COUNSELLING MAGAZINE NR 4 2010 CM Neethling Brain Instruments /Whole Brain Thinking Levensloopontwikkeling Marianne Roelofs gevoeligheid en interactie (onderste kwadrant rechterhersenhelft). Breinvoorkeuren in de levensloopontwikkeling Het brein staat in het middelpunt van de belangstelling. Technologische ontwikkelingen zoals de scanners maken de mysteries van het brein zichtbaar en zorgen ervoor dat de ontdekkingen in de hersenwetenschap elkaar in een rap tempo opvolgen. Elke week verschijnen nieuwe inzichten in de media, ook over wat we allemaal nog niet weten. Daarnaast worden stevige revoluties aangekondigd. Het is niet uitgesloten dat bijvoorbeeld sollicitanten in de toekomst in een MRI-scan komen te liggen om te zien of ze capabel zijn voor hun baan. Of dat eenvoudig aan de hand van apparatuur is af te lezen dat iemand bijna een burn-out heeft! De MRI-scan bij sollicitaties is wellicht toekomstmuziek, de wereldwijd toegepaste Neethling Brain Instruments (NBI), die onlangs ook in Nederland werden geïntroduceerd, zijn dat niet. Deze instrumenten in de vorm van elektronische vragenlijsten - bieden eveneens de mogelijkheid hersens te lezen en breinvoorkeuren te bepalen. De uitgebreide rapportages en aanvullend beschikbare informatie geven onder meer aan op welke wijze iemand het liefst communiceert, relaties aangaat, leiding geeft, besluiten neemt, oplossingen vindt, leert, creatief is, onderwijst, traint, het ouderschap of de toekomst vormgeeft. Ook brengen ze in kaart of een bepaald(e) carrière, bedrijf en zelfs levenspartner aansluiten bij iemands voorkeuren. Bovendien zijn er instrumenten voorhanden voor iedere levensloopfase c.q. -ontwikkeling (zie kader). Een praktijkcase Communicatie en ouderschap zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het begrijpen van de eigen unieke voorkeurstijl en dat van het kind zijn essentieel voor een succesvol ouderschap en de ontwikkeling van het kind. Het profiel van deze ouder laat zien dat haar voorkeuren liggen in de onderste helft van het brein. Dit betekent dat zij zowel een sterke voorkeur heeft voor details, structuur, systematische inrichting (onderste kwadrant linkerhersenhelft), als voor menselijke De volgende punten zijn mogelijk op haar van toepassing 1 : Zij is een ouder die is te omschrijven als dienende ouder. Ze doet en geeft absoluut veel voor haar kind(eren). Ze houdt ervan haar kind(eren) te verzorgen en te vertroetelen, maar zet ook woorden om in daden. Het huis is georganiseerd en netjes en ze probeert de kinderen deze belangrijke les bij te brengen. Aan de andere kant ruimt ze ook zelf op als het kind laks is. Ze gelooft in routine en moedigt het kind aan op vaste tijden te eten en te baden. Als er iets mis is met het kind, stopt ze niet met vragen en drammen totdat het probleem tot op de bodem is uitgezocht. Ze houdt ervan deel te nemen aan het spel van kinderen, met als voorwaarde dat het spel ordelijk verloopt, de juiste stappen worden gevolgd en dat de dingen na afloop netjes worden opgeborgen. Ze focust op kleine zaken (kamer schoon en opgeruimd, er netjes uitzien, op tijd zijn). Ze heeft strikte opvoedingsregels voor de kinderen en kan erg emotioneel en van haar stuk gebracht worden als deze regels worden gebroken, want ze doet zoveel voor de familie!omdat ze niet altijd even flexibel is en de voorkeur geeft aan het traditionele, doet ze waarschijnlijk niet vaak voorstellen voor veranderingen