Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar

Transcriptie

1 Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar december 2006 Versie 1 door: Kemper Jan H.

2

3 Statuspagina Titel Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar Samenstelling: VisAdvies BV Adres: Vondelaan GD Utrecht Telefoon: Homepage: Opdrachtgever: Sportvisserij Nederland Auteur(s): Kemper Jan H. pagina s: 6 Trefwoorden: visbiomassa Projectnummer: VA2006_34 Datum: december 2006 Versie: 2 Bibliografische referentie Kemper Jan H., Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar. VisAdvies BV, Utrecht. Projectnummer VA2006_34, 6 pag. Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de copyright houder(s). VisAdvies BV is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van VisAdvies BV; opdrachtgever vrijwaart VisAdvies BV van aanspraken van derden in verband met deze toepassing. VisAdvies BV

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding Materiaal & Methode Hydro akoestiek (sonar) Visserij Resultaten Visserij Schatting visbiomassa (kg/ha) Bespreking/toelichting Literatuurlijst... 6 VisAdvies BV

5 1 Inleiding Het onderhavige onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen is uitgevoerd in opdracht van Sportvisserij Nederland. Het rapport is oorspronkelijk opgezet als datarapport waarbij de resultaten zouden worden opgenomen in de rapportage van Sportvisserij Nederland. Uiteindelijk is besloten het datarapport hierin op te nemen als bijlage. 2 Materiaal & Methode 2.1 Hydro akoestiek (sonar). De bemonstering is uitgevoerd met sonarapparatuur. Met deze apparatuur wordt onder water een geluidsgolf uitgezonden. De geluidsbron (transducer) is dusdanig geconstrueerd dat de geluidsgolf zich binnen een nauwe bundel (5 ) voortplant, vergelijkbaar met een lichtbundel van een zaklantaarn. Binnen de bundel kan de visdichtheid worden vastgesteld. De geluidsbundel wordt vanaf de punt van een boot door het water voortbewogen (figuur 2.1). Met behulp van een elektrische draaispil kan de geluidsbundel onder water worden gericht. Om de uitgezette route in het donker goed te kunnen volgen, wordt gebruik gemaakt van het "Global positioning system" (GPS). figuur 2.1 Sonarboot. Op de punt van de boot is de geluidsbron gemonteerd. Het geluid plant zich voort in de vorm van de kegel. Deze geluidsbundel is dwars op de vaarrichting geplaatst. De procedure voor de bepaling van de visbiomassa is als volgt: Per bemonsteringseenheid (in de regel een transect met de lengte van 500 meter) wordt het aantal vissen per hectare bepaald. VisAdvies BV 1

6 Tevens wordt bij elke waarneming de lengte van elke vis vastgesteld, zodat er per bemonsteringseenheid een lengtefrequentie verdeling van de waargenomen vis kan worden samengesteld. Vervolgens wordt per lengteklasse de lengte omgerekend naar het gewicht van de vis. Daarbij wordt uitgegaan van de verdeling in aantallen van de vissoorten zoals deze tijdens de visserij in 2006 zijn waargenomen. Zo zal (zie voorbeeld figuur 2.2) het aantal vissen dat in de lengteklasse van cm wordt waargenomen, vrijwel volledig aan brasem worden toegeschreven Frequentie (n) Lengte (cm) Lengtefrequentie verdeling zoals deze met behulp van de sonar is bepaald. Frequentie (n) Spiering Baars Kolblei Brasem DD-stekelbaars Pos Blankvoorn Snoekbaars Lengte (cm) Vissoortsamenstelling op basis van vangsten uit het proefgebied. Snoekbaars 5% Kolblei 6% Brasem 54% Blankvoorn 27% Baars 6% Biomassa voor alle vissen in de lengteklasse van 34 en 35 cm. figuur 2.2 Willekeurig voorbeeld van de wijze waarop de biomassa voor een bemonsteringseenheid, en per lengteklasse, wordt bepaald. Let wel: Het betreft hier uitdrukkelijk niet de visserijgegevens van de Twentekanalen. VisAdvies BV 2

