Aanbestedingswet Aanbestedingswet 2012 Aanbestedingswet 2012 Richtlijn Vindplaats in de wet Gewijzigde Aanbestedingswet 2012 Richtlijn Vindplaats in de wet Overheidsopdrachten 2004/18/EG Deel 2 2014/24/EU Deel 2 Concessieopdrachten voor werken 2004/18/EG Deel 2 2014/23/EU Deel 2a Concessieopdrachten voor diensten - 2014/23/EU Deel 2a Speciale sectoropdrachten 2004/17/EG Deel 3 2014/25/EU Deel 3 Kenniscentrum CBP Naomi van t Hof 1 Rechtsbescherming 2007/66/EG Deel 4 - Deel 4 2 Belangrijke wijzigingen Integriteit van AD Nagenoeg alle wijzigingen zien enkel op opdrachten boven de Europese drempelbedragen! In deel I: Integriteit van de aanbestedende dienst in Europese procedures; 2.81, lid 2 en 2.81a zijn van toepassing bij alle aanbestedingen. De AD neemt passende maatregelen om: fraude, bevoordeling, corruptie en belangenconflicten tijdens een aanbestedingsprocedure doeltreffend te voorkomen, transparantie van de procedure waarborgen en gelijke behandeling van alle ondernemers te verzekeren. Belangenconflicten zijn: personeelsleden die betrokken zijn direct of indirect, financiële, economische of andere persoonlijke belangen hebben die de onpartijdigheid of onafhankelijkheid van de procedure in gedrang brengen. 3 4 2.81 lid 2 en 2.81a Kleinere wijzigingen Artikelen 2.81 tweede lid en 2.81a zijn van toepassing op aanbestedingsprocedures onder de drempel: Aanbestedende dienst wijzen inschrijvers erop dat zij bij hun inschrijving rekening moeten houden met de verplichtingen op het gebied van milieu-, sociaal en arbeidsrecht; Aanbestedende diensten hebben een meldplicht ten aanzien van niet-naleving van arbeidsbescherming en arbeidsvoorwaarden bij de Inspectie SZW. 5 Vertrouwelijkheid van gegevens; Aanpassing termijn referentieopdrachten; Verplichting tot het opvragen van bewijsmiddelen; Onderaanneming; Introductie van de marktconsultatie; Verheldering mogelijkheden bij opdeling in percelen; Raamovereenkomsten; Toepassingsmogelijkheden varianten; Eigen verklaring (UEA); Dossiervorming; Termijnen; Storingen bij elektronisch aanbesteden; Nieuwe procedures. 6 1
Vertrouwelijkheid Geschiktheidseisen Een aanbestedende dienst kan van een ondernemer verlangen dat hij vertrouwelijkheid in acht neemt ten aanzien van de informatie die in het kader van de aanbestedingsprocedure aan hem wordt verstrekt en er zorg voor draagt dat deze informatie beschermd wordt. De verplichting van vertrouwelijkheid ten aanzien van de inschrijving door de aanbestedende dienst bestond reeds in de wet, met deze bepaling wordt dit wederkerig gemaakt. De AD stelt uitsluitend geschiktheidseisen die kunnen garanderen dat de inschrijvers beschikken over de juridische capaciteiten, financiële middelen, technische bekwaamheid en beroepsbekwaamheid om de opdracht uit te voeren. Voor leveringen en diensten geldt voor referenties een periode van ten hoogste 3 jaar i.p.v. gedurende de afgelopen 3 jaar en voor werken ten hoogste 5 jaar i.p.v. gedurende de afgelopen 5 jaar. 7 8 Bewijsmiddelen De aanbestedende dienst kan niet eerder een overeenkomst sluiten dan nadat hij de vereiste bewijsstukken van de inschrijver heeft ontvangen; Te allen tijde gedurende de procedure mag de aanbestedende dienst bewijsmiddelen opvragen; Bij een openbare procedure mag de aanbestedende dienst het opvragen van bewijsmiddelen beperken tot de inschrijver aan wie hij voornemens is te gunnen. Onderaannemers De uitsluitingsgronden mogen door de aanbestedende dienst ook van toepassing worden verklaard op de onderaannemers, mits dit in de aankondiging wordt vermeld. Voorafgaand aan gunning kan de aanbestedende dienst verlangen dat de Eigen verklaring van de onderaannemers worden overgelegd en in de overeenkomst dient een bepaling te worden opgenomen dat de onderaannemer vervangen moet worden indien er een uitsluitingsgrond van toepassing wordt. 