in het leven van haar kind(eren). Het kan haar zelfs angstig en bezorgd maken. De dochter van deze vrouw (7 jaar oud) heeft een zeer sterke voorkeur voor de rechterhersenhelft 2 (zie illustratie 2): een hoge score van 240. Dat houdt in dat zij waarschijnlijk (onder meer) het volgende gedrag laat zien: dagdromen, past zich makkelijk aan aan veranderingen, vraagt zich vaak af wat de toekomst brengt, houdt ervan iets nieuws te beginnen, besteedt weinig aandacht aan details/gegevens, heeft moeite zich lange tijd op één ding te concentreren, voelt zich goed bij liefdevolle, fysieke aanraking, is fantasierijk, kamer is vaak chaotisch, vergeet meestal de tijd, als ze leert moet ze de inhoud van de leerstof leuk vinden, is zeer liefdevol, toont empathie naar anderen, houdt ervan gezellig om te gaan met een of meerdere vrienden en is soms erg emotioneel en dramatisch. praktijk 1 Ook al toont ze een sterke voorkeur voor vele denkprocessen in deze twee kwadranten, het betekent niet dat ze een sterke, of gelijke voorkeur heeft voor al deze processen. Sommige omschrijvingen zijn dus niet (volledig) op haar van toepassing. 2 Geconstateerd op basis van de Young Child Indicator, de vragenlijst (uitsluitend beelden) voor kinderen van 4 t/m 9 jaar. Omdat de hersens van kinderen nog volop in ontwikkeling zijn, is hier alleen een onderverdeling gemaakt in linker- en rechterhersenhelft en de bijbehorende breinvoorkeuren c.q. activiteiten. 31
CM COUNSELLING MAGAZINE NR 4 2010 De geschiedenis van Whole Brain Thinking/Neethling Brain Instruments Hippocrates kwam er tijdens autopsies achter dat het brein van de mens uit twee helften bestaat. Ook concludeerde hij 400 jaar voor Christus - dat verlies van het spreekvermogen een gevolg was van letsel aan de linkerhersenhelft. De Franse chirurg Paula Broca trok in 1864 dezelfde conclusie na het bestuderen van patiënten met afasie. In de zestiger jaren van de vorige eeuw veroorzaakten Philip Vogel en Joseph Bogen een doorbraak met een split brain operatie bij drie epileptische patiënten. Robert Sperry, die een Nobelprijs ontving voor zijn werk, testte deze patiënten samen met zijn collega s Bogen, Vogel en Gazziniga en ondervond dat de twee hersenhelften oneindig veel verschillende aspecten van denken en doen aansturen. Zo zagen ze dat de linkerhersenhelft (verantwoordelijk voor de aansturing van rechterkant van het lichaam) dominant is als het gaat om spreken, analytisch en logisch denken. Terwijl de rechterhersenhelft (verantwoordelijk voor de aansturing van de linkerkant van het lichaam) uitmunt in visualiseren, holistische en ongestructureerde taken. Deze doorbraak werd opgevolgd met breindominantieonderzoeken van Ned Herrmann, Jacelyn Wonder, Priscilla Donovan, Beverly Moore en anderen. Uitgebreid internationaal onderzoek leidde in eerste instantie tot een NBI profiel waarin de hersenen en bijbehorende functies - zijn onderverdeeld in vier kwadranten. De Zuid-Afrikaan Kobus Neethling heeft, onder leiding van Prof. Paul Torrance van de University of Georgia, eerst NBI voor volwassenen ontwikkeld voordat hij dezelfde methode toepaste om andere aanvullende instrumenten te ontwikkelen. De meest recente ontwikkeling is de introductie van de acht dimensies. Deze geven nog meer inzicht in denkvoorkeuren en het gebruik van het brein. Duizenden volwassenen en kinderen uit een groot aantal landen wereldwijd hebben hun voorkeursprofiel laten bepalen aan de