Uw contact E. van der Klis T (020) 540 41 46 F (0297) 38 76 76 info@aalsmeer.nl Aan de leden van de gemeenteraad Postbus 253, 1430 AG Aalsmeer Vermeld bij reactie ons kenmerk en datum van deze brief Datum 25 mei 2016 Betreft stand van zaken Schipholdossier Geachte leden van de raad, In de vergadering van uw raad van 10 maart 2016 is desgevraagd aan uw raad een notitie toegezegd over het beleid van het college inzake het Schipholdossier. Met deze brief komen wij deze toezegging na en informeren wij u over de inzet en de voortgang van het Schipholdossier. Inleiding Het schipholdossier valt uiteen in verschillende onderwerpen (economie, ruimte, leefbaarheid en milieu) die in hun onderlinge samenhang dienen te worden beschouwd. Door het rijk is een specifieke overlegstructuur in het leven geroepen, teneinde te faciliteren dat tot door alle belanghebbende partijen gedragen besluitvorming wordt gekomen. Uitgangspunt van het rijksbeleid, in de recentelijk verschenen Actie Agenda Schiphol nogmaals bevestigd, is dat de mainportfunctie van de luchthaven Schiphol dient te worden behouden en versterkt. Het rijksbeleid is derhalve gericht op verdere groei van de luchthaven. In deze context kan niet gesproken worden over beleid van het college ten aanzien van Schiphol. Beter is het te spreken over de inzet van ons college op de verschillende met Schiphol samenhangende vraagstukken. De kaders waarbinnen dit college kan bewegen zijn deels bepaald door de mate waarin onze gemeente zich in het verleden heeft geconformeerd aan afspraken en beleidsuitgangspunten die in regionaal verband (de Alderstafel en de Bestuurlijke Regie Schiphol) zijn gemaakt en bekrachtigd. Deze afspraken vormen het vertrekpunt voor de inzet van dit college in de afgelopen periode en de strategie die dit college voor de toekomst heeft uitgestippeld. Wij beginnen onze toelichting op de voortgang in het dossier dan ook met een korte terugblik op de afgelopen jaren. Wij gaan daarna kort in op het collegeprogramma 2014-2018 en beschrijven vervolgens de wijze waarop wij sinds 2014 aan dit programma invulling hebben gegeven. We sluiten af met een korte vooruitblik op de vraagstukken die in de nabije toekomst op ons afkomen. Wij verwachten met een toelichting volgens deze opzet aan uw verzoek om informatie over de stand van zaken te hebben voldaan. Terugblik 2008-2014 Het kader waarbinnen onze gemeente nu kan handelen is gegeven door de inhoud van de Aldersakkoorden. Op 1 oktober 2008 heeft de Tafel van Alders advies uitgebracht over toekomst van Schiphol en de regio voor de middellange termijn (tot en met 2020). In het advies staan de afspraken voor de middellange termijn waarmee de beschikbare milieu- Gemeentehuis Raadhuisplein 1 Route per bus 1431 EH Aalsmeer Lijn 340, halte Drie Kolommenplein 1 T (0297) 38 75 75 Lijn 198, halte Drie Kolommenplein 1 www.aalsmeer.nl IBAN NL28 BNGH 0285 0000 12
Datum 25 mei 2016 Pagina 2 van 6 ruimte (criteria voor gelijkwaardigheid) voor Schiphol kan worden benut en waarmee een balans kan worden bereikt tussen de ontwikkeling van de luchtvaart, hinderbeperkende maatregelen, vergroten van de kwaliteit van de leefomgeving en de mogelijkheden voor gebruik van de ruimte rond de luchthaven. Onze gemeente heeft per brief van 15 oktober 2008 aan de toenmalige gedeputeerde laten weten dat de BRS-delegatie binnen het mandaat gebleven is. Belangenbehartiging via de BRS In de periode hierna zien we dat om redenen