s Jongeren en kansspelen Jongeren en kansspelen December 2009 t u d i e
Inhoudstafel Doelstellingen Methodologie Deelname aan kansspelen De verschillende kansspelen (deelname, types spelen, spelersprofiel) Bedrag van de speeluitgaven Frequentie van het spelgebruik Speelverslaving Conclusies Aanbevelingen 2
Doelstellingen Het doel van deze studie bestaat erin om de deelname van jongeren (10-17 jaar) aan geldspelen te evalueren. Deze studie wil de onderwijswereld en besluitvoerders op het federale, regionale en gewestelijke niveau ook informatie verstrekken over de bekendheid van jongeren met geldspelen en over hun perceptie, motieven en gedrag op dit vlak. 3
Methodologie Kwantitatieve studie 2.600 kwantitatieve enquêtes (50-60 ) bij Franstalige en Nederlandstalige leerlingen van het lager en secundair onderwijs (10-17 jaar) in scholen in heel België, door het OIVO afgenomen in de klas. Aselecte gelaagde gecorrigeerde steekproef (voor het globale resultaat). De resultaten hebben een gepaste statistische bewerking ondergaan. De totale foutmarge op de steekproef bedraagt 1,96%. Enkel de betekenisvolle resultaten worden voorgesteld. Elk gegeven werd geanalyseerd in functie van de leeftijd, het geslacht, het onderwijstype, de grootte van het gezin (van 2 tot meer dan 5 personen), de locatie (Brussel, Vlaanderen, Wallonië), de sociaalprofessionele klasse, de ervaring van persoonlijke relaties (verstandhouding met vrienden, gezin, tevredenheid met zichzelf en de omgeving) en de ervaring met tabak, stimulerende middelen en drugs. 4
Deelname aan kansspelen Heb je al voor geld gespeeld? 78% 22% Gemiddeld meer dan 1 op 5 jongeren zegt al voor geld te hebben gespeeld. Nochtans is dit onder de 18 jaar wettelijk verboden. Gemiddeld spelen de jonge spelers 1,3 keer per week.* Per maand besteden ze gemiddeld 38 euro aan kansspelen.* Gemiddeld begint een jongere op de leeftijd van 13 jaar voor geld te spelen.* Ja Nee Basis: respondenten * Basis: spelers 5
Verschil volgens spelersprofiel Profiel van de jongeren die het meest voor geld speelden Profiel van de jongeren die het minst voor geld speelden Jongen (27%) Gaat naar het (secundair) technisch onderwijs (29%) Zit in de eerste twee jaren van het middelbaar onderwijs (30%) 14 of 16 jaar (27%) Brusselaar (32%) of wonend in een klein Waals dorp (37%) Lid van een huishouden met 3 personen (32%) of van een eenoudergezin met vader (32%) Franstalig (27%) Roker Gebruiker van stimulerende en (potentieel) verslavende producten Meisje (18%) Zit in het lager onderwijs (16%) of (secundair) beroepsonderwijs (14%) 11 jaar (13%) of 17 jaar (16%) Lid van een huishouden met 4 personen (18%) of 5 personen (16%) Woont in een Waalse stad (12%) Lid van een gezin met co-ouderschap (15%) Niet-roker (17%) 6
Verschil volgens spelersprofiel Jongens spelen meer voor geld dan meisjes. Jongeren die in de eerste jaren van het middelbaar onderwijs zitten hebben al het meest voor geld gespeeld. Met uitzondering van de 11- en 17-jarigen speelde minstens 20% van de minderjarigen (vanaf 10 jaar) al. Bij de 10-jarigen is het 20%, bij de 14 en 16-jarigen stijgt het tot 27%! Jongeren die naar het technisch onderwijs gaan hebben al het meest voor geld gespeeld, jongeren in het beroepsonderwijs het minst. Franstalige jongeren hebben al meer voor geld gespeeld. In Brussel en in de kleine Waalse dorpen het meest, in de Waalse steden het minst, minder ook dan in Vlaanderen. Jongeren die wonen in een gezin met 3 leden of in een eenoudergezin met de vader speelden al het meest. 7
