De quaggamossel, visstand en sportvisserij. Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland

Vergelijkbare documenten
Helder water door quaggamossel

titel Opbouw Vis, exoten en KRW Visexoten en achtergrond MWTL 2008 Visexoten in Nederland Oorzaken

Amerikaanse rivierkreeft in veenweidegebied. Onderzoek naar de verspreiding, abundantie en beheer in relatie tot het bereiken van de KRWdoelen

Welkom Reinder Torenbeek (dagvoorzitter)

Visserijbeheer 2015 Door Frank Bosman Senior Beleidsmedewerker

Verslag Vissennetwerk donderdag 5 juni, thema: Veranderende visstanden en exoten

Een ongenode gast: Amerikaanse rivierkreeft

Veranderingen in plassen na invasies: voedselwebrelaties aan de hand van stabiele isotopen en vistrends

Snoekbaars en ecologisch herstel

Karper in Nederland; geliefd en verguisd

Gedeelde werkelijkheid

Vertroebeling en (verarming van) de visstand in het Julianakanaal. Jasper Arntz 6 juni 2013

De visstand in vaarten en kanalen

Quagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires

Bestrijding exoten met exoten Mogelijkheden voor de graskarper? Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland

Enquête waterplanten en sportvisserij

Quaggamosselen in Nederland: zegen of gevaar?

Karperproject Noord-Willemskanaal Onderzoek naar de verspreiding van karpers in een groot boezemkanaal

Over quagga s. exoot met potenties? Bram bij de Vaate. Waterfauna Hydrobiologisch Adviesbureau Lelystad

Biomanipulatie met mosselen

Basiscursus Viswaterbeheer. Bert Zoetemeyer Gerwin Gerlach Sportvisserij Nederland

Visplan R&IJ. Stand van zaken. Door Frank Bosman Hengelsport Federatie Midden Nederland

Visuitzettingen (karper) als beheermaatregel (Odi et amo) J. Quak Vissennetwerk 27 september 2012

Eddy Lammens, RWS WVL

EVALUATIE KRW-VISMAATLATTEN : zienswijze Sportvisserij Nederland. J. Quak Hoofd cluster Kennis en informatie

Vissennetwerk 26 september 2013 Thema: Waterplanten(beheer) en vis. Dagvoorzitter: Jan Kranenbarg Tekst: Josje Peters

NVO's en vis. Wat is het effect van NVO s op de visstand? 32 tigste bijeenkomst Vissennetwerk: KRW, Vis & Maatregelen

Van helder naar troebel..en weer terug COPYRIGHT. en de rol van actief visstandbeheer hierbij. Marcel Klinge. 2 juli

Rapport Visserijkundig Onderzoek. De Meuwel vijver te Nistelrode

Europese meerval (Silurus glanis) in de Westeinderplassen

Vissen in het IJsselmeer. Romke Kats

Combinatie van Beroepsvissers

Verslag 54 e Vissennetwerk: Riviertrekvissen

Quagga uitzetten: ja of nee?

Het visperspectief. Een blije blik? Veel vragen, weinig antwoorden! Peter Heuts Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden

Van helder naar troebel..en weer terug. en de rol van actief visstandbeheer hierbij

Aanpassing vismaatlatten voor M-typen. Inleiding. Inleiding. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten

NATIONALE AAL MANAGEMENTSPLANNEN BINNEN DE EU

Stadswateren en blauwalgen

Vissennetwerk bijeenkomst in samenwerking met RWS Waterdienst. 7 oktober Thema: KRW, het intercalibratie proces en maatlatten

Nieuwsbrief 18 van RAVON Afdeling Utrecht Maart 2015

Waterkwaliteitsverandering in relatie tot Dreissena

Factsheet quaggamossel. (Dreissena rostriformis bugensis Andrusov, 1897)

Rivierkreeften, wat doen we ermee? Menno Soes

Vissterfte. Veel voorkomende sterfte en mogelijke maatregelen

Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar

Hengelsport Federatie Midden-Nederland Frank Bosman

Vissen Omgeving.

Vis en Kaderrichtlijn Water in Zeeland

Nederland heeft van alle landen

VISSTANDSONDERZOEK OP DE LEIEMEANDER TE WEVELGEM, West-Vlaanderen Burg 2B B-8000 Brugge. Duboislaan 14 B-1560 Hoeilaart-Groenendaal

Snoekbaars Sander lucioperca L.