van efficiency gekozen is om vooral in verband van de Bestuurlijke Regie Schiphol (BRS) de belangen van Aalsmeer te behartigen. Hieraan lagen twee redenen ten grondslag. De gemeente Aalsmeer (en Uithoorn) werd (en wordt) direct door de Amstelveense portefeuillehouder vertegenwoordigd aan de Alderstafel. In de BRS heeft de toenmalige portefeuillehouder medegedeeld dat door de raad, in het kader ook van noodzakelijke bezuinigingen, de intensieve inzet door Aalsmeer ter discussie is gesteld, mede ook omdat de effectiviteit daarvan gering zou zijn. Inzet op hinderbeperking Aalsmeer heeft in het verband van de BRS vooral gezamenlijk opgetrokken met Amstelveen en Uithoorn en met name ingezet op hinderbeperkende maatregelen. De vaste bochtstraaltechniek bij Uithoorn was daarbij een belangrijk aandachtspunt. In december 2012 heeft de Tafel van Alders geadviseerd over een alternatief pakket aan maatregelen dat compensatie biedt voor het nog niet invoeren van CDA s (landingen in glijvlucht) in de late avond van 20.30 tot 23.00 uur. Door onze gemeente is in de BRS, mede namens de gemeenten van het cluster Zuid uitgesproken, dat het op dat moment voorliggende maatregelenpakket tot tevredenheid stemde. Onderdeel van het pakket was het route-experiment Aalsmeerbaan en de gewenste vaste bochtstraaltechniek bij Uithoorn. Naar aanleiding van de uitkomst dat deze laatste maatregel toch niet toepasbaar bleek, is via de BRS in een brief aan Alders de gezamenlijke verantwoordelijkheid benadrukt om naar alternatieven te zoeken voor hinderbeperkende maatregelen, ook in de sfeer van ruimtelijke ordening of verbetering van de ruimtelijke kwaliteit, daar waar die onder druk staat. Compensatie individueel gedupeerden Aalsmeer heeft veel tijd en energie gestoken in het traject van de individueel gedupeerden. De gemeente heeft in het bestemmingsreglement van de Stichting Leefomgeving Schiphol actief de ruimte opgezocht om voor de zwaarst gedupeerde huishoudens in onze gemeente alsnog compensatie te krijgen uit de middelen die overbleven uit de eerst tranche van het leefbaarheidsfonds. Hinder houdt voor inwoners immers niet op bij een lijn van een contour op de kaart. Ook in de discussie over eventuele nieuwe contouren naar aanleiding van de in voorbereiding zijnde MER Schiphol is door ons opnieuw de kwestie aangezwengeld, dat er meer aandacht moet zijn voor de problematiek van ernstig gehinderden in het gebied aansluitend op de grens met de sloopzones, ongeacht waar die grens nu precies gemodelleerd wordt op basis van de rekenscenario s. Problematiek Zuidoosthoek Op 8 oktober 2013 heeft Alders eindadvies uitgebracht over de invoering van het nieuwe normen- en handhavingstelsel, mede op basis van het tweejarige experiment, waarin de werking van het nieuwe stelsel in de praktijk is getest. In het advies is nadrukkelijk aangegeven, dat er onderzoek gedaan moet worden naar beschikbare alternatieven voor hinderbeperkingen voor de Zuidoosthoek. In een gezamenlijke brief van Aalsmeer, Amstelveen en Uithoorn van6 maart 2014 is de staatssecretaris naar de stand van zaken gevraagd. Deze brief heeft geleid tot de agendering van de problematiek van de zuidoosthoek aan de Alderstafel en vervolgens tot de instelling van een werkgroep om diverse hinderbeperkende maatregelen (opnieuw) te onderzoeken. Voornoemde brief is de laatste actie geweest van het vorige college en was het vertrekpunt voor het programma van ons college.
