Selectie van de rubrieken die van toepassing zijn op de Observatie van de werkplek WERKPLEK: 1: Zittend werken (Bekijk de rubriek alvorens een keuze te maken) Observatierubrieken Aspecten Hoogte van het werkblad Kwaliteit van de stoel Rugsteun Regelbare hoogte van de zitting Voetsteun Duur zittende houding 2: Werken met een beeldscherm Indeling van de werkplek 3: Staand werken Hoogte van het werkblad Inclinatie van het lichaam Duur staande houding Steun voor knieën, heupen, romp, armen... Kromme houding 4: Werkplek: andere houdingen Langdurig dezelfde houding Geknield, gehurkt, liggend, 5: Werkplek: ruimte Ruimte op de werkplek Ruimte onder het werkblad 6: Opstelling werktuigen, materiaal, Visuele controle Grijpafstand Aangepaste werktuigen 7: Werktuigen Vorm van heft of handgreep Gewicht Bediening 8: Trillende werktuigen Onmisbaar en aangepast 9: Positie: nek, schouders Positie van de nek Positie van de schouders 10: Positie: ellebogen, polsen/handen Positie van de ellebogen en voorarmen Positie van de polsen en handen Inspanningen van de polsen en handen 11: Inspanningen van polsen/handen 12: Repetitiviteit Repetitiviteit van de gebaren 13: Hulpmiddelen bij de manuele Hulpmiddelen bij de manuele behandeling behandeling DATUM: Handgrepen Afmetingen van de last 14: Kenmerken van de last Scherpe randen, ruwe oppervlakken, Beginpositie Afstand voor het grijpen van de last 15: Lasten tillen Hoogte voor grijpen en neerzetten Afgelegd traject Frequentie van de handeling Gewicht 16: Trekken/duwen met de armen Trekken/duwen met de armen 17: Werkomgeving Temperatuur Tocht 18: Verlichting Weerkaatsing Verblinding 19: Organisatie van de tijd Tijdsdruk Rustpauzes Overuren 20: Organisatie van het werk Productiepremies Rotatie van het personeel Van toepassing? rsi_obs.doc: 17/11/2003 8
1: ZITTEND WERKEN: de hoogte van het werkblad? de kwaliteit van de stoel? de rugsteun? de regelbare hoogte van de zitting? de voetsteun? de duur van de zittende houding? Hoogte van het werkblad Kwaliteit van de stoel Rugsteun Regelbare hoogte van de zitting Voetsteun Duur van de zittende houding Waarom er belang aan Indien slecht aangepast: slechte houdingen gestrekte armen en gebogen rug moeilijke bewegingen Indien slechte kwaliteit: slechte houdingen samendrukking van de dijen of onder de knieën slechte stabiliteit moeilijke bewegingen Indien geen of slechte steun: wervelkolom niet gesteund en rugproblemen Indien te hoog of te laag: flexie van rug en nek samendrukking van de dijen slechte houding van schouders en armen Voor kleine operatoren, om samendrukkingen onder de knieën te voorkomen Indien te lang, langdurig aanhouden van slechte positie (gebogen nek...) De hoogte van het werkblad aanpassen aan de uit te voeren taak: Werk waarbij de voorarmen moeten steunen: een paar cm boven de ellebogen Industriële werkplek waarvoor de armen vrij moeten kunnen bewegen: 5 tot 15 cm onder de ellebogen Computer- of typwerk: toetsenbord iets onder de ellebogen Een stoel kiezen met de volgende kenmerken: Aanpasbare hoogte van zitting en rugsteun Oppervlakte van de zitting groot genoeg om te kunnen bewegen Lichtjes naar achter hellende zitting (2 tot 5 ) Draaiende stoel op wieltjes Steunend op vijf armen Vulling van zitting en rugsteun ongeveer 2,5 cm dik Stoel die lendensteun biedt en die bruikbaar is bij elke taak, zodat de wervelkolom steeds recht blijft De hoogte van het werkblad aanpassen zodat de houding de volgende is: De dijen horizontaal De benen verticaal De voeten plat op de grond of op een voetsteun De operator opleiden om de hoogte van de zitting en de rugsteun aan te passen aan zijn grootte Inclinatiehoek: ongeveer 10 Oppervlakte (diepte x breedte): 30 x 40 cm Grote hechting aan de vloer De taken gevarieerd houden zodat verplaatsingen en/of afwisseling met staande houding mogelijk wordt. rsi_obs.doc: 17/11/2003 9