9 10 Marktconsultatie Artikel 2.25 biedt nu expliciet de ruimte om eerst een marktconsultatie uit te voeren. Het doel van een consulatie kan zijn om de vraagstelling scherper te formuleren, haalbaarheid van de beoogde opdracht te toetsen of de structuur van de markt te onderzoeken. Clusteren Als vertrekpunt geldt dat van clusteren sprake is wanneer een aanbesteder een aantal door de markt te leveren prestaties samenvoegt en die als één opdracht in de markt zet, terwijl hij die prestaties ook als afzonderlijke opdrachten had kunnen aanbesteden. Basis voor deze beoordeling is de opdrachtomschrijving. Immers er moet wel sprake zijn van twee of meer opdrachten om te kunnen clusteren. Clusteren is niet verboden, maar is er dan wel een gedegen en deugdelijke motivering nodig. Een motivering die niet ingaat op de samenhang van (on)gelijksoortige prestaties en uitsluitend voordelen voor de aanbestedende dienst benoemd, voldoet niet. 11 Uitgangspunt is dat een geclusterde opdracht in percelen wordt verdeeld. 12 2
Percelen In de aankondiging wordt vermeld of inschrijvingen kunnen worden ingediend voor één of meer percelen. Maximum aantal percelen dat gegund wordt aan één inschrijver kan worden beperkt mits dit in de aankondiging is vermeld én de objectieve en niet-discriminerende regels op welke wijze wordt bepaald welke percelen worden gegund indien men op meerdere percelen op nummer 1 staat. Raamovereenkomsten Verscheidene wijzigingen in de tekst, maar niet in de essentie, dus nog steeds maximaal 4 jaar, tenzij Alleen aanbestedende diensten die uitdrukkelijk in de aankondiging zijn benoemd mogen afnemen onder een raamovereenkomst. Gunning van een combinatie van percelen of alle percelen is toegestaan, mits in de aankondiging: deze mogelijk is opgenomen, én is aangegeven welke percelen gecombineerd kunnen worden. Feitelijk een inschrijving onder voorbehoud. 13 De verplichting om een raamovereenkomst met minimaal drie partijen aan te gaan vervalt (meer dan één). 14 Raamovereenkomsten Varianten In een raamovereenkomst met meerdere partijen dienen de aanbestedingsdocumenten weer te geven op basis van welke objectieve criteria over wordt gegaan tot gunning van nadere opdrachten en op welke wijze. Een aanbestedende dienst kan ook verlangen dat er varianten worden ingediend. Varianten dienen verbonden te zijn met het voorwerp van de opdracht. Nadere opdrachten gunnen kan: Wanneer alle voorwaarden in de raamovereenkomst staan: via 1-op-1 gunning of via minicompetitie; Wanneer niet alle voorwaarden in de raamovereenkomst staan: Minicompetitie. Het is ook toegestaan bij de laagste prijs of laagste kosten op basis van kosteneffectiviteit. Het is ook mogelijk om toe te staan dat enkel varianten worden ingediend. 15 16 Eigen verklaring Dossiervorming Europees model is aangepast naar de Nederlandse wensen en geldt voor alle aanbestedingen. Het model is nog niet definitief vastgesteld maar wel zeer omvangrijk. De minister erkent dat dit in eerste instantie nadelig uitpakt voor de lasten van de ondernemer. Een ondernemer kan een eerder gebruikte eigen verklaring indienen, mits hij bevestigt dat de daarin opgenomen gegevens nog steeds correct zijn. Dwingende uitsluitingsgronden vinden we terug in Deel III onderdeel A en facultatieve uitsluitingsgronden