landgoed Hommerzaad Escharen Realisatie van het nieuwe landgoed Hommerzaad waarop drie vrijstaande woningen worden gebouwd. opdrachtgever oplevering procesbegeleiding landschapsarchitect Bureau Praedium in ontwikkeling Bureau Praedium Loes Lijmbach Tuin- en landschapsarchitectuur I-3 Case Landgoed Hommerzaad Escharen
vrij wonen op nieuw landgoed Regionaal: locatie ligt aan rand bos. Plaatselijk: paarse contour is nieuw te vormen landgoed. Concept: de drie groene kamers duidelijk te zien. Landgoed Hommerzaad Escharen Met steun van de provincie Noord-Brabant vormt de eigenaar van een varkenshouderij 14,7 hectaren grond bij zijn bedrijf om te komen tot een nieuw landgoed met de historische gebiedsnaam Hommerzaad. Het landgoederenbeleid van de provincie beoogt de kwaliteiten van het buitengebied te verbeteren. Het landschap bij Escharen (ten zuiden van Grave) kent een rijke variatie van grotere en kleine open akkers en weilanden die zijn omringd door bos. Veel kavellijnen volgen het beekdal van de Graafsche Raam of staan juist haaks daarop. Het plangebied ligt precies op de stijlrand die de natuurlijke overgang vormt tussen het beekdal en de hogere beboste zandgrond. In een nieuw aan te planten strook bos liggen de drie kavels uitgespaard als groene kamers. Aan twee zijden bieden ze vrij uitzicht over de landerijen en aan de andere twee zijden kijken ze uit op de bosrand. De woningen zijn zo gesitueerd dat ze niet uitkijken op elkaar. Het vrije gevoel krijgt alle ruimte, passend in de landelijke sfeer die het vertrekpunt is geweest voor dit ontwerp. De woningen, afgeleid van het boerderijtype, zijn landhuizen met grote dakoverstekken en veranda s met uitzicht op het eigen terrein. Het landelijke gevoel vertaalt zich ook naar natuurlijke materialen, zoals blank hout, keramische dakpannen en gekeimde wanden. Er zijn geen dakgoten. De kleuren zijn zo gekozen dat de contrasten in ieder seizoen hun charme hebben: witte wanden met donkere daken en plinten. Dankzij schilddaken ogen de woningen niet te hoog en blijft er samenhang met de groene omgeving. Bijzonder is de rol van de schoorsteen op het overgangspunt tussen volumes. Deze woningen hebben een schijfachtige schoorsteen die als een bouwvolume op het scharnierpunt tussen de hoge en de lage kap staat. Er is voorzien in een binnen- en buitenhaard. Opdracht In opdracht van het - in landgoedontwikkeling gespecialiseerde - bureau Praedium zijn we betrokken om bij Hommerzaad de architectonische en ruimtelijke inpassing van het rood te verzorgen. Doel was een landgoed te ontwikkelen, agrarisch gebied op te heffen en natuur met drie landgoedwoningen terug te plaatsen. Vanaf het begin af aan is dit proces een groot succes. De wethouders omarmden het meteen. We hebben een bezoek gebracht aan de locatie, samen met de boer die vaak direct een praktische oplossing verwacht. In dit geval kwam die heel snel. De woningen moesten aan de rand komen te liggen, dan zou het open karakter van de gronden aan de Cuijkse Steeg intact blijven. Landschapsplan Een bijzondere ingreep is de extra strook bos die is gecreëerd los van de bestaande bosrand. Daardoor ontstaan er nieuwe coulissen die heel goed passen bij het open-gesloten karakter van de omgeving. Het naastgelegen gebied kent meer van dat soort verrassende ruimten, met kleine maisakkers, af en toe een boerderij, loof en naaldbos. Deze zone ligt aan het natuurgebied Het Gassels Broek, maar in alles ervaar je de overgang van gesloten naar open. Juist dat maakt het zo spannend. Dit houdt in dat je rijdend naar je huis veel verschillende landschapstypen beleeft, wat het wonen heel bijzonder maakt. < Het plangebied: variatie van weiden en akkers, omringd door bos. I-3 Case Landgoed Hommerzaad Escharen
De kavels liggen als groene kamers in het nieuwe bos, met uitzicht over akkers op de eigen tuin met lange oprijlaan.
landhuizen Schoorsteen vormt verbindende schijf tussen verschillende onderdelen van de woningen. vlekkenplan woningplattegrond voorgevel achtergevel landgoedzijde I-3 Case Landgoed Hommerzaad Escharen
Landgoed De Hemel in Boxtel. Cluster duurzame woningbouw. Groepsaccomodatie De Hagelaar in Best. Landgoed De Koperen Hoeve in Reek, vier woningen gelegen aan een pleintje.
