MGEKOMEN - 6 APR. 2008 Directie Ruimte en Mobiliteit Afdeling Verkeer en Vervoer Contact dhr.drs. F Cohen T 070-441 71 85 f.cohen@pzh.nl Aan Statencommissie Van J.W.A. van Dijk Kopie aan Onderwerp OV-chipkaart Aanieiding De provincie heeft de regierol m.b.t. de implementatie van de OV-chipkaart bij de Zuid-Hollandse concessies. Via dit memo wil ik u informeren over de aanpak en voortgang van de implementatie van de OV-chipkaart. De volgende aandachtsvelden spelen hierbij een rol: Planning Tarieven Distributie Communicatie De invoering van de OV-chipkaart in Zuid-Holland is mede afhankelijk van de landelijke uitrol van de OV-chipkaart. De invoering van de OV-chipkaart zal gefaseeerd plaatsvinden in een (voor de reiziger) logische volgorde. Dit betekent dat alleerst het "reizen op saldo" mogelijk wordt gemaakt. Naast het reizen met het NVB (het systeem van strippenkaarten en sterabonnementen) kan in deze fase ook met de OV-chipkaart worden gereisd. Met betrekking tot de volgorde van de uitrol heb ik afgesproken dat na Rotterdam en Amsterdam de Zuid-Hollandse concessies die een directe vervoerrelatie hebben met deze twee gebieden zo snel mogelijk zullen volgen. Kortgezegd: in het gebied tussen Rotterdam en Amsterdam en ten zuiden van Rotterdam (dus ook in Zuid-Holland) wordt stapsgewijs het reizen op saldo per OVchipkaart ingevoerd. De inzet is om de doorgaande reizigers zo min mogelijk met overgangsregelingen te confronteren en zoveel als mogelijk met een kaart door de keten te laten reizen. De in het Rotterdamse getroffen compensatieregeling voor doorgaande reiziger wordt als ingewikkeld en omslachtig omschreven. Planning De provincie Zuid-Holland heeft op basis van de landelijke planning afspraken gemaakt met haar beide concessiehouders. Technische aspecten hebben voor wat betreft de provinciale planning een belangrijke rol gespeeld. Daarwaarde systemen stabiel en betrouwbaar zijn kan overgegaan worden op het aanzetten van het OV-chipkaartsysteem. De concessiehouder Connexxion kan al medio me! aan de vereiste kwalificaties voldoen daar zij reeds in andere concessies het systeem beproefd hebben. Voor Arriva geldt dat deze ervaring thans wordt opgedaan in de concessie Waterland van de Amsterdamse regio. Daarna zal ook de concessiehouder Arriva in de provincie Zuid-Holland een beproefd systeem implementeren. 1/5
mmmmm provincie i - "'', Datum * wf Concreet betekent dit dat medio mei 2009 het reizen op saldo met de OV-chipkaart mogelijk is in de concessies Duin- en Bollenstreek/Leiden en Rijnstreek/Midden-Holland. In September 2009 is het reizen op saldo op de OV-chipkaart ook mogelijk in de concessies Drechtsteden/ Alblasserwaard/ Vijfheerenlanden en Hoeksche Waard/Goeree Overflakkee. Voor de Rijngouwelijn en de Waterbus wordt een apart traject uitgezet. Uitgangspunt hierbij is dat ook deze OV-verbindingen uitgerust worden met apparatuur om het reizen met de OV-chipkaart mogelijk te maken. De Merwedelingelijn, die een onderdeel is van de DAV-concessie, zal zoveel als mogelijk parallel lopen met het traject dat ik met Arriva heb ingezet. De afstemming tussen het regionale spoorvervoer en NS is mede bepalend voor de invoering van de OV-chipkaart op de Merwedelingelijn. Op landelijk nivo maak ik afspraken omtrent de verdere fasering en de te nemen stappen. Het tempo van invoering in de provincie Zuid-Holland wordt mede bepaald door de voortgang in de inen omliggende concessies en de landelijke ontwikkelingen. De provincie Zuid-Holland heeft direct te maken met vijf omliggende provincies, twee inliggende stadsregio's en twee aangrenzende stadsregio's. Landelijk is onder meer afgesproken dat decentrale overheden (concessieverleners) die een directe (reis)relatie met elkaar hebben qua fasering zoveel als mogelijk met elkaar in de pas lopen. Met betrekking tot de planning zijn de volgende fasen te onderscheiden: Voorbereidingsfase Introductiefase Dualefase Chipfase