in Deel III onderdeel C. 17 Verplicht om het verloop van een aanbestedingsprocedure van a tot z te documenteren zodat alle genomen beslissingen in alle stadia van de procedure gemotiveerd kunnen worden: documentatie over het opstellen van de aanbestedingsstukken; communicatie met ondernemers; interne beraadslagingen; eventuele dialoog of onderhandelingen; selectie en gunning van de opdracht. Het dossier moet gedurende ten minste drie jaar na de datum van gunning van de overheidsopdracht bewaard worden. Deze documentatie kan van belang zijn in het kader van een rechterlijke procedure met betrekking tot de gunning. 18 3
Wob Bewaarplicht Uitzonderingsgronden: Artikel 10 lid 2 onder g het voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van bij de aangelegenheid betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen dan wel van derden. Artikel 11 Lid 1: in geval van een verzoek om informatie uit documenten, opgesteld ten behoeve van intern beraad, wordt geen informatie verstrekt over daarin opgenomen persoonlijke beleidsopvattingen. Lid 2: over persoonlijke beleidsopvattingen kan met het oog op een goede en democratische bestuursvoering informatie worden verstrekt in niet tot personen herleidbare vorm. 19 De kopieën van de gesloten overeenkomsten moeten ten minste gedurende de looptijd van de overeenkomsten worden bewaard, mits de waarde: 1 miljoen euro voor leveringen of diensten bedraagt; 10 miljoen voor werken. 20 Termijnen Storingen Minimumtermijn tussen nota van inlichtingen en indiening inschrijvingen wordt verlengd van 6 naar 10 kalenderdagen. Openbaar: 45 dagen. Niet-openbaar: a) 1 e fase: 30 dagen; b) 2 e fase: 40 dagen. Geen kosteloze, rechtstreekse elektronische toegang, dan termijnen openbaar en fase 2 met 5 dagen verlengen. Inschrijvingen worden elektronisch ingediend dan kunnen de termijnen openbaar en fase 2 met 5 dagen worden verkort. 21 Wordt een alternatieve wijze van indienen van de inschrijving geboden aan inschrijvers: Voor het verstrijken van de inschrijvingstermijn dient de inschrijver een versleutelde waarde van zijn inschrijving in tezamen met de objectieve wijze waarop de versleuteling heeft plaatsgevonden; Na de uiterste indieningstermijn, maar binnen 1 werkdag dient de daadwerkelijke inschrijving ingediend te worden; Wanneer de versleutelde waarde van de inschrijving voor en na het verstrijken van de termijn volledig identiek is. Storingen van de elektronische apparatuur of bij de internetprovider van de inschrijver vallen buiten het bereik van deze bepaling. 22 De 3 procedures Mededingingsprocedure met onderhandeling Voor specifieke (nietbestaande) aanpassing aan bestaand product Aanbestedende dienst weet wat hij nodig heeft en hoe dat gerealiseerd kan worden Concurrentiegericht dialoog Oplossingsrichting niet helder Marktpartijen wordt gevraagd een oplossing te bedenken voor het probleem van de Aanbestedende dienst Innovatiepartnerschap Ontwikkeling van het gewenste eindproduct is kostbaar en/of niet zeker is dat eindresultaat bereikt kan worden Aanbestedende dienst en inschrijvers delen kosten en ontwikkelrisico s Verdwijnen onderscheid tussen 2A en 2B-diensten en de introductie van Sociale en andere specifieke diensten; zijn aangevuld/aangepast. 23 24 4