2: WERKEN MET EEN BEELDSCHERM Hoe is de toestand in verband met de indeling van de werkplek? Indeling van de werkplek Indien accessoires slecht geplaatst zijn (beeldscherm, toetsenbord, muis, documenthouder...): slechte houdingen, spiermoeheid en pijn: in de nek: vooral wanneer beeldscherm en/of documenthouder te hoog of te laag staan in schouders en armen: vooral wanneer het toetsenbord slecht geplaatst is in polsen en handen: wanneer zij gebogen of gekromd zijn of samengedrukt worden door een tafelrand Weerkaatsing vermijden: beeldscherm niet naar of weg van een raam plaatsen Het meubilair en de uitrusting zo kiezen dat er gewerkt kan worden met een rechte nek, ontspannen schouders, rechte polsen en ellebogen in een hoek van 90 De opstelling van het materiaal aanpassen aan de uit te voeren taken: documenthouder recht voor de operator voor het behandelen van gegevens (codering...) beeldscherm voor de operator wanneer hij er voortdurend op moet kijken rsi_obs.doc: 17/11/2003 10
3: STAAND WERKEN de hoogte van het werkblad? de inclinatie van het lichaam (naar voor of naar achter)? de duur van de staande houding? de steun voor knieën, heupen, romp, armen...? Hoogte van het werkblad Inclinatie van het lichaam (naar voor of naar achter) Indien verkeerd: opgetrokken schouders, gebogen nek of rug algemene en plaatselijke vermoeidheid Deze inclinatie leidt vroeg of laat tot: vermoeide rugspieren; samengedrukte wervelschijven rugpijn De hoogte aanpassen aan het soort taak Precisiewerk: mannen 100-110 cm, vrouwen 95-105 cm Licht werk: mannen 90-95 cm, vrouwen 85-90 cm Zwaar werk: mannen 75-90 cm, vrouwen 70-85 cm De hoogte van het werkblad aanpassen aan de lengte van de operator en de taak. De bedieningshendels, de werktuigen en het materiaal binnen handbereik van de operator plaatsen. Het circuit van het product op een constante hoogte houden. Ruimte voorzien voor de voeten onderaan het werkblad, zodat de operator dichter bij de taak kan komen. De te grijpen of te verplaatsen lasten op een hoogte van meer dan 60 cm plaatsen. Duur van de staande houding Steun voor knieën, heupen, romp, armen... Lang staan leidt tot: zware benen en spataders vermoeide rug en nek Een plaatselijke steun vermindert de vermoeidheid die optreedt bij een staande houding: spiermoeheid pijn in rug en benen Zorgen voor een sta-steun krukje Periodes in het werk voorzien waarin de operator kan rondwandelen en gaan zitten De rand van het werkblad aanpassen zodat het steun kan bieden ter hoogte van de heupen Een steun in de hoogte plaatsen die gebruikt kan worden wanneer er in de hoogte wordt gewerkt De houding veranderen om niet voortdurend te moeten steunen Nooit leunen tegen een scherpe rand rsi_obs.doc: 17/11/2003 11
4: WERKPLEK: ANDERE HOUDINGEN de gekromde houding? de langdurig dezelfde houding? de andere houdingen (geknield, gehurkt, liggend, )? Gekromde houding Langdurig dezelfde houding Andere houdingen (geknield, gehurkt, liggend, ) Indien de romp in torsie is: spiermoeheid rugproblemen Langdurig dezelfde houding aanhouden leidt tot: vermoeidheid van de spieren die voortdurend zijn opgespannen (statische last) overbelasting van gewrichten en pezen Vermoeide benen Problemen met heupen, knieën, enkels Evenwichtsverlies en risico op vallen Mobiele en draaiende stoelen Producten en bediening recht voor de operator Transportbanden of draaiende tafels om een product van richting te doen veranderen. Afwisselen met taken waarbij bewogen kan worden Continue (statische) spierinspanningen