Datum 25 mei 2016 Pagina 3 van 6 Collegeprogramma 2014-2018 De zorg over de onevenredige overlast die onze gemeente van Schiphol heeft, ligt ook aan de basis van het programma van dit college, zoals dat in 2014 in het collegeprogramma is neergelegd. Wij hebben ons hierbij echter ook laten leiden door de realiteit en het inzicht, dat het rijksbeleid gericht is op verdere groei van Schiphol en dat er met luchtzijdige maatregelen niet heel veel winst meer te behalen valt. Wij zijn daarom van mening dat er een nieuwe balans gevonden moet worden tussen de lasten en de lusten van Schiphol. Dit heeft geleid tot de formulering van de volgende speerpunten voor de huidige collegeperiode. Hinderbeperking en compensatie Daar waar hinderbeperking niet meer mogelijk is, moet compensatie via andere instrumenten worden gezocht. Er moet wat dit college betreft veel meer aandacht zijn voor ernstig gedupeerde bewoners in de directe nabijheid van de sloopzones. Daarnaast vraagt meer in het algemeen de bijzondere positie van onze gemeente als het om de neerslag van geluid gaat, om compensatie, zodanig dat faciliteiten waar heel Aalsmeer van kan profiteren kunnen worden bekostigd. Lokale afwegingsruimte In het collegeprogramma hebben wij tevens onze zorg uitgesproken over de ruimtelijke beperkingen in het kader van het Luchthavenindelingbesluit, die nu zo worden toegepast, dat onze gemeente niet of nauwelijks kan inspelen op de lokale behoefte aan woningen en voorzieningen voor specifieke doelgroepen en zelfs de meest kleinschalige projecten en transformaties, hoe noodzakelijk en gewenst ook vanuit het oogpunt van leefbaarheid, niet kan doorzetten. Meer lokale afwegingsruimte is noodzakelijk om de kwaliteit van de leefomgeving te waarborgen en de leefbaarheid op peil te houden. Ook met het oog op de hinderbeleving is dit van belang. Zichtbaarheid en erkenning als gesprekspartner De bijzondere positie van Aalsmeer is wat ons college betreft ook reden om anders dan voorheen nadrukkelijk als directe gesprekspartner te worden gezien als het om de verdere ontwikkeling van Schiphol gaat. Erkenning als belangrijke gesprekspartner, zeker als Aalsmeerse belangen in het geding zijn, is dan ook een belangrijk speerpunt in het collegeprogramma. Stand van zaken Op een aantal dossiers hebben wij weer belangrijke stappen gezet en ook al (voorlopige) resultaten geboekt. Over een aantal van die resultaten is uw raad reeds afzonderlijk geïnformeerd. Ernstig gedupeerden Waar het om onze inwoners gaat, breng ik u in herinnering de individueel gedupeerden, waarbij zeven huishoudens die als schrijnend geval werden aangemerkt in 2014 alsnog de mogelijkheid hebben gekregen om te verhuizen of hun woning aan te passen waardoor zij minder overlast ervaarden. Zichtbaarheid In de afgelopen jaren hebben wij onze zichtbaarheid versterkt en erkenning voor onze complexe problematiek en bijzondere positie weten te verwerven. Dit heeft onder andere geresulteerd in een plek aan de tafel van het Regioforum van de Omgevingsraad Schiphol. Dit betekent dat wij niet meer afhankelijk zijn van andere partijen om de Aalsmeerse belangen te behartigen. Ook de instelling in 2014 van de werkgroep die onder de vlag van de Alderstafel (opnieuw) op zoek is gegaan naar hinderbeperkende maatregelen voor de zuidoosthoek is een bevestiging van onze bijzondere positie. Naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek van deze werkgroep is begin dit jaar besloten een werkgroep in te stellen die de mogelijkheden onderzoekt om het waypoint bij Uithoorn te verleggen. Daarnaast constateren wij dat bij het rijk ook het besef is doorgedrongen dat in onze gemeente een grote disbalans bestaat tussen lasten en lusten van Schiphol. Dit blijkt bij-
