B en W. nr. 13.1163 d.d. 17-12-2013 Onderwerp Schriftelijke vragen SP: 'Ontwikkeling woonlasten in Leiden' Burgemeester en wethouders besluiten: Behoudens advies van de commissie 1. de beantwoording van de schriftelijke vragen van het raadslid A. Theeuwen (SP) over de ontwikkeling woonlasten in Leiden vast te stellen; 2. dit besluit te zenden aan de vragensteller en de overige leden van de gemeenteraad Pers samenvatting: Het College heeft schriftelijke vragen beantwoord van raadslid A. Theeuwen (SP) over de ontwikkeling woonlasten in Leiden.
Schriftelijke vragen aan het college van burgemeester en wethouders van het raadslid A. TEEUWEN (SP): 'Ontwikkeling woonlasten in Leiden' (ingekomen 17 oktober 2013) SCHRIFTELIJKE VRAGEN SP: 'Ontwikkeling woonlasten in Leiden' Diverse dagbladen, waaronder de Volkskrant 1 schrijven deze ochtend een artikel naar aanleiding van een onderzoek naar woonlasten van huurders in Den Bosch. 2 Uit het onderzoek blijkt dat een toenemend aantal huurders meer geld kwijt is aan de huur en andere woonlasten dan wat volgens het NIBUD en Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) op grond van het inkomen van deze mensen maximaal redelijk wordt geacht. De woonquote is te hoog voor een toenemend aantal huurders. Zij komen in de problemen bij het betalen van de maandelijkse huur. En het aantal huurders dat in de problemen komt bij het betalen van de huur zal in de toekomst verder stijgen, zoals volgt uit het rapport in Den Bosch. De uitkomsten van het onderzoek vormen de aanleiding om een petitie aan te bieden aan minister Blok, door de gemeente Den Bosch en de betrokken woningbouwcorporaties. Het voorgaande leidt voor de SP tot vragen over de Leidse stand van zaken als het gaat om de ontwikkeling in woonlasten voor Leidse huurders. Daarom stelt de SP fractie de volgende vragen aan het college van B&W op grond van art. 45 van het Reglement van orde voor de gemeenteraad: 1 Hoeveel procent van de Leidse huurders betaalt meer woonlasten (huur, energie, gemeentelijke lasten) dan op grond van de normen van het NIBUD op grond van het inkomen redelijk zou zijn en overschrijdt dus de maximale woonquote? Graag een overzicht per inkomenscategorie. 3 Met andere woorden: hoeveel Leidse huurders kunnen hun woonlasten niet langer betalen? Het door u genoemde rapport over doelgroepen en woonlasten in Den Bosch is gemaakt op basis van cijfers van in Den Bosch wonende respondenten in de landelijke enquête WoON 2012 (verder afgekort met WoON). Leiden heeft er in 2012 uit kostenoverwegingen voor gekozen om in dat jaar niet met extra respondenten ( oversampling ) mee te doen aan dit onderzoek. Er is geen specifiek Leids rapport gemaakt en er zijn ook geen cijfers over alleen Leiden. Er zijn wel openbaar toegankelijke cijfers uit het WoON, samen te stellen op: https://www.citavista.nl. Het laagste gebiedsniveau waarvoor er cijfers zijn is een woningmarktgebied. Woningmarktgebied Leiden bestaat uit elf gemeenten: Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Rijnwoude, Voorschoten en Zoeterwoude. De ontwikkeling van woonlasten en woonquote van de primaire doelgroep (huishoudens met een inkomen tot de grens voor huurtoeslag) voor woningmarktgebied staat in tabel 1. tabel 1 Woningmarktgebied Leiden*, woonlasten primaire doelgroep 1 http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2664/nieuws/article/detail/3526738/2013/10/14/woonlasten-worden-tehoog-voor-steeds-meer-huurders.dhtml? utm_source=dailynewsletter&utm_medium=email&utm_campaign= 2 Te vinden via: http://www.s-hertogenbosch.nl/nc/nieuws/bericht/verontrustende-stijging-woonlasten/ 3 Graag de inkomens categorieën uit het hiervoor benoemde rapport hierbij gebruiken.