zoveel mogelijk vermijden Zorgen voor beklede elleboogsteunen ter hoogte van de stoel Vermijden de armen in de lucht of het lichaam naar voren te houden Te vermijden zware inspanningen gedurende meer dan 10 seconden matige inspanningen gedurende meer dan een minuut lichte inspanningen gedurende meer dan 4 minuten Het materiaal, de producten en de werktuigen zo plaatsen dat de operator er makkelijk bij kan De werkplek zo organiseren dat er zittend of staand gewerkt kan worden De te behandelen lasten op een hoogte van 70 tot 80 cm plaatsen Stabiele steunpunten gebruiken rsi_obs.doc: 17/11/2003 12
5: WERKPLEK: RUIMTE Hoe is de toestand in verband met : de ruimte op de werkplek? de ruimte onder het werkblad? Ruimte op de werkplek Ruimte onder het werkblad Indien weinig ruimte: slechte werkhoudingen vermoeidheid en rugpijn mindere nauwkeurige bewegingen. meer risico op stoten of kwetsen Onmogelijk de benen te kruisen Statische houding van voeten en benen Vermoeidheid Zorgen voor makkelijke toegang tot de werkplek: doorgang van 60 tot 80 cm Zorgen voor minstens 1 m voor en achter de werkplek. Zorgen voor voldoende geschikte opbergruimte. Lokalen en werkplekken ordelijk houden De afmetingen naleven voor been- en voetruimte voor een werkplek om zittend te werken: Vrije hoogte van 65 cm voor een bureau (61 cm voor typwerk) Vrije breedte voor de knieën: 58 cm Diepte: 60 cm Niets opslaan onder het werkblad rsi_obs.doc: 17/11/2003 13
6: OPSTELLING WERKTUIGEN, MATERIAAL, BEDIENING, PRODUCTEN,. de visuele controle? de grijpafstand? Visuele controle Grijpafstand De plaatsing van afleesborden, schermen... bepaalt: de oogbewegingen de houding van het hoofd de positie van de romp Indien te grote afstand: slechte houdingen: gestrekte armen en schouders, gebogen rug... pees- en gewrichtskwetsuren algemeen en plaatselijk vermoeide spieren pijn in de nek en de rug Afleesborden, schermen... recht voor de operator plaatsen, zeker wanneer: Zij vaak geraadpleegd worden Zij belangrijk zijn voor de veiligheid en voor de productiekwaliteit De kijkas moet Lichtjes onder de horizontale lijn blijven Recht vooruit lopen of slechts lichtjes naar links of naar rechts afwijken Opstelling bediening, werktuigen, materiaal: Voor de operator, op maximum 50 cm indien hij staat en maximum 38 cm indien hij zit Ter hoogte van het hart Op minder dan 60 cm afstand (armlengte) wanneer het om een belangrijke of vaak gebruikte bediening gaat Onder schouderniveau De arm nooit naar achter strekken Repetitief werk doen met ontspannen schouders en met de ellebogen in een hoek van ongeveer 90 rsi_obs.doc: 17/11/2003 14
7: WERKTUIGEN de werktuigen aangepast aan het werk en het personeel? de vorm van heft of handgreep? het gewicht? de bediening Werktuigen aangepast aan het werk en het personeel Vorm van heft of handgreep Gewicht Bediening Indien slecht gekozen: overbelasting van werk, slechte houdingen, schouderproblemen verwondingen aan de handen, blaren, tendinitis... Indien slecht aangepast: slechte houding van de armen: opgeheven, ver uit elkaar, verdraaid, verdraaide pols... samendrukking van hand of vingers (bijvoorbeeld indien te klein of met scherpe randen) meer kracht nodig Indien te zwaar: vermoeide armen, kramp, tendinitis Indien slecht geplaatst: slechte houdingen Indien te zwaar: voortdurende inspanning en vermoeidheid Indien te gevoelig: risico op ongelukken Het werktuig kiezen dat het best geschikt is voor het soort werk, opdat de pols recht en op een normale hoogte blijft (zie catalogi). Schroeven en bouten standaardiseren opdat er zo weinig mogelijk verschillende werktuigen nodig zijn Werktuigen die geschikt zijn voor iedereen: vrouwen, mannen, linkshandigen Zo gevormd dat de pols recht kan blijven en dat het werktuig goed in de hand ligt Handgreep die niet glad, ruw of scherp is van hout of van metaal, bedekt met rubber of plastic Lengte van 10 tot 12 cm Doorsnede van ongeveer: 60 mm voor werktuigen om kracht te zetten 12 mm voor precisiewerktuigen Geschikt voor zowel links- als rechtshandigen Werk waar kracht bij nodig is: ongeveer 1,5 kg en < 2 kg Precisiewerk: ongeveer 400 g en < 1,5 kg Zwaardere werktuigen, speciale systemen: wip, elleboogsteun... Makkelijk in te schakelen bediening, zonder belasting van vingers, hand of pols Niet te zware noch te gevoelige bediening Geschikt voor linkshandigen rsi_obs.doc: 17/11/2003 15
8: TRILLENDE WERKTUIGEN Zijn trillende werktuigen onmisbaar en aangepast aan het werk en het personeel? Trillende werktuigen Waarom er belang aan Trillingen leiden tot: beperkte bewegingen en gewrichtspijnen (handen, ellebogen) kenmerkend voor percussiemachines, pneumatische hamers, afbramers...) witte vinger wanneer het koud is (vertikale slijpmachines, polijstmachines...) tintelingen, verlies van gevoel (polijstmachines of afbramers met hoge snelheid...) De voor het werk meest geschikte machines en werktuigen gebruiken De machine en de werktuigen goed onderhouden (slijpen) Handgrepen zorgen voor anti-trilhandgrepen de oppervlakken waar het voorwerp wordt aangeraakt bedekken met rubber, vilt, kurk... de machine nergens anders vasthouden dan aan de handgrepen handschoenen gebruiken die niet te veel plaats innemen en niet te dun zijn Houdingen verbeteren en inspanningen verminderen: het werktuig ondersteunen met een tegengewicht de hoogte van het werkblad aanpassen de operator opleiden om het werktuig goed te gebruiken, met zo weinig mogelijk grijp- en drukkracht de te bewerken voorwerpen vastzetten Organisatie van het werk wijzigen: de gebruiksduur per dag verminderen meer rustpauzes inlassen afwisselen met werk zonder trillingen rsi_obs.doc: 17/11/2003 16
9: POSITIE: NEK, SCHOUDERS de positie van de nek? de positie van de schouders? Moeten de situatie of de voorgestelde oplossingen meer in detail Positie van de nek Positie van de schouders Bij herhaalde flexie, rotatie of inclinatie: spiermoeheid pijn en stijfheid. risico op kwesturen aan nekpezen en - gewrichten Bij rotatie van schouders of werken met opgetrokken schouders: spiermoeheid pijn in schouders en armen gewrichts- en peeskwesturen Bij werken met de armen boven de schouders: romp naar achter gestrekt pijn in schouders en armen minder nauwkeurige bewegingen. De operator opleiden om: De stoel te draaien om opzij te kijken. Te ontspannen en met de rug tegen de stoel te leunen De hoogte van het werkblad aan te passen zodat zijn nek recht is De documenthouder bij het scherm te plaatsen en te gebruiken Regelmatig korte pauzes in te lassen Van houding te veranderen en de nek regelmatig te ontspannen Vermijden: de armen boven het niveau van het hart te houden de armen naar voor te strekken zonder ondersteuning de armen van het lichaam weg of naar achter te strekken de schouders te draaien Zorgen voor genoeg ruimte zodat de voeten verplaatst kunnen worden om te draaien. Het materiaal, de producten, de werktuigen binnen handbereik plaatsen Om bij een hoog geplaatst voorwerp te komen: een licht en makkelijk te verplaatsen trapje of kruk gebruiken de operator leren zich met één hand vast te houden aan een vast steunpunt in de hoogte In sommige gevallen kunnen de voorarmen opgehangen worden bij repetitief statisch werk. Dit is echter op andere manieren belastend en moet zoveel mogelijk vermeden worden. rsi_obs.doc: 17/11/2003 17
