Overzicht en definitie van indicatoren voor astma bij volwassenen in de huisartsenzorg

Overzicht en definitie van indicatoren voor astma bij volwassenen in de huisartsenzorg Versie 1.3 22 januari 2014 Pagina 1 van 27

Overzicht en definitie van indicatoren voor astma bij volwassenen in de huisartsenzorg Versie 1.3 TR. van Althuis, M. Bouma, EHC. Bastiaanssen, NHG Pagina 2 van 27

Inhoudsopgave Wijzigingen in versie 1.1... 4 Wijzigingen in versie 1.2... 4 Wijzigingen in versie 1.3... 4 Inleiding... 6 Leeswijzer... 6 Achtergrond... 7 Werkwijze... 7 Indicatoren, waarde en beperkingen... 8 Beheer... 9 Beschrijving van indicatoren Astma bij Volwassenen... 10 Literatuur... 13 Bijlage 1, Beschrijving van benodigde data per indicator... 14 Bijlage 2, Rapportages... 18 Bijlage 3, Registratie aanwijzing voor de huisarts... 19 Bijlage 4, Berekening leeftijd, duur inschrijving en duur hoofdbehandelaar... 21 1. Indicatoren en leeftijden... 21 2. Duur inschrijving... 23 3. Duur hoofdbehandelaar huisarts... 23 Bijlage 5, Specificaties Uitspoelformaat Indicatoren Astma bij Volwassenen... 24 Beschrijving uitspoel naar uitspoelformaat versie 1... 25 Beschrijving uitspoel naar uitspoelformaat versie 2... 26 Pagina 3 van 27

Wijzigingen in versie 1.1 De indicatoren 1-3 worden nu omschreven als percentage ten opzichte van de gehele praktijkpopulatie in plaats van een percentage ten opzichte van een deelpopulatie. Hierdoor verbetert de consistentie met andere indicatorensets. 16 jaar valt binnen de inclusie criteria van deze set Indicator 7 zoekt nu op meerdere vormen van een reversibiliteitstest bij spirometrie (post broncho-dilatator of post-steroïd) Indicator 8 omschrijving codes van antistof testen in bloed en huidpriktesten. De testen voor huisstofmijtallergie worden representatief geacht voor het standaardpakket Indicator 9 bij de controle dient een volledige spirometrie verricht te worden, dus inclusief beoordeling reversibiliteit post bronchodilatatie. Indicator 10 zoekt nu ook naar de ATC codes van combinatie preparaten Toegevoegd: indicator 13 met betrekking tot het saneringsadvies Toegevoegd: bijlage 4, Registratie aanwijzing voor de huisarts Toegevoegd: bijlage 5, Uitspoel specificaties Wijzigingen in versie 1.2 28 juli 2011 Unieke identificatie nummers toegevoegd uit tabel diagnostische bepalingen Indicator 4, % patiënten waarvan rookgedrag bekend is, kende twee varianten in de specificaties voor de berekening. Dit is nu beperkt tot één uniforme berekening. Indicator 4: in de formule en vervangen door of Indicator 9: noemer in de formulering toegevoegd Niet genummerde parameter voor indicator 10: formule aangepast, selectie op ATC code R03A Indicator 10, formule gewijzigd, teller is R03A en R03B Bepaalde tekst en opmerkingen verwijderd die niet meer relevant of actueel waren. Wijzigingen in versie 1.3 22 januari 2014 Tekstueel op pagina 10 bij onderscheid intermitterend en persisterend astma: intermitterend 2 symptomen per week Toegevoegd: toelichting dat wanneer een ICPC-code is aangeduid op rubrieksniveau, de onderliggende ICPC-subcodes zijn geïncludeerd Hoofdbehandelaar aangescherpt: huisarts is hoofdbehandelaar voor 12 maanden of meer ( 12 maanden) Indicator 10: % patiënten met chronisch gebruik van inhalatie luchtwegverwijders én minimaal één voorschrift inhalatiecorticosteroïden in de groep patiënten met chronisch gebruik van inhalatie luchtwegverwijders in de afgelopen 12 maanden: formule aangepast zodat beter rekening wordt gehouden met combinatiepreparaten; noemer, luchtwegverwijders: R03A ( 3 voorschriften) teller, inhalatie corticosteroïden en luchtwegverwijders: (R03BA of R03AK06 of R03AK07 (1 voorschrift)) en R03A ( 3 voorschriften); Waar van toepassing is chronisch gebruik van medicatie nader gespecificeerd als 3 of meer voorschriften Pagina 4 van 27