Afronding van de Introductiefase betekent dat in het najaar 2009 alle bussen van Connexxion en Arriva zijn voorzien van apparatuur om op saldo reizen. Momenteel implementeert Arriva de OVchipkaart in Waterland (Noord-Holland). De ervaring die Arriva daar opdoet zal de implementatie in Zuid-Holland vergemakkelijken. Maar vertragingen in Waterland betekent ook dat de datum van invoering in Zuid-Holland in September 2009 onder druk komt te staan. Over de stand van zaken in Waterland en de gevolgen voor Zuid-Holland heb ik wekelijks contact met Arriva. Ook Connexxion rapporteert mij wekelijks over de voortgang. Een andere factor die de door Zuid-Holland geplande invoerdatum van het op saldo-reizen kan be'mvloeden is het landelijk streven om pas een volgende stap te nemen als het chipkaartsysteem zich in een praktijksituatie stabiel heeft getoond. De leerervaringen die met name in Rotterdam en Amsterdam worden opgedaan worden gedeeld. Deze ervaringen kunnen leiden tot aanpassingen van het systeem en hebben dan ook logischerwijs gevolgen voor de planning. In onderstaand overzicht wordt per fase de stand van zaken weergegeven op een aantal te onderscheiden terreinen, te weten: Techniek Tarief Distributie Communicatie. 2/5
f Y Datum Voorbereidingsfase Startdatum Lopend Inbouwen in voertuigen Certificating Testan Aansluiten Tarief NVB (strippenkaart en abonnementen) KaartgroepS (bedtijfseigen kaarten) Distributie Huidige punten Wagenveikoop Introductiefese Startdatum Techniek Inbouwafgerond Tarief NVi K69 Opbrengstneuttaal kilometertarieftb.vhet reizen op saldo Distributie Huidige punten Wagenveikoop NS (internet) Conimunicatie Campagne voorbereiden Landelijke campagne Reizigeis informeren Afstemmen Consumtenoverleg Omliggende DO's Bvaluatie Opzetten evaluaiies Criteria voor volgende fase Certifies ring afgerond Cornmunicatie Reizigeis informeren en verleiden Afstemmen Consumtenoverteg Ministerie Evaluatie Klantacceptatie Monitoren opbrengsten Prijseffect reiziger Crite-ia voor voli*nd<i tat* Dltum bekend einde NVB Elke fase wordt begeleid met onderzoek. De onderzoeksresultaten leveren input voor een volgende fase. Zo wordt tijdens de introductiefase een onderzoek gedaan naar de aspecten die een soepele introductie van het provinciale tarievenkader bemvloeden. Per te onderscheiden doelgroep wordt gekeken naar de weerstanden die de veranderingen oproepen. In de communicatie kan hierop dan worden ingespeeld. 3/5
Datum p HOLLAND Tarieven De grondslag voor de tarieven van de OV-chipkaart is de kilometer. Voor iedere fase zal opnieuw een kilometertarief per concessie worden vastgesteld. Opbrengst-neutraliteit is leidend bij deze berekeningen; dit is een landelijke afspraak. Hierbij zal steeds aan de vervoerder gevraagd worden om per concessie op basis van het landelijk ontwikkelde rekenmodel (Hypercube) een voorstel te doen voor het kilometertarief. Dit tarief wordt vervolgens via de reguliere procedure voor vaststelling van de openbaar vervoer tarieven doorde provincie Zuid-Holland vastgesteld. Doordat de decentrale overheden eigen bevoegdheden hebben om het tarief vast te stellen zullen reizigers worden geconfronteerd met verschillende kilometertarieven. Om de concessie-grensoverschrijdende-reizigers ter wille te zijn worden er afspraken gemaakt worden tussen de decentrale overheden. Het eind 2008 door GS en PS vastgestelde provinciale Tarievenkader zal, mede gezien de overeengekomen landelijke planning, vermoedelijk na 2010 plaatsvinden. De technische mogelijkheden en onmogelijkheden van de huidige OV-chipkaart zijn hier mede van invloed op. Mocht er aanleiding zijn om het provinciale Tarievenkader aan te passen ten gevolge van technische onmogelijkheden dan zal ik u hiervan zo spoedig mogelijk op de hoogte stellen. Eventuele noodzakelijke aanpassingen zal ik u voorleggen, waarbij het Uitgangspunt is dat het goedgekeurde voorstel leidraad is voor de