TouW Informatica Symposium Enterprise architecture 22 november 2014 OU Studiecentrum Amsterdam Dit jaar hebben we op verzoek van Lex Bijlsma twee autoriteiten uit de praktijk die het niet met elkaar eens zijn. Om de discussie nog meer te verlevendigen, zorgen de sprekers voor een aantal vragen vooraf, die zij in hun lezing zullen behandelen. Een leuk filmpje Why Enterprise Architecture brengt u alvast in de sfeer: http://www.youtube.com/watch?v=qdi2of1bask Vragen vooraf Voor wie het mooiste antwoord levert is een gesigneerd boek van de sprekers beschikbaar. De vragen zijn: vraag 1 vraag 2 Wat is het verschil tussen Architectuur en Design? Wat is een architectuur/ ontwerpprincipe, en hoe gebruik je deze in je werk?
TouW-symposium 2014 Enterprise Architectuur - Programma 10:00 Inloop 10:30 Marko van Eekelen Hoogleraar ICT and Business Processes, Open Universiteit, portefeuillehouder onderwijs in het Management team van de faculteit Management, Science & Technology Welkomstwoord Informatie over de ontwikkelingen binnen de Open Universiteit 10:45 Stef Joosten Hoogleraar Informatiesystemen, Open Universiteit, managementconsultant bij Ordina Waarom Enterprise Architectuur? 11:05 Bas van Gils Consultant / trainer / researcher bij BIZZdesign Architectuur - balanceren tussen denken en doen 12.05 Lunch* 13.00 Gerben Wierda Lead (Enterprise) Architect of APG Asset Management Chess and the Art of Enterprise Architecture 14.15 Koffie/thee* 14.40 Kamer 0.22 Kamer 0.20 Kamer 0.11 Frank Wester Ontwikkelingen in de bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Bastiaan Heeren Ontwikkelingen in de masteropleidingen BPM&IT, CS en SE Jeroen Bregman Aan de slag met het alumnibeleid van de faculteit MST 15.25 Ombouwen zaal 15.30 Frans Mofers Universitair hoofddocent Open Universiteit Enterprise-architectuur: inzichten uit theorie en empirie 16:00 Feestelijkheden: Huldiging van bachelor- en mastergediplomeerden Huldiging docent van het jaar wetenschapsgebied Informatica & informatiekunde Afscheid van Lex Bijlsma 16:55 Netty Stoelinga, voorzitter TouW Afsluiting 17:00 Borrel, buffet 19:30 Einde *Tijdens de lunch en de koffiepauze verzorgt Janine Voncken in kamer 0.14 een informatiemarkt: u kunt vragen stellen over de opleidingen en het studeren, zie ook www.ou.nl/informatica
Rob Kusters Prof.dr. Rob J. Kusters (1957) obtained his master degree in econometrics at the Catholic University of Brabant in 1982 and his Phd. in operations management at Eindhoven University of Technology in 1988. He is professor of 'ICT and Business Processes' at the Dutch Open University in Heerlen where he is responsible for the master program 'Business Process Management and IT'. He is also an associate professor of 'IT Enabled Business Process Redesign' at Eindhoven University of Technology. He published over 100 papers in international journals and conference proceedings and co-authored six books. Research focuses on project and process performance, IT-Governance, software quality and software management. Stef Joosten Prof. dr. ir. Stef M.M. Joosten is hoogleraar informatiesystemen aan de de faculteit Management, Science & Technology van de Open Universiteit. Ook is hij managementconsultant bij Ordina, van waaruit hij dit probleemgebied uit eigen ervaring kent. De informatievoorziening in grote organisaties is niet altijd op orde.waarom nemen organisaties genoegen met IT-chaos, en wat kan de wetenschap daarin betekenen? Op deze vragen gaat Stef Joosten in, om op die manier het vraagstuk van enterprise architectuur neer te zetten. Als inleiding op deze dag formuleert Joosten het vraagstuk, en laat hij zien waarom het complex gevonden wordt. Bas van Gils