Indicator 7, % patiënten waarbij ooit een diagnostische spirometrie is uitgevoerd: vervalt. indicator 8, % patiënten waarbij ooit onderzoek is gedaan naar allergie: formulering van de betreffende bepalingen herzien. Indicator 9: het aantal metingen om vast te stellen dat er een adequate spirometrie is uitgevoerd is uitgebreid. Indicator 11: influenza vaccinatie: ATC-code J07BB toegevoegd als alternatief voor het vaststellen van influenza vaccinatie Indicator 14, nieuw: % patiënten waarbij zich in de afgelopen 12 maanden 2 of meer (nieuwe) exacerbaties hebben voorgedaan (3014, COEX RQ) Indicator 15, nieuw (pilot): % patiënten waarbij in de afgelopen 12 maanden 2 of meer corticosteroid stootkuren zijn voorgeschreven Toegevoegd: bijlage toegevoegd met definities en instructies over oa. leeftijden, inschrijvingsduur Aankondiging: in de volgende versie wordt overwogen om de bepaling geen geregelde zorg (astma), 1788, te gebruiken om patiënten te excluderen die om medische redenen niet in aanmerking komen voor een geprotocolleerd zorgaanbod. Kolom toegevoegd in de overzichten met indicatoren. Hierin wordt aangegeven of het een vastgestelde indicator is of een aanvullende indicator met een voorlopig of experimenteel karakter. Deze aanvullende indicatoren zijn toegevoegd in overleg met betrokken partijen en zijn bedoeld om (variaties in) uitkomsten nader uit te diepen en voor intern gebruik. Pagina 5 van 27

Inleiding Dit document beschrijft de indicatoren voor astma bij volwassenen in de huisartsenzorg zoals vastgesteld door de besturen van het Nederlands Huisartsen Genootschap en de Landelijke Huisartsen Vereniging op 29 mei 2008. NHG en LHV zijn van mening dat deze indicatoren geschikt zijn voor het in beeld brengen van de zorg voor patiënten met astma voor intern gebruik en ook geschikt zijn voor rapportage aan derden over de zorg in de huisartsenpraktijk. Leeswijzer Achtereenvolgens komen kort aan de orde de achtergrond voor het samenstellen van deze indicatorenset en de gevolgde werkwijze. Vervolgens wordt ingegaan op de waarde en beperkingen van indicatoren. Hierna wordt het verdere beheer van de set indicatoren aangestipt. Het document besluit met het overzicht van de indicatoren voor astma bij volwassenen in de huisartsenzorg. Het overzicht geeft een beschrijving van de indicatoren, geeft het type indicator aan en duidt per indicator aan uit welke bron deze indicator afkomstig is dan wel overeenkomt met indicatoren zoals voorkomen in deze bronnen. In een aantal bijlagen vindt u de volgende informatie. Bijlage 1 Beschrijving van benodigde data per indicator Bijlage 2 Rapportages Bijlage 3 Registratieaanwijzingen voor huisarts Bijlage 4 Uitspoel specificaties Pagina 6 van 27

Achtergrond Deze set van indicatoren is een uitwerking van het Project Uniforme Rapportage. In dit project worden indicatoren die door verschillende partijen zijn ontwikkeld geharmoniseerd en nader geoperationaliseerd. Het gaat hierbij alleen om díe indicatoren waarvoor de gegevens om deze indicatoren samen te stellen afkomstig zijn uit het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) zoals de huisarts dat bijhoudt en beheert in een huisartsinformatiesysteem (HIS). De indicatoren waarvoor gegevens uit het EPD worden gebruikt hebben veelal betrekking op het medisch handelen of de kwaliteit daarvan. Naast deze indicatoren zijn er echter ook andere indicatoren die kwaliteiten beschrijven van de (huisartsen)zorg, zoals bij voorbeeld patiënttevredenheid en allerlei aspecten van de praktijkvoering. Deze indicatoren worden echter niet nader beschouwd in het kader van het project Uniforme Rapportage. Het project Uniforme Rapportage is een uitwerking van het Convenant Dataverzameling Huisartsen, getekend in december 2005 door NHG, LHV, VWS en IGZ. Eén van de doelen van het Convenant is om te komen tot één landelijke set van indicatoren huisartsenzorg. Dit is met name van belang voor indicatoren waarvan de benodigde gegevens afkomstig zijn uit het EPD, aangezien er een reeks van afhankelijkheden is, voordat een huisarts dergelijke indicatoren kan samenstellen en rapporteren. Werkwijze Uit de volgende bronnen is door de NHG werkgroep Uniforme Rapportage een overzicht samengesteld van indicatoren die betrekking hebben op het medisch handelen bij astma bij volwassenen: - IGZ, Indicator Monitor Huisartsenzorg (IMH), april 2006 - Nivel, Prestaties huisartsenzorg, advies voor een basisset van indicatoren voor VWS, april 2004 - Indicatoren ontwikkeld door de WOK in opdracht van het NHG op basis van de NHG Standaard Astma bij Volwassenen, oktober 2007 In een tweetal bijeenkomsten (november-december 2007) zijn de voorstellen doorgenomen met vertegenwoordigers van Gebruikersverenigingen en de CaHAG, leidend tot overeenstemming over de set van noodzakelijke indicatoren en hun precieze omschrijving. Waar noodzakelijk zijn de betreffende NHG Standaard als ook de bijbehorende NHG Praktijkwijzer geraadpleegd. Vervolgens is de lijst van indicatoren ter commentaar verstuurd naar diverse belanghebbende of geïnteresseerde partijen, waaronder CaHAG, Gebruikersverenigingen, VWS, IGZ, LHV, Nivel, WOK, ZN, NPCF en LVG. Binnengekomen commentaar is beoordeeld en waar mogelijk en relevant verwerkt. Tenslotte is de lijst van indicatoren ter definitieve vaststelling aangeboden aan het NHG management team. Pagina 7 van 27