Operationele eenheden Operationele eenheden Bij de bepaling van de waarde van een overheidsopdracht moeten de waarden van afzonderlijke operationele eenheden binnen een aanbestedende dienst bij elkaar te worden opgeteld. Indien echter een operationele eenheid zelfstandig verantwoordelijk is voor aanbestedingen of bepaalde categorieën van aanbestedingen, dan kan de waarde van een overheidsopdracht worden bepaald op het niveau van die zelfstandige operationele eenheid. Om te bepalen of er sprake is van een zelfstandige operationele eenheid moet aan vier criteria worden voldaan. 25 Om te bepalen of er sprake is van een zelfstandige operationele eenheid moet aan vier criteria worden voldaan 1. De eenheid zelf verantwoordelijk te zijn voor haar inkopen (inkopen worden onafhankelijk van de aanbestedende dienst verricht en besluiten tot aankoop worden onafhankelijk van enig ander onderdeel van de aanbestedende dienst genomen); 2. Er is sprake van een scheiding van budgetten waaruit de delegatie van de inkoopverantwoordelijkheid blijkt (sluit eigen overeenkomsten en bekostigd deze uit haar eigen budget); 3. Er wordt ingekocht om te voorzien in de eigen behoeften van de eenheid; 4. De aanbestedende dienst heeft geen bemoeienis met de eenheid door zich als grote inkopende partij te presenteren. 26 Gezamenlijke aanbestedingen Geen aanbestedingsplicht Aanbestedende diensten kunnen gezamenlijk aanbestedingsprocedures uitvoeren; Uitsluitende rechten/alleenrecht verleend aan andere aanbestedende diensten; Wanneer gekozen wordt om een volledige aanbestedingsprocedure uit te voeren dan is dit namens en voor rekening van alle betrokken aanbestedende diensten (gezamenlijke verantwoordelijkheid); Ook wanneer er sprake is van een penvoerder die de procedure beheert en optreedt namens zichzelf en de andere aanbestedende diensten. 27 Advocaatdiensten in het kader van een rechtszaak of hun advies in het kader van de voorbereiding van mogelijke rechterlijke procedures; Notarisdiensten voor het waarmerken en voor echt verklaren van documenten; Quasi-inbestedingen; Horizontale samenwerking tussen aanbestedende diensten. 28 Quasi-inbesteden Quasi-inbesteden Voorwaarden: Toezicht uitoefenen als op eigen diensten; De dienst aan wie de opdracht wordt gegund (de gecontroleerde rechtspersoon) moet ten minste 80% van haar werkzaamheden uitvoeren voor de AD; in een (quasi-)inbestedingsconstructie mag privaat kapitaal deelnemen, maar alleen als aan dit privaat kapitaal geen controlerende en/ of blokkerende (stem)rechten zijn verbonden. Codificatie jurisprudentie (toezicht, merendeelcriteria en geen directe participatie van privékapitaal). 29 Concretisering van de begrippen: Toezicht: Wanneer de AD op zowel strategische doelstellingen alsmede op belangrijke beslissingen beslissende invloed uitoefent; Wanneer een andere rechtspersoon toezicht uitoefent waarbij de AD toezicht houdt op de andere rechtspersoon. Merendeelcriterium: meer dan 80 % van de activiteiten van de gecontroleerde rechtspersoon wordt uitgeoefend in de vorm van taken die hem zijn toegewezen door de controlerende aanbestedende dienst of door andere, door diezelfde aanbestedende dienst gecontroleerde rechtspersonen gerekend over de afgelopen 3 jaar. 30 5
Quasi-inbesteden Horizontale samenwerking Gezamenlijk toezicht: Besluitvormingsorganen zijn samengesteld uit vertegenwoordigers van alle deelnemende AD; De AD zijn in staat gezamenlijk beslissende invloed uit te oefenen; De gecontroleerde rechtspersoon geen belangen nastreeft die in strijd zijn met de belangen van de controlerende AD. Aanbestedende diensten kunnen opdrachten aan elkaar gunnen (samenwerking) zonder aanbestedingsprocedure wanneer: de overheidsopdrachten in het kader van openbare diensten die de aanbestedende diensten moeten uitvoeren ter verwezenlijking van hun gemeenschappelijke doelstellingen; Wanneer de gecontroleerde dienst ook een aanbestedende dienst is, kan de dienst ook aan de controlerende aanbestedende dienst een opdracht gunnen zonder aanbesteding of aan andere rechtspersonen die door dezelfde aanbestedende dienst worden gecontroleerd. 