aanpassingen. Distributie De OV-chipkaart brengt ook een verandering van de distributie met zich mee. Nu is de distributie van strippenkaarten en abonnementen in handen van Vervoerbewijzen Nederland (VBN). In het OV-chipkaart tijdperk is de distributie een verantwoordelijkheid van de Provincie Zuid-Holland. De provincie heeft deze verantwoordelijkheid gedelegeerd aan de concessienemers. In de concessie-overeenkomst zijn hierover nadrukkelijke voorwaarden afgesproken. Deze afspraken voorzien er in dat elke inwoner van de provincie Zuid-Holland op een eenvoudige wijze, zonder veel (fysieke) inspanning, met voldoende saldo op de OV-chipkaart kan reizen. De NS-stations spelen een belangrijke rol bij de distributie. NS zal eerst de stations in de Randstad voorzien van verkoop-/oplaadapparatuur. In oktober 2009 zal dit volgens de huidige planning van NS gereed zijn. Ook de Rotterdamse en Amsterdamse verkooppunten spelen een essentiele rol. De bussen van Connexxion worden voorzien van oplaad- en afhaalapparatuur. Met Arriva overleg ik nog over de mogelijkheden om soortgelijke apparatuur in hun bussen te plaatsen. Het verkooppunten netwerk wordt thans door de beide vervoerders verder uitgewerkt; met name is er veel aandacht voor de witte vlekken in dit netwerk. De distributie wordt geleidelijk opgebouwd de komende periode. Bij de start van het op saldo reizen bij Connexxion in mei 2009 zullen met name de concessie-grens-overschrijdende-reizigers (b.v. de reiziger die vanuit Leiden naar Amsterdam reist) gebruik maken van de OV-chipkaart. Dit betekent dat deze reizigers gebruik kunnen maken van de reeds voorhanden zijnde distributie faciliteiten in de Amsterdamse en Rotterdamse regio. Daarnaast is het internet een belangrijk distributiepunt. Voor de distributie is het ook belangrijk dat inmiddels een groot aantal reizigers al beschikt over een OV-chipkaart. Het betreft hier alle abonnementhouders van NS, de reizigers in de Rotterdamse regio en de reizigers random Amsterdam. Daarnaast beschikken alle OVstudentenkaartbezitters over een OV-chipkaart. 4/5
Datum provincie ZUID Cornmunicatie De communicatie naar de reizigers bepaalt in belangrijke mate het succes van de introductie van de OV chipkaart. De provincie heeft de regiefunctie bij de invoering van de OV chipkaart ook waar het gaat om de communicatie. Hierbij gelden de volgende uitgangspunten: 1. Het tijdig naar waarheid en volledig informeren van de inwoners van Zuid-Holland 2. De inwoners van Zuid-Holland voorzien van regiospecifieke informatie 3. De communicatie over het provinciale tarievenkader verzorgen 4. Aansluiting zoeken bij de landelijke campagne(stijl) 5. Afstemming met de in- en omliggende decentrale overheden De communicatie over de invoering van de OV-chipkaart in Zuid-Holland zal tot 1 September 2009 met name er op gericht zijn om te vertellen hetgeen er gaat gebeuren (het proces cornmuniceren). Hiermee worden de inwoners voorbereid op de verschillende stappen van de invoering van de OV-chipkaart. Communicatie over distributie en communicatie gericht op gedragsverandering (daadwerkelijke aanschaf en gebruik van de OV-chipkaart) van de reiziger is een taak van de concessiehouders. Om zeker te stellen dat alle (reizigers)informatie over de invoering en de publiekscampagnes over de OV-chipkaart van de verschillende overheden binnen de provinciegrenzen worden afgestemd, heeft de provincie Zuid-Holland een communicatiewerkgroep geinitieerd. De betreffende reizigers- en consumentenoverleggen (RO's) worden geregeld getnformeerd en om input gevraagd voor de verschillende onderdelen van de implementatie van de OV-chipkaart. Daarvoor wordt door de provincie een informele groep opgericht waarin naast de RO's ook de vervoerders en de provincie zitting hebben. Ten behoeve van de reizigersspecifieke informatie zal een onderzoek worden verricht naar de meningen van de reizigers over de op handen zijnde veranderingen. 5/5