visie landelijk gebied Botte overgangen van dorp (of stad) naar platteland. Industrie niet nog langer in agrarisch landschap. Nieuwe kleinschalige markten. Landelijk VOCUS is gespecialiseerd in ontwikkelingen in het landelijk gebied. Als vaste partner van het in landgoedontwikkelingen gespecialiseerde Bureau Praedium uit Veghel zijn tientallen rood voor groen - en ruimte voor ruimte -projecten gerealiseerd. Ook aan specifieke ontwikkelingen in het landelijk gebied, zoals groepsaccommodaties en natuurbegraafplaatsen wordt gewerkt. In de directe omgeving is VOCUS betrokken bij plannen voor de stichting Goois Natuurreservaat die de Gooise natuurgebieden beheert. Snelle verstedelijking Het Nederlandse landschap verstedelijkt in sneltreinvaart. In de provincies dijen middelgrote plaatsen uit met bedrijventerreinen en woongebieden, terwijl het landelijk gebied leegloopt en voorzieningen niet langer rendabel zijn. Het effect is dat de overgangen van dorp (of stad) naar land rafelig, rommelig en van een andere schaal zijn. Het feit dat ons land grotendeels door mensenhanden is geschapen en dat een overweldigende natuur ontbreekt, is geen vrijbrief slordig om te gaan met het landelijk gebied. Tussen gemeentelijke overheden bestaat te weinig coördinatie om gezamenlijke grensoverschrijdende waarden te waarborgen. Het lijkt ieder voor zich. Regie terugpakken VOCUS is van mening dat de centrale overheid, gemeenten en provincies een ontwikkelingsplan moeten gaan opstellen voor hoe Nederland er over vijftig jaar moet uitzien. Het ontbreekt op dit moment aan een grensoverschrijdend beleid, waardoor er tussen steden/ dorpen en het omringende (cultuur)landschap zones aan het ontstaan zijn van een ondermaatse ruimtelijke kwaliteit. Het herwinnen van de regie vergt een langere adem en de onderlinge strijd tussen gemeentes is groot. We pleiten voor een landelijk beleidskader overgangen stad-land, dat gemeentes ertoe kan bewegen de stedelijke en landelijke waarden beter te beschermen en intergemeentelijk op elkaar af te stemmen. Verder pleiten we voor een notitie bedrijventerreinen, omdat deze terreinen als een snel groeiende schimmel over Nederland heen woekeren. Het is onacceptabel dat het ontwikkelen van nieuwe bedrijventerreinen economisch voordeliger is dan het herstructureren van verouderde bedrijventerreinen waar leegstand is. Nieuwe landgoederen VOCUS ontwikkelt samen met Praedium nieuwe landgoederen. Wat behelst een landgoedontwikkeling? Een agrarisch bedrijf besluit de activiteit te beëindigen of te verplaatsen. Vaak is sprake van een aanpalend of belendend natuurgebied. Door het agrarisch gebied te transformeren tot natuur, wordt de natuurwaarde versterkt en kunnen in sommige gevallen verbindingszones worden gemaakt, soms onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur, soms gewoon een uitbreiding van een bestaand bos. In ruil voor de extra natuur die wordt aangelegd, krijgt de ondernemer de mogelijkheid om - afhankelijk van de grootte van de percelen - een of meerdere landgoedwoningen te realiseren. Voorwaarde is wel dat de woningen qua uitstraling op het landgoed zijn afgestemd. De beeldkwaliteit van rood en groen is bepalend om een vergunning te krijgen voor een dergelijke ontwikkeling. Economische impuls Bij landgoedvorming spelen veel uiteenlopende disciplines een rol. Bijvoorbeeld fiscaal, juridisch en financieel advies, ruimtelijke ordening, architectuur en natuurontwikkeling. Gebiedsbranding geeft een belangrijke, zo niet onmisbare, impuls aan een duurzame ontwikkeling van een gebied. Het zorgt voor het stimuleren van de regionale economie en het leidt ook tot hogere omzetten voor de betrokken ondernemers. Zo is er het voorbeeld van de boer die op zijn akker een speciaal plaatselijk graan verbouwt, dat vermalen wordt door een plaatselijke molen, waarna een plaatselijke brouwerij er regionaal bier van brouwt. Het bier vindt gretig aftrek, de molen blijft behouden en het graan gaat niet verloren. We geloven in oorspronkelijkheid. Door weer verbanden te leggen kunnen kleinschalige nieuwe markten ontstaan die grote betekenis hebben voor de culturele gelaagdheid van ons land. I-3 Visie landelijk gebied