Samenvatting Workshops Startconferentie Ben Sajet Centrum 1. Nieuwe generaties, nieuwe wensen Met medewerking van prof. dr. Marjolein Broese van Groenou, Faculteit Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit en dr. Martijn Huisman, wetenschappelijk directeur van de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA), Faculteit Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit en het VU Medisch Centrum In deze workshop gaan we aan de slag met bevindingen uit het LASA onderzoek over onderwerpen zoals deze. We stellen ons de vraag wat deze betekenen voor de zorg van morgen? En wat betekent dat voor de opleiding van morgen? 2. Zorgen in en mét de wijk Met medewerking van dr. Ir. Rick Kwekkeboom, lector community care Hogeschool van Amsterdam. (Hierbij wordt een tweede workshop begeleider vanuit de praktijk toegevoegd) De wijk staat in het middelpunt van de belangsteling. Ouderen die langer thuis (moeten) blijven wonen, kwetsbare mensen moeten geïntegreerd in de wijk wonen en leven. Er zijn veel verwachtingen over informele zorg vanuit de wijk en het aanbod van zorg op wijkniveau. Is zorgen mét de wijk mogelijk? Kan en wil de wijk het? Kan en wil de kwetsbare zorgvrager dat? Of is dat in een grote en diverse stad als Amsterdam een illusie? Een actieve workshop waarin we verbinding zoeken en vinden tussen de praktijk, kennis en opleidingen over en in de wijk van nu en de mogelijkheden voor de toekomst. 3. Kwaliteit van leven thuis; naar een nieuwe manier van kijken Met medewerking van dr. Karen van Leeuwen en Miriam van Loon MSc. van de Vrije Universiteit / VU Medisch Centrum Steeds meer ouderen blijven langer thuis wonen. In plaats van in verzorgings en verpleeghuizen ontvangen zij zorg in hun thuissituatie. Om de resultaten van deze zorg te evalueren, is het belangrijk om de kwaliteit van leven van deze ouderen te kunnen meten, naast gezondheid kan bijvoorbeeld gedacht worden aan participatie. Wat en hoe meet je kwaliteit van leven? Kunnen we dat doen op een wijze dat het behulpzaam is voor de ouderen zelf, voor het aanbod van zorg en voor het maken van beleid? In deze workshop gaan we aan de slag met de onderzoekers van dit project en wordt op een interactieve manier kennis gemaakt met ASCOT en input geleverd in het beoordelen van de domeinen in de Nederlandse context. Heeft de praktijk iets aan dit instrument? Levert dit instrument en de uitkomsten waardevolle informatie voor de praktijk, het beleid, de opleidingen? 4. Meer op eigen benen in de etnisch diverse stad. Jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking en zware problemen. Prof. dr. Monique Kremer Bijzonder hoogleraar Actief Burgerschap Universiteit van Amsterdam
Het project 'Meer op eigen benen in de etnisch diverse stad' is gericht op betere ondersteuning voor jongvolwassen (18 25) met licht verstandelijke beperkingen en ernstige problemen. In de grootstedelijke context hebben deze jongvolwassen (met een etnisch diverse achtergrond), steeds meer moeite om te participeren in de samenleving (wonen, werk en sociale relaties). Niet zelden ontstaan andere ernstige problemen zoals schulden, criminaliteit, verslaving en psychische stoornissen. Het project koppelt nieuw onderzoek aan academische ateliers. Daar wordt kennis van jongvolwassen zelf, professionals, organisaties, onderwijs en wetenschap samengebracht. Deze kennis wordt ingezet om tot een betere ondersteuning te komen van jongvolwassenen. 5. Erkenning en respect bij jonge mannen met een lichte verstandelijke beperking drs. Melissa Sebrechts, PhD candidate UvA Er zal o.a. ingegaan worden op de resultaten uit interviews met jonge mannen met een lichte verstandelijke beperking uit verschillende dagbestedingsprojecten. De hoofdthema's in deze interviews waren werk, zelfbeeld (met betrekking tot LVB diagnose en de term 'cliënt'), belangrijke menselijke kwaliteiten, respect en de toekomst. 