31 die samenwerking uitsluitend berust op overwegingen in verband met het openbaar belang, en de deelnemende aanbestedende diensten op de open markt niet meer dan 20% van de onder de opdracht vallende activiteiten voor hun rekening nemen. 32 Gunningscriterium Alleen EMVI als overkoepelende term voor alle gunningscriteria. Verdwijnen onderscheid tussen 2A en 2B-diensten en de introductie van Sociale en andere specifieke diensten; zijn aangevuld/aangepast. 33 Er zijn drie smaken EMVI: a) beste prijs-kwaliteitverhouding (Beste PKV); b) laagste kosten berekend op basis van kosteneffectiviteit; c) laagste prijs. Het uitgangspunt is dat gekozen wordt tussen a. Wordt toch gekozen voor b of c dan is er een motiveringsverplichting (aanbestedingsstukken). De aanbesteder wenst te contracteren middels een RAW-bestek en als gunningscriterium te kiezen voor Laagste Prijs. Het bestek bevat een specifieke beschrijving van de werkzaamheden voor de onderhavige opdracht. Gekozen is voor het gunningscriterium Laagste Prijs daar de kwalitatieve voorwaarden van de opdracht middels het bestek uitputtend zijn beschreven en de aanbesteder geen ruimte ziet voor de toepassing van onderscheidende kwalitatieve gunningscriteria welke voor de aanbesteder een meerwaarde zouden kunnen vormen. 34 Gunningscriterium Gunningscriterium De beste prijs/kwaliteitverhouding kan uit de volgende nadere criteria bestaan voor zover deze criteria verband houden met het voorwerp van de opdracht: Kwaliteit, waaronder technische kenmerken; Esthetische en functionele kenmerken; Toegankelijkheid; Geschiktheid van het ontwerp voor alle gebruikers; Sociale, milieu- en innovatieve kenmerken; De handel en de voorwaarden waaronder deze plaatsvindt; De organisatie, de kwalificatie en de ervaring van het personeel voor de uitvoering van de opdracht; Klantenservice en technische bijstand; Leveringsvoorwaarden, zoals leveringsdatum, leveringswijze, leveringsperiode of termijn voor voltooiing. Laagste kosten berekend op basis van kosteneffectiviteit, zoals levenscycluskosten. Levenscycluskosten zijn: alle kosten gedragen door de AD (verwerving, gebruik, onderhoud en kosten volgend uit het einde van de levenscyclus); Alle kosten toegerekend aan externe milieueffecten gedurende de levenscyclus mits hun geldwaarde kan worden bepaald en gecontroleerd. In de aanbestedingstukken opnemen op welke wijze de levenscycluskosten worden geraamd (methode) en welke gegevens inschrijvers moeten verstrekken. 35 36 6
Gunningscriterium Beoordelingskader moet bij altijd helder en objectief opgesteld worden. Dus vooraf wordt er bekend gemaakt: Waarop men beoordeeld wordt; Hoe men beoordeeld wordt; Hoeveel punten men maximaal kan scoren; Op welke wijze de punten worden verdeeld. Zonder een duidelijk kader weet de inschrijver niet wat hij moet aanbieden en worden er appels met peren vergeleken. Ook anoniem beoordelen en onbekend zijn met de aangeboden prijs voorkomt inkleuring van het objectief criterium. Verdwijnen onderscheid tussen 2A en 2B-diensten en de introductie van Sociale en andere specifieke diensten; zijn aangevuld/aangepast. 