Verschil volgens spelersprofiel Spelen voor geld hangt samen met ander risicogedrag van minderjarigen. 38% van de jongeren die volgens het HONC-rooster (Hooked On Nicotine Checklist) afhankelijk van tabak is, heeft al voor geld gespeeld. Van de jongeren die 7 tot 10 sigaretten of meer dan 10 sigaretten per dag roken is dat respectievelijk 43% en 41%. Ook het gebruik van stimulerende en/of (potentieel) verslavende producten (producten om de intellectuele prestaties te verbeteren, producten tegen fysieke vermoeidheid, hallucinogenen, xtc, hard drugs,...) hangt samen met het spelen voor geld. Van de zware gebruikers (ervaring met meer dan 9 producten) heeft 57% al voor geld gespeeld. Bij degenen die minder dan 7 producten gebruikt hebben is het nog steeds 48%. Naargelang het kansspel zijn er grote verschillen voor al deze variabelen (zie later). 8
De verschillende kansspelen Krasbiljetten 63% Heb je al aan deze spelletjes meegedaan? Loterij Kaarten voor geld Pokeren voor geld Gokken op internet zonder geld In lunaparken en speelzalen Biljart, bowling,... Bingo (in cafés) voor geld 24% 22% 22% 21% 39% 37% 37% Meer dan 3 van de 5 spelende jongeren kocht al krasbiljetten, zoals Subito, Presto, Win for Life,... Dit zijn de kansspelen waaraan de jongeren het meest deelnemen. Bijna 2 van de 5 spelende jongeren deden al mee aan loterijen (Lotto, Keno, Euro Millions, ) Hetzelfde aantal jongeren kaartte of pokerde al voor geld. Poker is een spel dat populair blijft. Bijna 1 op 4 jongeren gokt online. Dat gebeurt zonder de inzet van geld, maar de stap naar betaald gokken in de toekomst is snel gezet. Sportweddenschap in agentschap 14% Basis: spelers 9
De verschillende kansspelen Per sms of telefoon op tv Casino's online Dobbelen voor geld Gokken op dierenwedrennen Per sms of telefoon, niet op tv Loterijen, krasbiljetten op internet 14% 12% 11% 10% 10% 6% Heb je al aan deze spelletjes meegedaan? Online kansspelen zijn niet de meest geliefde van de jonge spelers. Alleen gratis gokken op internet staat in de top-5 van de populairste kansspelen. Speelzalen en speelautomatenhallen zijn ook populair bij jongeren. Meer dan 1 op 5 bezoekt ze. Bowling en/of biljart (of andere behendigheidsspelletjes) spelen voor geld en bingo (speelautomaat) spelen in cafés gebeurt door minstens 1 op 5. Gemiddeld hebben de jongeren deelgenomen aan meer dan 3 kansspelen. Sportweddenschappen online 5% Basis: spelers 10
Deelname aan de verschillende kansspelen spelersprofiel Krasbiljetten (bvb. Subito, Presto, Win for life,...) (gemiddeld 63% van de jonge spelers): Jonge spelers die in het lager onderwijs zitten kopen vaker dan gemiddeld krasbiljetten (75%). Bij de 11-jarigen loopt het op tot 94%. De 13-jarigen (75%) en 16-jarigen (74%) doen het ook meer dan gemiddeld. Opvallend is dat in het secundair beroepsonderwijs meer dan gemiddeld gespeeld wordt (78%). Jongeren uit lage sociale groepen kopen gemiddeld minder krasbiljetten (53%). Jongeren die niet tevreden zijn over hun gezinssituatie, niet gelukkig zijn op school, niet tevreden zijn met zichzelf en met de plaats waar ze wonen, kopen gemiddeld ook meer krasbiljetten (telkens 75%). Gematigde rokers (7-10 sigaretten per dag) spelen gemiddeld meer (90%), net