Economische effectmeting toeristische-/vrijetijdssector Gemeente Leerdam Economische betekenis verblijfs- en dagtoerisme gemeente Leerdam Rapportage in opdracht van Gemeente Leerdam April 2011 Projectnummer MONIT.10.167 Postbus 4833 4803 EV Breda tel.: 076-5658877 fax: 076-5656489 e-mail: info@zka.nl www.zka.nl
INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 1 1.1. Aanleiding 1 1.2. Doel- en vraagstelling 1 1.3. Leeswijzer 1 1.4. Verrichte werkzaamheden 1 2. AFBAKENING EN METHODIEK 2 2.1. Inleiding 2 2.2. Afbakening en categorale indeling 2 2.3. Methodiek 2 3. AANBOD 4 3.1. Inleiding 4 3.2. Verblijfstoerisme 4 3.3. Dagtoerisme 5 4. GEBRUIK 8 4.1. Inleiding 8 4.2. Verblijfstoeristisch bezoek 8 4.3. Dagtoeristisch bezoek 9 5. ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME 10 5.1. Inleiding 10 5.2. Methodiek 10 5.3. Economische betekenis (naar categorie) 11 5.4. Economische betekenis (naar sector) 12 5.5. Vergelijking met andere gemeenten in de regio 12
1. INLEIDING 1.1. Aanleiding De vrijetijdssector is een belangrijke sector in de gemeente Leerdam. De gemeente onderkent het belang van de sector en is zich bewust van de positieve neveneffecten op bijvoorbeeld de detailhandel en de horeca, die immers ook van het toerisme profiteren. De gemeente Leerdam heeft daarom de wens geuit om de omvang van de toeristische- en vrijetijdseconomie vast te stellen. De gemeente heeft hiertoe gevraagd een meting uit te voeren die tot dit gewenste inzicht leidt. Deze rapportage vormt het verslag van de resultaten van dit onderzoek. 1.2. Doel- en vraagstelling De gemeente Leerdam wenst inzicht in de economische betekenis van de toeristische- en vrijetijdssector in de gemeente en heeft ZKA Consultants & Planners gevraagd het aanbod en het gebruik van de toeristische- en vrijetijdsvoorzieningen over 2010 te inventariseren. Het gebruik wordt daarbij uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid. Om te komen tot dit inzicht, zijn de volgende zaken inzichtelijk gemaakt: Het aantal overnachtingen (toeristisch en zakelijk); Het aantal dagtoeristische bezoeken; De totale bestedingen van toeristen en recreanten in de gemeente; De werkgelegenheid die samenhangt met deze bestedingen. 1.3. Leeswijzer Deze rapportage is als volgt opgebouwd: Afbakening onderzoek en methodiek (hoofdstuk 2); Een schets van de structuur van het toeristisch-recreatieve aanbod (hoofdstuk 3); Het gebruik van het aanbod (hoofdstuk 4); De economische betekenis van toerisme en recreatie uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid in de gemeente Leerdam (hoofdstuk 5). 1.4. Verrichte werkzaamheden Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden verricht: Deskresearch om toeristisch-recreatieve aanbod vast te stellen; Telefonische interviews onder toeristisch-recreatieve aanbieders in de gemeente Leerdam; Analyse gegevens aanbod, overnachtingen, bezoek, etc. in database; Categoriseren en rubriceren data; Tarievenonderzoek toeristisch-recreatieve aanbieders (deskresearch); Vaststellen bestedingsprofielen; Doorrekening bestedingen en werkgelegenheid; Rapportage. 1
2. AFBAKENING EN METHODIEK 2.1. Inleiding In dit hoofdstuk is eerst het onderwerp afgebakend en is aangegeven welke categoriale indeling is gehanteerd (2.2.). Vervolgens is ingegaan op de gehanteerde methodiek (2.3.). 2.2. Afbakening en categorale indeling Het onderzoek omvat zowel het dag- als ook het verblijfstoeristische bezoek in de gemeente Leerdam. Naar aanleiding van het aanwezige aanbod en rekening houdend met de gangbare afbakeningen en definities (o.a. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC), is de volgende afbakening vastgesteld: Verblijfstoerisme, onderverdeeld naar: Hotels; Bed and breakfast accommodaties; Campings (inclusief minicampings); Groepsaccommodaties; Bungalows, appartementen en vakantiewoningen; Jachthavens. Dagtoerisme: Attracties en bezienswaardigheden; Musea; Rondvaarten; Oeverrecreatie; Recreatief winkelen; Uitgaan; Sportieve leisure; Zakelijk dagbezoek. Deze categorieën zijn waar mogelijk afgestemd op het onderzoek dat in het najaar van 2010 door ZKA is uitgevoerd voor het Regionaal Bureau voor Toerisme Rivierenland, zodat de gegevens van de gemeente Leerdam hierbij aansluiten. In de bijlage is een definitielijst opgenomen van deze categorieën. 2.3. Methodiek De resultaten zijn gebaseerd op door ZKA afgenomen telefonische interviews onder toeristisch-recreatieve bedrijven in de gemeente Leerdam. In totaal is een respons van 89% gerealiseerd binnen de onderzoekspopulatie. Veelal wordt in onderzoeken een respons van 50-60% als hoog bestempeld. Deze respons kan dan ook als (zeer) hoog worden aangemerkt. In tabel 2.1 op de volgende pagina is een overzicht opgenomen van de respons uitgesplitst naar de verschillende categorieën. Om het complete aanbod in kaart te brengen is het aanbod van de bedrijven die niet hebben meegewerkt geïnventariseerd op basis van deskresearch en beschikbare databestanden. 2
Tevens is gebruik gemaakt van deskresearch voor de bepaling van de parameters (bestedingen 1, arbeidscoëfficiënten, etc.) voor de berekening van de economische betekenis. Tabel 2.1. Overzicht respons bedrijfsenquête Aantal bedrijven Respons Respons in % Hotels 1 1 100% Bed and Breakfast- accommodaties 8 7 88% Campings (incl. minicampings) 4 3 75% Groepsaccommodaties 1 1 100% Bungalows 2 2 100% Jachthavens 1 1 100% Attracties en bezienswaardigheden 9 8 89% Musea 3 3 100% Rondvaarten 1 1 100% Oeverrecreatie 1 1 100% Sportieve leisure 5 4 80% Totaal 36 32 89% Daarnaast zijn drie categorieën routegebonden buitenrecreatie, recreatief winkelen en uitgaan op basis van het Continu VrijetijdsOnderzoek 2008-2009 (CVTO) van NBTC-NIPO Research geanalyseerd. Dit is een grootschalig onderzoek naar vrijetijdsbesteding van Nederlanders, waarbij ook resultaten (enigszins indicatief) per gemeente kunnen worden uitgesplitst. Vergelijkbaarheid rapportage Regionaal Bureau Toerisme Rivierenland In deze rapportage zijn dezelfde categorieën opgenomen als in de rapportage voor het Rivierenland. Niet alle categorieën zijn echter aanwezig in de gemeenten Leerdam en met betrekking tot één categorie zijn geen cijfers bekend: Er zijn geen golfbanen, betaalde oeverrecreatie locaties en theaters aanwezig in de gemeente Leerdam, zodat ook deze categorieën in tegenstelling tot de rapportage voor RBT niet in de rapportage zijn opgenomen; Met betrekking tot bezoekersaantallen van evenementen in Leerdam zijn helaas geen exacte gegevens bekend. Deze categorie is daarom niet in de rapportage opgenomen; Voor routegebonden buitenrecreatie (wandelen, fietsen, etc.) zijn geen cijfers beschikbaar, dat wil zeggen dat in het CVTO geen bezoekers zijn geteld van buiten de gemeente die tenminste 2 uur komen wandelen, fietsen of motorrijden in de gemeente. Dat wil niet zeggen dat deze bezoekers er niet zijn. Er zijn echter geen bronnen die betrouwbare, nauwkeurige gegevens bevatten over het aantal bezoekers in de gemeente Leerdam wat komt wandelen en fietsen, etc. en dit aantal is ook niet te schatten. Deze categorie is daarom niet in de berekening opgenomen. 1 De bestedingsprofielen zijn gebaseerd op deskresearch (tarievenonderzoek) en ervaringscijfers. 3