Datum 25 mei 2016 Pagina 4 van 6 voorbeeld uit het feit dat wij eind 2015 specifiek als inspreker zijn uitgenodigd bij het Rondetafelgesprek van de Tweede Kamer over de Luchtvaartnota. Door middel van het voor deze gelegenheid opgestelde zogenaamde position paper hebben wij onze speerpunten in brede kring expliciet onder de aandacht kunnen brengen, niet alleen bij de leden van de Tweede Kamer, maar bij alle betrokken partijen en instanties. In vervolg hierop hebben wij naar aanleiding van de motie Visser die bij de behandeling van de wijziging van de Wet luchtvaart in verband met het nieuwe normen- en handhavingstelsel is aangenomen, onze zorgen over de disbalans tussen lasten en lusten nogmaals schriftelijk bij de staatssecretaris onder de aandacht gebracht. Wij hebben haar daarbij uitgenodigd voor een werkbezoek aan onze gemeente. De afgelopen periode hebben overigens diverse Tweede Kamerleden een werkbezoek gebracht aan onze gemeente. Wonen-vliegen Na jarenlang niet direct aan tafel te hebben gezeten in het dossier wonen-vliegen (SMASH) hebben wij ons inmiddels in dit dossier sterk weten te positioneren als een directe en zeer deskundige gesprekspartner. Wij hebben hierbij goed ingespeeld op het feit dat een wijziging van het LIB in voorbereiding is en dat dit het momentum geeft om een invloedrijke positie te bemachtigen. Het hierop gerichte initiatief van Aalsmeer/Amstelveen om in samenwerking met Stibbe advocaten en de AM-gemeenten een handreiking te doen aan het ministerie voor een andere, op de verbeterdoelstellingen van de Omgevingswet afgestemde, juridische uitwerking van de ruimtelijke beperkingen in het nieuwe LIB heeft ons direct bij de wetgever aan tafel gebracht. De handreiking is zeer positief ontvangen door het ministerie met als resultaat dat wij zeer nauw betrokken zijn bij de voorbereiding van de besluitvorming over het nieuwe LIB en onder meer deelnemen in de door het ministerie ingestelde juridische werkgroep. Ook onze strategie om de huidige onwerkbare situatie in de ruimtelijke ordening zichtbaar te maken via juridische procedures tegen weigeringsbesluiten van de inspectie Leefomgeving en Transport, heeft er eveneens toe bijgedragen dat wij in dit dossier als belangrijke gesprekspartner worden gezien, niet alleen door het ministerie en de inspectie, maar ook door provincie en regiogemeenten. Naar verwachting zal de staatsecretaris rond de zomer een besluit nemen over het regime voor het beperkingengebied. In het dossier wonen-vliegen is reeds een concreet resultaat geboekt met het besluit van de staatsecretaris over het beleid voor het gebied binnen de 20 Ke contour. De huidige mogelijkheden voor transformatie dreigden aanzienlijk beperkt te zullen worden. Op initiatief van Aalsmeer/Amstelveen is in AM-verband juridisch onderzoek gedaan naar de houdbaarheid van de stelling van het ministerie dat onder het huidige regime transformatie niet mogelijk is. Tevens hebben wij financieel-economisch onderzoek gedaan naar de schade van een eventueel verbod op transformatie in binnenstedelijk gebied. Beide rapporten hebben een belangrijke functie gehad in het onderhandelingsproces, vooral om de provincie als gesprekspartner van het rijk in deze kwestie te voeden met informatie en argumenten. Zeer recentelijk heeft de staatssecretaris besloten dat er in de 20 Ke contour geen belemmeringen zullen worden opgeworpen voor transformatie en woningbouw in binnenstedelijk gebied. Nieuwe issues In de afgelopen periode hebben zich ook een aantal nieuwe onderwerpen aangediend die de komende tijd onze specifieke aandacht vragen. Het betreft het vervolgonderzoek naar ultrafijnstof en het veiligheidsonderzoek dat naar aanleiding van een aantal incidenten of bijna-incidenten door de staatssecretaris is uitgezet. Over beide onderwerpen hebben wij in een brief aan de staatssecretaris onze zorgen uitgesproken en onze wens kenbaar gemaakt om nauw betrokken te worden in de vervolgtraject, inhoudelijk, maar ook met het oog op een zorgvuldige communicatie naar onze inwoners toe.