6. Serious gaming : effectief in het bevorderen van empathie en sensitiviteit van professionals Dr. Paula Sterkenburg Assistant Professor, Ontwikkelingspedagogiek VU en drs. Mirjam Wouda orthopedagoog/gz psycholoog en onderzoeker Hoe verminder je vooroordelen over mensen met een beperking en vergroot je de empathie? Paula Sterkenburg ontwikkelde hiervoor een serious game: De wereld van EMPA. Uit onderzoek blijkt dat de game kan bijdragen aan een betere ondersteuning. Sociale participatie van mensen met een beperking wordt de laatste jaren sterk aangemoedigd. In de praktijk blijkt echter dat zij nog altijd minder participeren dan de algemene bevolking en dit is de afgelopen jaren nauwelijks veranderd. Vooroordelen en onderschatting van de mogelijkheden van mensen met een beperking, leiden ertoe dat mensen zich in interacties niet tot de persoon als geheel richten, maar vooral de beperking zien. In deze workshop worden de aanwezigen meegenomen in De wereld van EMPA. Empa is bewezen effectief en is geïmplementeerd bij Ons Tweede Thuis en bij Bartimeus. Tevens is er onderzoek gedaan naar de wijze van implementatie. Hoe kan deze game het best geïmplementeerd worden en wat zijn faal en succesfactoren. 7. Systematische Client Ondersteuning Resultaat Evaluatie (SCORE) Dr. Yvette Dijkxhoorn, senior researcher en drs. Guus Wulms. Hoofdbehandelaar en onderzoeker Ondersteuningscontext: waar hebben wij het over? Meten van variabelen in de ondersteuningscontext van mensen met een verstandelijke beperking. Een onderzoek naar de effectiviteit van geboden ondersteuning aan cliënten met een verstandelijke beperking en een intensieve zorgvraag. In deze workshop zal o.a. ingegaan worden op de ontwikkeling van een conceptueel en multidimensioneel model en instrument dat de ondersteuningscontext in het dagelijks leven van cliënten met een verstandelijke beperking en zeer complex gedrag in beeld
brengt. Er is sprake van een bottom up benadering (Delphi methode) waarmee kennis en validering wordt gezocht. Het uiteindelijke resultaat is een meetinstrument dat verder verspreid kan worden. 8. Participatief actieonderzoek naar vrijheid beperkende maatregelen. Met medewerking van dr. Alistair Niemeijer Vrije Universiteit / VU Medisch Centrum Met het onderzoek spannen het VUmc, de VU, Stichting Prisma en Cordaan zich in om vrijheidsbeperkende maatregelen op de werkvloer samen te leren ontdekken en waar nodig te kijken of en hoe dit tot betere zorg kan leiden. Uniek aan dit onderzoek is dat begeleiders en verzorgenden zelf onderdeel zijn van het onderzoeksteam, omdat zij goed weten wat er in de dagelijkse zorg speelt. In deze workshop zal in deze workshop zal worden ingegaan op de thematiek en achtergrond van het onderzoek en enkele voorlopige bevindingen.' 9. Workshop over eenzaamheid bij migranten in de zorg Dr. G.F. Thomese, UHD, Faculteit Sociale wetenschappen, Vrije Universiteit Onderzoek laat zien dat ernstige eenzaamheid onder oudere migranten tot vier of vijf keer zo veel voorkomt als onder oudere Nederlanders. Een tekort aan zinvolle relaties kan grote problemen geven in de zorg, doordat lichamelijk en psychisch functioneren achteruit gaan of doordat mensen onvoldoende informele zorg tot hun beschikking hebben. Toch lijkt de eenzaamheid onder oudere allochtonen weinig zichtbaar bij huisartsen en thuiszorg. Dit blijkt uit een recent onderzoek vanuit het Ben Sajetcentrum. We bespreken deze resultaten in de workshop en verkennen welke aangrijpingspunten er zijn in Amsterdam om eenzame migranten in de langdurige zorg beter te herkennen en helpen. 10. Workshop over ouderenparticipatie in zorg en beleid Prof. Dr. T. Abma en Prof. Dr. H. van der Horst In de zorg vinden veel transities plaats. Participatie van burgers, inclusief ouderen, is een sleutelbegrip in het transitiebeleid. We kennen de bijbehorende beleidsmantra s: ouderen moeten langer thuis wonen en zelf redzaam zijn. Zij moeten inspraak en zeggenschap hebben in zorg en beleid. Het woord mantra s zegt het al: als we niet uitkijken, is participatie een hol en betekenisloos begrip. Waarom is participatie van ouderen eigenlijk belangrijk? En voor wie? Wat houdt participatie in en hoe betrek je ouderen op een betekenisvolle manier? wat levert participatie op voor ouderen en professionals? Wat zijn de valkuilen? In deze workshop staan we stil bij deze fundamentele en meer praktische vragen. In de workshop zullen zij laten zien waarom participatie belangrijk is voor ouderen en professionals, hoe ouderen echt betrokken kunnen worden en wat de meerwaarde van participatie is. Zij illustreren dit met vele aansprekende voorbeelden waaronder ouderenparticipatie in het Nationaal Programma Ouderenzorg en in instellingsbeleid. Vervolgens vindt een interactieve uitwisseling en dialoog plaats met de deelnemers.