10: POSITIE: ELLEBOGEN, POLSEN/HANDEN de positie van de ellebogen en voorarmen?0 de houding van polsen en handen? Positie van de ellebogen en voorarmen Positie van de polsen en de handen Indien de arm leunt op een scherpe rand of een tafelrand: samendrukking van zenuwen en pezen pijn en tintelingen Bij frequente rotatie van voorarmen: peesontsteking (epicondylitis = tenniselleboog) Indien voortdurende flexie van polsen en handen: wrijving van zenuwen en pezen verminderde kracht maakt de taak moeilijker en vermoeiender Zorgen voor ondersteuning van de elleboog bij het coderen, typen of bij het gebruik van de muis Taken waarvoor de voorarmen geroteerd moeten worden, uitsluiten Ellebogen ondersteunen wanneer de voorarmen uitgestrekt moeten worden Scherpe randen (van tafels, armsteunen) waarop de ellebogen of voorarmen steunen, afronden Zorgen voor werktuigen waarbij de voorarm in een hoek van 90 kan blijven Het materiaal, de producten, de werktuigen vlak voor de operator plaatsen Werktuigen kiezen waarbij de polsen recht gehouden kunnen worden (gebogen heft...) Uit te voeren taak lichtjes laten hellen Werk zo organiseren dat er van houding veranderd kan worden Regelmatig korte pauzes inlassen Zorgen voor steun voor de polsen De randen van de werkbladen afronden rsi_obs.doc: 17/11/2003 18
11: INSPANNINGEN VAN POLSEN/HANDEN Hoe is de toestand in verband met inspanningen van handen en polsen? inspanningen met polsen en handen Bij grote inspanningen (aanschroeven, aandrukken...) of lichte maar langdurige inspanningen (toetsenbord, muis...): vermoeidheid gewrichtsproblemen Indien de muis van de hand gebruikt wordt als hamer of om te duwen: samendrukking van pezen, zenuwen, aders onder andere carpaal tunnel syndroom Zoveel mogelijk vermijden: inspanningen om aan te schroeven, aan te drukken... bruuske inspanningen fijne greep met de vingers muis van de hand als hamer gebruiken Nagaan of volledig aanschroeven echt nodig is Zorgen voor technische hulpmiddelen (soort verbinding, dichtingsringen...) Zorgen voor werktuigen waarvan het heft lang genoeg is Zorgen voor pneumatische of elektrische werktuigen Voorwerpen (dossiers...) vervoeren in bakken of containers met handgrepen om de vingers niet te knellen Een tang of desnoods de hele hand in plaats van de vingers gebruiken om kleine voorwerpen vast te nemen Regelmatig pauzes inlassen wanneer langdurig inspanningen, zelfs lichte, geleverd moeten worden rsi_obs.doc: 17/11/2003 19
12: REPETITIVITEIT Hoe is de toestand in verband met de repetitiviteit van de bewegingen? Repetitiviteit Bij een repetitieve taak zonder tijd voor recuperatie: opeenstapeling van de belasting en vermoeidheid van de pezen en spieren minder precisie verminderde waakzaamheid en dus verhoogd risico op ongevallen Het werk zo organiseren dat beide armen of handen afwisselend gebruikt kunnen worden Zorgen voor frequente rotatie tussen werkplekken die verschillende posities en inspanningen vergen Regelmatig korte pauzes inlassen (5 minuten per uur) Streven naar het gebruik van pneumatische of elektrische werktuigen voor de meest repetitieve taken Samen met de operatoren nagaan hoe een repetitieve taak zo goed mogelijk kan worden uitgevoerd met zo weinig mogelijk krachtinspanningen of moeilijke houdingen Iedereen deze techniek aanleren Het werkritme verlagen indien mogelijk rsi_obs.doc: 17/11/2003 20
