Inhoud Inleiding 5 nhg-standaarden 9 Acne 1 1 Acute diarree 1 5 Acute keelpijn 2 1 Acuut coronair syndroom 2 6 Acuut hoesten 2 9 Allergische en niet-allergische rhinitis 3 6 Amenorroe 4 0 Anemie 44 Angststoornissen 4 9 Artritis 52 Astma bij kinderen 5 7 Astma bij volwassenen 6 1 Atriumfibrilleren 6 7 Bacteriële huidinfecties 7 1 Beleid na een doorgemaakt myocardinfarct 7 7 Bemoeilijkte mictie bij oudere mannen 8 2 Cardiovasculair risicomanagement 8 5 Constitutioneel eczeem 9 1 BSL - ALG_BK_2KZM - 2073_pvdh 9789031356508 001
2 NHG-Standaarden voor de praktijkassistente 2012 COPD 94 Cerebrovasculair accident (CVA) 9 9 Decubitus 1 03 Delier bij ouderen 1 05 Dementie 1 08 Depressieve stoornis (depressie) 1 1 3 Dermatomycosen 1 1 8 Diabetes mellitus type 2 1 22 Diagnostiek van mammacarcinoom 1 2 7 Diepe veneuze trombose 1 3 4 Diverticulitis 1 3 9 Duizeligheid 1 43 Enkeldistorsie 1 4 6 Enuresis nocturna 1 5 0 Epicondylitis 1 5 5 Erectiele disfunctie 1 5 8 Fluor vaginalis 1 6 2 Hand- en polsklachten 1 6 7 Hartfalen 1 74 Hoofdpijn 1 8 1 Hormonale anticonceptie 1 8 7 Incontinentie voor urine 1 9 3 Influenza en influenzavaccinatie 1 9 7 Influenzapandemie 20 2 Kinderen met koorts 20 7 Lagerugpijn 2 1 2 Lumbosacraal radiculair syndroom 2 1 5 BSL - ALG_BK_2KZM - 2073_pvdh 9789031356508 002
Inhoud 3 Maagklachten 22 0 Miskraam 22 4 Niet-traumatische knieproblemen bij kinderen en adolescenten 22 7 Niet-traumatische knieproblemen bij volwassenen 23 1 Obesitas 23 5 Obstipatie 24 3 Onderzoek van de pasgeborene 25 0 Osteoporose 25 2 Otitis externa 25 6 Otitis media acuta bij kinderen 25 9 Otitis media met effusie 26 3 Overgang 26 7 Pelvic inflammatory disease 27 1 Perifeer arterieel vaatlijden 27 4 Perifere aangezichtsverlamming 27 7 Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis 28 1 Preconceptiezorg 28 5 Preventie en vroegdiagnostiek van cervixcarcinoom 29 2 PreventieConsult module Cardiometabool risico 29 7 Prikkelbaredarmsyndroom 30 2 Problematisch alcoholgebruik 30 5 Psoriasis 3 1 0 Rectaal bloedverlies 3 1 3 Refractieafwijkingen 3 1 8 Rhinosinusitis 32 2 Het rode oog 326 Schildklieraandoeningen 33 2 BSL - ALG_BK_2KZM - 2073_pvdh 9789031356508 003
4 NHG-Standaarden voor de praktijkassistente 2012 Schouderklachten 33 7 Slaapproblemen en slaapmiddelen 34 1 Slechthorendheid 34 5 Het soa-consult 35 1 Spiraaltje 35 7 Stabiele angina pectoris 36 1 Stoppen met roken 36 4 Subfertiliteit 37 0 TIA 37 5 Traumatische knieproblemen 37 8 Ulcus cruris venosum 38 2 Urinesteenlijden 38 9 Urineweginfecties 39 2 Vaginaal bloedverlies 39 7 Varices 40 1 Virushepatitis en andere leveraandoeningen 40 8 Voedselovergevoeligheid 4 1 3 Ziekte van Parkinson 42 0 Zwangerschap en kraamperiode 42 4 Register 43 0 BSL - ALG_BK_2KZM - 2073_pvdh 9789031356508 004
Inleiding NHG-Standaarden voor de praktijkassistente Dit is de nieuwe editie van de NHG-Standaarden voor praktijkassistentes. Standaarden zijn wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen voor diagnostiek en beleid bij een groot aantal aandoeningen. Het NHG heeft de richtlijnen oorspronkelijk ontwikkeld voor huisartsen. In dit boek vindt u informatie uit de standaarden die op uw functie is toegesneden. Bij de opzet van dit boek hebben twee uitgangspunten een rol gespeeld: Praktijkassistentes kunnen hun taken beter uitvoeren als zij