Visplan recreatieplas Wylerbergmeer

Uitzet zonder ontzetting

Project Waterplantenbeheer en vis

Kunnen we watervegetaties sturen en zo ja, welke kant gaan we dan op? Marcel van den Berg RWS Ruurd Noordhuis - Deltares

Graskarper als grote grazer inzetten voor natuurvriendelijk beheer

Visrechten Water Verhuurder Huurder Visrecht Ringvaart HHS van Schieland WJ den Boer volledig Ringvaart Hennipsloot

Vissoorten Aal Herkenning: Verspreiding: Voedsel: Lengte afgebeelde vis: Lengte tot circa: Snoek Herkenning: Verspreiding: Voedsel:

edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW)

Orientatieavond VBC-Veluwe 7 oktober Andre Nooteboom (heemraad)

Polderproblemen voor vis

Ontwerp programma tweede uitvoeringstermijn KRW Rijnland Informatiebladen waterlichamen

Quaggamosselen (Dreissena rostriformis bugensis) in het Volkerak-Zoommeer

Verslag 51e Vissennetwerk: Vis en ecologische sleutelfactoren

Heusden Gracht 1 te Heusden

Rapport Visserijkundig Onderzoek. Stadsvijvers. te Castricum

Winde. Willie van Emmerik Jochem Koopmans

Plaag/risico analyses en habitatgebruik van exoten in de grote rivier

Plaag/risico analyses en habitatgebruik van exoten in de grote rivier

Visstandopname in duikpak. Wouter Lengkeek Bureau Waardenburg

Aanpak stedelijke waterprojecten. Dorien Roubos Vissen in de stad 16 juni 2011

Voorbereiding post 2. Hap, ik heb je! Groep 7-8

De invasie van de quaggamossel komt in beeld

Volkerak-Zoommeer. Data-analyse Blauwalgen en Quagga mosselen

Invasieve Quagga s in rivieren

Visplan Schieland en de Krimpenerwaard

Rapport Hengelvangstregistraties Volkerak-Zoommeer en kanalen

Rapport Hengelvangstregistratie 2016 SNOEKBAARS. met registratie van bijvangsten. SNOEK en BAARS

Heeft iemand de sleutels gezien? Een zoektocht naar processen, pressoren en vissen. Jaap Quak

Nieuwsbrief 20 van RAVON Afdeling Utrecht Maart 2016

Herinrichten van diepe plassen door hergebruik baggerspecie: Voor en nadelen voor de visstand. Joke Nijburg

Rapport Visserijkundig Onderzoek. Vestinggracht 2 en 3. te Heusden

80597ddb b8-b238-e40d818d7a77 1/5

De verdwenen waterplanten van Engelgaarde

Waterplantenbeheer, vis en sportvisserij. Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland

Kunstmatige structuren als habitat voor vis in stilstaande wateren. Martin Kroes Vissennetwerk 27 september 2012

Hét hengelsportmagazine van Fryslân FISK&WETTER. Fisk&Wetter is een uitgave van Sportvisserij Fryslân

Uitzetten en onttrekken van aal en schubvis

KRW visstandbemonstering Waterschap Rivierenland 2014

Onderzoek naar het visbestand in de Scheldemeanders Kriephoek, Nedername en de Mesureput, najaar 2013.

EU-Intercalibratie maatlatten M-typen. Meten = Weten?

Verslag steekproefonderzoek naar de visstand in de Westbroekse Zodden

Eindrapport VISONDERZOEK TER PLAATSE VAN EN DIRECT ROND HET HATTEMS DEEL VAN BEDRIJVENTERREIN H2O

Verslag Vissennetwerk 27 september 2012 Toine Aarts

50 e. editie INHOUD. Locatie ALV: Restaurant Partycentrum De liefde van de Drentsche Aa, Ruiterweg 2, 9469 PN Schipborg

-1- Aan het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Flevoland Postbus AB Lelystad. Ons kenmerk:

Eilanden en biotische veranderingen in zee. Dr. ir. M.J. Baptist

Visplan ZuiderZeeland

Bert Hidding (en vele anderen) Systeemanalyse van de Westboezem van Delfland

Transcriptie:

De quaggamossel, visstand en sportvisserij Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland

Allereerst Foto: Ton van Haaren Van Mook, 2014 Foto: Frank Bosman

Opkomst Quaggamossel Sinds 2006 in Nederland Sterke verspreiding Sterke toename Foto: Niels van Schrieken Matthews et al. 2012