Indicatoren, waarde en beperkingen Indicatoren zijn bedoeld als signalering om een toestand of verandering in beeld te brengen. Veelal wordt een beperkte selectie gemaakt uit alle denkbare en mogelijke meetbare aspecten van het proces of de situatie waarover men geïnformeerd wil zijn. Wanneer de uitslag van een indicator daar aanleiding toe geeft zal altijd nader onderzoek nodig zijn om onderliggende oorzaken van afwijkingen van het gemiddelde of van de norm te verhelderen. Kwaliteit van zorg is een abstract begrip. Men probeert daar grip op te krijgen door meetbare aspecten te benoemen die naar men aanneemt iets zeggen over kwaliteit en over zorg. Het gaat hierbij deels om procesindicatoren: wat is er gebeurd; en deels om zogenaamde uitkomstindicatoren: wat is het effect. Met name voor de uitkomstindicatoren gelden bij de interpretatie beperkingen. Ten eerste zal het bij bepaalde uitkomstindicatoren gaan om percentages die zijn berekend op kleine aantallen. Dat betekent dat de betrouwbaarheid van zo n percentage betrekkelijk laag is 1. Ten tweede zijn er verschillen tussen de patiëntenpopulaties van praktijken die niet in de definitie van de indicatoren zijn verdisconteerd, de zogenaamde case mix. Het kan hierbij gaan om aspecten als de leeftijdsopbouw of de sociale samenstelling van de praktijkpopulatie. Om deze twee redenen valt het aan te bevelen om alle indicatoren te interpreteren met een zekere marge. Wat die marge precies moet zijn kan proefondervindelijk vastgesteld worden wanneer meer gegevens beschikbaar komen. Ten derde wil het NHG opmerken dat er geen rechtstreeks causaal verband kan zijn tussen de uitkomst van een specifieke uitkomstindicator en het handelen van een huisarts of de kwaliteit van de huisartsenzorg in een huisartsenpraktijk. De uitkomst op een specifieke indicator is vrijwel altijd multifactorieel bepaald. Het is dus altijd zaak om per indicator of combinatie van indicatoren te bezien wat er aan de hand is en te bepalen of en hoe de huisarts of de huisartsenpraktijk een bijdrage kan leveren om verbetering te realiseren. Een vierde factor die van belang is bij de interpretatie van indicatoren heeft betrekking op registratie-artefacten. Om deze indicatoren te kunnen samenstellen dienen eerst een aantal stappen doorlopen te worden: 1. softwareleveranciers dienen faciliteiten te bieden aan praktijkmedewerkers om de onderliggende gegevens op een redelijk eenvoudige wijze te kunnen vastleggen; 2. praktijkmedewerkers dienen deze faciliteiten te gaan gebruiken (scholing en monitoring) 3. softwareleveranciers dienen faciliteiten te bieden om uit het totaal aan patiëntengegevens de indicatoren samenstellen en te rapporteren, alsmede instrumenten om te controleren of de resultaten ook kloppen en waar nodig te corrigeren. Het valt te verwachten dat het enige tijd zal duren voordat een huisartsenpraktijk een hele cyclus van registratie en rapportage heeft kunnen doorlopen, waarin kinderziektes in systemen kunnen worden gecorrigeerd en medewerkers en systeem op elkaar ingespeeld raken. 1 Bij een noemer met 60 patiënten varieert, afhankelijk van de uitslag van de indicator, het 95% betrouwbaarheidsinterval van ruim 2 tot ruim 6 procentpunt. Pagina 8 van 27

