Over quagga s. exoot met potenties? Bram bij de Vaate. Waterfauna Hydrobiologisch Adviesbureau Lelystad
|
|
- Floris Veenstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Over quagga s exoot met potenties? Bram bij de Vaate Lelystad 1
2 Inhoud Inleiding Verspreiding Populatieontwikkeling Ecologische effecten Potenties?? Noodzakelijke kennisontwikkeling P-behoefte quaggamossel - Jeroen Mandemakers Van Emmerik, W.A.M., Factsheet quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis Andrusov, 1897). Rapport Sportvisserij Nederland, Bilthoven. Stéphanie IJff, S De quaggamossel in Nederland, een vloek of een zegen? Rapport Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Amersfoort, rapportnr.: STOWA 2014 W04. Matthews, J., G. van der Velde, A. bij de Vaate and R.S.E.W. Leuven, Key factors for spread, impact and management of quagga mussels in the Netherlands. Rapport Radboud Universiteit, afdeling Milieuwetenschappen, Nijmegen, rapportnr.:
3 Inleiding Dreissena polymorpha driehoeksmossel Dreissena Dreissenidae Dreissena rostriformis bugensis quaggamossel Mytilopsis Mytilopsis leucophaeata brakwatermossel 3
4 Kenmerken voor onderscheid driehoeks- en quaggamossel driehoeksmossel quaggamossel Aanwezigheid / ontbreken van een kiel op beide schelphelften Verhouding lengte:hoogte en lengte:breedte hoogte Ronding bovenzijde schelp lengte breedte Ongelijke schelphelften (S-bocht) Overlap beide schelphelften Claxton, W.T., A. Martel, R.M. Dermott.& E.G. Boulding, Discrimination of fieldcollected juveniles of two introduced dreissenids (Dreissena polymorpha and Dreissena bugensis) using mitochondrial DNA and shell morphology. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 54:
5 2006 Hollandsch Diep 2005 Main 2005 Drobeta 2004 Cernadova Bron: Bij de Vaate, A., G. van der Velde, R.S.E.W. Leuven & K. Heiler, Spread of the quagga mussel, Dreissena rostriformis bugensis, in Western Europe. In: Nalepa, T.F. & D. Schloesser (eds), Quagga and zebra mussels: biology, impacts, and control, 2nd Edition: CRC Press, Boca Raton, USA. 5
6 Verspreiding Vectoren: Verbinding stroomgebieden Scheepvaart Stromingen Waterrecreatie Beroeps- en sportvisserij 6
7 stroming Verspreiding scheepvaart Percentage quaggamosselen in de Dreissenagemeenschap 7
8 Quaggamossel: een exoot met potenties? Aspect Driehoeksmossel Quaggamossel Groei in IJsselmeer Voortplanting april t/m sept. april t/m sept. Groeiperiode maart t/m sept. maart t/m sept. Reproductie Groeisnelheid* lager hoger Vleesgewicht* locatie afhankelijk locatie afhankelijk Filtratiesnelheid Biomassa mosselen van13 variabel mm variabel Respiratie IJsselmeer lager Markermeer Verstoringsgevoeligheid lager Aanhechting* compact neiging tot trosvorming 8
9 Quaggamossel: een exoot met potenties? other bivalves diving ducks Quagga mussel algal growth transparency zooplankton algal species composition submerged vegetation fish macroinvertebrates 9
10 Markermeer: in x hogere dichtheid dan in 2006 Quaggamossel: exoot met potenties? Case study 1 Drie case studies Case study 2 IJsselmeer: in x hogere dichtheid dan in
11 Quaggamossel: exoot met potenties? Case study 1 & 2: populatieopbouw quaggamossel 11
12 Quaggamossel: exoot met potenties? Case study 3 Volkerak Volkerak deelgebied A Volkerak deelgebied B Schelde-Rijnkanaal Jaar Gemiddelde dichtheid quaggamosselen (ml/m 2 ) Volkerak Scheldedeelgebied B Rijnkanaal (n=61) (n=22) Volkerak deelgebied A (n=61) Zoommeer Zoommeer (n=24)
13 Volkerak deelgebied A Volkerak deelgebied B Schelde-Rijnkanaal Zoommeer Conditie = ADV / V Bron: Widdows & Johnson,
14 Quaggamossel: exoot met potenties? Groei quaggamosselen 14
15 dichtheid Samenvatting De quaggamossel een exoot met potenties? Potenties waarvoor? Ja: voor helder water Nee: onevenwichtige opbouw van de aquatische biocoenose Hoe lang? tijd 15
16 Effecten op het zoöplankton Facilitatie andere exoten Samenvatting De quaggamossel een exoot met potenties? Werk aan de winkel! Volgen dichtheidsontwikkeling, populatiedynamica en conditie Filtratiesnelheid onder verschillende voedselcondities Met inachtname van: Kennis opgedaan in andere gebieden is niet 1 op 1 vertaalbaar Voor kennisopbouw is standaardisatie van methoden en keuze parameters noodzakelijk 16
