Thema Zonnestroom, Projectfinanciering Onderdeel 1 Inspiratiebijeenkomst Netwerk Duurzame Dorpen
Inhoud Wat is projectfinanciering? Proces; opzetten van een business case Financieringsvormen -- Projectvoorbeeld: ziekenhuis Rijnstate (Arnhem)
Projectfinanciering versus traditionele financiering Bij traditionele bedrijfsfinanciering is vooral de liquiditeitspositie en de bedrijfsvoering van uw organisatie van belang. Projectfinanciering is de financiering van Assets die kasstroom genereren. Bij projectfinanciering kijkt de financier naar de opbrengsten en risico s van de exploitatie van een specifiek project waarvoor u financiering nodig heeft. Bij projectfinanciering wordt SPV (Special Purpose Vehicle) opgericht. Financiers van het project lopen vervolgens alleen risico over het project en hebben allen rechten op de cashflow en activa van het project en niet op de eigenaren van het project (non-recourse finance)
Betrokken en belanghebbende Belegger (eigenaar) Overheid (Belastingdienst, etc.) Aannemer Installateur Opstaleigenaar Project Klant Energieleverancier Financier Projectontwikkelaar
Proces Projectmanagement financial close PROJECTONTWIKKELING Initiëring Quick Scan Business Case Contracteren Realiseren Exploiteren Projectontwikkelaar = Risicodragende projectmanager Belegger (eigenaar) Aannemer Installateur Klant Financier Energieleverancier Opstaleigenaar
Terminologie IRR Hurdle rate TVT REV Multiplier WACC Leverage DSCR Money multiple NCW
Wat is belangrijk voor (project)financiering? Zekerheid Cashflow Inkomsten, uitgangspunten, onderbouwing etc. Kosten, benchmark Inschatting risico s Inkomsten en kosten Garanties en zekerheden Rente + Risico-opslag Aandeel Vreemd Vermogen Dekking betalingsverplichting Rente Aflossing DSCR-eis
Belangrijkste termen 1. IRR IRR = Internal Rate of Return 2. WACC 3. NCW IRR staat bekend als het Projectrendement Het geeft aan in welke mate een project zichzelf terugverdient 4. DSCR
Belangrijkste termen 1. IRR WACC = Weighted Average Cost of Capital 2. WACC 3. NCW 4. DSCR In NL de gemiddeld gewogen kostenvoet van het kapitaal of het disconteringsvoet Het geeft aan hoe duur het geld is waarmee een investering wordt gefinancierd Verdeling van eigen vermogen en vreemd vermogen WACC* = % vreemd vermogen * Rente + % Eigen vermogen * Rendementseis WACC* = Excl. Evt. fiscaliteit
Voorbeeld Investering = 200.000 euro Banklening van = 150.000 euro tegen 4,5% rente Eigen vermogen = 50.000 euro Rendement EV = 10% WACC* = (150/200) * 4,5% + (50/200) * 10% = 5,88% Verhouding Vreemd / Eigen = Financierings-leverage = Hefboomeffect WACC* = Excl. evt. fiscaliteit
TOTALE INVESTERING AANDEEL EIGEN VERMOGEN AANDEEL VREEMD VERMOGEN 10% RISICOKAPITAAL 4,5% FINANCIERING HYPOTHEEKRECHT 5,88%
Belangrijkste termen 1. IRR NCW = Netto Contante Waarde 2. WACC 3. NCW 4. DSCR Ook wel, de waarde van de toekomstige kasstroom Het geeft of de investering rendabel is wanneer rekening wordt gehouden met de tijdswaarde van geld De NCW wordt berekend door de toekomstige inkomsten contant te maken met de WACC Als IRR = WACC, dan NWC = 0 Een lagere WACC leidt tot een hogere NCW NCW < 0 investeren
Financieringsvoet lager dan projectrendement 4,5% NCW = positief NCW = 0 10% 5,88% IR 8% NCW = negatief
Belangrijkste termen 1. IRR DSCR = Debt Service Coverage Ratio Ook wel: de aflossingsruimte 2. WACC Het geeft aan in welke mate een project in staat is aan haar rente en aflossingsverplichtingen te voldoen Het is de belangrijkste parameter van banken! 3. NCW 4. DSCR DSCR = (Resultaat + Afschrijvingen + Rente) / (Rente + Aflossingen) Belangrijke voorwaarden: minimaal 1,05; wanneer eronder direct opeisbaar Debt Service Reserve (DSR) aanhouden DSCR moet minimaal 1,15 zijn WACC* = Excl. Evt. fiscaliteit
RISICOMANAGEMENT NCW = positief 10% RISICOKAPITAAL 4,5% FINANCIERING NCW = 0 5,88% NCW = negatief Risico = Effect x Kans x Redundantie
Projectfinanciering = Risicomanagement Financiers kijken naar risico s Inkomsten Kosten Garanties leveranciers Overeenkomsten Mitigerende Maatregelen Hoger eigen vermogen Hoger renteopslag Opstalrechten Garanties, zekerheden etc. ADVIES : ORGANISEER DE PROJECTRISICO S, bespaar in KAPITAALLASTEN
Vraag Als financier wil je 200.000 euro investeren in een duurzaam project. De volgende projecten bieden hiervoor de mogelijkheid. A.Project 1, Inbreng 150.000 euro IR van 15% A.Project 2, Inbreng 175.000 euro IR van 5% Welk project is het meest interessant?