zoals de jongeren die al 7 tot 9 stimulerende of potentieel verslavende producten gebruikten (75%). Loterijen (bijvoorbeeld: Lotto, Joker, Keno, Euro Millions, ) (gemiddeld 39% van de jonge spelers): Jongeren in het lager onderwijs spelen gemiddeld meer (51%). Bij de 10-jarigen loopt het op tot 58%. In het 3de-4de secundair onderwijs is het minder (gemiddeld 27%), maar daarna, in het 5de- 6de secundair onderwijs neemt het weer toe (gemiddeld 56%). Loterijen worden het meest gespeeld door jongeren uit gezinnen met 3 of 5 personen (64%). Ze worden gemiddeld meer gespeeld in kleine Vlaamse dorpen (61%), gemiddeld minder in kleine Waalse dorpen (25%). Rokers en jongeren die afhankelijk zijn van nicotine (HONC) spelen gemiddeld minder (19%). 11
Deelname aan de verschillende kansspelen - spelersprofiel Pokeren voor geld (gemiddeld 37% van de jonge spelers): Meisjes doen het gemiddeld minder dan jongens (29%). Leerlingen in het lager onderwijs en secundair beroepsonderwijs doen het gemiddeld minder (respectievelijk 13% en 15%), leerlingen in het technisch secundair onderwijs meer (58%). Pokeren voor geld gebeurt gemiddeld meer door de laatste jaren van het secundair onderwijs (72%), maar ook de 14-jarigen doen het gemiddeld meer (50%). In Brussel is het minder populair (11%), in landelijke Vlaamse gemeenten meer (64%). Jongeren die afhankelijk zijn van nicotine doen het meer (52%), net zoals rokers die probeerden te stoppen (85%) en rokers die meer dan 10 sigaretten per dag roken (72%). Kaarten voor geld (gemiddeld: 37% van de jonge spelers): In het lager onderwijs wordt het minder dan gemiddeld gedaan (15%).In het technisch secundair onderwijs en in de jaren van het 5de-6de secundair onderwijs gebeurt het gemiddeld meer (respectievelijk 56% en 60%), maar ook bij de 14-jarigen is het al populair (60%). Brusselaars doen het gemiddeld minder (20%). Jongeren uit lage sociale groepen doen het gemiddeld meer (49%). Jongeren die afhankelijk zijn van nicotine en zware rokers (meer dan 10 sigaretten per dag) doen het meer (respectievelijk 49% en 71%). Gebruikers van stimulerende en/of potentieel verslavende middelen kaarten gemiddeld ook meer voor geld (al naargelang de hoeveelheid gebruikte producten variërend tussen 68% en 73%). 12
Deelname aan de verschillende kansspelen - spelersprofiel Gokken op internet, zonder geld (gemiddeld 24% van de jonge spelers): Jongeren van het lager onderwijs spelen gemiddeld minder (11%), jongeren van het technisch secundair onderwijs gemiddeld meer (38%). In de eerste jaren van het secundair onderwijs wordt gemiddeld minder gespeeld (16%), in de volgende jaren meer (3de-4de jaar 33%, 5de-6de jaar 38%). In Brussel is het minder populair (8%), in landelijke Vlaamse dorpen meer (38%). Jongeren uit lage sociale groepen spelen het gemiddeld meer (35%). Jongeren die niet tevreden zijn over hun familiale situatie, geen goede verstandhouding hebben met hun vrienden, niet gelukkig zijn op school, niet gelukkig zijn met zichzelf en de plaats waar ze wonen gokken gemiddeld minder op internet zonder geld (telkens 5%). Jongeren die afhankelijk zijn van nicotine doen het meer (34%), net zoals rokers die probeerden te stoppen (57%) en rokers die meer dan 10 sigaretten per dag roken (70%). Lunaparken en speelzalen (gemiddeld 22% van de jonge spelers): Wordt vaker gespeeld door de jongeren uit de laatste jaren van het secundair onderwijs. 36% van de 17-jarigen speelt het. Jongeren uit de Vlaamse steden en landelijke Waalse gemeenten spelen het gemiddeld meer (respectievelijk 46% en 42%), Brusselse jongeren minder (11%). Jongeren die ervaring hebben met 7-9 stimulerende of potentieel verslavende producten spelen gemiddeld ook meer (40%). 13