17 Dank voor uw aandacht! het woord is nu nog even aan Jeroen Mandemakers 17
18 18
19 Verspreiding 19
Invasieve Quagga s in rivieren
Invasieve Quagga s in rivieren Rob Leuven m.m.v. Frank Collas, Remon Koopman, Jon Matthews Bram bij de Vaate & Gerard van der Velde Instituut voor Water en Wetland Research & Nederlands Expertise Centrum
Nadere informatieQuaggamosselen (Dreissena rostriformis bugensis) in het Volkerak-Zoommeer
Quaggamosselen (Dreissena rostriformis bugensis) in het Volkerak-Zoommeer Auteurs: Tom Ysebaert & Brenda Walles (Wageningen Marine Research) Inleiding Het Volkerak-Zoommeer staat sinds de Deltawerken (1987)
Nadere informatieEcologisch vergelijk tussen de driehoeksmossel (Dreissena polymorpha) en de quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis): een literatuurstudie
Ecologisch vergelijk tussen de driehoeksmossel (Dreissena polymorpha) en de quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis): een literatuurstudie Rapport nr.: 2008/02 Datum: februari 2008 Waterfauna Hydrobiologisch
Nadere informatieFactsheet quaggamossel. (Dreissena rostriformis bugensis Andrusov, 1897)
Factsheet quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis Andrusov, 1897) Statuspagina Titel Factsheet quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis Andrusov, 1897) Opdrachtgever Sportvisserij Nederland
Nadere informatieGolden mussel Limnoperna fortunei
Golden mussel Limnoperna fortunei Algemene opmerkingen: Noot 1: De horizonscan van Matthews et al. (2014) is gebaseerd op risicoscores uit het buitenland (is geen specifieke risicobeoordeling voor Nederland
Nadere informatieQuagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires
Quagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires Slide Guido Waajen Fig 5 modified from Gulati, Dionisio Pires & Van Donk 2008 Quick scan waterkwaliteit en ecologie Volkerak-Zoommeer Experiments with
Nadere informatieQuaggamosselen in Nederland: zegen of gevaar?
Quaggamosselen in Nederland: zegen of gevaar? Marloes van der Kamp (hoogheemraadschap van Rijnland), Ellis Penning (Deltares) De quaggamossel komt sinds 2006 in Nederland voor. Zowel in regionale als in
Nadere informatieVeranderingen in plassen na invasies: voedselwebrelaties aan de hand van stabiele isotopen en vistrends
Veranderingen in plassen na invasies: voedselwebrelaties aan de hand van stabiele isotopen en vistrends Yvon Verstijnen Esther Lucassen Fons Smolders Arco Wagenvoort Gerard van der Velde Rien van der Gaag
Nadere informatieFACTSHEET. Quaggamosselen in Nederland. Verspreiding en implicaties voor het waterbeheer INHOUD
FACTSHEET / QUAGGAMOSSELEN IN NEDERLAND 1 FACTSHEET Quaggamosselen in Nederland Verspreiding en implicaties voor het waterbeheer INHOUD INLEIDING KEYWORDS DE QUAGGAMOSSEL Kolonisatie, aanwezigheid en verspreiding
Nadere informatieDe quaggamossel, visstand en sportvisserij. Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland
De quaggamossel, visstand en sportvisserij Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland Allereerst Foto: Ton van Haaren Van Mook, 2014 Foto: Frank Bosman Opkomst Quaggamossel Sinds 2006 in Nederland Sterke
Nadere informatieDe#quaggamossel#in#Nederland,#! een#vloek#of#een#zegen?!
De#quaggamossel#in#Nederland,# een#vloek#of#een#zegen? EffectenvandequaggamosselophetwaterkwaliteitsbeheerinNederland StéphanieIJff,BSc December2014 STOWA2014 W04 Colofon Titel DequaggamosselinNederland,eenvloekofeenzegen?
Nadere informatieHet voorkomen van zoetwatermosselen van het geslacht Dreissena, de driehoeksmossel en de quaggamossel, in het Hollandsch Diep
Het voorkomen van zoetwatermosselen van het geslacht Dreissena, de driehoeksmossel en de quaggamossel, in het Hollandsch Diep Rapport nr.: 2008/01 Datum: februari 2008 Waterfauna Hydrobiologisch Adviesbureau
Nadere informatieDe quaggamossel in Nederland, een vloek of een zegen?
