HARAS Systematiek voor risico-analyse van het werken met open radioactieve 1.1 13 HARAS Hazard Analysis of RadioActive Substances Analyse methode risico-evaluatie voor werksituaties met open radioactieve Kwantitatieve inschatting van mogelijke (dosis)en voor werkers en milieu ACT DCC TF = GEVOLG ACT DCC TF Gehanteerde Activiteit DosisConversie Coëfficiënt Transferfractie 1.2-1-
13 HARAS (2) Prospectieve analyse toetsing / normstelling / ontwerp ACT DCC NORM TF identificatie / beoordeling / optimalisatie werkmethoden en beschermingsvoorzieningen Retrospectieve analyse inschatting en gebeurtenis / situatie GEVOLG = ACT DCC TF 2.1 13 Componenten HARAS systematiek Karakterisering hoeveelheid radioactieve stof Karakterisering werkscenario werkzaamheden beschermingsvoorzieningen omstandigheden (normaal / incident / ongeval) Identificatie besmettingspad inhalatie ingestie etc. Inschatting per scenario per besmettingspad werker(s) milieu 2.2-2-
13 Implementatie HARAS systematiek Werken met open radioactieve radionuclidelaboratorium toediening nucleaire geneeskunde industriële en productie toepassing etc. Fysische modellering transfer van bron naar werker/milieu besmettingspad inhalatie rekenmodel voor luchtverspreiding Inschatting overige besmettingspaden via scenarioanalyse 3.1 HOEVEELHEID WERKSCENARIO BESMETTINGS PAD GEVOLG KARAKTERISERING HOEVEELHEID RADIOACTIEVE STOF WAARMEE WERKZAAMHEDEN WORDEN UITGEVOERD activiteit nuclide (ACTxDCC) KARAKTERISERING WERKZAAMHEDEN toepassing bewerking fysische vorm chemische vorm KARAKTERISERING BESCHERMINGS VOORZIENINGEN laboratorium filters zuurkast/laf-kast box in zuurkast handschoenenkast, etc. OMSTANDIGHEDEN NORMAAL OMSTANDIGHEDEN INCIDENT OMSTANDIGHEDEN ONGEVAL LUCHT INHALATIE INGESTIE PRIKKEN HUID BESMETTING OVERIGE BESMETTINGS PADEN werker inname normaal werker inname incident werker inname ongeval milieu lozing emissie normaal milieu lozing emissie incident milieu lozing emissie ongeval SCHEMA HARAS-METHODIEK VIA REKENMODEL VOOR LUCHTVERSPREIDING NIET VIA REKENMODEL VOOR LUCHTVERSPREIDING 3.2-3-
13 Werkscenario / omstandigheden Normale omstandigheden alles loopt volgens verwachting in de regel geen of zeer lage besmetting Incident omstandigheden afwijking van het normale redelijkerwijs te verwachten op basis van ervaring hooguit enkele malen per jaar Ongevals omstandigheden zeer uitzonderlijke situatie potentieel ernstige en 4.1 13 Rekenmodel voor luchtverspreiding Berekening TransferFracties (TF) naar werker en milieu toepassing / bewerking radioactieve stof beschermingsvoorzieningen Rekenmodel met compartimenten waartussen overdracht van radioactieve plaatsvindt Continue overdracht tussen compartimenten constante fractionele verwijderingssnelheid fractie van activiteit overgedragen per tijdseenheid constante overdrachtsfractie fractie van activiteit beschikbaar voor overdracht rekening houdend met radioactief verval 4.2-4-
13 Rudimentair luchtverspreiding λ BRON λ λ λ λ MILIEU CONTAINMENT MILIEU WERKRUIMTE λ WERKER 5.1 13 Typical calculation model for air pathway λvr (1-ff) Release fs: spill-fraction of source activity Ventilation system λhv Fume hood λlv λvr ff λhc Filter Laboratory λcl Cloud λcw Worker ft: filter efficiency (fraction) of trapping filter ff: filter efficiency (fraction) of filter in the ventilation system λbh (1-ft) Boxcontainment λbh ft λsb Trapping filter λxy: removal constant (per unit time) from compartment x to compartment y Source fs Activity it is possible to skip or add compartments 5.2-5-