Deelname aan de verschillende kansspelen - spelersprofiel Bowling, biljart en andere vaardigheidsspelen voor geld (gemiddeld 22% van de jonge spelers): Ook dit wordt vooral gespeeld door de laatste jaren van het secundair onderwijs. Zij doen het gemiddeld meer (37%). De jongeren die op de lagere school zitten doen het gemiddeld ook minder (12%). Jongeren die ervaring hebben met 7-9 stimulerende of potentieel verslavende producten spelen gemiddeld meer (39%). Bingo (in cafés) voor geld (gemiddeld 21% van de jonge spelers): Meisjes spelen vaker bingo dan gemiddeld (29%), net als de jongeren uit het technisch secundair onderwijs (42%). In de eerste jaren van het secundair onderwijs wordt het minder gespeeld (14%), in de laatste jaren meer (38%). Bij de 16-jarigen is het 34%. Het wordt vooral gespeeld in de kleine Vlaamse dorpen (44%). Niet-rokers en niet-gebruikers van stimulerende en potentieel verslavende producten doen het minder (11% en 15%). Gebruikers van 7-9 producten uit de laatste categorie doen het gemiddeld meer (51%). Sportweddenschappen in een agentschap (voetbal, basketbal, ) (gemiddeld 14% van de jonge spelers): Jonge spelers uit het secundair beroepsonderwijs nemen hier vaker dan gemiddeld aan deel (28%). Het wordt gemiddeld minder gespeeld in Wallonië (7%), maar meer in de Vlaamse steden (39%). Jongeren die ervaring hebben met 7-9 stimulerende en/of potentieel verslavende producten spelen het gemiddeld meer (25%). 14
Deelname aan de verschillende kansspelen - spelersprofiel Via SMS of telefoon aan wedstrijden op tv (gemiddeld 14% van de jonge spelers): Hieraan wordt vaker deelgenomen door meisjes (24%) dan jongens (8%). Jongeren uit het lager onderwijs nemen er minder aan deel (4%), jongeren uit de laatste jaren van het secundair onderwijs veel meer (32%). Opvallend is de populariteit bij jongeren van het secundair beroepsonderwijs (32%). Vooral jongeren uit de Vlaamse steden doen eraan mee (34%). Jongeren die niet tevreden zijn over hun gezinsleven, zichzelf, de school, hun vrienden en hun woonplaats nemen gemiddeld meer deel (telkens 28%). Jongeren die afhankelijk zijn van nicotine (24%), rokers die meer dan 10 sigaretten per dag roken (32%) en jongeren die ervaring hebben met 7-9 stimulerende producten (31%) nemen ook vaker deel. Casino s online (bijvoorbeeld roulette, Black-Jack, poker ) (gemiddeld 12% van de jonge spelers): Jongeren uit het 5 de -6 de secundair onderwijs nemen er het meest aan deel (gemiddeld 26%). Bij de 15-jarigen is het 26%. Jongeren uit de hoge sociale groepen nemen er gemiddeld minder aan deel (6%), jongeren uit de lage sociale groepen net meer (25%). In de kleine Vlaamse dorpen wordt er gemiddeld meer gespeeld (24%). Jongeren die niet tevreden zijn met hun gezinsleven, vrienden, zichzelf, de school en hun woonplaats spelen minder (telkens 3%). 15
