaal. Invoering rooster Op 1 januari 2012 ging de laatste post, Almere Buiten, over naar een permanente gekazerneerde bezetting en kon het nieuwe rooster en de bijbehorende roostervoorwaarden worden ingevoerd op alle posten. Alle medewerkers ontvingen het nieuwe roosterdocument (incl. roostervoorwaarden en arbeidsvoorwaarden bij het rooster) en de overgangsregelingen. In een notitie werd uitleg gegeven over alle regelingen en wetgeving waar bij het maken van het nieuwe rooster rekening mee gehouden moest worden. Ter toelichting werden ook nu informatiebijeenkomsten georganiseerd, waarbij uitgebreid werd stilgestaan bij het nieuwe rooster en de bijbehorende dagindeling, vergoedingen en de betaling naar functie. Alle posten gekazerneerd Met het afronden van de verbouwing van Almere Buiten konden alle posten in Almere over op een permanente bezetting en draaien beroeps en vrijwilligers diensten op basis van uniforme roosters en bijbehorende voorwaarden! 20 21

2012 Resultaat Wat is in drie jaar van veranderen bereikt? Een overzicht. Pilot TS4 Hoewel de pilot met de TS4 nog niet ten einde is en de eindevaluatie nog niet is afgerond, zijn zeker al enkele resultaten te onderkennen. Uit de registratie van de opkomsttijden blijkt dat de brandweer sneller ter plaatse is in de gebieden waar de TS4 opereert, in Almere Buiten en Almere Haven. nog relatief beperkte ervaring van diezelfde vrijwilligers met het systeem van een TS4. Ook naar de nabije toekomst wordt al gekeken. Zo wordt erover nagedacht of een deel van de tankautospuiten die op de nominatie staan om vervangen te worden, niet ontworpen kunnen worden op basis van een bezetting van vier personen. Het idee is dat dit kleinere en snellere voertuigen kunnen worden en deze zijn minder duur dan de grotere voertuigen. Uit de gehouden evaluaties blijkt dat effectief optreden met een TS4 zeker mogelijk is. Wel is men, gezien de gekozen inzetprocedure, afhankelijk van het tweede voertuig voor de nummers 3 en 4. Vooral bij hulpverleningen, waar de TS4 zorg draagt voor stabiliseren van het slachtoffer en de tweede TS zich bezig houdt met het voertuig, wordt dit als negatief ervaren omdat even gewacht moet worden voordat het tweede voertuig arriveert. In algemene zin wordt nog wel een bepaalde mate van onveiligheid ervaren. Maar dit heeft niet zozeer te maken met het systeem van werken met een TS4. Het gevoel wordt ingegeven door het in één team werken met nieuwe, relatief nog onbekende, vrijwilligers van buiten Almere in combinatie met de TS4 De bezetting van 4 personen op een tankautospuit als standaard is door het merendeel van de medewerkers geaccepteerd. De kazernes Almere Haven en Almere Buiten draaien met een TS4. De paraatheid is verbeterd. De opkomsttijden zijn verbeterd. Vrijwilligheid is behouden en uitgebreid. 22 23