hand van NBI. De significante resultaten van de NBI en het lopende onderzoek op tal van internationale universiteiten en instituten levert (nog steeds) een essentiële bijdrage aan de Whole Brain wetenschap. Alleen daarom al zijn de instrumenten revolutionair. praktijk Deze moeder en haar dochter ontmoeten elkaar in de relationele aspecten: ze zijn allebei liefdevol, tonen empathie en houden van mensen om zich heen. Dus als het bijvoorbeeld om gezelligheid en affectie tonen gaat, hebben ze onderling waarschijnlijk weinig tot geen problemen tenzij ze daarin doorschieten. Lastig kan het zijn als ze vanwege hun gevoeligheid emotioneel en dramatisch worden bij die voorkeuren die ze niet gemeen hebben: ordelijk versus chaotisch, routine/regelmaat versus geen besef van tijd, tot de bodem uitzoeken versus geen aandacht voor details, traditioneel versus vernieuwing. Het beeld van twee emotioneel oververhitte dames in één huis zal vaker realiteit zijn dan gewenst. Afgezien van de vele vervelende aanvaringen worden zowel de ouder als het kind beperkt om invulling te geven aan hun breinvoorkeuren, als ze hun gedragspatronen in stand houden. Whole brain omgeving Bewustzijn van de breinvoorkeuren zodat ouder en kinderen elkaar begrijpen - is een eerste stap, het creëren van een whole brain omgeving een tweede. In deze omgeving wordt aandacht besteed aan alle dimensies (zie afbeelding) die belangrijk en noodzakelijk zijn in de levensloop- en persoonlijke ontwikkeling, maar simpelweg ook om zaken in het leven te realiseren. Bovendien zijn de leden van het gezin in een whole brain omgeving in staat de keuzes te maken die bij hen passen. En ervaren ze zowel het belang van orde en routine als dat van verbeelding en flexibiliteit. Zeker peuters en jonge kinderen groeien en veranderen dagelijks, dit geldt ook voor hun breinvoorkeuren. Daarom is het goed te focussen op de ontwikkeling en het stimuleren van zowel de linker- als de rechterhersenhelft. Op die manier is het kind in staat zich zelfverzekerd te voelen en makkelijk door het hele brein te bewegen. Het maakt hem/haar tot een effectief, sociaal aangepast en gelukkig persoon. Waarom en wanneer NBI? Om gedrag, persoonlijkheid- en psychologische voorkeuren bij mensen te bepalen zijn vele instrumenten voorhanden. NBI en het concept Whole Brain Thinking onderscheiden zich omdat ze relatief makkelijk zijn te begrijpen, te leren - en vooral: nauw aansluiten bij dagelijkse real life situaties. Hierdoor zijn ze ook eenvoudig toepasbaar en kunnen ze snel tot resultaten leiden. De nadruk op kunnen is relevant. Want de breinvoorkeuren dienen wel onderzocht te worden. In deze praktijkcase is het denkbaar dat de moeder bij de counsellor aanklopt omdat ze leegloopt. Ze doet in haar ogen heel veel voor haar kind, maar heeft het gevoel dat dit op geen enkele wijze wordt gewaardeerd. Ze voelt zich mogelijk slaaf en is de eindeloze emotionele uitbarstingen zat. Een counsellor, licentiehouder van de Neethling Brain Instrument, herkent vrij snel tijdens een eerste gesprek de tekenen van de verschillende voorkeuren van moeder en dochter en zal voorstellen om ze ieder apart on line een vragenlijst in te laten vullen: de moeder de NBI Ouderschapstijl en het kind de Young Child Indicator. (Als er meerdere gezinsleden zijn is het uiteraard raadzaam ook hun breinvoorkeuren te bepalen.) Het feit dat bijvoorbeeld de ouder in de bovenstaande case aangeeft een voorkeur te hebben voor het ordelijke en gestructureerde kan inderdaad haar persoonlijke voorkeur >> 32