Datum 25 mei 2016 Pagina 5 van 6 Initiatief Uithoorn In maart dit jaar is het onderzoek om het waypoint bij Uithoorn te verleggen van start gegaan. Een nieuwe ontwikkeling in dit verband is het initiatief van de gemeente Uithoorn om in eigen beheer te onderzoeken of er alternatieven kunnen worden gevonden voor de vliegroute vanaf de Aalsmeerderbaan over noordelijk Uithoorn. Aanleiding voor dit onderzoek is de aanzienlijke uitbreiding van LIB 4 in deze gemeente. De gemeente Uithoorn heeft ons vooruitlopend op de mededeling in de BRS in kennis gesteld van het onderzoek en ons vanwege de Aalsmeerse belangen bij de uitkomsten van dit onderzoek in de gelegenheid gesteld de bijeenkomsten van de betreffende werkgroep bij te wonen. Die gelegenheid is ook aan de gemeente Amstelveen geboden en ook de provincie kijkt met het onderzoek mee. De inhoudelijke verantwoordelijkheid voor het onderzoek ligt geheel bij de gemeente Uithoorn. Wij hebben aangegeven het op prijs te stellen bij de werkgroep te worden betrokken. Dit onder het voorbehoud dat wij volledige vrijheid wensen te behouden om naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek ons standpunt te bepalen. Ook de gemeente Amstelveen heeft dat voorbehoud gemaakt. Voor de provincie geldt dat zij Uithoorn hebben toegezegd, dat de gemeente zo nodig van hun expertise gebruik mag maken. In de BRS is begrip uitgesproken voor de wens van Uithoorn om dit onderzoek te willen doen. Besloten is om de werkzaamheden van de werkgroep Waypoint Uithoorn op te schorten, totdat Uithoorn het eigen onderzoek heeft afgerond. Voor de gemeente Uithoorn blijft de mogelijkheid om het waypoint te verleggen nadrukkelijk een alternatief, als het eigen onderzoek geen andere oplossingen oplevert. Vervolg Wat ons betreft is het een belangrijk resultaat van onze inzet in de afgelopen periode dat wij er in geslaagd zijn als directe gesprekspartner met een bijzondere problematiek te worden erkend. Nu 2020 nadert en voor de periode hierna het debat over de voorwaarden waaronder de luchthaven verder kan groeien weer open ligt, is het van groot belang die positie verder te versterken en uit te bouwen. Er komen zeer belangrijke discussies aan, waarvan de uitkomst in alle opzichten bepalend is voor de toekomst van Aalsmeer als aantrekkelijke gemeente om te wonen, werken en recreëren. Naar aanleiding van de motie Visser bij de besluitvorming over de wijziging van de Wet luchtvaart in verband met de invoering van het nieuwe normen- en handhavingstelsel heeft de staatssecretaris onlangs al een advies gevraagd aan de ORS over de toekomstbestendige ontwikkeling van Schiphol in balans met de omgeving. In de recentelijk aan de Kamer gestuurde Actie Agenda Schiphol heeft de staatssecretaris een nieuwe adviesaanvraag aangekondigd over een door alle partijen gedragen middellange termijnoplossing voor wonen en vliegen. Nu de Actie Agenda Schiphol bekend is geworden, is het moment aangebroken om positie te kiezen ten aanzien van de in dit document aangesneden onderwerpen en ter voorbereiding op de besluitvorming over de periode na 2020. Gezien de beïnvloedingsmogelijkheden en gewenste resultaten voor de inwoners, stellen wij ons voor nadrukkelijk in te zetten op leefbaarheid (dat wil zeggen de kwaliteit van de leefomgeving in al zijn facetten: fysieke kenmerken, milieuhygiëne en sociale aspecten). Omdat uiteindelijk alle verschillende onderwerpen in het schipholdossier met elkaar samenhangen, is de inzet op leefbaarheid een overkoepelende strategie die bepalend is voor onze opstelling in elk van de afzonderlijke dossiers. Wij benadrukken dat voor ons de afspraken aan de Tafel van Alders tot 2020 leidend zijn. Wij zullen ons er sterk voor blijven maken dat alle partijen ook de afspraak gestand doen, dat het Aldersadvies één-en-ondeelbaar is. De recent gebleken opvatting van de sector dat de 50/50 regel voor de verdeling van gerealiseerde milieuwinst nu al toegepast zou kunnen worden, is dan ook wat ons betreft onbespreekbaar.
Datum 25 mei 2016 Pagina 6 van 6 Dit is op korte termijn één van de belangrijkste discussies die in de ORS gevoerd zal worden naar aanleiding van de adviesaanvraag van de staatsecretaris over de toekomstbestendigheid van het stelsel. Over de ontwikkelingen op dit punt zullen wij u vanzelfsprekend nauwgezet op de hoogte houden. Hoogachtend, burgemeester en wethouders van de gemeente Aalsmeer, de secretaris, de burgemeester, mr. F.L. Romkema J.J. Nobel Bijlagen 1. Brief aan gedeputeerde Noord-Holland, 22 oktober 2008 2. Position Paper Aalsmeer, september 2015