Deelname aan de verschillende kansspelen - spelersprofiel Dobbelen voor geld (gemiddeld 11% van de jonge spelers) Jongeren uit de laatste jaren van het secundair onderwijs doen het meer. Bij de 17-jarigen is het gemiddeld 23%. In Brussel gebeurt het minder (4%), in landelijke Waalse gemeenten en in Vlaamse steden gebeurt het gemiddeld meer (23% en 25%). Jongeren uit lage sociale groepen doen het gemiddeld minder (5%), net zoals rokers van 7-10 sigaretten per dag (3%) en gebruikers van meer dan 9 stimulerende en/of potentieel verslavende producten (4%). Gokken op dierenwedrennen (gemiddeld 10% van de jonge spelers): Wordt vaker gedaan door de oudere jongeren. Bij de 17-jarigen is het gemiddeld 27%. Rokers van meer dan 10 sigaretten per dag doen het gemiddeld meer (24%). Via SMS of telefoon aan andere wedstrijden, niet op tv (gemiddeld 10% van de jonge spelers): Wordt vaker gespeeld door meisjes (21%) dan door jongens (4%) en niet door jongeren uit het lager onderwijs. In de laatste jaren van het secundair onderwijs wordt het gemiddeld meer gespeeld (21%). De 15- en 16-jarigen doen het meer dan gemiddeld (21% en 25%). Het wordt vooral gespeeld in kleine dorpen in Vlaanderen (26%). Jongeren uit lage sociale groepen spelen het meer (21%). Ook jongeren die al 7-9 stimulerende producten gebruikten doen het vaker (32%). 16
Deelname aan de verschillende kansspelen - spelersprofiel Loterijen en krasbiljetten op internet (gemiddeld 6% van de jonge spelers): Opvallend is dat jongeren in het lager onderwijs gemiddeld meer spelen (15%). Jongeren uit het secundair technisch onderwijs doen het minder (1%), evenals jongeren van 13, 14 en 15 jaar. In landelijke Waalse gemeenten wordt het gemiddeld meer gespeeld (21%). Rokers die meer dan 10 sigaretten per dag roken doen het ook meer (17%). Sportweddenschappen online (gemiddeld: 5% van de jonge spelers): In landelijke Waalse gemeenten wordt gemiddeld meer gespeeld (16%). Rokers van meer dan 10 sigaretten per dag doen het gemiddeld ook meer (17%). 17
Verschil volgens spelersprofiel Jongeren uit het lager onderwijs kopen gemiddeld vaker krasbiljetten, nemen vaker deel aan gewone loterijen én nemen vaker deel aan loterijen en krasbiljetten op internet. Leerlingen in de laatste jaren van het secundair onderwijs pokeren en kaarten meer voor geld, gokken meer online zonder geld, dobbelen meer voor geld, spelen meer in lunaparken en speelzalen en spelen meer vaardigheidsspelen voor geld en bingo op café. Jongeren van deze leeftijd nemen ook vaker deel aan wedstrijden via sms of telefoon en aan casino s online. De middengroepen in het secundair onderwijs pokeren en kaarten meer voor geld, gokken meer online voor geld, nemen meer deel aan casino s online en aan wedstrijden via telefoon of sms (maar niet op tv). Jongeren in het secundair beroepsonderwijs kopen meer krasbiljetten. Ze nemen ook vaker deel aan sportweddenschappen via een agentschap en aan wedstrijden op tv via sms of telefoon. Leerlingen in het secundair technisch onderwijs pokeren en kaarten meer voor geld, gokken meer op internet zonder inzet van geld en spelen meer bingo voor geld. Jongeren uit lage sociale groepen kaarten meer voor geld, gokken meer online zonder geldinzet, nemen meer deel aan casino s online en aan wedstrijden via sms of telefoon (maar niet op tv). 18