De quaggamossel in Nederland, een vloek of een zegen? Effecten van de quaggamossel op het waterkwaliteitsbeheer in Nederland Stéphanie IJff, BSc December 2014 STOWA 2014 W04 Colofon Titel Auteur Begeleiding
Nadere informatieKwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten
Kwetsbaarheid van watertypen binnen de Nederlandse zoete en zoute wateren voor exoten Arjan Gittenberger GiMaRIS Marine Research, Inventory, & Strategy solutions Stichting ANEMOON in samenwerking met TPS,
Nadere informatieDe invasie van de quaggamossel komt in beeld
De invasie van de quaggamossel komt in beeld Bart E.M. Schaub, Marloes van der Kamp, Johan Oosterbaan, Harm Gerrits (Hoogheemraadschap van Rijnland), Andrew Devlin (Delta Marking) Het water in de boezem
Nadere informatieQuaggamosselen verlagen de ecologische stabiliteit in de Biesboschbekkens
Quaggamosselen verlagen de ecologische stabiliteit in de Biesboschbekkens Esther Lucassen, Alfons Smolders (onderzoekcentrum B-WARE), Arco Wagenvoort (AqWa ecologisch advies), Henk Castelijns, Henk Ketelaars
Nadere informatieExoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen
Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen Rob Leuven i.s.m. Gerard van de Velde Rob Lenders Lezing Vissennetwerk 3 juni 2010 Instituut voor Water en Wetland Research Radboud Universiteit Nijmegen
Nadere informatie.-.. IBLfOTHEEK. j anuar i
-.*-A-..-.. IBLfOTHEEK RIJKSDIENST VOOR DE 1 IJSSELMZ~HPOLDLHS W E R K D O C U M E S T KI
Nadere informatieAlgemene opmerkingen:
Soortformulieren Macro-evertebraten (zoetwater) Algemene opmerkingen: Noot 1: De horizonscan van Matthews et al. (2014) is gebaseerd op risicoscores uit het buitenland (is geen specifieke risicobeoordeling
Nadere informatieDe invloed van de invasieve Quaggamossel en Zwartbekgrondel op het voedselweb in de Biesboschspaarbekkens
De invloed van de invasieve Quaggamossel en Zwartbekgrondel op het voedselweb in de Biesboschspaarbekkens Yvon Verstijnen, Esther Lucassen, Fons Smolders (Onderzoekcentrum B-WARE), Arco Wagenvoort (AqWa
Nadere informatieMussel Power: wast een berg, kost een beetje de quaggamossels aan het werk gezet in een diepe plas
Mussel Power: wast een berg, kost een beetje de quaggamossels aan het werk gezet in een diepe plas ILOW, 15/2/2016, Utrecht Fieke Vlaar, Marleen van Dusseldorp (UvA, interns) Petra Visser, Arie Vonk, Jolanda
Nadere informatie4.7 Exoten. Bram bij de Vaate, RIZA en Erwin Winter, RIVO
.7 Bram bij de Vaate, RIZA (b.bdvaate@riza.rws.minvenw.nl) en Erwin Winter, RIVO (erwin.winter@wur.nl) Een aanzienlijk deel van de macrofauna op harde substraten bestaat uit exoten. Dat kan problemen opleveren
Nadere informatieWelkom Reinder Torenbeek (dagvoorzitter)
Notulen Kennisdag Quaggamosselen 23 april 2015 Notulisten: Stéphanie IJff, Fiona Segers & Matthijs Courbois Eindredactie: Marloes van der Kamp & Ellis Penning Welkom Reinder Torenbeek (dagvoorzitter) Reinder
Nadere informatieDe toepasbaarheid van Dreissena polymorpha (Zebra mossel) in een waterfilter
Laan van Westenenk 501 Postbus 342 7300 AH Apeldoorn TNO-rapport R 2003/375 De toepasbaarheid van Dreissena polymorpha (Zebra mossel) in een waterfilter www.mep.tno.nl T 055 549 34 93 F 055 549 32 01 info@mep.tno.nl
Nadere informatieDe verspreiding van de quaggamossel, Dreissena rostriformis bugensis (Andrusov, 1897), in de Nederlandse rijkswateren in 2008
De verspreiding van de quaggamossel, Dreissena rostriformis bugensis (Andrusov, 1897), in de Nederlandse rijkswateren in 2008 Rapport nr.: 2009/01 Datum: maart 2009 Waterfauna Hydrobiologisch Adviesbureau
Nadere informatieEnquête waterplanten en sportvisserij
Sportvisserij Nederland Leijenseweg 115, 37 AD Bilthoven T. -584 www.sportvisserijnederland.nl Rapport (exclusief bijlagen) Enquête waterplanten en sportvisserij Omvang van het probleem en probleemlocaties
Nadere informatieQuagga uitzetten: ja of nee?
Quagga uitzetten: ja of nee? Discussiegroep II Kennisdag quaggamosselen 23 april 2015 Inleiding: Inzet van Dreissena voor waterzuivering - Historie en actualiteit Arjenne Bak, Martijn Dorenbosch & Wouter
Nadere informatieMussel Power: Can the quagga mussel restrain cyanobacterial blooms in Lake Sloterplas?
Mussel Power: Can the quagga mussel restrain cyanobacterial blooms in Lake Sloterplas? Amsterdam Water Science (AWS), 16/2/2016, VU, Amsterdam Fieke Vlaar, Marleen van Dusseldorp (UvA, interns) Petra Visser,
Nadere informatieExoten in zoetwater: vissen
Indicator 7 juli 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aantal soorten vissen dat zich
Nadere informatieBlauwband als sluipmoordenaar.