Bas is een gedreven professional en houdt zich veelal bezig met vraagstukken rond het thema hoe moet je dat organiseren? Met zijn achtergrond informatiekunde, informatica, architectuur en strategisch management is hij in staat om complexe situaties vanuit diverse invalshoeken te analyseren en belichten. Bas heeft ruime ervaring met advieswerk op verschillende niveaus in organisaties in binnen- en buitenland. Zijn opdrachten zijn divers, en variëren van het inrichten en begeleiden van de architectuurfunctie in diverse organisaties, het ontwikkelen van een gedragen visie op business intelligence en data kwaliteit, tot het ontwerpen en implementeren van een raamwerk voor IT- en architectuurstandaarden. Naast zijn consulting werkzaamheden is Bas actief als trainer/docent en onderzoeker. Zijn onderzoeksfocus ligt op drie gebieden: (1) enterprise architectuur: strategie en implementatie; (2) het realiseren van een effectieve informatievoorziening; en (3) de verbinding tussen enterprise architectuur enerzijds, en data-, regel- en procesmanagement anderzijds. Bas heeft ruime ervaring met zowel het opzetten als verzorgen van (maatwerk) trainingen. Bas publiceert zowel in wetenschappelijke en professionele bladen als op diverse weblogs en heeft diverse lezingen in binnen- en buitenland verzorgd. Enterprise Architectuur is een discipline die inmiddels al weer enkele decennia furore maakt. De oorsprong is lastig te achterhalen. Enerzijds lijkt EA haar wortels te hebben in de wereld van business / IT alignment - populair in de jaren 90. Denk hierbij aan het werk van Parker & Bensson, dan wel het werk van Venkatraman & Henderson. Anderzijds lijkt het voort te komen uit de wereld van IT strategy and planning. Hier zien we o.a. vooral de klassiekers als het Zachman raamwerk, wat nog steeds populair is en wereldwijd wordt gebruikt. Er wordt momenteel veel onderzoek gedaan naar de waarde en bijdrage van architectuur. Het meest prominent in Nederland is het werk van Raymond Slot gepromoveerd aan de UVA en inmiddels lector aan de HU. Hij laat zien op welke factoren zoals doorlooptijd, geld, en realisatie van visie architectuur zoal bij kan dragen. De cijfers zijn bekend, maar toch moeten veel architecten zich nog steeds invechten om mee te mogen doen. Hoe komt dat? Er is ongetwijfeld niet één factor aan te wijzen met de grondoorzaak, het gaat om een samenspel van allerlei omstandigheden. Bijvoorbeeld: bij architectuur gaat de kost vaak voor de baat. In een wereld waar we nu resultaat willen is dat geen populaire boodschap. Op korte termijn lijkt architectuur vaak te kosten (al was het maar omdat we een extra denk stap
inbouwen voordat we gaan rennen ) en er (b)lijkt onvoldoende oog voor de resultaten op langere termijn als we voor moeilijke keuzes staan. Maar dat is natuurlijk slechts één van de vele factoren. Wat mogelijk ook niet helpt is dat architecten toch een beetje het stempel hebben gekregen van blauwdrukdenkers met weinig communicatieve skills en gevoel voor de business. Waar rook is is ongetwijfeld vuur. Echter, het denken vanuit modellen, creëren van inzicht in samenhang en complexiteit heeft ook veel goeds gebracht. Dat is niet nieuw. Mensen als Dijkstra hebben al laten zien dat extra aandacht voor denkwerk zich dubbel en dwars terugverdiend. Dat gaat nog veel verder terug als je er de (wetenschaps)filosofie op na slaat. Hier gaan we wat dieper op in. Organisaties hebben te maken met continue verandering naar aanleiding van veranderende wetgeving, wensen, innovaties, operationele issues et cetera. Het oplossen van deze issues in een statische omgeving is vaak al lastig, maar niet ondoenlijk. Om in control te blijven in een constante stroom van langs elkaar bewegende panelen wordt het nagenoeg onmogelijk. Denk aan vragen als: welke projecten werken waar aan? Werken ze elkaar niet tegen? Vragen ze niet gelijktijdig om dezelfde resources? Optimaliseren we voor snelheid, terwijl we eigenlijk op zoek waren naar flexibiliteit? Hoe hangt alles met alles samen? Et cetera. Modellen en een gestructureerde manier van werken helpen hierbij. Architectuur gaat dus om breed kijken. De holistische view wordt het ook wel genoemd. Dat klinkt mooi, maar in het werkveld zien we ook leverancier-x-product-y-architecten, zeg maar de über specialist. Strookt dat wel met ons beeld van een architect? Met andere woorden: niet iedereen die zich architect noemt houdt zich met architectuur bezig (en vice versa). Gezien de potentiele voordelen van een goede architectuur-aanpak en behaalde resultaten enerzijds, en de uitdagingen rond het vakgebied anderzijds rest de vraag: what s next? Wat is de stap voorwaarts? Het antwoord ligt in elk geval niet in meer theorie. We hebben een breed scala aan raamwerken, tools, en hulpmiddelen. De sleutel tot het antwoord lijkt te liggen in de praktijk, maar dan wel met een twist: het is zaak om met wetenschappelijke precisie aan de slag te gaan om ons vakgebied nader onder de loep te