Rendement Risico
Financieringsvormen Risicokapitaal eigen vermogen Achtergesteld vermogen achtergestelde lening, obligaties, stimuleringskapitaal Vreemd vermogen Rekening-courant-faciliteit, Garantiekapitaal borgstelling MKB-kredieten
Financieringsvormen Vreemd en achtergesteld vermogen Bullet = aflossing ineens bij einde looptijd Lineair = gelijkmatig verdeeld over de looptijd Annuïteit = vast bedrag verdeeld in rente en aflossing
Termsheet
Resume Duurzame energie = Investeren in de toekomst = Geen marge, maar rendement Investeren = Financiering Toekomst = Risico s Projectfinanciering Projectfinanciering = Risicomanagement Risicomanagement = Kennis + organisatie ADVIES : ZOEK PARTNERS, GEEN PARTIJEN
Innovatieve financiering ZIEKENHUIS RIJNSTATE Stichting Green Crowd Nieuwe Stationsstraat 20 6811 KS Arnhem 085 4013 471 www.greencrowd.nl
Ontwikkeling project Rijnstate 2013 7 januari eerste contact 4 februari eerste presentatie om Green Spread voor te stellen 3 april presentatie mogelijke business cases en varianten aan management April locatieonderzoek 13 mei presentatie investeringsvoorstellen aan bestuur 30 mei concept overeenkomst Juli en augustus onderhandelen over overeenkomst Begin september voorbereiden crowdfundingactie 16 september informatieavond voor personeel over crowdfunding 20 september live en in een dag 79.550,-van de 90.750,- opgehaald 21 oktober start bouw installatie 2 november volledige financiering via crowdfunding opgehaald 6 november officiële opening installatie
Specificaties 660 zonnepanelen 160 kwp 145.000 kwh per jaar 66 ton CO2 10 dakvlakken 10 omvormers 4 koppelingen aan middenspanningsnet 10 jaar exploitatie door Green Spread
Realisatie Rijnstate SLIDESHOW Stichting Green Crowd Nieuwe Stationsstraat 20 6811 KS Arnhem 085 4013 471 www.greencrowd.nl
ZONNIG RIJNSTATE Samenwerking tussen Green Spread InEnergie Utrechtseweg 310 Gebouw H02 6812 AR Arnhem 026 352 75 72 www.greenspread.nl
Ontwerp Wat is het geschikt dakoppervlak? Het ontwerp
Ontwerp Wat is het geschikt dakoppervlak? Meerdere platte daken, meest geschikte daken meegenomen Ruimte voor 600-700 zonnepanelen Totaal vermogen maximaal 180.000 Wp Deze produceren ca. 145.000 kwh per jaar (genoeg voor 45 huishoudens) Ca.2% van het jaarverbruik aan elektriciteit.
Uitgangspunten project Gebruik van kwaliteitsproducten Garanties zonnepanelen Productgarantie 10 jaar Vermogensgarantie 91,2% na 10 jaar, 80,7% na 25 jaar Sociale en ecologische duurzaamheid Transparantie in business case 900 zonuren per jaar (bron: PVGIS, Europese Unie) Stroomafname tegen vaste verrekenprijs Participatie omwonenden en werknemers Rijnstate
De bouw
De storm
De officiële opening!
Het crowdfunden zelf
Dag 2-6 Ontwikkeling per mutatie Dag 7-42 Dag 43 Dag 1
Reacties crowdfunders
Zonnig Rijnstate!
Geldstromen lening zonne-installatie rente en aflossing investering overdracht na 10 jaar aanbetaling omvormer k W h vergoeding elektriciteitsnetwerk
CONCEPT zonne-installatie Verkoop installatie Eigendom omvormer Collectief k W h ENERGIE REKENIN G Rijnstate Stroom ENERGIE REKENIN G Rijnstate Stroom elektriciteitnetwerk Energiebelasting Minus korting BTW Energiebelasting BTW Energiebelasting BTW
Investeer mee in zonnestroom Leeuwarden! Ga voor meer informatie naar www.greencrowd.nl