2002 2006 2009 2012 Gemiddelde woonlasten 380 410 475 510 gemiddelde netto huur 255 280 315 340 gemiddelde bijkomende kosten 125 130 160 170 Betaalbaarheid gemiddelde woonquote 38% 39% 42% 46% woonquote <= 40%** 71% 66% 61% 52% woonquote > 40% 29% 34% 39% 48% Bron: WoON *dit woningmarktgebied bestaat uit 11 gemeenten.** aangezien de gemiddelde woonquote rond de 40% ligt, is dit % genomen. Over de secundaire doelgroep apart (inkomen tussen huurtoeslaggrens en 33.614) zijn geen gegevens te vinden in WoON, wel over alle huishoudens met een inkomen tot 33.614. Deze staan in tabel 2. tabel 2 Woningmarktgebied Leiden, woonlasten huishoudens met een inkomen tot 33.614 2009 2012 Gemiddelde woonlasten 505 545 gemiddelde netto huur 350 380 gemiddelde bijkomende kosten 155 165 Betaalbaarheid gemiddelde woonquote 40% 42% woonquote <= 40%** 69% 58% woonquote > 40% 31% 42% Bron: WoON *dit woningmarktgebied bestaat uit 11 gemeenten.** aangezien de gemiddelde woonquote rond de 40% ligt, is dit % genomen. In 2012 is in woningmarktgebied Leiden de gemiddelde woonquote hoger dan in eerdere jaren. Ook is een groter deel van de huishoudens meer dan 40% van het inkomen kwijt aan woonlasten. Ondanks dat we geen cijfers over alleen Leiden hebben, verwachten we dat deze trend voor Leiden hetzelfde is. Hoeveel van de huishoudens nu ook meer betalen dan de NIBUD-norm is niet bekend, daarover heeft het WoON geen cijfers. 2 Hoe verhoudt de huidige situatie zich tot de situatie zoals deze was in 2010? Is er sprake van een toename aan huurders die maandelijks meer kwijt is aan woonlasten dan verantwoord is volgens het NIBUD? Er is niet bekend hoeveel Leidse huurders hogere woonlasten hebben dan de NIBUD-norm. Wel is aannemelijk dat het er meer zijn dan in 2010. Want uit het WoON blijkt dat de gemiddelde woonquote hoger is geworden en dat een groter deel van de huishoudens een hoge woonquote heeft. Dan kan het haast niet anders dat er ook meer huishoudens zijn die boven de NIBUD-norm vallen.
3 Hoe gaat de huidige situatie zich ontwikkelen in de nabije toekomst? Wat is de prognose voor de ontwikkeling van de woonlasten voor huurders ten opzichte van hun inkomen? Hoeveel Leidse huurders zullen in de nabije toekomst hun woonlasten niet meer kunnen betalen? De woonquote (woonlasten als percentage van het inkomen) van een huishouden wordt hoger als de woonlasten van dat huishouden hoger worden en/of de inkomsten van dat huishouden lager worden of gelijk blijven. De inkomensontwikkeling van huishoudens staat door de crisis onder druk. Dit is ook in Leiden het geval, dat blijkt onder andere uit de volgende statistieken: in de recente peiling van de stadsenquête (2013) gaf zo n 35% van de Leidenaren aan er in het afgelopen jaar financieel op achteruit te zijn gegaan. Van 2009 tot en met 2011 lag dit percentage rond de 20. Van de Leidenaren met een netto inkomen tot 1.750 ondervond zo n 40% een financiële achteruitgang 4. het aantal Leidse huishoudens met een bijstandsuitkering is toegenomen, eind mei 2013 ging het om 2.930 huishoudens, drie jaar eerder om 2.440 huishoudens. 5 Hoe de factoren (inkomen, werkloosheid, koopkracht, energielaste en huren) die van invloed zijn op de woonquote van alle Leidse huurders zich de komende jaren gaan ontwikkelen weten wij niet. In het rapport over Den Bosch zijn hierover prognoses gemaakt op grond van een groot aantal aannamen voor de ontwikkeling van deze factoren. Indien die aannamen uitkomen, zal het aantal huishoudens met een hoge woonquote toenemen. 