3. AANBOD 3.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt de structuur geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de gemeente Leerdam. Hierbij wordt eerst ingegaan op het verblijftoeristische aanbod (3.2.) en vervolgens op het dagrecreatieve aanbod (3.3.). Het aanbod aantallen bedrijven en capaciteiten is geïnventariseerd aan de hand van deskresearch en telefonische interviews. 3.2. Verblijfstoerisme Binnen het verblijfstoerisme worden de volgende hoofdcategorieën onderscheiden: Hotels en bed and breakfast accommodaties (3.2.1.); Campings (inclusief mini- en boerderijcampings) (3.2.2); Groepsaccommodaties (3.2.3.); Bungalows, appartementen en vakantiewoningen (3.2.4.); Jachthavens (3.2.5). 3.2.1. Hotels Er is slechts één hotel in Leerdam: Hotel Lucullus (10 kamers, 20 bedden). 3.2.2. Bed and breakfast accommodaties Er zijn acht B & B accommodaties in Leerdam met in totaal 23 kamers en 51 bedden. Tabel 3.1. geeft een overzicht van deze bedrijven. Tabel 3.1. Aanbod B&B accommodaties Naam Kamers Bedden De Lingehoeve Herberg 7 14 Het Kampeerbosje 4 9 B&B Fruitbedrijf Stek 3 8 B&B de Wetering 2 6 De Bellefleur 2 4 Kussen en Veren 2 4 Landhuis Loosdorp 2 4 B&B Schoonrewoerd 1 2 Totaal 23 51 3.2.3. Campings De gemeente Leerdam telt 4 campings. In totaal hebben deze campings 94 plaatsen/eenheden. In tabel 3.2. is de verdeling per bedrijf aangegeven. 4
Tabel 3.2. Aanbod campings Naam Seizoen/ jaarplaatsen Toeristische plaatsen Totaal Camping Ter Leede 44 44 Minicamping Overheicop 7 15 22 Het Kampeerbosje 18 2 18 Camping Visser 5 5 10 Totaal 12 82 94 3.2.4. Groepsaccommodatie De gemeente beschikt over één groepsaccommodaties (De Rozenhof) met in totaal 30 bedden. 3.2.5. Bungalows/appartementen/vakantiewoningen Er zijn in de gemeente twee accommodaties die bestaan uit bungalows of vakantiewoningen, met in totaal 17 bedden. Tabel 3.3. Aanbod bungalows Naam Bedden Hof van Schaayk 5 Hoeve Hoogsttevreden 12 Totaal 17 3.2.6. Jachthavens De gemeente Leerdam beschikt daarnaast over 1 jachthaven. Zoals uit tabel 3.4. blijkt beschikt deze haven over 120 ligplaatsen. Tabel 3.4. Jachthavens in gemeente Leerdam Naam Aantal vaste plaatsen Aantal passantenplaatsen Totaal De Oude Horn 100 20 120 3.3. Dagtoerisme In deze paragraaf is het dagtoeristische aanbod omschreven. Dit aanbod is vooral gerelateerd in attracties en bezienswaardigheden (zoals glasmusea, glasblazerij), rondvaarten, fietsverhuur, etc. De volgende 7 categorieën dagrecreatieve voorzieningen zijn hierbij onderscheiden: Attracties en bezienswaardigheden (3.3.1); Musea (3.3.2); Rondvaarten (3.3.3.); Oeverrecreatie (3.3.4); Sportieve leisure (3.3.5); Zakelijk dagbezoek (3.3.6.); Recreatief winkelen (geen aanbodgegevens bekend); Uitgaan (geen aanbodgegevens bekend). De toelichting/beschrijving van deze categorieën is vermeld in bijlage 2. 2 Inclusief 3 trekkershutten. 5
Het dagtoeristisch aanbod bestaat uit de volgende voorzieningen: 3.3.1. Attracties en bezienswaardigheden Het aanbod bestaat met name uit attracties rond glasblazen en enkele bezienswaardigheden. Tabel 3.5. Naam Glasblazerij Leerdam Hofje van Aerden Royal Leerdam Crystal Aqua Zoo Leerdam Natuurcentrum De Schaapskooi Zuivelboerderij Bikker Molen Ter Leede Speelparadijs Blauwbaard Aanbod attracties en bezienswaardigheden 3.3.2. Musea De gemeente Leerdam telt drie musea. Tabel 3.6. Aanbod musea Naam Nationaal Glasmuseum De Glasblazerij Nederlands Bridge Museum Staten Bijbel Museum 3.3.3. Oeverrecreatie Voor oeverrecreatie (zwemmen, watersport, etc.) kan men in Leerdam terecht in recreatiegebied De Galgenwaard. 3.3.4. Rondvaarten Het aanbod van rondvaarten bestaat één bedrijf: Rederij Leerdam, die ook mogelijkheden biedt voor fiets- en kanoverhuur (zie ook de categorie sportieve leisure ). 3.3.5. Sportieve leisure Het aanbod van sportieve leisure bestaat uit het zwembad Berenschot, een boerengolf en enkele aanbieders van fiets- en botenverhuur. Tabel 3.7. Aanbod sportieve leisure Naam De Lingesloep Botenverhuur De Betuwse Stromen/Rederij Leerdam Laco Sportcentrum Berenschot Hof van Schaayk Boerengolf Profile Van Schaik 6