37 38 SROI Gunningscriteria Uitvoeringsvoorwaarde Bepaling bijzondere uitvoeringsvoorwaarde: Aanbestedende dienst kan bijzondere voorwaarden verbinden aan de uitvoering van de overheidsopdracht, mits deze voorwaarden verband houden met het voorwerp van de opdracht. Was: Aanbestedende dienst kan bijzondere voorwaarden verbinden aan de uitvoering van de overheidsopdracht, mits dergelijke voorwaarden met het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie verenigbaar zijn. Gevolg: SROI als uitvoeringsvoorwaarde in brede zin in beginsel niet (meer) toegestaan! 39 Moeten verband houden met het voorwerp van de opdracht en in overeenstemming zijn met gemeenschapsrecht. Bijzondere voorwaarden zijn voorwaarden waaraan de ondernemer die de opdracht gegund heeft gekregen moet voldoen. Het zijn specifieke voorwaarden die zien op de uitvoering van de opdracht. Het zijn vaste, objectieve eisen die niet van invloed zijn op de beoordeling van de inschrijvingen. Gunningscriteria zijn criteria waarin de aanbestedende dienst zijn wensen specificeert en die de basis vormen voor een vergelijkende beoordeling van de kwaliteit van de inschrijvingen. 40 Verdwijnen onderscheid tussen 2A en 2B-diensten en de introductie van Sociale en andere specifieke diensten; zijn aangevuld/aangepast. Stelregel: wijziging tijdens de looptijd van de opdracht dient tot een nieuwe aanbestedingsprocedure te leiden. Alle wijzigingen die niet wezenlijk zijn mogen doorgevoerd worden. Wijzigingen die de aard van de opdracht niet wijzigen (opdracht verschilt materieel niet van de oorspronkelijke opdracht) én die van geringe waarde zijn worden als niet wezenlijk aangemerkt (werken 15%, diensten, leveringen 10%). 41 42 7
Wel wezenlijk: Opdracht materieel verschilt van de oorspronkelijke opdracht; Kring van geïnteresseerden wijzigt; Economisch evenwicht ten gunste van ON wordt verlegd; Toepassingsgebied opdracht aanzienlijk verruimt; Nieuwe opdrachtnemer. Toegestane wijzigingen tijdens de looptijd: Transparantie ten aanzien van mogelijke wijzigingen (inclusief prijsherzieningsclausules of opties); Deze wijzigingen op een duidelijke, nauwkeurige en ondubbelzinnige wijze in de aanbestedingsstukken zijn vermeld; Geen beperking in geldelijke omvang; De algemene aard van de opdracht wordt (materieel) niet gewijzigd. 43 44 Verandering van opdrachtnemer tijdens de overeenkomst is wel toegestaan indien: Er sprake is van een ondubbelzinnige herzieningsclausule of optie; dit het gevolg is van rechtsopvolging/ herstructurering van de opdrachtnemer én de nieuwe opdrachtnemer voldoet aan alle oorspronkelijk vastgestelde geschiktheidscriteria. Wijzigingen die niet in de aanbesteding waren opgenomen: aanvullende werkzaamheden door de oorspronkelijk opdrachtnemer zijn noodzakelijk geworden, een verandering van opdrachtnemer is niet mogelijk: 1. om economisch of technisch redenen én 2. zouden leiden tot aanzienlijk ongemak of kostenstijgingen voor de opdrachtgever, en prijsverhogingen niet hoger zijn dan 50% van de waarde van de oorspronkelijke opdracht. 45 46 Het omstandigheden betreft die een zorgvuldige aanbestedende dienst niet kon voorzien; Er geen wijziging in de aard van de opdracht wordt doorgevoerd, én de verhoging van de prijs niet meer is dan 50% van de oorspronkelijke opdrachtwaarde. Verdwijnen onderscheid tussen 2A en 2B-diensten en de introductie van Sociale en andere specifieke diensten; zijn aangevuld/aangepast. 47 48 8