beschikken over onderbouwde, actuele achtergrondinformatie. De praktijkorganisatie en praktijkvoering verlopen soepeler, als huisartsen en praktijkassistentes over dezelfde informatie beschikken. Het uiteindelijke doel van dit boek is verbetering van de kwaliteit van de huisartsenzorg. Met dit doel voor ogen is de informatie uit de standaarden geselecteerd. Aan de inhoud van de taken van praktijkassistentes wordt afzonderlijk aandacht besteed. Daarnaast worden suggesties gegeven voor een goede taakverdeling. Dit boek is daarom óók een aanvulling op de NHG-Standaarden, die op deze gebieden meestal geen concrete richtlijnen geven. De taken van praktijkassistentes verschillen per praktijk. Het hangt van de omstandigheden af hoeveel en welke taken de huisarts delegeert. In het algemeen bestaan de taken van praktijkassistentes uit het maken van afspraken, het assisteren bij het onderzoek en bij medisch-technische handelingen (of het zelf uitvoeren daarvan), triage en het geven van voorlichting en advies, en het verzorgen van herhalingsrecepten. Al twintig jaar geleden hebben de Nederlandse huisartsen gekozen voor het verhogen van de kwaliteit van hun werk en voor verdere professionalisering van hun beroep. Om dat doel te bereiken heeft het NHG de wetenschappelijke vereniging van de Nederlandse huisartsen richtlijnen geformuleerd voor het dagelijkse handelen van de huisarts. Deze richtlijnen hebben bekendheid gekregen als de NHG-Standaarden. Als uitgangspunt voor richtlijnontwikkeling heeft het NHG gehanteerd dat huisartsenzorg zo veel mogelijk gebaseerd moet zijn op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek, bij voorkeur verricht in de huisartsenpraktijk. Wanneer gegevens van dergelijk onderzoek ontbreken of met elkaar in tegenspraak zijn, wordt de richtlijn gebaseerd op het oordeel en de praktijkervaring van de huisartsen die de desbetreffende standaard opstellen. Commentaar op de voorgestelde richtlijnen van andere huisartsen en van specialisten is noodzakelijk voor het opstellen van een goed onderbouwde NHG-Standaard. Op die manier bevat een standaard een gefundeerd oordeel over een klacht of een ziektebeeld en vormt zo een weergave van de stand van zaken rond een bepaald onderwerp. De richtlijnen uit een NHG-Standaard bevatten in het algemeen niet het laatste nieuws ; de waarde van de nieuwe ontwikkelingen en technieken moet namelijk BSL - ALG_BK_2KZM - 2073_pvdh 9789031356508 005
6 NHG-Standaarden voor de praktijkassistente 2012 eerst verder worden onderbouwd door middel van wetenschappelijk onderzoek. Sinds in 1989 de eerste standaard over diabetes mellitus werd gepubliceerd, zijn er elk jaar nieuwe standaarden opgesteld over uiteenlopende onderwerpen zoals acute keelpijn, hoofdpijn, oorontsteking, urineweginfecties, depressie en cardiovasculair risicomanagement. Bij het opstellen van de standaarden wordt uitgegaan van het beloop van ziektes in de huisartsenpraktijk. Dit beloop wordt onder andere gekenmerkt doordat patiënten veelal genezen zonder ingrijpen van buitenaf. Hierop ligt bij het opstellen van de richtlijnen dan ook de nadruk. Voorlichting en advies neemt een belangrijke plaats in de standaard in. Steeds wordt aandacht besteed aan de vraag of ingrijpen voordelen heeft boven afwachten. Dat betekent bijvoorbeeld dat bij twijfel over het effect