3.3.6. Zakelijk dagbezoek Het aanbod van accommodaties voor zakelijk dagbezoek (mogelijkheden voor bijeenkomsten in de categorie MICE (Meeting, Incentives, Conventions en Events) zoals vergaderingen, congressen, beurzen) bestaat uit zes bedrijven: Tabel 3.8 Aanbod zakelijk dagbezoek Naam Partycentrum Het Dak De Lingehoeve Herberg Zuivelboerderij Bikker Het Oude Posthuys De Blauwe Hoed De Rozenhof 7
4. GEBRUIK 4.1. Inleiding In dit hoofdstuk is de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek geanalyseerd. Het gebruik in 2010 uitgedrukt in overnachtingen en bezoekersaantallen van het in hoofdstuk 3 beschreven toeristisch-recreatieve aanbod wordt beschreven. Eerst is ingegaan op de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek (4.2.). Vervolgens is gekeken naar het dagtoeristisch bezoek (4.3.) aan de gemeente. Doorgaans worden uit oogpunt van vertrouwelijkheid alleen uitspraken over het gebruik van een bepaalde categorie gedaan wanneer deze uit minimaal drie aanbieders bestaat. Daarom zijn enkele categorieën samengevoegd: Hotels en bed and breakfast accommodaties; Groepsaccommodaties, bungalows en jachthavens; Rondvaarten en oeverrecreatie. 4.2. Verblijfstoeristisch bezoek In de enquêtes is ondermeer gevraagd naar het aantal overnachtingen in 2010. Op basis van deze gegevens is het totaal aantal overnachtingen per sector berekend. 4.2.1. Hotels en B & B s Het aantal overnachtingen in deze categorie was in 2009 ruim 3.900. Dit komt overeen met een bedbezetting van 15%. Dit is veel lager dan het Zuid-Hollands gemiddelde van 43% (bron: CBS, 2010), maar vanwege het relatief hoge aandeel B & B accommodaties (met een doorgaans veel lagere bezetting dan hotels) gaat de vergelijking niet helemaal op. Van het aantal overnachtingen is circa 46% toeristisch en circa 54% zakelijk. De verhouding toeristisch/zakelijk verschilt overigens wel per accommodatie. B&B accommodaties worden naar verhouding veel meer uit recreatief oogpunt bezocht (verhouding ongeveer 82% toeristisch en 18% zakelijk) dan het hotel, waar het accent grotendeels op het zakelijke motief ligt. 4.2.2. Campings Het aantal toeristische overnachtingen op de campings bedroeg in 2009 in de gemeente Leerdam ruim 10.000. Dat komt overeen met een slaapplaatsbezetting van circa 7%, waar het gemiddelde voor de provincie Zuid-Holland circa 11% is (bron: CBS, 2010). Het vast kamperen wordt meegenomen door het aantal vaste plaatsen (10) te vermenigvuldigen met de gemiddelde bestedingen per plaats per jaar. 4.2.3. Groepsaccommodaties, bungalows en jachthaven Bij de 4 groepsaccommodaties, bungalowvoorzieningen en jachthaven in Leerdam vonden in 2010 in totaal ruim 8.500 overnachtingen plaats. 8
Het exacte aantal overnachtingen per accommodatie kan omwille van privacy hier niet expliciet vermeld worden. De vaste ligplaatsen in jachthavens worden meegenomen door het aantal bezette ligplaatsen (100) te vermenigvuldigen met de gemiddelde bestedingen per ligplaats per jaar. 4.2.4. Totaal aantal overnachtingen Op basis van het voorgaande kan worden geconstateerd dat in 2010, exclusief overnachtingen op vaste stand- en ligplaatsen, bijna 23.000 overnachtingen plaats vonden binnen de grenzen van de gemeente Leerdam. Hiervan vond circa 45% plaats op de campings, ongeveer 38% in de groepsaccommodaties, bungalows en jachthaven en circa 17% in het hotel en B & B-accommodaties (zie tabel 4.1.). Tabel 4.1. Gebruik toeristisch-recreatieve aanbod naar categorie (2010) Categorie Overnachtingen Aandeel Hotels/ B&B 3.916 17% Campings toeristisch 10.176 45% Groepsaccommodaties, bungalows en jachthaven passanten 8.575 38% Totaal 22.667 100% 4.3. Dagtoeristisch bezoek Het bezoek aan dagtoeristische bedrijven is inzichtelijk gemaakt door de resultaten van de bedrijfsenquête, aangevuld met deskresearch. Er zijn in 2010 in totaal ruim 600.000 dagbezoeken gebracht aan de gemeente Leerdam. Deze bezoeken kunnen als volgt worden uitgesplitst: Tabel 4.2. Bezoekers dagtoeristische voorzieningen naar categorie (2010) Categorie Bezoekers Aandeel Attracties en bezienswaardigheden 68.820 11% Musea 44.100 7% Rondvaarten en oeverrecreatie 80.000 13% Recreatief winkelen 133.800 22% Uitgaan 67.390 11% Sportieve leisure 202.600 34% Zakelijk dagbezoek 7.610 1% Totaal 604.320 100% Uit de tabel valt op dat een relatief groot aantal en aandeel bezoekers komt om te winkelen 3 of voor de sportieve leisure (dit bezoekersaantal bestaat grotendeels uit de recreatieve bezoekers van het zwembad). De andere categorieën trekken per categorie enkele tienduizenden bezoekers. De markt voor zakelijk dagbezoek is de kleinste markt. 3 Leerdam is verkozen tot beste binnenstad 2009-2011 in de categorie kleine gemeenten. 9
5. ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME 5.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de economische betekenis van toerisme en recreatie in de gemeente Leerdam (uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid). Eerst wordt de gehanteerde methodiek nader toegelicht (5.2.). Hierna volgt de omvang van de economische betekenis naar categorie, uitgesplitst naar bestedingen en werkgelegenheid, afgerond op honderden euro s (5.3.). Aansluitend wordt de economische betekenis uitgesplitst naar sector en wordt deze in perspectief geplaatst (5.4.). 5.2. Methodiek De economische betekenis van toerisme voor de gemeente Leerdam wordt berekend met behulp van de methodiek van het Impactmodel Vrijetijdssector. De gehanteerde methodiek in het model is onderstaand schematisch weergegeven. Figuur 6.1 Schema Impactmodel Vrijetijdssector Input: overnachtingen, bezoekersaantallen en capaciteit x Bestedingen per persoon per categorie (naar sectoren) Output: bestedingen (totaal en naar sectoren) -/- BTW/accijns desbetreffende sector -/- Inkooppercentage desbetreffende sector Finale omzet per sector x Arbeidscoëfficiënten per sector Output: Werkgelegenheid in fte s (direct naar sectoren en indirect via multiplier) Onderstaand zijn kort de diverse componenten van dit schema toegelicht. Input In het model wordt onderscheid gemaakt tussen verblijfstoerisme en dagtoerisme. Voor beide vormen is nog nader onderscheid gemaakt tussen verschillende categorieën. Voor de verblijfstoeristische categorieën bestaat de invoer uit overnachtingen (en voor de vaste standplaatsen en vaste ligplaatsen uit de (bezette) capaciteit). Voor de dagtoeristische categorieën bestaat de input uit bezoekersaantallen. Output De resultaten van de berekening geven de bestedingen en werkgelegenheid (direct en indirect) weer zowel in totaal als naar sectoren. De bestedingen zijn verdeeld naar sectoren (logies 4, horeca, detailhandel, entree en vervoer) en naar categorieën. In het model wordt geen rekening wordt gehouden met een weglekeffect. 4 Overnachtingkosten verblijfstoeristische accommodatie. 10