Verschil volgens spelersprofiel Meisjes pokeren minder voor geld dan jongens en nemen vaker dan jongens deel aan wedstrijden via sms of telefoon. ze spelen ook vaker bingo. Jongeren die niet tevreden zijn over zichzelf en hun omgeving kopen meer krasbiljetten en nemen vaker deel aan wedstrijden op tv via sms of telefoon. Verslaafde rokers kopen meer krasbiljetten, pokeren en kaarten meer voor geld, gokken meer online zonder geldinzet en nemen vaker deel aan wedstrijden op tv via sms of telefoon. Gebruikers van stimulerende en potentieel verslavende producten kopen meer krasbiljetten, kaarten meer voor geld, spelen meer in lunaparken en speelzalen, spelen meer vaardigheidsspelen voor geld, alsook bingo op café. Ze nemen ook vaker deel aan sportweddenschappen via een agentschap en een wedstrijden via sms of telefoon (zowel op tv als andere). 19
Bedrag van de speeluitgaven gemiddeld bedrag per maand 38 Hoeveel geld geef je uit aan spelen per maand? Wat is de grootste som geld die je al op één dag hebt ingezet? De jongeren verklaren dat ze gemiddeld 38 per maand uitgeven. Het gemiddelde hoogste bedrag per dag is 44. Er zijn echter jongeren die veel meer uitgeven. gemiddeld grootste bedrag op 1 dag 44 Basis: spelers 20
Bedrag - verschil volgens spelersprofiel Jongens speelden al meer voor geld dan meisjes, maar bij de spelers geven de meisjes per maand meer geld uit aan kansspelen dan de jongens (45 t.o.v. 35 ). Ook zijn het vooral de meisjes die wel eens grote bedragen inzetten. Gemiddeld is het grootste bedrag dat ze al op 1 dag inzetten 57, bij de jongens is het 36. De leerlingen van het lager onderwijs geven gemiddeld per maand veel minder uit. Net zoals de leerlingen van het 1 ste -2 de en 3 de -4 de secundair onderwijs (respectievelijk 9 en 26 ). Het zijn de leerlingen van het 5 de -6 de secundair onderwijs die maandelijks een hoog gemiddeld bedrag aan kansspelen uitgeven (133!). 21
Bedrag - verschil volgens spelersprofiel Niettegenstaande jongeren uit het technisch al vaker gespeeld hebben dan gemiddeld, geven ze niet het meeste geld uit per maand. Dat doen de jongeren uit het algemeen secundair onderwijs (44 ), gevolgd door de leerlingen uit het technisch secundair onderwijs (34 ) en het secundair beroepsonderwijs (15 ). Franstalige jongeren geven gemiddeld meer geld aan gokspelen, nl. 70 per maand Jongeren uit de gemiddelde sociale groepen geven maandelijks meer geld uit aan kansspelen (60 ) dan jongeren uit de lage (31 ) en hoge (14 ) sociale groepen. Ook de eenmalige hoge inzetten zijn bij deze jongeren het hoogst (57 ). Bij de jongeren uit de lage sociale groepen zijn ze lager (32 ). Jongeren uit de lage sociale groepen nemen gemiddeld wel vaker deel aan kansspelen. 22
Frequentie van het spelgebruik Pokeren voor geld 4.6 Hoeveel maal per week? Kaarten voor geld Gokken op internet zonder geld Casino's online Krasbiljetten Bingo (in cafés) voor geld Loterij In lunaparken en speelzalen 1.5 1.2 1.0 1.0 0.9 2.5 3.7 Hoewel poker slechts op de derde plaats staat van de kansspelen die jongeren al speelden, wordt het wel het meest gespeeld: gemiddeld bijna 5 maal per week. Poker is al enkele jaren zeer populair onder jongeren, deze cijfers bevestigen die trend. Kaarten voor geld sluit daarbij aan. Online gokken zonder inzet van geld al gespeeld door bijna 1 op de 4 jongeren wordt ook veel gespeeld - gemiddeld liefst 2,5 maal per week. Basis: spelers 23