leggen. We moeten antwoord krijgen op moeilijke vragen als: in welke mate heeft architectuur echt bijgedragen in succesvolle complexe projecten? Waar heeft architectuur gefaald? Welke modellen, inzichten, en hulpmiddelen maken het verschil? Het zal niet meevallen om die inzichten te krijgen. Het vereist dat we casuïstiek uit de praktijk goed documenteren, ook als het om minder succesvolle trajecten gaat. Niet alle organisaties staan daar voor open! Hier is een mooie rol weggelegd voor bijvoorbeeld de OU. Middels afstudeerders op professioneel niveau is het vaak mogelijk om wél een kijkje in de keuken van organisaties te krijgen. Dat gaat ongetwijfeld zeer boeiende resultaten opleveren: wetenschappelijk én in de praktijk! Gerben Wierda Gerben C. Th. Wierda M.Sc. MBA (1961) is the Lead (Enterprise) Architect of APG Asset Management, which manages ±340 Billion Euro in assets for Dutch Pension Funds. Before that he was (amongst other things) Lead Architect of the Judiciary in The Netherlands. He is the author of the book Mastering ArchiMate, which is based on the practical experiences of his team to use modeling as one of the corner stone instruments of EA.
Enterprise Architecture is not a very successful discipline. Though everybody likes it in theory and everybody tries to establish it, organizations are seldom happy with their EA efforts (and especially the limited effect on the actual problems it is intended to solve), leading to pretty frequent reorganizations of EA setups, amongst other things. Based on extensive experience, the presentation will provide an insightful and thought-provoking analysis of the weaknesses of EA, as it is generally practiced, and the underlying reasons for those weaknesses. A solution that is outside the comfort zone of most EA practitioners will be presented. Frans Mofers Dr. ir. Frans J.M. Mofers is Universitair hoofddocent bij de faculteit Management, Science & Technology van de Open universiteit. Frans studeerde natuurkunde aan de Rheinisch Westfälische Technische Hochschule in Aachen (Duitsland) en promoveerde aan de Universiteit Utrecht op een Biofysisch onderwerp. Sindsdien werkte hij in diverse aan ict gerelateerde functies, onder andere als projectcoördinator voor projecten rond computer ondersteund onderwijs. Sinds het midden van de 90 er jaren werkt Frans als onderwijsontwikkelaar, docent en onderzoeker in de domeinen informatiemanagement, informatietechnologie en enterprisearchitectuur. Enterprise-architectuur benadert de architectuurprocessen in een organisatie vanuit de strategische optiek: wat zijn mijn strategische doelstellingen, wat is mijn missie, hoe vertaal ik de missie naar processen, capaciteiten en systemen? Met name de vraag naar het waarom van een ict-project of -programma kan vanuit het perspectief van enterprise-architectuur beantwoord worden. Zowel de strategische uitgangspunten als ook de ict zijn in hoge mate organisatiespecifiek. Kennis van verschillende benaderingen is daarom noodzakelijk om goede keuzen te kunnen maken. De vernieuwde cursus Enterprise architecture biedt een brede oriëntatie op de processen en producten die een rol kunnen spelen in een specifieke organisatie. De nadruk op het waarom van de ict levert niet alleen voor de gespecialiseerde enterprise-architect relevante inzichten op, maar ook voor andere bij ict-processen betrokkenen. Vanuit de theorie worden in de cursus hulpmiddelen aangeboden waarmee de student in een bedrijfscasus bij een zelfgekozen organisatie een analyse uit kan voeren van de stand van zaken rond enterprise-architectuur. De kaderstellende benadering van enterprise-architectuur wordt gebruikt om de diverse tegenstellingen waarmee men te maken heeft te analyseren. In de presentatie zal ook aandacht besteed worden aan de brede waaier van architectuurervaringen binnen organisaties; de resultaten van een analyse van tientallen in het verleden door studenten uitgewerkte werkstukken. Frank Wester