13: HULPMIDDELEN BIJ DE MANUELE BEHANDELING Hoe is de toestand in verband met de hulpmiddelen bij de manuele behandeling? Hulpmiddelen bij de manuele behandeling Hulpmiddelen bij de manuele behandeling verminderen: verkeerde houdingen spierinspanningen en dus ook problemen in de armen, nek en rug De hulpmiddelen kiezen in functie van het gewicht van de last en de frequentie van de behandeling Een mechanisch hulpmiddel gebruiken wanneer: Het om een zware last gaat: >15kg voor vrouwen en >25kg voor mannen De transportafstand meer dan 10 m bedraagt De heffrequentie meerdere keren per uur is Zorgvuldig het hulpmiddel kiezen: een slecht ontworpen hulpmiddel wordt niet gebruikt: takels, vorkheftruck... rsi_obs.doc: 17/11/2003 21
14: KENMERKEN VAN DE LAST de handgrepen? de afmetingen van de last? scherpe randen, ruwe oppervlakken,? Handgrepen Afmetingen van de last Scherpe randen, ruwe oppervlakken,, Met handgrepen: makkelijker te hanteren minder risico op vallen Indien groot voorwerp: verkleind gezichtsveld risico op vallen of stoten spierbelasting risico op rugproblemen Bij scherp of ruw voorwerp: risico op plaatselijke verwondingen minder precieze gebaren Voorwerpen van meer dan 4,5 kg voorzien van handgrepen Voorwerpen van meer dan 18 kg voorzien van handgrepen voor 2 personen De handgrepen onder of ter hoogte van het zwaartepunt plaatsen Een iets ruwere handgreep kiezen met: een cylindervorm of een ovale vorm en een diameter tussen 1,9 en 3,8 cm een lengte van 11,5 cm (breedte van de hand) vrije ruimte > 5cm (dikte van de hand), 7,5 cm indien met handschoenen De afmetingen van de lasten of voorwerpen beperken, maximum: 60 cm breed, 35 cm hoog, 40 diep Technische hulpmiddelen gebruiken voor het transport van grotere lasten Alle scherpe randen of te ruwe vlakken verwijderen Gevaarlijke voorwerpen verpakken Erg warme, koude of vuile lasten verpakken Als laatste hulpmiddel handschoenen gebruiken De handen beschermen tegen warmte en koude heft in rubber, plastic of hout luchtuitgang van een pneumatisch werktuig niet in de richting van de handen of het gezicht van de operator rsi_obs.doc: 17/11/2003 22
15: LASTEN TILLEN (1/3) de beginpositie? de afstand om de last te grijpen? Beginpositie Afstand om de last te grijpen Waarom er belang aan Bij slechte beginpositie: grote spierinspanningen overbelasting van gewrichten van wervelkolom en armen meer risico op ongelukken door stoten, snijden, verbranden Last ver van het lichaam: grotere inspanning vermoeidheid in rug en armen rugproblemen Voor kleine compacte lasten: Last zo dicht mogelijk bij het lichaam Beginpositie: gehurkt, gebogen knieën, rechte rug Een voet aan elke kant van de last Een voet naar voor in de richting van de verplaatsing Optillen door kracht te zetten met de beenspieren Voor grotere lasten: De last met twee personen dragen of technische hulpmiddelen gebruiken: takels, vorkheftruck... De last zo dicht mogelijk bij het lichaam houden Horizontale hindernissen vermijden Afmetingen van de last verkleinen Bij een grote of zware last, mechanische hulpmiddelen gebruiken rsi_obs.doc: 17/11/2003 23
15: LASTEN TILLEN (2/3) de hoogte voor grijpen en neerzetten? het afgelegd traject? Hoogte voor grijpen en neerzetten van de last Afgelegd traject Waarom er belang aan Als het voorwerp te hoog is: inclinatie naar achteren met de armen in de lucht rug en schouderproblemen Als het voorwerp te laag is: romp naar voor gebogen rugproblemen Hoe groter de afstand hoe vermoeider de spieren en hoe groter het risico op vallen De last zoveel mogelijk op hetzelfde vertikale niveau vastnemen en neerzetten, om de torsie te verminderen Beide punten iets verder uit elkaar zetten om de operator te dwingen het hele lichaam te draaien of een stap te zetten in plaats van zich gedeeltelijk te draaien Als de afmetingen van de last altijd dezelfde zijn, zorgen voor een steun, idealiter op 75 cm, maar zeker tussen 60 en 90 cm Als de afmetingen variëren, steun in de hoogte verstelbaar (heftafel) Absoluut vermijden iets van de grond op te nemen of