COUNSELLING MAGAZINE NR 4 2010CM Ouderschap en de acht dimensies Realist Analyst Strategist Imagineer Volgt de rationele aanpak en biedt weinig ruimte aan emoties Heeft strikte regels die nageleefd moeten worden (er is een goed en een slecht ) Houdt er niet van dat authoriteit in twijfel wordt getrokken/wordt aangevallen Staat erop dat het kind zich focust op de taak waar het mee bezig is Is degene die beslist heeft het laatste woord Staat erop dat uw kind goede resultaten haalt en houdt deze resultaten ook nauwlettend in de gaten Geeft prioriteit aan een financieel zekere toekomst voor uw kind Is waarschijnlijk erg kritisch op fouten van het kind Staat erop dat u een uitgebreide uitleg krijgt voor het gedrag van uw kind Legt een sterke nadruk op het feit dat het kind begrijpt wat prioriteit heeft Houdt rekening met de meningen en ideeen van uw kind Moedigt het kind aan verschillende interesses te hebben Staat er meestal voor open dat uw kind iets nieuws uitprobeert Dromen over de toekomst is een favoriete tijdbesteding als u met uw kind praat Bent waarschijnlijk geen voorstander van regels Bent waarschijnlijk niet de traditionele ouder Houdt ervan om spontaan in een opwelling - dingen te doen met uw kind Vergeet soms belangrijke details (afspraken, datums, etc.) Houdt ervan uw kind te verrassen Fantasie is een belangrijk facet in de relatie met uw kind Houdt ervan onconventionele ideeen te delen met uw kind Preserver Organiser Socialiser Empathiser Goed gedrag en discipline hebben hoge prioriteit Tolereert geen slordigheden Dringt aan op routine zodat de huishouding glad verloopt Erg bewust van en gericht op veiligheid, en misschien zelfs te beschermend Omdat u traditioneel bent, bezorgt een kind dat experimenteert met nieuwe trends u regelmatig kopzorgen/ barstende hoofdpijn Heeft de neiging het leven van uw kind te organiseren Runt het huishouden volgens een strak schema, een opstandig kind wordt niet getolereerd Stelt heldere/duidelijke regels en is ervan verzekerd dat deze worden opgevolgd. Offert een groot deel van het leven op voor het kind dus waar is de waardering? Regeert met vast hand, uw kind weet dat stiptheid, netheid en grondigheid extreem belangrijk zijn Deelt de meeste dingen met uw kind en verwacht van hem/haar hetzelfde Reageert soms te emotioneel en heeft daar later spijt van! Moedigt groepactiviteiten aan en wil graag dat uw kind een deelnemer wordt Betrekt uw kind in de besluitvorming Is een liefdevolle en liefhebbende ouder Houdt van het aanmoedigen van uw kind Het geluk en welzijn van uw kind zijn belangrijker voor u dan prestaties Erg gevoelig voor de stemmingen van uw kind Moedigt uw kind aan activiteiten te ondernemen die uw kind als persoon vormen/ontwikkelen Kunt de fouten of ongehoorzaamheid van uw kind zien als persoonlijk falen of een persoonlijke aanval Vier kwadranten en Acht dimensies Linkerhersenhelft Rechterhersenhelft L1: THE RATIONAL De Rationele mens Vraagt: Wat? Realist (de realist) Strategist (de strateeg) R1: THE EXPERIMENTAL De Experimentele mens Vraagt: Waarom? Analyst (de analyticus) Imagineer (de verbeelder) Stalwart/Preserver (beheerder/ past op de winkel ) Socialiser (de sociale) L2: THE PRACTICAL De Praktische mens Vraagt: Hoe? Organisor (de organisator) Empathiser (de invoelende) R2: THE RELATIONAL De Relationele mens Vraagt: Wie?