Beheer Het NHG zal deze set van indicatoren beheren als uitwerking van het Convenant Dataverzameling Huisartsen van december 2005. Verzoeken tot verduidelijking, wijziging of aanvulling kunt u richten aan het NHG. Pagina 9 van 27

Beschrijving van indicatoren Astma bij Volwassenen Definities: Astma: de diagnose astma wordt gesteld bij patiënten die periodiek klachten hebben van dyspnoe, piepen op de borst en/of (productief) hoesten. Reversibiliteit na bronchusverwijding ondersteunt de diagnose en is obligaat voor de diagnose bij patiënten met periodiek hoesten zonder dyspnoe of piepen op de borst. Intermitterend astma: symptomen 2 keer per week Persisterend astma: symptomen > 2 keer per week Deze indicatoren zijn van toepassing op patiënten met een leeftijd van 16 jaar en ouder ( 16 jaar). Bij onderstaande indicatoren (1-3) wordt in de teller het aantal patiënten gevraagd dat aan een bepaalde voorwaarde voldoet. De noemer bestaat uit de omvang van de (praktijk)populatie aan het einde van de rapportageperiode. Indicator 2 heeft betrekking op het totaal aantal patiënten bekend met astma van 16 jaar en ouder, onder behandeling in de eerste lijn (huisarts is hoofdbehandelaar voor 12 maanden of meer) in de praktijkpopulatie Indicator 3 heeft betrekking op het totaal aantal patiënten bekend met astma van 16 jaar en ouder, onder behandeling in de eerste lijn (huisarts is hoofdbehandelaar voor 12 maanden of meer) dat 12 maanden of langer is ingeschreven. Dit is de deelpopulatie waarover in de daaropvolgende indicatoren wordt gerapporteerd. Wanneer een ICPC-code is aangeduid op rubrieksniveau dan zijn de onderliggende ICPC-subcodes geïncludeerd, tenzij anders aangegeven. Indicatoren over de gehele patiëntenpopulatie. nr status omschrijving type 1 % patiënten bekend met astma (eerste en tweede lijn) van 16 jaar en ouder in de praktijkpopulatie aan het einde van de rapportageperiode structuur Pagina 10 van 27

nr status omschrijving type 2 % patiënten bekend met astma van 16 jaar en ouder die in de eerste lijn worden behandeld (definitie: huisarts is hoofdbehandelaar voor 12 maanden of meer) in de praktijkpopulatie aan het einde van de rapportageperiode 3 % patiënten bekend met astma van 16 jaar en ouder die in de eerste lijn worden behandeld (definitie: huisarts is hoofdbehandelaar voor 12 maanden of meer) én minimaal 12 maanden zijn ingeschreven in de praktijkpopulatie aan het einde van de rapportageperiode structuur structuur Bij indicatoren 4 t/m 15 is de noemer van de indicator gelijk aan alle patiënten bekend met astma van 16 jaar en ouder van wie de huisarts hoofdbehandelaar is voor 12 maanden of meer en die 12 maanden of meer zijn ingeschreven, tenzij anders aangegeven (specifieke subgroep). De teller is gelijk aan het aantal patiënten dat voldoet aan één of meer criteria en verder vallende binnen de criteria van de noemer. De genummerde omschrijvingen betreffen de indicatoren. De ongenummerde parameters zijn vermeld voor de definiëring van bepaalde subgroepen waar sommige indicatoren betrekking op hebben. nr status Omschrijving type Opmerking Risico 4 % patiënten waarvan het rookgedrag bekend is proces 5 % patiënten die roken in de groep patiënten waarvan het rookgedrag bekend is uitkomst NB. subgroep; tevens weer noemer voor volgende indicator 6 % patiënten die de afgelopen 12 maanden een advies kregen om te stoppen met roken, in de groep patiënten die roken proces 13 % patiënten dat ooit een saneringsadvies heeft gekregen proces NB. subgroep Pagina 11 van 27