7 Dit houdt in dat de vangstgegevens anders worden gepresenteerd dan gangbaar is voor de vissoortsamenstelling. In de regel worden de gegevens in een taartdiagram gepresenteerd. Dit geeft echter geen informatie over de grootteklasse verdeling binnen en tussen de vissoort(en). De juiste presentatie is een gestapelde vlakdiagram. In onderstaande figuur is een willekeurig voorbeeld gegeven ter illustratie van de berekening van de visbiomassa., voor één lengteklasse. Dit proces wordt herhaald voor alle klassen en geeft uiteindelijk het totale gewicht van alle vis die tijdens de desbetreffende bemonsteringseenheid is waargenomen met de sonar. Vanuit het gebied, dat met de sonar is bestreken, wordt tenslotte een schatting gemaakt van de biomassa (kg) per hectare. 2.2 Visserij Om een indruk te krijgen van de vissoortsamenstelling in het kanaal is in 2006 een zegenvisserij uitgevoerd.. Hierbij is getracht een zo representatief beeld te krijgen van de visstand door zowel in de zwaaikommen, als direct op het kanaal te vissen. 3 Resultaten 3.1 Visserij Brasem; 323 Snoekbaars 14 Pos; 21 Overig; 61 Roofblei; 14 Alver; 1 Hybride; 1 Ruisvoorn; 1 Kolblei; 36 Winde; 3 Blankvoorn; 67 Baars; 6 figuur 3.1 Vissoortsamenstelling Lengte Vissoort Alver 1 Baars Pos Roofblei Ruisvoorn 1 Snoekbaars Winde VisAdvies BV 3

8 100 Brasem figuur 3.2 Lengtefrequentie verdeling van Brasem. 20 Blankvoorn Kolblei figuur 3.3 Lengtefrequentie verdeling van Blankvoorn en Kolblei 3.2 Schatting visbiomassa (kg/ha) Voor de berekening van de visbiomassa is gebruik gemaakt van de: Visdichtheid bepaald met de sonar (aantal/ha) Populatieopbouw bepaald met de sonar (figuur 3.5 & figuur 3.4) en de Vissoortsamenstelling volgens de zegenbemonstering. 20% Delden/Hengelo 15% 10% 5% 0% figuur 3.4 Populatieopbouw bepaald met de sonar. VisAdvies BV 4

9 15% Zutphen/Delden 10% 5% 0% 25% 20% Zijkanaal 15% 10% 5% 0% figuur 3.5 Populatieopbouw bepaald met de sonar. N.B. De grootteklasseverdeling volgens de sonar betreft een indicatie van de werkelijke vislengtes die in het proefgebied aanwezig zijn. figuur 3.6 Verloop van de visbiomassa in het Twentekanaal en het Zijkanaal. In figuur 3.6 is het verloop van de visbiomassa voor het Twentekanaal en het Zijkanaal apart weergegeven. Hiervoor is van elke 500 meter een schatting gemaakt. VisAdvies BV 5

10 Op het traject Zutphen/Delden werd, met gemiddeld 310 kg/ha, de meeste vis waargenomen. Hiervan kan 213 kg worden toegerekend aan brasem en 44 aan blankvoorn. Op het zijkanaal kwam dat uit op 250 kg (144 kg brasem, 30 kg blankvoorn) en de minste vis zat in het stuwpand Delden/Hengelo 70 kg/ha (37 kg brasem, 8 kg blankvoorn). Het aandeel snoekbaars in zowel de zegenvangsten van 2006 als die van 2004 kwamen niet boven de 3% van de totale vangst. Qua visbiomassa kan daarom worden gesteld dat er gemiddeld minder dan 10 kg snoekbaars per hectare op de kanalen aanwezig is. Voor karper is niet goed een schatting te maken aangezien er ook bij de visserij in 2006 geen karper is gevangen. Tot 2003 werd jaarlijks ca 800 kg karper uitgezet wat omgerekend naar het totale oppervlak van de Twentekanalen neerkomt op ca 2,5 kg per hectare. 4 Bespreking/toelichting De omvang van de visstand, zoals die met de sonar is bepaald stemt niet helemaal overeen met de reputatie van het Twentekanaal als karper en snoekbaars Eldorado. Hierover kan het volgende worden opgemerkt. De planning van de sonarwaarnemingen in de tijd zijn dusdanig gekozen dat er sprake is van een homogene verdeling van de visstand over het wateroppervlak, teneinde een zo nauwkeurig mogelijke schatting te maken. Dit is in de regel tijdens de nachtelijke uren in de zomer. De hengelsporter zal juist momenten in de tijd kiezen en locaties bezoeken, die de vangkans vergroten. In de tweede plaats is het goed mogelijk dat het aandeel snoekbaars en zeker het aandeel karper in de vangst is onderschat. Niettemin is niet te verwachten dat de omvang van de totale snoekbaarstand boven de 15 kg/ha zal liggen. Tijdens de visserij in 2006 is veel meer kleine brasem gevangen dan in De aanwezigheid van kleine vissen wordt bevestigd met de sonarwaarnemingen. Een verklaring hiervoor is dat in 2004 door de drukke scheepvaart, veel op beschutte locaties is gevist, zoals zwaaikommen. Hierdoor heeft de visserij zich wellicht te veel gericht op de vangst van winterconcentraties grote brasem. 5 Literatuurlijst Klein Breteler J.G.P., G.A.J. de Laak & J. Beekman, Benutting Visstand. Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij, Nieuwegein. OVB Onderzoeksrapport nummer: OND0096, 92 pp + 3 Bijlagen. VisAdvies BV 6