CM COUNSELLING MAGAZINE NR 4 2010 >> zijn. Maar het is ook denkbaar dat haar overtuigingen van ordelijkheid zo diep geworteld zijn omdat ze deze bijvoorbeeld van huis uit heel indringend heeft meegekregen - dat ze deze onbewust als haar voorkeuren beschouwt. Of dat ze een wenselijk antwoord heeft gegeven. Is een van deze twee mogelijkheden het geval dan is het goed dat de counsellor deze ontdekt, en samen met de cliënt op zoek gaat naar haar echte voorkeuren, en eventueel ook wat haar belemmert om hier invulling aan te geven. De dochter, hoe jong ook, kan al bewust gemaakt worden van de verschillen tussen mensen.daarnaast begeleidt de counsellor het gezin in het ontwikkelen en invoeren van een whole brain omgeving, in gedrag maar bijvoorbeeld ook qua inrichting van het huis. Dit is een voorbeeld van een van de vele momenten waarin de NBI ingezet kunnen worden. In een andere fase van de levensloop kloppen moeder en dochter mogelijk aan bij de counsellor in verband met een carrière switch (NBI Baankeuze; banen gekoppeld aan breinvoorkeuren) respectievelijk middelbare schoolkeuze ((NBI Studenten). Over de auteur Marianne Roelofs ontdekt voorkeuren, patronen en kansen in denken en doen. Brengt de gebaande paden in kaart en nodigt je uit op verkenning te gaan naar andere inspirerende wegen. Marianne traint en coacht, onder meer op het gebied van visie-, levens- en loopbaanontwikkeling, creatief denken, beelddenken en teambuilding. Meer informatie op www.dagelijkswerk.nl Meer informatie over NBI www.breinvoorkeuren.nl www.solutionsfinding.com Bron NBI Practitioner Training Manual Overzicht NBI De NBI zijn elektronische vragenlijsten en rapportages die tijdens de gehele levens- en loopbaanontwikkeling van mensen ingezet kunnen worden, bijna letterlijk van de wieg vanaf 4 jaar tot het graf. Bij uitdagingen (en natuurlijk ook problemen) op het gebied van: Onderwijs/Training (leerstijl, opvoeding, onderwijs/trainingsvoorkeur): - Young Child Indicator (4 t/m 9 jaar) - Studenten (leerlingen 10 t/m 15 jaar) - Senior Studenten (16 t/m 19 jaar) - Leerstijl - Onderwijzer/Trainer Algemeen & Business (communicatie, teambuilding, leiderschap, conflicthantering, probleemoplossing, werving & selectie, loopbaanontwikkeling): - Volwassene - Vaardigheden - Baanvaardigheden (benodigde vaardigheden gekoppeld aan functie) - Baankeuze - Persoonlijke negativiteit - Leiderschapstijl - Creativiteitstijl Privé (opvoeding, communicatie, vrijetijdsbesteding): - Ouderschapstijl - Relaties - Dieet (afvalmethoden) - Sport De vragenlijsten zijn beschikbaar via de NBI -licentiehouders en vanaf medio januari ook allemaal in het Nederlands. Voor een actueel overzicht zie www.breinvoorkeuren.nl Let op: de NBI is niet vrij toegankelijk. Voor gebruik van dit instrument kunt u via opleiding het licentiehouderschap verkrijgen 34
CALEIDOSCOOP Met uit t veld wil de redactie lezers meer betrekken bijisdeeen inhoud van dit tijdschrift. De Caleidoscoop nieuwe rubriek in Het gaat om de beschrijving van eigen Counselling Magazine waarin vanuit vervan professionele begeleiders. schillendepraktijkervaringen visies en dimensies, een diversiteit Wie een bijdrage wil leveren in de vorm van een aan methoden en interventies zichtbaar en nieuwe casus of wil reageren op eerdere bespreekbaar wordt gemaakt. Het bijgedragen kan contact opnemen met woord de redactie. Caleidoscoop kent verschillende associaties, zoals een kijkglas, meervoudig kijken en handelen of verschillende gekleurde werelden. Met iedere beweging van de Caleidoscoop ontstaat een ander beeld, een ander perspectief op verschillen en overeenkomsten in de werkwijze en aanpak van counsellors. We nodigen counsellors dan ook van harte uit om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied door te schrijven over hun methoden en interventies die ze gebruiken in de individuele begeleiding van hun cliënten en/of inzetten bij hun opdrachtgevers. counseling_binnenwerk.indd 30 15-11-2010 13:48:27