Prometheus stole fire, the symbol of knowledge, from Mount Olympus and gave it to mankind Delta Scenario s Planbureau voor de Leefomgeving, Centraal Planbureau, Deltares, KNMI, WUR-LEI Overzicht Deltascenario's tot nu toe, Willem Bruggeman, Deltares Sneakpreview: Storylines and the next generation scenario's, Free Huizinga en Arnout Feijt, KNMI
Deltascenario s 2011 What, if? Willem Bruggeman 3 april 2012
Kader Deltascenario s Waarvoor: Deltaprogramma: gevoeligheidsanalyse op strategische opties Wanneer: gebruik vanaf 2011 Wat: klimaatverandering en ruimtelijke ontwikkeling Zichtjaren : 2050, 2100 Deltamodel: landelijk, kwantificering, ruimtelijk detail Verhaallijnen en kaartbeelden: oriëntatie op mogelijke toekomsten in regionale deelprogramma s Vernieuwing: 2012, KNMI next, WLO+? Geen prognose, wensbeeld, keuze: mogelijke toekomsten 23 april 2012
Vier Deltascenario s hoog matig Druk Rust socio-economische ontwikkeling klimaatverandering Stoom Warm snel laag 23 april 2012
Deltascenario s als hoekpunten van het speelveld Vier scenario s, twee zichtjaren 30 26 klimaatverandering Druk Rust Stoom Warm 22 miljoen inwoners NL 18 14 10 2000 2050 2100 0 1 2 4 6 temperatuurstijging ( C) ruimtedruk sociaaleconomische ontwikkeling 0 10 50 100 zeespiegelstijging (cm) 23 april 2012
Zeespiegelstijging 23 april 2012
Verandering Rijnafvoer Relatieve verandering van de gemiddelde afvoer per maand voor de Rijn 40 Lobith, Rijn - 2050 40 Lobith, Rijn - 2100 30 30 20 20 Verandering (%) 10 0-10 -20-30 Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 10 0-10 -20-30 Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec -40-40 -50 Maand -50 Maand 23 april 2012
Socio-economische scenario s Ruimtelijke ontwikkeling: Planbureau voor de Leefomgeving Tot 2050 gebaseerd op WLO (2006) Bekend Breed draagvlak, geaccepteerd Veel gebruikt in verschillende sectoren consistentie Bandbreedte: GE - TM SE - RC Global Economy: grootste waterveiligheidsopgave Regional Communities: grootste zoetwateropgave 23 april 2012
2050: RC vs GE 23 april 2012
Regionale bevolkingsontwikkeling GE & RC 23 april 2012
Ruimtelijke ontwikeling in een eeuw (Randstad) 1900 1960 2010 23 april 2012
Impressie DRUK en STOOM na 2050 Verregaande verstedelijking in groeiscenario 23 april 2012
Impressie RUST en WARM na 2050 Meer ruimte voor natuur in krimpscenario? 23 april 2012
Veranderend ruimtegebruik bij krimp van economie en bevolking in de scenario s RUST en WARM Zichtjaar Referentie ( 2010 ) 2050 2100 aantal inwoners NL (miljoen) 16 15 12 economische groei (%/j) 0,7 0 0,5 verstedelijking (% oppervlak) 16 17 10 landbouwareaal (% oppervlak) 65 61 67 natuur (% oppervlak) 19 22 23 23 april 2012
2100: RUST en WARM vs STOOM en DRUK 23 april 2012
Sneakpreview: Storylines and the next generation scenario's Free Huizinga Kennisconferentie Deltaprogramma 3 april 2012 Centraal Planbureau
Assenkruis Deltascenario s Hoge groei Druk Stoom Matige klimaatverandering Snelle klimaatverandering Rust Warm Lage groei Centraal Planbureau 2
Groei productiviteit per gewerkt uur, totale economie, 1870-2010 1870-1913 1,2 1913-1950 1,3 1950-1960 4,2 1960-1970 4,3 1970-1980 3,2 1980-1990 1,9 1990-2000 1,2 2000-2010 1,1 Conclusie: 1,2% per jaar over 40 jaar is laag (RC), 2,1% per jaar over 40 jaar is hoog (GE). Zelfde veronderstelling voor periode 2010-2100. Centraal Planbureau 3
Werkgelegenheid en BBP Werkgelegenheid Trendmatige groei werkgelegenheid is niet vanzelfsprekend meer. In WLO variatie van -0,5% per jaar in RC tot +0,4% per jaar in GE. In Deltascenario s zelfde range voor 2010-2100. BBP = arbeidsproductiviteit x werkgelegenheid, dus Lage groei BBP = 1,2-0,5 = 0,7% per jaar. Hoge groei BBP = 2,1 + 0,4 = 2,6% per jaar. Centraal Planbureau 4
Ontwikkeling bedrijfstakken 1950-2040 Centraal Planbureau 5
Bedrijfstakken in 2100 80% van BBP bestaat uit diensten (= commerciële dienstverlening + zorg + overheid) Aard en internationale verdeling van industrie is ongewis. Landbouw is nu al zeer klein qua werkgelegenheid en aandeel BBP en dat blijft zo. Voor Deltascenario s zijn landbouw en scheepvaart belangrijk vanwege afhankelijkheid van water en ruimte. In Deltascenario s: opsplitsing in macro + landbouw + scheepvaart. Laatste twee niet belangrijk voor omvang BBP, kunnen los ingevuld worden. Centraal Planbureau 6