4 Welke maatregelen kan het college nog nemen, in samenspraak met de woningbouwcorporaties, om Leidse huurders die in problemen door te hoge woonlasten, te helpen? De corporaties Portaal Leiden, Ons Doel, de Sleutels en SLSwonen hebben met de partijen GGD Hollands Midden, de Stadsbank en Kwadraad op 26 januari 2011 een herzien convenant Voorkomen Huisuitzetting bij Huurschuld ondertekend. Doelstelling van deze partijen is het zoveel mogelijk voorkomen van huisuitzettingen in Leiden. Corporaties hebben hierin bijvoorbeeld afgesproken dat zij preventief optreden bij beginnende achterstanden. Dit convenant is voor onbepaalde tijd aangegaan. Daarnaast zet de Stadsbank budgetteringscursussen, budgetbeheer en stabilisatietrajecten in om het ontstaan en escalatie van problematische schulden te voorkomen. Tot slot is in het regionale woonruimteverdeelsysteem mogelijk een urgentieverklaring aan te vragen als de woningzoekende om financiële redenen dient te verhuizen. De 4 Bron: Stadsenquête 2013, hoofdstuk 30 gaat over de financiële situatie van de Leidenaren. Het rapport is recent verschenen en kunt u dan ook vinden in de Leidse onderzoeksbank: http://www.leidenincijfers.nl/onderzoeksbank.asp?entity=onderzoeksbank&entityid=5 5 Bron van deze maandcijfers: CBS, diverse tabellen met maand- en jaarcijfers over bijstandsuitkeringen staan op LeidenIncijfers: http://www.leidenincijfers.nl/tabeloverzicht.asp?entityid=140
Urgentiecommissie neemt hierover een besluit. Naar onze mening bieden deze maatregelen voldoende achtervang. 5 Is het college bereid zich aan te sluiten bij de petitie die door de gemeente Den Bosch en woningbouwcorporaties wordt aangeboden aan minister Blok? Zo nee, waarom niet? De betaalbaarheid van sociale huurwoningen staat hoog op de politieke agenda. Recent heeft bijvoorbeeld Aedes (koepelorganisatie van de corporaties) aangegeven jaarlijks de betaalbaarheid van sociale huurwoningen te willen monitoren. Ook laten diverse landelijke onderzoeken zien dat de betaalbaarheid onder druk staat. In de nota Wonen 2020 hebben wij onszelf drie hoofdopgaven opgelegd. Twee van deze hoofdopgaven hebben betrekking op betaalbaarheid namelijk hoofdopgave 1 (meer balans tussen vraag en aanbod gebaseerd op kwaliteit en betaalbaarheid en opgave 2 (zorgen voor voldoende woningen voor mensen die niet op de particuliere markt terecht kunnen). In 2014 maken wij Prestatieafspraken met de Leidse corporaties. De betaalbaarheid van sociale huurwoningen wordt hierin vanzelfsprekend een belangrijk onderwerp. In het aansluiten bij een reeds ingediende petitie zien we echter geen toegevoegde waarde. Daarnaast heeft de SP nog een vraag die verband houdt met de voorgaande vragen, maar specifiek gericht is op gevolgen van de extra huurverhoging die wordt doorberekend aan Leidse huurders van corporatiewoningen op grond van de 'verhuurdersheffing'.wettelijk is vastgelegd dat de 'verhuurdersheffing' niet tot gevolg mag hebben dat sociale huurwoningen geliberaliseerd worden. (Een huur van meer dan 681 euro, per maand). 6 Hebben zich in de periode vanaf 1 juli 2013 tot nu problemen voorgedaan als gevolg van de deze verhuurdersheffing, voorzover bij het college bekend? (woningen geliberaliseerd, betalingsproblemen huurders) Zo ja, hoe worden/zijn deze problemen opgelost? We hebben bij de corporaties nagevraagd of zich problemen als gevolg van de verhuurdersheffing hebben voorgedaan. Dit is niet het geval. Corporatie De Sleutels heeft bijvoorbeeld zelfs aangegeven dat de afgelopen drie kwartalen het aantal slepers (klanten die steeds te laat betalen) en potentiële huisuitzettingen alleen maar afnemen. Ook ziet het ernaar uit dat het feitelijk aantal huisuitzettingen dit jaar bij de Sleutels weer lager uitvalt dan vorig jaar.