Blauwband als sluipmoordenaar. Effect van overdracht parasiet op inheemse vissen Frank Spikmans RAVON 22 september 2016 Vissennetwerk Hasselt (B) Onderdeel van: Nederlands Expertisecentrum Exoten I.s.m.
Nadere informatieVoor afmetingen waarvoor geen bewerkingsprijs staat vermeld gelden de prijzen op aanvraag
19 x 13 x 19 x 1,5 mm 0,57 314,00 324,00 344,00 364,00 20 x 15 x 20 x 1,5 mm 0,61 314,00 324,00 344,00 364,00 25 x 15 x 25x 2 mm 0,96 227,00 237,00 257,00 277,00 10 x 20 x 10 x 2 mm 0,56 227,00 237,00
Nadere informatieEindexamen wiskunde B pilot havo II
Mosselen Driehoeksmosselen (zie de foto) kunnen een bijdrage leveren aan de vermindering van de hoeveelheid algen in het water. Zij filteren het water. De hoeveelheid gefilterd water in ml/uur noemen we
Nadere informatieMogelijkheden van de inzet van driehoeksmosselen voor verbetering van de waterkwaliteit. Casestudy: Beheersgebied Hunze & Aa s
Mogelijkheden van de inzet van driehoeksmosselen voor verbetering van de waterkwaliteit Casestudy: Beheersgebied Hunze & Aa s Yanike Sophie 02-07-2012 1 YANIKE SOPHIE 02 JULI 2012 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding.....
Nadere informatieInvasieve uitheemse soorten in estuaria
Invasieve uitheemse soorten in estuaria Een eerste kennismaking H Stephens Deben SEFINS : de omgeving beschermen tegen invasieve uitheemse soorten Wat zijn uitheemse soorten? Invasieve uitheemse soorten
Nadere informatietitel Opbouw Vis, exoten en KRW Visexoten en achtergrond MWTL 2008 Visexoten in Nederland Oorzaken
Opbouw Vis, exoten en KRW visexoten- achtergrond en ecologie KRW-maatlatten en visexoten andere exoten (rivierkreeften) en vis signalering nieuwe visexoten Themadag exoten en de KRW 10 dec 09 Willie van
Nadere informatieQuaggamossels en hun. dominantie in de. Sloterplas. J.M. Stroom. Techniek, Onderzoek & Projecten Onderzoek & Advies. 26 april 2016
Techniek, Onderzoek & Projecten Onderzoek & Advies Quaggamossels en hun dominantie in de Sloterplas J.M. Stroom Datum 26 april 2016 Korte Ouderkerkerdijk 7 Amsterdam Postbus 94370 1090 GJ Amsterdam T 0900
Nadere informatieNiet-inheemse soorten van het Belgisch deel van de Noordzee en aanpalende estuaria
Niet-inheemse soorten van het Belgisch deel van de Noordzee en aanpalende estuaria Brakwatermossel De brakwatermossel M ytilopsisleucophaeata\s een Amerikaanse soort die bij ons terecht kwam via scheepvaart.
Nadere informatieRapport Visserijkundig Onderzoek. De Meuwel vijver te Nistelrode
Rapport Visserijkundig Onderzoek De Meuwel vijver te Nistelrode Statuspagina Titel Samenstelling E-mail Homepage Opdrachtgever Homepage Visserijkundig Onderzoek De Meuwel vijver te Nistelrode Sportvisserij
Nadere informatieEuropese Unie Bingo. Oorlog voorkomen. Brussel. De voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad. De Europese Commissie
143043-1 ProDemos Binnenhof 2014_bingo 210 x 148 mm 26-03-14 16:43 Pagina 3 Brussel 12 Economie Ja 143043-1 ProDemos Binnenhof 2014_bingo 210 x 148 mm 26-03-14 16:43 Pagina 4 Brussel Ja Nee Economie 143043-1
Nadere informatieKRW Biotamonitoring in vis
KRW Biotamonitoring in vis Resultaten in Getijden Maas, Hollands Diep, IJsselmeer en Ketelmeer Edwin Foekema & Michiel Kotterman Email: edwin.foekema@wur.nl Wat u kunt verwachten. Evaluatie van de praktische
Nadere informatieWaterkwaliteit en ecologische veranderingen in het Markermeer-IJmeer
Waterkwaliteit en ecologische veranderingen in het Markermeer-IJmeer watervogels voedselrijkdom slib mosselen spiering Bij het formuleren van instandhoudingdoelen voor het Natura -gebied Markermeer-IJmeer
Nadere informatieWaterkwaliteitsverandering in relatie tot Dreissena
Waterkwaliteitsverandering in relatie tot Dreissena Implicaties voor beleid van het hoogheemraadschap van Rijnland Droge voeten, schoon water Waterkwaliteitsverandering in relatie tot de aanwezigheid van
Nadere informatieVisstandopname in duikpak. Wouter Lengkeek Bureau Waardenburg
Visstandopname in duikpak Wouter Lengkeek Bureau Waardenburg Duikend / snorkelend vissen inventariseren Algemeen geaccepteerde methode (internationale wetenschap): Monitoring rifvissen Ook in niet tropische
Nadere informatieBiomanipulatie met mosselen
Biomanipulatie met mosselen Mogelijkheid om algenoverlast te lijf te gaan? Resulten enclosureproef Guido Waajen Waterschap Brabantse Delta Boxtel, 1 maart 2013 Platform Blauwalgen Inhoud Aanleiding, kader
Nadere informatieExoten in zoetwater: vissen
Indicator 23 september 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aantal soorten vissen
Nadere informatieExamen HAVO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 woensdag 22 juni uur
Examen HAVO 011 tijdvak woensdag juni 13.30-16.30 uur wiskunde B (pilot) Dit examen bestaat uit 19 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 78 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten
Nadere informatieBlauwalgbestrijding: de zoetwatermossel Een profielwerkstuk Biologie over blauwalgbestrijding met behulp van zoetwatermosselen.