Sociale diensten Bijlage XIV 15 categorieën CPV-codes, waaronder: Gezondheids- en maatschappelijke dienstverlening; Sociale, onderwijs en culturele diensten; Hotels en restaurants; Juridische dienstverlening; Opsporings- en beveiligingsdiensten; Postdiensten. Voor opdrachten met een waarde van 750.000 of meer geldt een Europese aanbestedingsplicht waarbij er een verlicht regime kan worden toegepast. Sociale diensten Een vooraankondiging of aankondiging; Inschrijvingen toetsen aan de gestelde technische; specificaties, eisen en normen; Proces-verbaal van opdrachtverlening; Kan de overeenkomst sluiten; Maakt de aankondiging van de gegunde opdracht binnen 30 dagen bekend (gebundeld per kwartaal is toegestaan); Regels omtrent communicatie en informatie-uitwisseling, vooraankondiging, aankondiging, technische specificaties, Eigen verklaring en Verslaglegging en bekendmaking zijn van toepassing. 49 50 Sociale diensten Er zijn dus twee mogelijke procedures via Vooraankondiging of Aankondiging. Vereisten voor de vooraankondiging via Tenderned: Op welke soort diensten de overheidsopdracht betrekking heeft; Dat de overheidsopdracht wordt gegund zonder verdere bekendmaking; Dat ondernemers hun belangstelling schriftelijk kenbaar moeten maken. Verdwijnen onderscheid tussen 2A en 2B-diensten en de introductie van Sociale en andere specifieke diensten; zijn aangevuld/aangepast. 51 52 Nieuwe dwingende uitsluitingsgrond: terrorisme, financiering van terrorisme, kinderarbeid en mensenhandel. Ook van toepassing wanneer de feiten zijn gepleegd door een lid van het bestuurs-, leidinggevend of toezichthoudend orgaan of die daarin vertegenwoordigings-, beslissings- of controlebevoegdheid heeft. De termijn van 4 jaar voor het onherroepelijk zijn geworden van veroordelingen, gerekend vanaf de sluitingstermijn van de aanbesteding is opgerekt naar 5 jaar. 53 Nieuwe facultatieve uitsluitingsgrond: Schending milieu-, sociaal- en arbeidsrecht aan te tonen met elk passend middel. Aanbestedende dienst kan aannemelijk maken dat er sprake is van een ernstige fout bij de uitoefening van het beroep van inschrijver waardoor zijn integriteit in twijfel kan worden getrokken. Voldoende plausibele aanwijzingen dat er overeenkomsten zijn gesloten die zijn gericht op het vervalsen van de mededinging. Belangenconflict in de zin van 1.10b (integriteit) welke niet effectief kan worden verholpen met minder ingrijpende maatregelen. 54 9
Inschrijvende adviseur De AD neemt passende maatregelen om concurrentievervalsing te voorkomen in situaties waarin een inschrijver of aan haar verbonden onderneming de AD heeft geadviseerd of betrokken is geweest bij de voorbereidingen van de aanbestedingsprocedure. Passende maatregelen zijn: Alle relevante informatie die is uitgewisseld wordt bij aanvang van de procedure aan iedereen beschikbaar gesteld. Een passend termijn voor de ontvangst van inschrijvingen. Wanneer dit niet mogelijk is en er geen andere mogelijkheid is om het beginsel van gelijke behandeling te verzekeren wordt de inschrijver uitgesloten van deelname aan de procedure. Voor hiertoe over te gaan wordt de inschrijver in de gelegenheid gesteld om te bewijzen dat zijn betrokkenheid de mededinging niet kan verstoren. 55 Uitstapje zittende aanbieders Er mag niet worden toegeschreven naar de zittende aanbieder. In dit kader is een subgunningscriterium waarop de zittende aanbieder per definitie maximaal scoort in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Een relatieve beoordelingssystematiek zal eerder leiden tot het bevoordelen van de zittende leverancier, het verdient in het kader van het gelijkheidsbeginsel aanbeveling om bij aanbestedingen waar het voordeel van de zittende aanbieder erg hoog wordt ingeschat te kiezen voor een absolute beoordelingsmethodiek; Ook kan gekozen worden voor het geanonimiseerd beoordelen van inschrijvingen. Let wel, in