Frequentie van het spelgebruik Bowling, biljart,... Loterijen, krasbiljetten op internet Sportweddenschap in agentschap Dobbelen voor geld Per sms of telefoon, niet op tv Dierenwedrennen Sportweddenschap online 0.8 0.7 0.6 0.6 0.5 0.4 0.4 Hoeveel maal per week? Casino s online worden door weinig jongeren bezocht, maar degenen die het doen doen het frequent: 1,5 maal per week. Krasbiljetten worden door jongeren gemiddeld (meer dan) eenmaal per week gekocht. Aan loterijen wordt eenmaal per week deelgenomen. Bingo wordt eenmaal per week gespeeld. per sms of telefoon op tv 0.2 Basis: spelers 24
Frequentie van het spelgebruik Jongens pokeren wekelijks meer voor geld (6,5 keer) dan meisjes (1,1 keer). Jongeren in het 3de-4de jaar secundair onderwijs zitten doen het ook meer (8,9 keer) en vooral de 15-jarigen (16,6 maal). Jongeren in het algemeen secundair onderwijs doen het meer (6,7 maal), jongeren in het technisch secundair onderwijs minder (1,1). In Wallonië gebeurt het meer (12,3 maal per week) en vooral in de kleine Waalse dorpen (19,3 maal). Jongeren uit lage sociale groepen poker wekelijks ook meer voor geld (9,8 maal), jongeren uit gemiddelde en hoge sociale groepen minder (telkens 1,3 maal). Kaarten voor geld gebeurt wekelijks meer door jongens (5,2) dan door meisjes (1). Jongeren in het 3de- 4de jaar secundair onderwijs doen het meer (6,7), vooral de 15-jarigen (11,9). In Wallonië gebeurt het meer (8,7), vooral in de kleine Waalse dorpen (13,2). Jongeren uit lage sociale groepen kaarten wekelijks ook meer voor geld (7,5). Online gokken zonder inzet van geld gebeurt wekelijks minder door meisjes (1 maal) en door leerlingen van het secundair technisch onderwijs (0,8), maar meer door leerlingen van het algemeen secundair onderwijs (3,9) en door de jongeren van het 3de en 4de secundair onderwijs (3,9), en dan vooral door de 15-jarigen (6,5). Ook in Wallonië gebeurt het meer (6,5), vooral in de kleine Waalse dorpen (8,2). Ook door jongeren uit lage sociale groepen gebeurt het meer (4,6 maal), door jongeren uit gemiddelde en hoge sociale groepen minder (respectievelijk 1 en 0,6). Casino s online worden wekelijks meer bezocht door jongens (2,1) dan door meisjes (0,3). Waalse jongeren bezoeken ze meer (3,9). Dat geldt ook voor de 15-jarigen (3,5) en jongeren uit lage sociale groepen (2,3). Jongeren uit gemiddelde sociale groepen doen het minder (0,9). Krasbiljetten en loterijen op internet worden niet gespeeld door jongeren uit lagere sociale groepen. 25
Frequentie van het spelgebruik Bingo wordt wekelijks meer gespeeld door de jongeren uit het 5de secundair (2,3) en door jongeren in Wallonië (2,2). Krasbiljetten worden meer door 16-jarigen gekocht (1,7 maal per week). Aan loterijen nemen de 12-jarigen en jongeren uit de gemiddelde sociale groepen meer deel (respectievelijk 1,8 en 1,3 maal per week). Sportieve weddenschappen in een agentschap worden meer afgesloten door jongeren uit het 5de-5de secundair onderwijs (1,4 maal per week). Jongeren uit gemiddelde sociale groepen (1,2) en jongeren in het 5 de -6 de secundair onderwijs (1,7) spelen wekelijks meer behendigheidsspelletjes voor geld, zoals biljart, bowling,... 26