Succes: Kazernering en TS4 Het resultaat van het traject naar een permanente bezetting van de drie posten in Almere is terecht een succes te noemen. Enerzijds door de mix en de integratie van de beroeps- en de vrijwillige medewerkers, en anderzijds de grote aanwas van vrijwilligers van buiten Almere. Naast de 35 bestaande vrijwilligers zijn nu 65 nieuwe vrijwilligers beschikbaar. In het nieuwe kazerneringsmodel draaien zij gemiddeld minimaal 2 diensten per maand. Wel is een overgang van een systeem met vrije instroom naar een kazerneringsmodel ingrijpend voor de bestaande groep vrijwilligers. Niet voor iedereen is dit model acceptabel of passend en kost het in aanvang ook vrijwilligers. De instroom overstijgt echter ruim de uitstroom. Tegenover elke vrijwilliger die vertrokken is, staan 3 nieuwe vrijwilligers. In de praktijk blijkt ook met enige regelmaat, dat ondanks de landelijke opleidingen, vrijwilligers uit andere regio s en zelfs ook uit de voormalige lokale korpsen in Flevoland er toch een andere werkwijze op na houden. Dit vraagt nadrukkelijk om aandacht en duidelijke (bij)sturing van de bevelvoerders voor en tijdens het optreden bij incidenten. Het optreden in continu wisselende bezettingen, met dagelijks andere vrijwilligers, staat nog aan het begin van het proces van gewenning. Soms overheerst het gevoel nog met (nog) onbekende collega s op pad te zijn. In het systeem van de brandweer waarbij men sterk van elkaar afhankelijk is voor het functioneren als eenheid maar ook voor elkaars veiligheid, wordt dit vaak als negatief ervaren. In het proces van inwerken van nieuwe vrijwilligers zal dit punt dan ook een prominentere plaats krijgen. Kazernering Alle kazernes zijn sinds 1 januari 2012 24/7 bezet door een mix van vrijwillige medewerkers en beroepsmedewerkers. Op elke kazerne wordt de bezetting overdag, tussen 07.00 en 18.00 uur ingevuld door beroepskrachten. Tussen 18.00 en 07.00 uur is er een mix van 2 beroepskrachten en 2 vrijwilligers per kazerne in Almere Haven en Almere Buiten. In het weekeinde wordt over het algemeen dezelfde verhouding gehanteerd. In Almere stad is de verhouding 7 beroeps en 1 vrijwilliger, wat in 2013 naar 6 beroeps en 2 vrijwilligers zal groeien. Wat kunnen we leren en beter doen? Er zijn ook verbeteringen mogelijk. Zo wordt bijvoorbeeld het inwerktraject voor nieuwe, al opgeleide, vrijwilligers van binnen en buiten de regio als te kort ervaren. In het bijzonder worden oefeningen met de TS4 op een oefencentrum als een gemis ervaren. Traditioneel is er vanuit de medewerkers van een brandweerorganisatie een sterke binding met de gemeente. Dit blijkt voor de nieuwe vrijwilligers (wat) anders te liggen. Voor de vrijwilligers vanuit de regio Flevoland is er een beperkte binding met de stad Almere en voor de vrijwilligers van buiten de regio is deze binding nog minder dan wel niet aanwezig. 24 25

Bekrachtiging roosterdocument Het resultaat van het traject is een (herziene versie van het) roosterdocument waarin de roostervoorwaarden en arbeidsvoorwaarden bij het rooster zijn opgenomen. De regio kent nu roosters en arbeidsvoorwaarden die met elkaar verbonden zijn en afgestemd op wet- en regelgeving. De looptijd van de nieuwe roosters is tot 2015. Met de bekrachtiging van het roosterdocument kijken de medewerkers terug op een lang maar zorgvuldig traject dat rust en duidelijkheid biedt voor de komende jaren. Roosters en arbeidsvoorwaarden Een nieuw roosterdocument met de daarbij behorende roostervoorwaarden en arbeidsvoorwaarden is per 1 januari 2012 van kracht. Eindresultaat Met het eindresultaat voor ogen is een periode van drie jaar hard gewerkt aan de regionale organisatieaanpassingen en optimalisering van de brandweerzorg met het accent op Almere. Met vrijwel gelijkblijvende financiële middelen (passend binnen het budget) is een grote slag gemaakt in paraatheid en slagkracht in het gebied van Almere. Tijdwinst is gerealiseerd in de opkomsttijden en standaard wordt met twee voertuigen gereden op branden in gebouwen en spoedeisende hulpverleningen. In de periode zijn grote veranderingen tot stand gebracht: De regionalisering van de brandweer; Een bezetting op een tankautospuit van 4 personen; Extra (realistische) trainingen; Een nieuw rooster en werktijden; Een kazerneringsmodel, met landelijke aandacht; Veel nieuwe vrijwilligers, afkomstig uit Almere, de regio en het land; Verbetering van de opkomsttijden; Verhoging van de paraatheid. Resultaten om trots op te zijn en die een goede basis zijn voor een toekomstbestendige brandweerorganisatie. 26

28 Flevoland