Verschillen met driehoeksmossel Langer voortplantingsseizoen Dieper water Voedselarmer water Ook in zouter water Lager onderhoudsmetabolisme Aanhechting Filtert sneller? Foto: BuWa

Zorgen Vissen Helder water Waterplanten Visstand Sportvisserij Voedselketen KRW/natuurdoelen

Effecten op vissen

Effecten op vissen Noordhuis, 2014 Sterke filtering Concurrentie om plankton met juveniele vis slechte overleving

Effecten op vissen Kunnen ook voedsel zijn voor vissen Benthos moeilijk bereikbaar voor vissen Wegconcurreren inheemse mossels probleem voor bittervoorn

Te helder water

Doorzicht grote meren Van Geest & Noordhuis, 2014

Te veel waterplanten

Waterplanten belangrijk Dia met: waterplnten zijn belangrijk

Waterplanten

Afname visstand

Visbiomassa

biomassa (kg/ha) Randmeren Biomassa vis 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 Lamboo, 2013

Verschijnselen visstand Afname biomassa Verandering soortensamenstelling Onevenwichtige leeftijds- /populatieopbouw

Slechte vangsten

Gevolgen voor de sportvisserij Snelle ingrijpende veranderingen in visstanden en watersystemen Aanpassen sportvissers: Meer vissen op vis van helder plantenrijk water: snoek, ruisvoorn Maar er moet nog wel wat te vangen zijn

Gevolgen voor de sportvisserij Niet allemaal bewezen de schuld van de quaggamossel Komt nog bovenop exotenproblematiek (grondels, waterplanten, rivierkreeften), temperatuurstijging, migratiebarrières, microverontreinigingen en hoge visserijdruk (beroepsvisserij) Verarmde, verschraalde wateren en visstanden - nadelig voor gebruikers Hoe mee omgaan??

Niet alleen sportvissers Beroepsvisserij Aangroei leidingen - drinkwaterbedrijven Door woekering waterplanten: Aanwonenden Zwemmers Recreatievaart Duikers Waterbeheerders

Effecten op voedselketen

Verwachte effecten voedselketen Toename quaggamossel Toename filtering Afname fytoplankton/zoöplankton concurrentie andere mossels Meer doorzicht Minder voedsel voor o.a. jonge vis Toename waterplantengroei (soms woekering, maar soms ook kale bak) Rekrutering neemt af Instorten visstand

Great Lakes, Noord Amerika Verschijnselen Lake Michigan voor en 3 jaar na invasie quaggamossel Cuhel & Aguilar, Ann.RevMar.Sci, 2013

Quaggamossel uitzetten di 11 mrt 2014, 09:31 Russische waterzuiveraar in Utrechtse gracht Pieter Buss De gemeente Utrecht roept de hulp van Russische waterzuiveraars in om een eind te maken aan de gevaarlijke en moeilijk uitroeibare blauwalg. Exotische quaggamosselen en driehoeksmosselen worden in de gracht bij Fort de Bilt geplaatst om de giftige wieren op te eten. Het project kost in totaal een slordige 150.000 euro. Maar daarvoor worden wel successen verwacht. De mosselen (oorspronkelijk uit de omgeving van de Zwarte Zee, red.) zijn al in Breda ingezet, in de Linievijver, qua omvang een soortgelijk project. Het is de eerste keer dat wij ermee werken, maar de voorlopige resultaten zijn hoopvol, verduidelijkte een woordvoerder van de gemeente gisteren. Liefst 1700 kratten met de weekdiertjes worden binnenkort in fases te water gelaten. Afgelopen jaar zijn ze voldoende opgekweekt, om er nu de vruchten van te plukken. Het probleem bij Fort de Bilt is dat het water afgesloten is, er is geen doorstroming.

KRW doelen /natuurdoelen Helderder water Meer waterplanten Macrofauna?? Zoo/fyto plankton?? Vis?? Minder =goed? Watervogels?? Zelfs als zou score omhoog gaan

Tot slot Nog te vroeg om te juichen over de quaggamossel Beter begrijpen verschijnselen door onderzoek Toekomst? Domineren of inpassen het systeem? Hoe moeten we er mee omgaan? Nalepa, 2010

Bedankt voor uw aandacht Foto: R Weijman

Bestrijden quaggamossel?? Study Finds Marrone Bio Innovations ZEQUANOX Highly Effective for Controlling Zebra Mussel Infestations In Shallow-Water Habitats In Lakes