Ir. Frank Wester is programmaleider van de bacheloropleiding Informatica. Hij verzorgt deze bijdrage mede namens prof. dr. ir. Remko Helms, programmaleider bachelor Informatiekunde. Net als elk jaar zal een overzicht worden gegeven van veranderingen in het cursusaanbod, zowel wat er in de afgelopen periode is verschenen als wat er in het komende jaar aan zal worden toegevoegd. Het betreft vooral nieuwe modulen van de opleiding Informatiekunde, maar ook revisies van cursussen uit de opleiding Informatica. Een belangrijk thema is verder de studielast van de cursussen en de studeerbaarheid van de twee bacheloropleidingen. Die studielast is/was naar onze mening bij nogal wat cursussen aan de hoge kant en er zal een overzicht worden gegeven van wat er is c.q. nog zal worden ondernomen om deze problematiek aan te pakken. De studeerbaarheid willen we verder vergroten door het bieden van een helder Studieschema waarin elke verplichte cursus uit de opleiding is ingeroosterd in een vaste periode. Ook zal worden aangegeven wat de resultaten zijn geweest bij de OUX-pilot die ruim twee jaar geleden is gestart en hoe we met de OUX-ideeën verder willen gaan. Mogelijk kan ook al iets worden gemeld over de toekomst van het Nieuwe onderwijsmodel in de bacheloropleidingen. Bastiaan Heeren Dr. Bastiaan Heeren is programmaleider van de masteropleiding Computer Science. Hij is in 2005 gepromoveerd aan de Universiteit Utrecht met als onderwerp het verbeteren van typeringsfoutmeldingen door compilers in functionele programmeertalen. Bij de OU verzorgt hij de cursussen Functioneel programmeren (in de bachelor), Design patterns, Software architecture, Software evolution en Research preparation (in de master), naast het begeleiden van afstudeertrajecten. Sinds voorjaar 2012 hebben we naast de tweejarige brede masteropleiding Computer Science twee eenjarige masteropleidingen: de meer bedrijfskundige masteropleiding Business Process Management and IT en de masteropleiding Software Engineering. Beide eenjarige masters kunnen naadloos uitgebreid worden tot de tweejarige master CS. Dat kan ofwel na het afstudeertraject ofwel na de theorievakken. Alle drie de opleidingen zijn aangepast aan het nieuwe onderwijsmodel dat OU-breed is ingevoerd. In deze presentatie zullen de belangrijkste veranderingen voor u op een rijtje worden gezet, waaronder de aangeboden varianten van de opleidingen, de toelating tot de masteropleidingen, de nieuwe premasters Programmeertechnieken en Formele technieken, mentoraat en coaching, het rooster met vaste blokken, tentamendata en herkansingen, overstap- en inpasregelingen en veranderingen in het cursusaanbod. Jeroen Bregman drs. Jeroen Bregman is projectmanager zakelijke markt van de faculteit Management, Science & Technology. Na zijn propedeuseopleiding Economie aan de VU in Amsterdam vervolgde hij zijn studie aan de Universiteit van Maastricht in de richting Internationaal management &
Bedrijfseconomie. Jeroen is met een korte uitstap sinds 1998 werkzaam bij de Open Universiteit, en vervulde daar diverse rollen op het raakvlak van inhoud, bedrijfsvoering, kwaliteitsmanagement en commerciële activiteiten. In zijn huidige rol is hij onder andere portefeuillehouder voor het facultaire alumnibeleid. Voor de Open Universiteit zijn alumni niet alleen onze afgestudeerden, maar ook onze potentiële ambassadeurs. En voor alumni is de Open Universiteit niet alleen de onderwijsinstelling waar zij hun studie hebben afgerond, maar ook een potentiële plek voor blijvende ontmoeting en verrijking, zowel sociaal als inhoudelijk Contact tussen alumni en OU is daarom van wederzijds belang. In deze sessie willen Jeroen Bregman en Anda Counotte met alumni brainstormen om daadwerkelijk met het alumnibeleid aan de slag te gaan. Wat willen en verwachten alumni? Wat kan de OU doen om die wensen handen en voeten te geven? En wat kunnen alumni doen om de Open Universiteit verder te helpen? Lex Bijlsma Prof. dr. Lex Bijlsma (1949) was tot 1 september 2014 hoogleraar aan de Open Universiteit. Hij heeft wiskunde gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij in 1973 afstudeerde en in 1978 promoveerde op een onderwerp uit de getaltheorie. In 1978/1979 verbleef hij als onderzoeker aan het Institut des Hautes Etudes Scientifiques in Bures-sur- Yvette. Terug in Nederland trad hij in dienst van de TU Eindhoven als wetenschappelijk medewerker wiskunde en (vanaf 1983) informatica. In 1999 werd Bijlsma benoemd tot UHD informatica aan de Universiteit Utrecht, in 2000 tot onderwijsdirecteur informatica en in 2001 tevens tot onderwijsdirecteur informatiekunde. Van 2007 tot en met 2013 was hij decaan van de faculteit Informatica aan de Open Universiteit.