boven de schouders te moeten reiken Voor voorwerpen die hoger staan dan schouderhoogte zorgen voor gemechaniseerde behandeling Bij het indelen van de opslagruimte rekening houden met: de lengte van de personen: hoogte tussen 85 en 175 cm voor mannen, hoogte tussen 80 en 165 cm voor vrouwen het gewicht van de voorwerpen: lasten van meer dan 10 kg ter hoogte van de heupen lichtere lasten tussen knie- en schouderhoogte de reikwijdte: vaak gebruikte voorwerpen dichterbij De last met twee handen dragen Indien mogelijk de afstand beperken tot 2 meter Het gewicht van de last en het totale dagelijks gewicht beperken voor een afstand tussen 2 en 10 meter Mechanisch transport voor afstanden > 10 meter Glijgoten, transportbanden, kogeltafel gebruiken... Niveauverschillen tussen opeenvolgende werkbladen vermijden rsi_obs.doc: 17/11/2003 24
15: LASTEN TILLEN (3/3) de frequentie van de handeling? het gewicht? Frequentie van de handeling Gewicht Waarom er belang aan Bij frequente hefinspanningen: algemene vermoeidheid plaatselijke spiermoeheid minder gecoördineerde bewegingen Het maximumgewicht hangt af van de omstandigheden waarin het voorwerp wordt opgetild, d.w.z. van alle hier besproken factoren. Als het voorwerp meer weegt dan het maximumgewicht, verhoogt het risico op ongevallen en rugen/of arm/handproblemen erg snel. Indien mogelijk de frequentie beperken tot minder dan 1 x per 5 minuten Mechanische hulpmiddelen voor zware, grote of vaak gehanteerde last Bij een hoge frequentie: de zware lasten (>10 kg) opslaan op heuphoogte lichtere lasten opslaan tussen knie- (60 cm) en schouderhoogte (150 cm) Het gewicht aanduiden op de lasten Voor sporadisch tillen, recht voor zich uit, met een goede greep en over een afstand van 70 cm, behandelen van een last met een maximum aanbevolen gewicht van: Hoogte van de greep Afstand van handen tot lichaam 20 cm 35 cm 50 cm 40 cm 19 kg 11 kg 8 kg 75 cm 22 kg 12 kg 9 kg 100 cm 20 kg 11 kg 8 kg 140 cm 17 kg 10 kg 7 kg rsi_obs.doc: 17/11/2003 25
16: TREKKEN/DUWEN MET DE ARMEN Hoe is de toestand in verband met het trekken/duwen met de armen? Trek- of duwinspanningen met de armen Waarom er belang aan Met een transportkarretje: minder inspanningen en minder spierproblemen Maar risico op knellen van vingers en handen verwondingen aan voeten en benen ontwrichting van een gewricht in armen, schouders of rug Zorgen voor: handkarretjes met 2, 3 of 4 wielen: last minder dan 200 kg handtranspalet: last minder dan 700 kg maximumgebruik: 200 keer per werkdag transportafstand minder dan 35 m Karretje met motor of transportband om zware lasten over lange afstanden te verplaatsen Vloer mag niet glad of oneffen zijn De wrijving van de wielen en het wegdek verminderen Bij voorkeur 4 wielen met een grote doorsnede, brede band en zonder wrijving Zorgen voor handgrepen iets boven ellebooghoogte: ongeveer 110 cm voor mannen ongeveer 100 cm voor vrouwen Minder laden wanneer er moet geduwd of getrokken worden met de handen boven de schouders of onder de taille gedurende meer dan 5 seconden wanneer het voorwerp niet recht voor de persoon staat De af te leggen afstand beperken door bijvoorbeeld de opslagplaats dichterbij te brengen Liever duwen dan trekken Antislipschoenen gebruiken rsi_obs.doc: 17/11/2003 26