11. Workshop over vernieuwingen in de eerste lijnszorg voor kwetsbare ouderen Dr. H. van Hout, afdeling huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde VUMC De eerste lijn wordt de komende jaren in toenemende mate geconfronteerd met kwetsbare ouderen en personen met dementie die langer thuis blijven wonen. Vraagstukken die hierbij spelen zijn: Wat is zinnige zorg, voor welke ouderen, en hoe organiseer je dat in de eerste lijn en de wijk? Is proactieve zorg zinvol en effectief? Heeft de inzet van een praktijkondersteuner ouderenzorg (POH) meerwaarde? En de samenwerking van wijkverpleegkundige en praktijkondersteuner? Welke meerwaarde heeft de casemanager dementie? En hoe organiseren we dit alles in de praktijk? In de workshop gaan we op een interactieve wijze in op deze vraagstukken. We bespreken de bevindingen vanuit diverse studies uit het Nationaal Programma Ouderenzorg en wat deze resultaten betekenen voor vernieuwing van de eerstelijns gezondheidszorg in Amsterdam. 12. Workshop over end of life care voor kwetsbare ouderen Dr. Bianca Buurman, afdeling interne ouderengeneeskunde AMC, Henry Snel, architect, docent Rietveldacademie Mw Hermsen is 92 jaar, woont op een bovenwoning, heeft beginnende geheugenproblemen en is in de afgelopen tijd meerdere malen gevallen en achteruit gegaan in haar functioneren. Een kwetsbare oudere dus, met een beperkte levensverwachting. Wat is goede zorg in de laatste levensfase voor deze mevrouw? Wat is de beste oplossing als mevrouw een longontsteking krijgt; is een ziekenhuisopname dan goed, of kan ze beter thuis blijven? In deze workshop gaan we verder op deze vragen in, en bespreken we interactief hoe we deze zorg kunnen geven en wat ervoor nodig is. We gebruiken hiervoor panic design, om in korte tijd tot nieuwe inzichten te komen. Meer weten? geïnteresseerd geraakt? Bezoek onze workshop! 13. Langer thuis met dementie: wat moet er echt veranderen om dit mogelijk te maken Mensen willen vanzelfsprekend zo lang mogelijk in hun eigen huis blijven wonen. Dit geldt ook je te maken krijgt met een vorm van dementie. Tot kort voor kort gold het verzorgingshuis als vangnet als het thuis niet langer verantwoord was of als de eigen partner overbelast raakt. Nu het vangnet van het verzorgingshuis wegvalt, is de vraag van belang hoe met een combinatie van de sociale benadering van dementie, informele zorg en technologie mensen in staat worden gesteld om langer prettig en verantwoord thuis te blijven wonen. In deze workshop staat deze vraag centraal en ontwikkelen wij gezamenlijk een handelingsperspectief voor thuiszorgteams, mantelzorgers en andere die bij de zorg thuis zijn betrokken. 14. Verpleeghuiszorg thuis Marcoline Leen, VerpleegThuis, Fundis en prof. dr. Anne Mei The, Universiteit van Amsterdam Als het thuis niet langer gaat komt opname in een kleinschalige woonvoorziening of verpleeghuis in beeld. Bij zorgorganisatie De Vierstroom hebben ze een andere keuze gemaakt. Cliënten krijgen een volwaardige verpleeghuiszorg thuis. In deze workshop worden de eerste ervaringen gedeeld. Hoe
ervaren cliënten de zorg? Hoe kijken professionals er tegen aan? Wat betekent deze ontwikkeling voor de beroepsopleiding? Maar ook, wat zou er nog beter kunnen? 15. Dementiezorg voor ouderen met een niet westerse achtergrond Het aantal ouderen met een niet westerse culturele achtergrond neemt in een stad als Amsterdam sterk toe. Dit geldt ook voor de toename van het aantal dementerenden met een niet Westerse culturele achtergrond. Toch weten wij maar weinig over hun zorgvraag van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse of Ghanese ouderen die met een vorm van dementie te maken. Welke ondersteuning of zorg vinden zij belangrijk? Hoe gaan hun kinderen hiermee om? Hoe sluiten wij hier met de zorg op aan? Deze vragen staan in deze workshop centraal. Wat is nodig, wat kunnen wij doen en hoe pakken wij het aan