verscheidene situaties is dit nagenoeg onmogelijk; Een inherent de facto voordeel hoeft niet per definitie geneutraliseerd te worden. Per situatie moet bekeken worden of de eerlijke mededinging in gevaar komt. 56 Niet betalen van belastingen of sociale zekerheidspremies is een dwingende en een facultatieve uitsluitingsgrond! Redenen om af te zien van uitsluiting wegens niet betalen van belastingen en sociale premies: Wanneer er sprake is van een onherroepelijk en bindende rechterlijke uitspraak dan is het een dwingende uitsluitingsgrond. Facultatief kan de aanbestedende dienst er ook voor kiezen om de dwingende uitsluitingsgrond te verzwaren door het van toepassing verklaren van de facultatieve: het met elk passend middel aantonen dat de inschrijver niet voldoet aan de verplichting tot betaling van belastingen of sociale premies. Aangezien op beide uitsluitingsgronden grotendeels dezelfde bewijsmiddelen van toepassing zijn en ook dezelfde schoonschipbepaling, is er voor gekozen om in de Eigen verklaring beiden onder te brengen in Deel III onderdeel B. 57 Geen uitsluiting bij niet betalen premies en belastingen wanneer met inbegrip van boetes en rente alsnog is betaald of er een bindende regeling tot betaling is getroffen. Indien uitsluiting kennelijk onredelijk zou zijn omdat 1. slechts kleine bedragen niet zijn betaald, of 2. wanneer inschrijver pas het precieze bedrag bekend werd op een tijdstip waarop hij de verplichtingen tot betaling niet meer kon nakomen of een regeling tot betaling kon aangaan voor de sluitingstermijn van de aanbesteding. 58 Algemene schoon-schipbepaling: elke ondernemer mag bewijzen dat de maatregelen die hij heeft genomen voldoende zijn om zijn betrouwbaarheid aan te tonen ondanks de toepasselijke uitsluitingsgrond. Hiertoe dient de inschrijver: 1. een schadevergoeding hebben betaald of toegezegd hebben te betalen, en 2. Actief meegewerkt te hebben met de onderzoekende autoriteiten om de feiten en omstandigheden te verhelderen, en 3. concrete technische, organisatorische en personeelsmaatregelen te hebben genomen die geschikt zijn om herhaling te voorkomen. Aanzienlijke of voortdurende tekortkomingen bij de uitvoering van een wezenlijk voorschrift van een eerdere opdracht die heeft geleid tot vroegtijdige beëindiging, schadevergoeding of vergelijkbare sancties (past performance). Voor de facultatieve uitsluitingsgronden geldt een (verjarings)termijn van 3 jaar (was 4 jaar). Aanbestedende bepaalt met inachtneming van de ernst en de bijzondere omstandigheden van de strafbare feiten of dit voldoende is. Indien zij dit onvoldoende acht deelt zij dit gemotiveerd mee aan de inschrijver. 59 60 10
Past performance Past performance De ondernemer moet blijk hebben gegeven van aanzienlijke of voortdurende tekortkomingen; De tekortkoming dient binnen de invloedsfeer van de ondernemer te liggen, de bepalingen omtrent overmacht en toerekenbaarheid van de tekortkoming in het Burgerlijk Wetboek zijn hierbij van toepassing. Voortdurende tekortkomingen kunnen tekortkomingen zijn die geringer van betekenis zijn, maar die vaker dan één keer te zijn voorgekomen (structureel). Aanzienlijke tekortkomingen zijn: Wanneer de rechter wanprestatie heeft vastgesteld; Tekortkoming heeft geleid tot vroegtijdige beëindiging, schadevergoeding of vergelijkbare sancties van AD; Hoeft niet geconstateerd te worden bij dezelfde AD. 61 62 Hartelijk dank voor uw aandacht! Mochten er naar aanleiding van deze presentatie nog vragen ontstaan, dan kunt u mij bereiken via n.vanthof@cbp.nl / kenniscentrum@cbp.nl 63 11