Berekeningen Om de economische betekenis te berekenen, zijn de overnachtingen en bezoekersaantallen vermenigvuldigd met de gemiddelde bestedingen per persoon per dag. De bestedingen (bijvoorbeeld gemiddelde besteding per hotelovernachting, per dagtoeristisch bezoek, etc.) verschillen per categorie. Aan de hand hiervan worden de totale bestedingen van het toerisme berekend. Werkgelegenheid De werkgelegenheid (per sector) kan worden berekend nadat de bestedingen per sector bekend zijn. Hiertoe dienen de totale bestedingen (per sector) te worden gecorrigeerd voor het BTW-tarief, accijnzen en de inkoopcomponent. Deze leveren immers geen werkgelegenheid in de desbetreffende sector op. Na deze correcties resulteren de finale bestedingen uit de toeristisch-recreatieve bestedingen (zie verder bijlage 1 voor een toelichting van de methodiek). Economische betekenis toerisme Met behulp van de bovenstaande methodiek is de economische betekenis van het toerisme in de gemeente Leerdam in 2010 bepaald. Onderstaand is ingegaan op de uitkomsten van deze berekening. 5.3. Economische betekenis (naar categorie) Uit de tabel blijkt dat de omvang van het toerisme in Leerdam ruim 17,3 miljoen bedraagt, met een werkgelegenheid van 229 FTE, waarvan 165 FTE directe werkgelegenheid. Hiervan is circa 6% uit het verblijfstoerisme afkomstig en circa 94% uit het dagtoerisme, met name door het recreatief winkelen. Het dagtoerisme is hierdoor sterk bepalend voor de omvang van de bestedingen van het toerisme in de gemeente Leerdam. Tabel 5.1. Bestedingen ( ) en directe werkgelegenheid (FTE) naar categorie Categorie Bestedingen Directe werkgelegenheid Hotels/B&B 364.500 3 Campings (toeristisch en vast) 251.300 2 Groepsaccommodaties/bungalows/jachthaven 5 470.700 5 Totaal verblijfstoerisme 1.086.500 10 Attracties en bezienswaardigheden 1.059.800 9 Musea 699.000 6 Rondvaarten en oeverrecreatie 1.691.000 16 Recreatief winkelen 7.653.300 72 Uitgaan 1.994.800 27 Sportieve leisure 2.836.400 22 Zakelijk dagbezoek 273.900 3 Totaal dagtoerisme 16.208.200 155 Totaal 17.294.700 165 De tabel geeft een overzicht per categorie. Hieruit blijkt dat met circa 7,6 miljoen (ruim 44% van de totale bestedingen) winkelen de grootste categorie qua bestedingen en werkgelegenheid is. Ook het uitgaan en de sportieve leisure genereren relatief veel werkgelegenheid en bestedingen. 5 De jachthaven betreft zowel de categorie vaste als passantenplaatsen. 11
5.4. Economische betekenis (naar sector) Omvang economische betekenis In tabel 5.2. is de economische betekenis van het toerisme in de gemeente Leerdam per sector weergegeven. Tabel 5.2 Bestedingen ( ) en werkgelegenheid naar sectoren (FTE) 6 Sectoren Bestedingen Directe. werkgelegenheid Logies 298.000 3 Horeca 7 4.034.600 51 Detailhandel 8 7.065.600 41 Entree 3.820.000 25 Vervoer 2.076.500 6 Overig 9 39 Directe werkgelegenheid 165 Indirecte werkgelegenheid 64 Totaal 17.294.700 229 Het grootste deel van de bestedingen (ruim 7,0 miljoen, circa 41% van alle bestedingen) komt terecht in de detailhandel (met name door het recreatief winkelen). Ook de horeca profiteert van het toerisme met circa 4,0 miljoen aan bestedingen. Circa 300.000 komt rechtstreeks terecht bij logiesaccommodaties en circa 3,8 miljoen bij de dagtoeristische accommodaties De werkgelegenheid (in aantal banen) kan nog hoger uitvallen aangezien in de toeristisch-recreatieve sector maar ook in de horeca en detailhandel veel met seizoensarbeid en deeltijdarbeid wordt gewerkt. De berekende 229 FTE komen daardoor overeen met circa 300-350 banen. 5.5. Vergelijking met andere gemeenten in de regio In opdracht van het Regionaal Bureau voor Toerisme Rivierenland (RBT) heeft ZKA een vergelijkbaar onderzoek uitgevoerd onder de 11 gemeenten die tot het werkgebied van RBT behoren. De toeristische werkgelegenheid in de gemeente Leerdam kan hierdoor goed vergeleken worden met deze gemeenten, omdat de beide onderzoeken met precies dezelfde methodiek en afbakening zijn uitgevoerd. Op de volgende pagina worden in een tabel deze vergelijking gemaakt. 