17: WERKOMGEVING de omgevingstemperatuur? de tocht? Temperatuur Tocht Als het te koud is: sterkere spiersamentrekking verminderde kracht verminderde lichaamscoördinatie Als het te warm is: overdreven transpiratie vermoeidheid Bij tocht: plaatselijke afkoeling spiersamentrekking, hoofdpijn Opwarming of warmteverlies door de buitentemperatuur verminderen Opwarming of warmteverlies binnen verminderen koude en warme oppervlakken isoleren (leidingen, wanden...) warme en vochtige gassen meteen bij de bron afvoeren water- en stoomlekken elimineren Kledij aanpassen De volgende minimumtemperaturen in acht nemen: erg licht werk 20 C licht werk 18 C redelijk zwaar werk 15 C zwaar werk 12 C De luchtsnelheid beperken tot: 10 m/s bij korte blootstelling 3 m/s bij onderbroken werk 1 m/s bij ononderbroken staand werk of zwaar werk 0,5 m/s bij ononderbroken zittend werk Tocht op het gezicht of in de nek elimineren rsi_obs.doc: 17/11/2003 27
18: VERLICHTING de weerkaatsing? de verblinding? Verlichting: weerkaatsing en verblinding Indien slechte verlichting: slecht zicht weerkaatsing en verblinding slechte werkhoudingen slechte waarneming van gevaarlijke voorwerpen of onderdelen risico op ongelukken Verlichting aanpassen aan de vereiste waarneming en aan de grootte of het contrast van te behandelen voorwerpen, details van werktuigen... Glanzende oppervlakken verwijderen (gepolijst metaal, glas, plasticpapier...) Verlichting op de werkplek uniformiseren Grote schaduwen en contrasten vermijden Gevaarlijke voorwerpen en onderdelen meer verlichten Lichtbronnen goed onderhouden en schoonmaken rsi_obs.doc: 17/11/2003 28
19: ORGANISATIE VAN DE TIJD de tijdsdruk? de rustpauzes? de overuren? Tijdsdruk Rustpauzes Overuren Bij tijdsdruk: minder aandacht voor zijn fysiologische beperkingen algemene en plaatselijke vermoeidheid risico op ongelukken snelle en bruuske bewegingen grotere inspanning langer werken zonder pauzes Zonder georganiseerde rustpauzes: slechte houdingen en minder hoog werkritme algemeen en plaatselijk vermoeide spieren ongeordende pauzes Bij overuren: algemene en plaatselijke vermoeidheid grotere inspanning grotere reactietijd groter risico op ongelukken verzwakte prestaties Hoe langer hoe meer risico op: vervreemding van vrienden en familie psychosociale problemen Organisatie en technische procedures aanpassen om de frequentie van dringende situaties te beperken Taken verdelen om hulp bij dringende gevallen mogelijk te maken Een geheel van taken toevertrouwen aan een groep operatoren Factoren die het werkritme opdrijven vermijden, namelijk strikte of vaak veranderende deadlines voortdurende controle van het rendement door een elektronisch systeem Indien zwaar werk: verplichte pauzes verdeeld over de hele dag Bij matige fysieke of mentale inspanning pauzes van 10 tot 15 minuten s ochtends en s namiddags Bij door machine opgelegd ritme pauzes van 3 tot 5 minuten om het uur Voldoende personeel om productiepieken op te vangen Vermindering overuren: bijkomend personeel bij overbelasting in de productie werkorganisatie veranderen (van 2 naar 3 posten...) Bij het indienst nemen waarschuwen voor mogelijke overuren Vooraf aankondigen wanneer overuren gepresteerd moeten worden Liever langer per dag werken dan meer dagen per week rsi_obs.doc: 17/11/2003 29
20: ORGANISATIE VAN HET WERK de productiepremies? de rotatie van het personeel? Productiepremies Rotatie van het personeel Om de productie te stimuleren: hoger werkritme grotere vermoeidheid ongunstige manier van werken Indien geen rotatie constante houdingen, gebaren en belasting monotoon en verslapte aandacht groter risico op ongelukken Productie- of risicogebonden premies afschaffen Voorrang geven aan gezondheid en veiligheid, met respect voor de belangen van de operatoren en de productiedruk Een bestaande premie definitief integreren in het loon Polyvalentie van het personeel stimuleren Het werk zo organiseren dat: dezelfde taak minder dan een uur moet worden uitgevoerd twee of meer taken waarbij verschillende spiergroepen gebruikt worden afgewisseld worden rsi_obs.doc: 17/11/2003 30