Blauwalgbestrijding: de zoetwatermossel Een profielwerkstuk Biologie over blauwalgbestrijding met behulp van zoetwatermosselen. Door: Friso Schut en Sanne van den Bogaerdt Docent: Mr. Vletter 27-1-2017
Nadere informatieVolkerak-Zoommeer. Data-analyse Blauwalgen en Quagga mosselen
Volkerak-Zoommeer Data-analyse Blauwalgen en Quagga mosselen Marc Weeber, Tineke Troost, Lilith Kramer, Meinard Tiessen, Menno Genseberger, Pascal Boderie, Arno Nolte Onderzoeksvragen Is de blauwalgenbloei
Nadere informatieDe quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis (Andrusov, 1897)), een recent gevonden invasieve zoetwatermossel in Vlaanderen
32 ANTenne APRIL- JUNI 2010 JAARGANG 4 NR. 2 Itämies J., Kuusela K. & Savolainen E., 1979: Brachycercus harrisella (Ephemeroptera, Caenidae) found in Finland. Notulae Entomologicae, 59: 89-90. Landa V.,
Nadere informatieHet voedselweb van. Levende Natuur. Eddy Lammens
Eddy Lammens De voedselwebben van IJsselmeer en Markermeer zijn onderling sierk verschillend en tonen ook binnen de meren grote ruimtelijke verschillen. De verschillen hebben vooral betrekking op de hoeveelheid
Nadere informatieKunnen we watervegetaties sturen en zo ja, welke kant gaan we dan op? Marcel van den Berg RWS Ruurd Noordhuis - Deltares
Kunnen we watervegetaties sturen en zo ja, welke kant gaan we dan op? Marcel van den Berg RWS Ruurd Noordhuis - Deltares 1 oktober 2013 Waterplanten 2 Vissennetwerk 1 oktober 2013 Waarom niet blij met
Nadere informatieVisstand meren (M14/M27) en de KRW
Visstand meren (M14/M27) en de KRW Met het oog op SGBP II 2016-2021, III 2022-2027 Donderdag 25 september 2014 Roelof Veeningen, cluster Gegevensbeheer 1 - Monitoring - Analyse - Prognose - Maatregelen
Nadere informatieKERNCIJFERS 2008 SHELL IN NEDERLAND 2013 DE CIJFERS
KERNCIJFERS 2008 SHELL IN NEDERLAND DE CIJFERS KERNCIJFERS Investeringen Shell in Nederland (EUR mln) 600 Opsporing en winning (100% NAM-operated en non-operated) Aardgasproductie (mld m 3 GE) 72,3 Groningen
Nadere informatieVisserij op het Volkerak-Zoommeer. Samenwerking sport- en beroepsvisserij Emiel Derks
Visserij op het Volkerak-Zoommeer Samenwerking sport- en beroepsvisserij Emiel Derks 2 Inhoud presentatie Beschrijving Volkerak- Zoommeer Huidige sport- en beroepsvisserij Samenwerking en huidige afspraken
Nadere informatieKERNCIJFERS 2008 SHELL IN NEDERLAND 2014 DE CIJFERS
KERNCIJFERS 2008 SHELL IN NEDERLAND DE CIJFERS KERNCIJFERS Investeringen Shell in Nederland (EUR mld.) 0,8 Opsporing en winning (100% NAM-operated en non-operated) Aardgasproductie (mld m3 GE) 54,3 Groningen
Nadere informatieRisicobeoordeling en uitzetcriteria voor de uitheemse quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis) in Nederland
2015 Risicobeoordeling en uitzetcriteria voor de uitheemse quaggamossel (Dreissena rostriformis bugensis) in Nederland L. de Hoop, M.C.M. Bruijs, F.P.L. Collas, L.M. Dionisio Pires, M. Dorenbosch, A. Gittenberger,
Nadere informatieEuropese meerval (Silurus glanis) in de Westeinderplassen
Europese meerval (Silurus glanis) in de Westeinderplassen Aanwezigheid van een bijzondere veenreus Bart Schaub; Hoogheemraadschap van Rijnland Martin Hoorweg; Sportvisserij Nederland Samen met Gerrit van
Nadere informatieHerstel estuariene dynamiek in gecompartimenteerde wateren
Herstel estuariene dynamiek in gecompartimenteerde wateren Inleiding door Arno Nolte (Deltares) Joost Stronkhorst (Hogeschool Zeeland, Deltares) Zoet-zoutplatform Beginnen vanuit mondiaal beeld http://www.delta-alliance.org/projects/comparative-assessment-of-the-vulnerability-and-resilience-of-deltas
Nadere informatieJaarverslag NEC-E 2015
Jaarverslag NEC-E 2015 Vastgesteld in de vergadering van het Algemeen Bestuur d.d. 6 juni 2016 Inhoud 1. Organisatie en missie... 3 2. Activiteiten van themagroepen... 5 2.1 Vroegtijdige signalering, verspreiding
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/84251
Nadere informatieGedeelde werkelijkheid