6 7 8 9 Afgerond op eenheden van 100 euro. De totale bestedingen in de horeca (inclusief bestedingen door inwoners in Leerdam) zijn niet bekend, maar worden door ZKA een aantal maal groter geschat dan 4,0 miljoen. De totale bestedingen in de detailhandel (inclusief bestedingen door inwoners in Leerdam) zijn niet bekend, maar worden door ZKA een aantal maal groter geschat dan 7,1 miljoen. De sector overig is opgenomen vanwege de correctie voor de inkoopcomponent. Het aandeel inkoop van de verschillende sectoren levert immers geen werkgelegenheid op in de desbetreffende sector, maar genereert voornamelijk werkgelegenheid bij de groot- en tussenhandel en producenten van levensmiddelen en non-food. Deze werkgelegenheid is opgenomen als overig. 12
Tabel 5.3. Economische betekenis Rivierenland t.o.v. Leerdam naar gemeente 10 Gemeente Werkgelegenheid (FTE) Leerdam 229 Buren 406 Culemborg 94 Druten 46 Geldermalsen 181 Lingewaal 43 Maasdriel 11 g.g. Neder-Betuwe 166 Neerijnen 12 Tiel 601 West Maas en Waal 233 Zaltbommel 270 Uit de tabel blijkt dat Leerdam in vergelijking met de meeste gemeenten meer relatief veel toeristische werkgelegenheid heeft. Belangrijk onderscheid is wel dat een groot deel van de werkgelegenheid voortkomt uit recreatief winkelen, wat in de meeste andere kernen (behalve Tiel en Kesteren) niet of nauwelijks voorkomt. De gemeenten Buren, Tiel, West-Maas en Waal en Zaltbommel hebben meer toeristische werkgelegenheid dan de gemeente Leerdam. 10 11 De bedragen in de tabel zijn afgerond op veelvouden van 5. Hierdoor kunnen kleine afrondingsverschillen in de tabel ontstaan. Het cijfer van de gemeente Maasdriel is voorlopig vertrouwelijk. 13
Bijlage 1 Toelichting Onderzoek In deze bijlage is nader ingegaan op het rekenmodel en de werking hiervan. Input Er zijn een aantal categorieën onderscheiden. Deze categorieën vormen een weerspiegeling van de toeristische en recreatieve activiteiten in Leerdam. Tabel 1 geeft een overzicht van de categorieën die worden onderscheiden. In bijlage 2 is per categorie aangegeven welke vormen van toerisme of recreatie hieronder worden verstaan. Enkele categorieën zijn samengevoegd in de rapportage. Tabel 1. Categorieën Categorieën Verblijfsrecreatie Hotels B&B s Campings toeristisch Groepsaccommodaties Bungalowaccommodaties Watersport passanten Campings vast Watersport vast Dagrecreatie Attracties en bezienswaardigheden Musea Rondvaarten Routegebonden buitenrecreatie Recreatief winkelen Oeverrecreatie Uitgaan Sportieve leisure Zakelijk dagbezoek Markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten Invoergegevens overnachtingen (o) overnachtingen (o) overnachtingen (o) overnachtingen (o) overnachtingen (o) overnachtingen (o) aantal bezette vaste standplaatsen (p) aantal bezette vaste ligplaatsen (p) bezoekersaantallen (b) bezoekersaantallen (b) bezoekersaantallen (b) bezoekersaantallen (b) bezoekersaantallen (b) bezoekersaantallen (b) bezoekersaantallen (b) bezoekersaantallen (b) bezoekersaantallen (b) Output De resultaten van de berekeningen geven de betekenis van toerisme en recreatie weer, uitgedrukt in bestedingen (in Euro s) en werkgelegenheid (in Full Time Equivalenten). In het model wordt geen rekening gehouden met een weglekeffect. Het model geeft geen inzicht in kwalitatieve aspecten zoals de afgeleide en additionele economische betekenis van toerisme en recreatie ( spin off ), de kwaliteit van de werkgelegenheid, etc. Bestedingen De berekening van de bestedingen geschiedt op basis van gemiddelde bestedingen per persoon per overnachting of dagtocht. Bij de categorieën campings vast en watersport vast worden de bestedingen berekend op basis van een vast tarief per plaats per jaar. In bijlage 3 zijn de bestedingen per categorie weergegeven zoals deze zijn opgenomen in de database behorende bij dit onderzoek. 14
