Betere bescherming en herstel van het voedselweb in de Waddenzee Wadden Engine Waddensleutels Mosselwad Ellen Weerman Postdoc Wadden Engine Community Ecology and Conservation group Rijksuniversiteit Groningen
Herstel van het voedselweb Oppervlakte biobouwers is beperkt Biobouwers zijn een habitat voor vele soorten
Huidige situatie Waddenzee Laagwater carnivoren (worm-eters) Laagwater carnivoren (schelpdier-eters) Herbivoren (birds,macrofauna) Hoogwater carnivoren Pelagische kreeftachtigen Epibenthische biodiversiteit Bentische depositfeeders Zooplankton Microalgen Benthische filterfeeders Zeegrassen Erosive regime High turbidity Lokale condities Homogeen landschap Biobouwers Natuurlijke hydrodynamica Menselijke invloed
Vroegere situatie Waddenzee Laagwater carnivoren (worm-eters) laagwater carnivores (schelpdier-eters) Herbivores (birds,macrofauna) Hoogwater carnivoren Pelagische kreeftachtigen Epibenthische biodiversiteit Benthische depositfeeders Zooplankton Microalgen Bentische filterfeeders Zeegrassen Stable sediment regime Low turbidity Locale condities Heterogeen landschap Biobouwers Natuurlijke hydrodynamica
Overzicht projecten Wadden Engine Litorale biobouwers algemeen Mosselwad (www.mosselwad.nl) Litorale en sublitorale mosselbedden Waddensleutels (www.waddensleutels.nl) Litorale mosselbedden
Wadden Engine team Klemens Eriksson RUG-MARBEE Han Olff RUG-COCON Henk van de Veer Royal NIOZ Theunis Piersma RUG-Animal Ecology NIOZ Johan van de Koppel NIOO-CEME Els van der Zee NIOZ Quan-Xing Liu NIOO-CEME Serana Donadi RUG-MARBEE Ellen Weerman RUG-COCON
Interacties (de)stabliserende biobouwers Wadden Engine
Interacties (de)stabliserende biobouwers Kokkel toevoegingen 1000 kokkels per m 2 In totaal: 600.000 kokkels Wadpier toevoegingen 80 wadpieren per m 2 In totaal: 36.000 Wadpieren Wadden Engine
Belang van biobouwers Musselbed
Facilitatie van kokkels door mossels Invloed biobouwer is groter dan de schaal van het directe effect Data: Serena Donadi
Hogere trofische niveaus The invloed van biobouwers kan naar hogere trofische niveaus door zetten Low High = foraging oystercatchers = musselbed Data: Els van der Zee
Mosselwad team www.mosselwad.nl Bruno Ens SOVON Piet Hoekstra Universiteit Utrecht Erik van Dijk Ver. Kust en Zee Joos Versfelt Ver. Kust en Zee Arno Kangeri IMARES Jaap van der Meer Royal NIOZ Jasper Donkers Universiteit Utrecht Jakkus van der Salm Ver. Kust en Zee Jeroen Jansen IMARES Norbert Dankers IMARES Andreas Waser NIOZ Johan van de Koppel NIOO-CEME
Wat is de meest effectieve manier om herstel van mosselbanken te bevorderen? Monitoring van mosselbanken
Invloed biotische factoren Monitoring van mosselbanken Minder intensief bestudeerd Intensief bestudeerd met cameras Metingen op de mosselbedden Contouren Size distribution Gewicht/Schelp ratio 2 x per jaar 6 x per jaar 6 x per jaar maandelijks Vogel dichtheden Dichtheden: Methode?? Gedurende de zomer maandelijks?
Hydrodynamica Model parameters Model calibratie Model resultaten 1. Golfslag 2. Stroming 3. Mossel erodeerbaarheid Doel Extrapolatie op grote schaal om meest geschikte gebieden te selecteren voor herstel mosselbedden
Het Waddensleutels team www.waddensleutels.nl Wilfried Alblas Natuurmonumenten Johan van de Koppel NIOO-CEME Han Olff RUG-COCON Theunis Piersma NIOZ Jaap Sinninghe Damsté NIOZ Querin Smeele Natuurmonumenten Jack Middelburg NIOO-CEME Tjisse van der Heide RUG Daphne Rekers NIOZ Sander Holthuijsen NIOZ Michiel Firet Staatsbosbeheer Cornelia Vermeer Staatsbosbeheer Hélène de Paoli NIOO-CEME Henk van de Veer Royal NIOZ Jeltje Jouta NIOZ Elisabeth Svensson NIOZ Martijn de Jong Natuurmonumenten
Herstellen van sleutelprocessen 4 soorten plots (20 x 20 m) Controle (kaal substraat) Kaal substraat + mossels Kokosmat substraat Kokosmat substraat + mossels
Herstellen van sleutelprocessen Interactie tussen mosselbed en omgeving Mosselbed
Herstellen van sleutelprocessen Mosselbed Voedselweb structuur en diversiteit
Toegevoegde waarde Wadden Engine + Mosselwad + Waddensleutels= Sleutel tot inzicht in herstel voedselweb in de Waddenzee
Samenwerking naar einddoel Vergaarde kennis bijeen brengen in kansenrijkdomkaart Ontwikkeling handboek over duurzaam beheer mosselbanken Public awareness"