van een medicijn een niet-medicamenteuze behandeling de voorkeur heeft. Afwachten betekent soms dat de patiënt gevraagd wordt terug te komen als de klachten blijven of veranderen. Afwachten kan ook een actieve opstelling van de huisarts inhouden, waarbij het beloop in vervolgafspraken wordt gevolgd. Ook moet de zorg in de huisartsenpraktijk verantwoord zijn. Verantwoord betekent onder meer doelmatig; de kosten van onderzoek en behandeling worden in de beschouwing betrokken. Bij gelijkwaardige mogelijkheden wordt gekozen voor de oplossing die de minste kosten met zich meebrengt. Daarnaast hebben bij het voorschrijfbeleid medicijnen waarmee de meeste ervaring is opgedaan de voorkeur. Indien er geen verschil in resultaat bestaat tussen behandeling van een aandoening door de huisarts (de eerste lijn ) of door de specialist (de tweede lijn ), heeft behandeling in de eerste lijn de voorkeur. In elke standaard wordt uitvoerig aandacht besteed aan aspecten die in de voorlichting aan patiënten van belang zijn. NHG-Standaarden worden gepubliceerd in het maandblad Huisarts en Wetenschap. Van elke standaard wordt ook een snel te raadplegen samenvattingskaartje gemaakt (zie pagina 8-9). Alle standaarden en samenvattingen, ook de meest recente, zijn bovendien te vinden op de NHG-website www.nhg.org. Zowel voor huisartsen als voor praktijkmedewerkers maakt het NHG ook ondersteunende producten, voorlichting of lesprogramma s om de invoering van de richtlijnen in de praktijk te bevorderen. Ook het boek NHG- Standaarden voor de praktijkassistente past in dat beleid. Een greep uit de andere implementatiematerialen. NHG-PraktijkWijzers bieden ondersteuning bij de organisatie van de praktijk. Soms gaat het daarbij om de organisatie van de zorg voor specifieke aandoeningen zoals astma, diabetes, benzodiazepineverslaving of dementie. Soms gaat het om de organisatie meer in het algemeen. In de PraktijkWijzers die over de zorg gaan, is zo veel mogelijk rekening gehouden met over te dragen aspecten van die zorg. In de eerste plaats zijn PraktijkWijzers dan ook belangrijke werkdocumenten voor praktijkondersteuners en -verpleegkundigen, maar ook voor praktijkassistentes. Het NHG ontwerpt ook cursussen voor ondersteunende medewerkers in de huisartsenpraktijk. De NHG-webprogramma s (e-learningmodules) zijn ontworpen voor praktijkondersteuners en -verpleegkundigen. Specifiek voor praktijkassistentes heeft het NHG cursussen Triage ontworpen. Die sluiten aan op de NHG-TriageWijzer (protocollen voor triage en advies). Het NHG geeft ook producten uit die direct voor de patiënt van nut kunnen zijn, zoals voorlichtingsfolders voor in de wachtkamer of patiëntenbrieven met informatie over een bepaald onderwerp, die in aansluiting op een consult door de huisarts aan de patiënt kunnen worden meegegeven. Informatie over alle producten van het NHG is te vinden op de NHG-website: www.nhg.org. Sommige producten, bijvoorbeeld de NHG- Standaarden en de NHG-Patiëntenbrieven, staan integraal op de NHG-website. BSL - ALG_BK_2KZM - 2073_pvdh 9789031356508 006
Inleiding 7 BSL - ALG_BK_2KZM - 2073_pvdh 9789031356508 007
8 NHG-Standaarden voor de praktijkassistente 2012 De NHG-Standaarden worden, afhankelijk van het onderwerp, eens in de drie tot vijf jaar geactualiseerd. BSL - ALG_BK_2KZM - 2073_pvdh 9789031356508 008