De totale bestedingen zijn in het model verdeeld over de sectoren waarin de bestedingen terecht komen. De volgende sectoren worden onderscheiden: Logies (alleen bij verblijfsrecreatie); Horeca; Detailhandel; Entree; Vervoer. Werkgelegenheid De werkgelegenheid kan worden berekend nadat de bestedingen per sector bekend zijn. Hiervoor worden de totale bestedingen (per sector) gecorrigeerd voor een tweetal effecten: De bestedingen zijn inclusief BTW en accijns. Omdat deze tarieven geen directe invloed hebben op de werkgelegenheid in de sector, vindt hiervoor een correctie plaats; Daarnaast vindt er een correctie plaats voor de inkoopcomponent. Het aandeel inkoop van de sector levert immers geen werkgelegenheid in de desbetreffende sector maar genereert voornamelijk werkgelegenheid bij de groot- en tussenhandel en producenten van levensmiddelen en non-food (brandstof, e.d.). Deze werkgelegenheid is opgenomen als overig. Na bovenstaande correcties resulteert de finale afzet uit de toeristischrecreatieve bestedingen. In bijlage 3 zijn de BTW-tarieven en inkooppercentages per sector weergegeven zoals deze zijn opgenomen in de database behorende bij dit onderzoek. De directe werkgelegenheid per sector wordt berekend door de finale afzet te vermenigvuldigen met de arbeidscoëfficiënt. De gehanteerde arbeidscoëfficiënten zijn in bijlage 3 weergegeven in termen van aantal mensjaren (FTE) werk per 1 miljoen euro finale afzet. Na het vaststellen van de directe werkgelegenheid, kan de indirecte werkgelegenheid worden bepaald. De indirecte werkgelegenheid is met name het gevolg van toeleveranties (productiemiddelen, bouwnijverheid, dienstverleners (banken, verzekeringsmaatschappijen, wasserij, etc.)) die nodig zijn om de afzet in de diverse sectoren te kunnen realiseren. De indirecte werkgelegenheid wordt in zijn totaliteit, met behulp van een multiplier, bepaald. Deze werkgelegenheidsmultiplier bedraagt 1,39. Met andere woorden 1 FTE directe werkgelegenheid genereert 0,39 FTE indirecte werkgelegenheid. 15
Bijlage 2 Begrippenlijst Categorieën Verblijfsrecreatie B&B s Hotels Campings toeristisch Groepsaccommodaties Bungalows Watersport passanten Campings vast Watersport vast Dagrecreatie Attracties en bezienswaardigheden Musea Rondvaarten Routegebonden buitenrecreatie Recreatief winkelen Oeverrecreatie Uitgaan Sportieve leisure en zwembaden Zakelijk dagbezoek Markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten Hieronder wordt verstaan Bed & Breakfast accommodates Hotels Toeristische standplaatsen, voor- en naseizoenplaatsen, trekkershutten en verhuurcaravans op reguliere campings. Groepsaccommodaties, jeugdherbergen, etc Bungalows, chalets en stacaravans op bungalowparken, appartementen en vakantiewoningen Overnachtingen van passanten in jachthavens Jaarplaatsen en seizoensplaatsen op (reguliere) campings. Bezette vaste ligplaatsen in jachthavens Attracties, dierentuinen, pretpark, architectuur, grotten, kastelen, molens, monumenten, vuurtoren, wijngaard, openbare tuinen. Bezoek aan musea Uitsluitend toeristisch gebruik, excl. regulier gebruik veerponten (overzetveren) Wandelen en fietsen, toeren met de auto, toeren met de motor (door inwoners buiten de eigen gemeente met een minimumduur van 2 uur) Winkelen voor plezier in centrum en meubelboulevard door inwoners van buiten de eigen gemeente met een duur van meer dan 2 uur Bezoek aan strandbaden en zwemplassen Uit eten gaan, bezoek aan café, discobezoek, op terras zitten (door inwoners van buiten de eigen gemeente) Bowlingbanen, kano- en watersportverhuur, fietsverhuur, zeil- en surfscholen en zwembaden. Meetings, incentives, conventions, events 16