13 Toepassing HARAS standaard C laboratorium Luchtverspreiding is primaire pathway rekenmodel voor luchtverspreiding Andere pathways retrospectief beoordelen denkbare scenario s Bepaling hanteerbare activiteit in TOX rekeneenheden per type bewerking Onderscheid normale omstandigheden incidenten Ongeval NIET bepalend voor hanteerbare activiteit Definitie referentie bewerking natte bewerking in gewone zuurkast 6.1 13 rekeneenheid voor ACTxDCC Het product (ACT DCC) is niet dimensieloos, maar heeft dezelfde dimensie als de dosisgrootheid die in de gebruikte DCC is vervat. In het SI-eenhedenstelsel worden getalwaarden voor dit product dus uitgedrukt in de eenheid sievert in de Richtlijn wordt aangeduid als het aantal radiotoxiciteits-equivalenten [Re], ACTxDCC = 1 [Re] is de hoeveelheid radioactieve stof die een effectieve volgdosis van 1 sievert veroorzaakt, bij inwendige besmetting van de werker. De getalwaarde van (ACT DCC) uitgedrukt in de SI-eenheid [sievert] is dus numeriek gelijk aan het aantal radiotoxiciteits-equivalenten en ook het aantal rekeneenheden Re 6.2-6-
13 ventilatieparameter r In de Richtlijn-rekenregel is sprake is van vier mogelijke waarden voor de lokale ventilatieparameter r. Opeenvolgend wordt een factor 10 verschil in waarde toegekend aan het werken buiten de zuurkast, het werken binnen een gewone zuurkast, het werken binnen een DIN-gekeurde zuurkast en het werken in een gesloten - klasse III - kabinet. HARAS-studie toont aan dat het onderlinge verschil tussen een gewoon goede zuurkast en een DIN-gekeurde zuurkast onder normale werkomstandigheden niet relevant is voor het stellen van grenswaarden voor hanteerbare hoeveelheden. Immers, voor het vaststellen van deze grenswaarden is de incident-omstandigheid falende zuurkast bepalend. Voor standaardlaboratoria : feitelijk twee opties voor getalwaarden van de lokale ventilatie-parameter; namelijk een voor het werken binnen een zuurkast en voor werkzaamheden buiten een zuurkast 7.1 13 verspreidingsparameter p, verspreidingsparameter p, voor het overgrote deel van de doorgerekende scenario s van werkzaamheden en werkomstandigheden een onjuiste inschatting geven van de relatieve riskantheid van de bewerking, Voor een aantal bewerkingen op een standaard- C- laboratorium blijken de aangenomen p-waarden uit de Richtlijn te leiden tot onnodig restrictieve grenswaarden voor hoeveelheden waarmee kan worden gewerkt. de Richtlijn is te tolerant ten aanzien van de bewerkingen waarbij het kookproces een rol speelt. 7.2-7-
13 belastingsfactor van de werkruimte In de Richtlijn wordt een belastingsfactor van de werkruimte gehanteerd om aanvullend grenzen te stellen aan de totale hoeveelheid radioactieve waarmee per laboratorium kan worden gewerkt. HARAS-studie leert dat het aantal werkplekken binnen een laboratorium en dus ook het aantal handelingen dat tegelijkertijd plaatsvindt niet wezenlijk van invloed is op het risico-niveau voor werkers die in het laboratorium aanwezig zijn. Het stellen van aanvullende beperkingen voor de hanteerbare hoeveelheden binnen laboratoria waar meerdere werkplekken zijn, is dan ook niet noodzakelijk. Het concept belastingsfactor uit de Richtlijn is naar ons oordeel overbodig 8.1 8.2-8-