Speelverslaving Ongeconcentreerd (ik kan er mijn aandacht niet bijhouden) Zenuwachtig (ik kan niet kalm blijven) Slecht (ik krijg hoofd- of buikpijn) Prikkelbaar (ik erger me aan alles) Angstig (ik ben bang zonder te weten waarom of ik slaap slecht) 5% 4% 4% 3% 3% Wanneer ik langere tijd niet kan spelen, dan voel ik mij Wie verslaafd is aan iets kan te maken krijgen met ontwenningsverschijnselen. Bij tabak (vooral) en cannabis leidt dat tot veel grotere prikkelbaarheid, zenuwachtigheid, enz dan bij kansspelen. Slechts een beperkt aantal minderjarigen beweert de hier bevraagde ontwenningsverschijnselen te vertonen als er gedurende langere tijd niet kan worden deelgenomen aan kansspelen. Toch moet er terdege rekening gehouden worden met deze percentages. Het gaat immers over minderjarigen die beginnende, onvoorzichtige en vaak illegale spelers zijn. En het zijn zijzelf die deze gevolgen aangeven. Basis: spelers 27
Conclusies Meer dan 1 op 5 jongeren speelde al voor geld, zelfs in spelletjes die voor hun leeftijd verboden zijn. Per maand besteden ze gemiddeld 38 euro aan kansspelen. Maar achter dit gemiddelde gaan grote verschillen schuil. Er zijn jongeren die er veel meer geld per maand aan besteden. De gemiddelde leeftijd waarop jongeren beginnen te spelen is 13 jaar. Meer dan 3 op de 5 jonge spelers kochten al krasbiljetten. Dit blijkt ook het meest geliefde kansspel te zijn. Een eerdere studie van het OIVO toonde aan hoe gemakkelijk het is (en blijft!) voor jongeren om deze producten te kopen. Bijna 2 van de 5 spelende jongeren deed al mee aan loterijen en kaartte en pokerde al voor geld. Poker is een spel dat zeer populair blijft. Poker wordt ook het meest gespeeld van alle kansspelen: gemiddeld bijna 5 maal per week! Aan kansspelen op internet nemen de jongeren minder deel, maar dit zijn wel de kansspelen die na poker en kaarten voor geld wekelijks het meest gespeeld worden. 28
Aanbevelingen Te veel jongeren spelen vandaag geldspelletjes die door de wet voor hen verboden zijn, maar die door een openbare instelling te koop aangeboden worden. De bewustmaking van de verkopers verdient bijzondere aandacht van de Nationale Loterij, een openbare instantie. Meer nog: de Nationale Loterij moet de verkopers in overtreding straffen of hen zelfs de verdere verdeling van haar producten ontzeggen. Ten slotte moeten degelijke controles en sancties de verkopers ontmoedigen die het niet zo nauw nemen met de wetgeving. Ook andere organisatoren en leveranciers van kansspelen moeten op hun verantwoordelijkheid gewezen worden om te garanderen dat jongeren onder de 18 jaar niet aan kansspelen deelnemen. De aandacht moet gevestigd worden op de verslaving die het spel kan teweegbrengen, zelfs als het gevaar daarvoor op heden niet onmiddellijk lijkt. Ouders moeten zich hiervan bewust zijn en weten dat het kopen van gokspelen als speelgoed bvb. geen goed idee is. Het zou ook goed zijn om voorzichtig te zijn met nieuwe praktijken zoals de spelletjes op het internet of op de TV, waarvoor bepaalde consumenten zich kunnen laten aanzetten tot het uitgeven van grote sommen geld. De drempel voor jongeren om hieraan deel te nemen is klein. Ook met de populaire gratis kansspelen op internet moet rekening gehouden worden. De overschakeling op online kansspelen waar wél geld mee gemoeid is, is immers maar een kleine stap. Een mogelijkheid om jongeren de toegang tot online kansspelen te ontzeggen zou het vooraf registreren en controleren van de identiteit en leeftijd zijn. 29
Verantwoordelijke uitgever : Marc Vandercammen OIVO Stichting van openbaar nut - ON 417541646 Paapsemlaan 20-1070 BRUSSEL Tel. 02/547.06.11 - Fax. 02/547.06.01 www.oivo.be Uitgave 2009 Catalogusref. 988-09 D 2009-2492-123 OIVO Prijs : 29 Overnames voor niet-commerciële doeleinden toegelaten mits bronvermelding 30