Visstand en visserij in het IJsselmeer en Markermeer Gedeelde werkelijkheid TEKST Lennart Turlings, Witteveen+Bos, Marcel Klinge, Witteveen+Bos, Nico Beun, Stichting Transitie IJsselmeer Jaap Quak, Sportvisserij
Nadere informatieQuick scan waterkwaliteit en ecologie Volkerak-Zoommeer
Quick scan waterkwaliteit en ecologie Volkerak-Zoommeer Quick scan waterkwaliteit en ecologie Volkerak-Zoommeer Ies de Vries Renske Postma 1207783-000 Deltares, 2013, B Inhoud 1 Inleiding 1 2 Gegevens
Nadere informatieKerncijfers Shell in Nederland 2010 de cijfers
Kerncijfers 2008 Shell in Nederland 2010 de cijfers Kerncijfers 2010 Investeringen Shell in Nederland ( mld) 0,70 Opsporing en winning (100% NAM-operated en non-operated) Aardgasproductie (mld m³ GE) 67,3
Nadere informatieKERNCIJFERS 2008 SHELL IN NEDERLAND 2015 DE CIJFERS
KERNCIJFERS 2008 SHELL IN NEDERLAND 2015 DE CIJFERS KERNCIJFERS 2015 Investeringen Shell in Nederland (EUR mld.) 0,9 Opsporing en winning (100% NAM-operated en non-operated) Aardgasproductie (mld m 3 GE)
Nadere informatieOverleving van MZI zaad: heeft krabben vangen zin?
Overleving van MZI zaad: heeft krabben vangen zin? Pauline Kamermans, Jack Perdon, Monique Blankendaal, Arnold Bakker, Liesbeth van der Vlies, Martin de Jong, Maarten van Hoppe Vraat door krabben MZI zaad
Nadere informatieSHELL IN NEDERLAND 2016 DE CIJFERS
SHELL IN NEDERLAND DE CIJFERS KERNCIJFERS Investeringen Shell in Nederland (EUR mld.) 0,8 Opsporing en winning (100% NAM-operated en non-operated) Aardgasproductie (mld m 3 GE) 32,2 Groningen (technische
Nadere informatieEindexamen biologie havo 2007-II
Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden twee punten toegekend. De ziekte van Lyme 1 maximumscore 1 Het antwoord bevat de notie dat teken als voedsel bloed(plasma) zuigen,
Nadere informatiePublicaties en rapporten van het Nederlands Expertise Centrum Exoten
Publicaties en rapporten van het Nederlands Expertise Centrum Exoten Indien u belangstelling heeft voor een overdruk of digitale versie van de onderstaande publicaties kunt u een e-mail sturen naar een
Nadere informatieKerncijfers Shell in Nederland 2012 de cijfers
Kerncijfers 2008 Shell in Nederland de cijfers Kerncijfers Investeringen Shell in Nederland (EUR mld.) 0,6 Opsporing en winning (100% NAM-operated en non-operated) Aardgasproductie (mld m3 GE) 64 Groningen
Nadere informatieOerolcollege. Klepperende schelpdieren
Oerolcollege Klepperende schelpdieren Marco Barotti / Transnatural en Prof. dr ir Katja Philippart Aanvang 13:30 FOTO: Ruben Smit Producties / Yoeri van Es FOTO: https://www.marcobarotti.com/clams FOTO:
Nadere informatieStresstesten. werksessie. Begeleider: Edwin van der Strate
Stresstesten werksessie Begeleider: Edwin van der Strate Welkom Doel van de bijeenkomst Kennisdelen Ophalen wat mist en nog beter kan Elkaar leren kennen: Wie zit er in de zaal? programma Annemiek Roeling:
Nadere informatieRapport Hengelvangst registratie 2012 SNOEKBAARS. met registratie van bijvangsten. SNOEK en BAARS
Rapport Hengelvangst registratie 212 SNOEKBAARS Vollkerak Zoommeer Batthse Spuiikanaall Schellde-Riijjnkanaall met registratie van bijvangsten SNOEK en BAARS Rapport hengelvangstregistratie 212 snoekbaars,
Nadere informatieWageningen IMARES Risico inventarisatie schelpdier transporten
Wageningen IMARES Risico inventarisatie schelpdier transporten Edwin Foekema Themadag werkgroep exoten NecoV Wageningen, 13 december 2007 Project-team IMARES Yerseke: Jeroen Wijsman, Aad Smaal TNO-IMARES
Nadere informatiePublicaties en rapporten van het Nederlands Expertise Centrum Exoten
Publicaties en rapporten van het Nederlands Expertise Centrum Exoten Indien u belangstelling heeft voor een overdruk of digitale versie van de onderstaande publicaties kunt u een e- mail sturen naar een
Nadere informatieIn de praktijk. Gé van den Eertwegh PEHM, Utrecht, 25 maart 2010
Gé van den Eertwegh PEHM, Utrecht, 25 maart 2010 Ich bin ein Waterschapper! Vorige werkgever: Waterschap Rivierenland Nu KWR teamleider Ecologie Ich war ein Waterschapper 2 Wie werkt er bij beherende instantie?