Economie en klimaat Logische combinaties: Stoom: Hoge groei + snelle klimaatverandering Rust: Lage groei + matige klimaatverandering Andere twee: Druk: hoge groei + matige klimaatverandering = groene groei Warm: lage groei + snelle klimaatverandering = weinig ontkoppeling Centraal Planbureau 7
Druk: Hoge groei + matige klimaatverandering 1. Uitputting van (goedkope) grondstoffen --> prijsstijging --> daling grondstoffen-intensiteit. Via de markt is prijs van olie van 20 dollar naar 100 dollar gestegen. 2. Daling grondstoffenintensiteit leidt tot lager kostenaandeel en dus daling effect op economische groei. Vergelijk oliecrises vorige eeuw met effect huidige olieprijsstijging van 20 naar 100 dollar. Milieubeleid wordt minder kostbaar. 3. Luxe goed karakter gezondheid leidt tot sterk toenemende (lokale) vraag naar gezond milieu. Groei vergroot draagvlak voor lokaal milieubeleid. 4. Dit luxe goed effect werkt overal, want economisch groei is in GE overal hoog: wereldwijde ontkoppeling en groene groei Centraal Planbureau 8
Fijnstof en gezondheid Recent onderzoek toont aan dat bepaalde fijnstofdeeltjes veel gevaarlijker zijn voor gezondheid dan eerder gedacht, en veel minder beperkt tot plek van emissie dan eerder gedacht. Zoiets als schade van meeroken bij sigaretten. Deze fijnstofdeeltjes verkorten gemiddelde levensduur van hele wereldbevolking met 1 jaar. Vooral middelbare leeftijdjarigen en ouderen zijn hier gevoelig voor. Vergrijzing vergroot fijnstofprobleem. Gezondheid is ultieme luxegoed --> hoog en snel stijgend draagvlak voor maatregelen om fijnstofemissie te beperken. Onderhandelingen over strengere normen al gaande. Centraal Planbureau 9
Doorwerking aanpak fijnstofemissies Deze fijnstofdeeltjes zijn beperkt af te vangen bij de schoorsteen en roetfilters in auto s kostbaar. Transitie weg van fossiel energie nodig. -->Fijnstofreductie leidt tevens tot broeikasgassenreductie (tot 95%) Met stijging van welvaart sterke druk op lokale fijnstof- en daarmee broeikasgassenreductie. Dit mechanisme vindt overal plaats waar economie groeit, en leidt daarmee tot wereldwijde aanpak van fijnstof- en broeikasgassen reductie. Ook en vooral in China! Kostenaandeel restprobleem van broeikasgassen slinkt sterk, kan wel worden uitonderhandeld via wereldverdragen. Voor algemeen klimaatbeleid stijgt willingness to pay ook met welvaart! Centraal Planbureau 10
Rekenvoorbeeld GE is archetype van marktgericht, hoge groei scenario. Productiviteit groeit met 2,1% per jaar = 800 % in 100 jaar. Dus in 2100 is inkomen per capita 8 x hoger dan nu. Dit is hetzelfde als een daling van alle prijzen met een factor 8 bij huidige inkomens. Stel overgang op groene groei betekent verdubbeling van kosten van energie. Dan prijsdaling energie is slechts met een factor 4. Aanbod van de energieleveranciers van de toekomst: 1.Uw leefomgeving wordt een stuk gezonder 2.Alle vogels blijven zingen, alle vissen blijven zwemmen. 3.Uw energierekening daalt met een factor 4, bijv. van 100 euro in de maand naar 25 euro in de maand. Mijn stelling: dit aanbod zal worden geaccepteerd. Centraal Planbureau 11
Warm: Lage groei + snelle klimaatverandering Huidige emissie zijn al desastreus. Ook bij lage groei (0,7% per jaar) verdubbeling van BBP in 2100. Bij geen ontkoppeling, ook verdubbeling emissies: volstrekt onhoudbaar. Dus wordt er wel wat gedaan, maar toch snelle klimaatverandering. Dus: lage groei + snelle klimaatverandering. Centraal Planbureau 12
KNMInext klimaatscenario s Arnout Feijt
Adaptatie Huidig Klimaat www.klimaatatlas.nl
06 Next Scenario s 2006 2013 AR4 AR5 Ministerie I&M EU
KNMI 06
Scenario s Huidig Klimaat Toekomstig Klimaat Sociaal Economisch Ruimtelijk.
Scenario s Huidig Klimaat Toekomstig Klimaat Representative Concentration Pathways
Scenario s Huidig Klimaat Toekomstig Klimaat RCP Temperatuur Jaar
Ontwikkelingen - 2015 Meer informatie over: -Trends -Ruimtelijke verdeling -Hogere tijdsresolutie -Extremen -Weer dat er toe doet
Trends Ruimtelijke verdeling
Extremen statistiek
Diepe convectie
Weer dat er toe doet Analogen Toekomstige analogen voor high-impact gebeurtenissen zoals 15 uur regenradar 26-27 august 2010 > 130 mm in Hupsel 12
Weer dat er toe doet Coïncidentie 13
Nu voor morgen www.klimaatatlas.nl KNMI-scenario s