Nadere informatieIntroductie DELaND. Decentrale Energie-Landschappen Nederland-Duitsland. Interreg IV Groen Gas Project 17
1 Introductie DELaND Decentrale Energie-Landschappen Nederland-Duitsland Interreg IV Groen Gas Project 17 Swinda Pfau, MSc. Radboud Universiteit Nijmegen Institute for Science, Innovation and Society 2
Nadere informatieHenrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie
Mosselkweek & Natuur KOMPRO Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie Aad Smaal, Pauline Kamermans, Karin Troost, Margriet v Asch, Marnix v Stralen, Jacob Capelle, Sander Glorius,..,.. Overzicht
Nadere informatieClimate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice
Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice A.D. Rijnsdorp, R. van Hal, M. Hufnagl, R.D.M. Nash, A. Schroeder, L.R. Teal, I. Tulp, R. Witbaard, D. Beare, H.W. van der Veer Wageningen
Nadere informatieSedimentatie in Harderwijker Bocht ten gevolge van de strekdam bij Strand Horst Noord
Sedimentatie in Harderwijker Bocht ten gevolge van de strekdam bij Strand Horst Noord In het gebied tussen de strekdammen bij Strand Horst Noord en de bebouwing van Harderwijk ligt een klein natuurgebied
Nadere informatieNatuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats. Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet
Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet Aanleiding Aanleg natuurvriendelijke oevers belangrijk in waterbeheer Bij aanleg mist vaak de relatie met de
Nadere informatieThemadag Exoten, 2 december
OPENHEID maakt KWETSBAAR Rob Leewis NCB Naturalis OF BIOLOGISCHE WEERSTAND??? STEL JEZELF OPEN OP EN JE WORDT KWETSBAAR CONCLUSIE: DAT MOET JE DUS ALLEEN DOEN ALS JE STERK (WEERBAAR) BENT Themadag Werkgroep
Nadere informatieKerncijfers Shell in Nederland 2011 de cijfers
Kerncijfers 2008 Shell in Nederland de cijfers Kerncijfers Investeringen Shell in Nederland (EUR mld.) 0,6 Opsporing en winning (100% NAM-operated en non-operated) Aardgasproductie (mld m3 GE) 61,3 Groningen
Nadere informatieRapport Hengelvangstregistratie 2009 SNOEKBAARS. Volkerak Zoommeer Bathse Spuikanaal Schelde-Rijnkanaal
Sportvisserij Zuidwest Nederland Rapport Hengelvangstregistratie 2009 SNOEKBAARS Volkerak Zoommeer Bathse Spuikanaal Schelde-Rijnkanaal Rapport hengelvangstregistratie 2009 snoekbaars, mei 2010 blad 1
Nadere informatieHelder water door quaggamossel
Helder water door quaggamossel Kansen en risico s Een nieuwe mosselsoort, de quaggamossel, heeft zich in een deel van de Rijnlandse wateren kunnen vestigen. De mossel filtert algen en zwevend stof uit
Nadere informatieJaarverslag NEC-E 2012 en 2013
Jaarverslag NEC-E 2012 en 2013 9 juli 2014 1 Inhoud 1. Organisatie en missie... 3 2. Evaluatie werkzaamheden 2012 en 2013... 5 3. Impressies van activiteiten van themagroepen NEC-E... 6 3.1 Vroegtijdige
Nadere informatieIs de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt?
Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt? Pauline Kamermans, Wouter van Broekhoven, Luca van Duren, Sven Ihnken, Henrice Jansen, Jacco Kromkamp, Sairah Malkin, Tim Schellekens,
Nadere informatieCSI in de Polder Environmental DNA voor het opsporen van dieren
CSI in de Polder Environmental DNA voor het opsporen van dieren Jelger Herder Nijmegen, 20 april 2013 Veel soorten zijn lastig te vinden Grote modderkruiper Verlandende vegetaties Verstopt zich bij gevaar
Nadere informatieHet WADDENSLEUTELS project
Het WADDENSLEUTELS project Han Olff University of Groningen Photo H. Olff WADDENSLEUTELS project Bijdrage leveren aan betere bescherming en herstel van het waddenzee voedselweb? WADDENSLEUTELS project!
Nadere informatiePublicaties en rapporten van het Nederlands Expertise Centrum Exoten
Publicaties en rapporten van het Nederlands Expertise Centrum Exoten Indien u belangstelling heeft voor een overdruk of digitale versie van de onderstaande publicaties kunt u een e- mail sturen naar een
Nadere informatieShell in Nederland 2008 de cijfers
Shell in Nederland 2008 de cijfers Kerncijfers 2008 Investeringen Shell in Nederland ( mld) 0,66 Opsporing en winning (100% NAM-operated en non-operated) Aardgasproductie (0 C en 1,01325 bar) (mld m³)
Nadere informatieConsultatiebureaus & Kritisch prikkers
Consultatiebureaus & Kritisch prikkers Jonneke Leijsten Stagiaire RIVM Communicatie Rijksvaccinatieprogramma Master Medical Biology Afstudeerrichting Wetenschapscommunicatie Radboud Universiteit Nijmegen
Nadere informatieHet mossel mysterie: identiteit, vorm en vestiging
Het mossel mysterie: identiteit, vorm en vestiging Prof. Dr. Edmund Gittenberger & Dr. Arjan Gittenberger GiMaRIS Naturalis Biodiversity Center, Leiden Instituut Biologie, Universiteit Leiden Paard en
Nadere informatieAmerikaanse rivierkreeft in veenweidegebied. Onderzoek naar de verspreiding, abundantie en beheer in relatie tot het bereiken van de KRWdoelen
Amerikaanse rivierkreeft in veenweidegebied Onderzoek naar de verspreiding, abundantie en beheer in relatie tot het bereiken van de KRWdoelen Inhoud exotische kreeften in Nederland autecologie geknobbelde
Nadere informatieAANGIFTE OVERLIJDEN. GEMMA e-formulierenspecificatie. Opgesteld door Datum 16 juli 2015
AANGIFTE OVERLIJDEN GEMMA e-formulierenspecificatie Opgesteld door KING Datum 16 juli 2015 Pagina 1 van 8 Inhoudsopgave 1 Over dit formulier 3 1.1 Opbouw specificatie 3 2 Uitgewerkt formulier 4 2.1 Inloggen
Nadere informatieEcosysteem IJsselmeergebied: nog altijd in ontwikkeling
Ecosysteem IJsselmeergebied: nog altijd in ontwikkeling Trends en ontwikkelingen in water en natuur van het Natte Hart van Nederland Ruurd Noordhuis 23 juni 211 Voorgeschiedenis: zout-brakke binnenzee
Nadere informatiefactsheets creatieve sessie
factsheets creatieve sessie naar een rijk IJsselmeer natuur circulaire economie kennisontwikkeling (innovatie, educatie) natuur openheid vogels & vissen volume bevolking draagvlak kennishub veldstation
Nadere informatieCONCEPTEN EN GEVOLGEN NAAR DIMENSIONERING VAN LUCHTTECHNISCHE INSTALLATIES OPLOSSINGEN. Een andere aanpak 10 oktober 2016
CONCEPTEN EN GEVOLGEN NAAR DIMENSIONERING VAN LUCHTTECHNISCHE INSTALLATIES OPLOSSINGEN Een andere aanpak 10 oktober 2016 Guy Lardinois Expert M.E.P. Arcadis Inleiding 800 ppm co2? Welke verse luchtdebieten
Nadere informatieMETHODOLOGIE Classificatie stroomleverancier + GVO s
METHODOLOGIE Classificatie stroomleverancier + GVO s Voorloper + Goede GVOs Voorloper + Slechte /geen GVOs Volger/vervuiler + Goede GVOs Volger/vervuiler + Slechte GVOs Volger/vervuiler + Geen GVOs = Classificatie
Nadere informatieThemadag Werkgroep Exoten
Themadag Werkgroep Exoten 3-- BELANGRIJKE OORZAKEN EN VECTOREN VAN INTRODUCTIE INVASIEVE MACROINVERTEBRATEN: HOE, WAAR EN WAAROM? Pieter Boets, Koen Lock & Peter Goethals Ghent University(UGent) Laboratory
Nadere informatieExotische soorten weekdieren in (Antwerpse) rivieren en stilstaande waters. Evolutie van de voorbije 20 jaar.
ANTenne JULI- SEPTEMBER 2011 JAARGANG 5 NR. 3 09 Natuurstudie Exotische soorten weekdieren in (Antwerpse) rivieren en stilstaande waters. Evolutie van de voorbije 20 jaar. Rose Sablon (1) & Thierry Vercauteren
Nadere informatie