nr status Omschrijving type Opmerking Onderzoek 8 % patiënten waarbij ooit onderzoek naar allergie gedaan is. proces Behandeling en monitoring - % patiënten met persisterend astma óf die roken noemer voor volgende indicator 9 % patiënten met persisterend astma óf die roken (zie voorgaande omschrijving) waarbij een volledige spirometrie is gedaan in de afgelopen 12 maanden in de groep patiënten met persisterend astma of die roken - % patiënten met chronisch gebruik van inhalatie luchtwegverwijders in de afgelopen 12 maanden 10 % patiënten met chronisch gebruik van inhalatie luchtwegverwijders én minimaal één voorschrift inhalatiecorticosteroïden in de groep patiënten met chronisch gebruik van inhalatie luchtwegverwijders in de afgelopen 12 maanden proces proces 11 % patiënten dat gevaccineerd is tegen influenza de voorafgaande 12 maanden proces NB. subgroep noemer voor volgende indicator NB. subgroep - % patiënten dat chronisch inhalatiemedicatie gebruikt in de afgelopen 12 maanden noemer voor volgende indicator 12 % patiënten waarbij de inhalatietechniek is gecontroleerd de afgelopen 12 maanden in de groep patiënten die chronisch inhalatiemedicatie gebruikt 14 % patiënten waarbij zich in de afgelopen 12 maanden 2 of meer (nieuwe) exacerbaties hebben voorgedaan 15 intern % patiënten waarbij in de afgelopen 12 maanden 2 of meer corticosteroid stootkuren zijn voorgeschreven proces uitkomst uitkomst NB. subgroep Pagina 12 van 27

Literatuur NHG Standaard Astma bij Volwassenen, oktober 2007 NHG, Praktijkwijzer Astma en COPD, mei 2008 Nivel, Prestaties huisartsenzorg, advies voor een basisset van indicatoren voor VWS, april 2004 IGZ, Indicator Monitor Huisartsenzorg (IMH), april 2006 KPMG, Praktijkplan Eerstelijnszorg, maart 2005 Inview, Adapter ontwikkeling voor Huisarts Informatie Systemen (HIS), december 2006 WHO, Health Programme Evaluation, Guiding Principles, Geneva, 1981 WHO, Development of Indicators for Monitoring Progress, Geneva, 1981 LAN, Zorgstandaard Astma, december 2012 Pagina 13 van 27

Bijlage 1, Beschrijving van benodigde data per indicator nr status omschrijving Classificatie Code Toelichting Bij de indicatoren 1 3 wordt de noemer gevormd door de praktijkpopulatie 1 % patiënten bekend met astma (eerste en tweede lijn) van 16 jaar en ouder, in de praktijkpopulatie aan het einde van de rapportageperiode 2 % patiënten bekend met astma van 16 jaar en ouder, die in de eerste lijn worden behandeld (definitie: huisarts is hoofdbehandelaar voor 12 maanden of meer) in de praktijkpopulatie aan het einde van de rapportageperiode 3 % patiënten bekend met astma van 16 jaar en ouder, die in de eerste lijn worden behandeld (definitie: huisarts is hoofdbehandelaar voor 12 maanden of meer) én minimaal 12 maanden zijn ingeschreven in de praktijkpopulatie aan het einde van de rapportageperiode ICPC R96 laatste bepaling ooit ICPC diagn. bep. ICPC diagn. bep. R96 en 2406, ASHB RZ R96 en 2406, ASHB RZ 2406, ASHB RZ = 48, huisarts, laatste bepaling ooit 2406, ASHB RZ = 48, huisarts, laatste bepaling ooit inschrijfdatum < (peildatum 1 jaar) Bij volgende indicatoren wordt de selectie uit 3 als noemer gebruikt (tenzij anders vermeld), aangevuld met de gespecificeerde criteria Risico 4 % patiënten waarvan het rookgedrag bekend is NB. Alleen voor ex-rokers en rokers moet jaarlijks de rookstatus worden geactualiseerd 5 % patiënten die roken in de groep patiënten waarvan het rookgedrag bekend is. diagn. bep. diagn. bep. 1739, ROOK AQ 3, nooit, laatste bepaling ooit of (4, voorheen of 1, ja, laatste waarde in afgelopen 12 maanden) 1739, ROOK AQ 1, ja ; laatste meting in afgelopen 12 maanden NB: subgroep Pagina 14 van 27

nr status omschrijving Classificatie Code Toelichting 6 % patiënten die de afgelopen 12 maanden een advies kregen om te stoppen met roken, in de groep patiënten die roken Diagn. Bep. 1739, ROOK AQ en 1814, ADMI AQ 1814, ADMI AQ, 1, ja, laatste meting in afgelopen 12 maanden NB: subgroep 13 % patiënten dat ooit een saneringsadvies heeft gekregen diagn. bep. 1825, ADSA ZQ 1825, ADSA ZQ, 1, ja, laatste bepaling ooit Onderzoek 8 % patiënten waarbij ooit onderzoek naar allergie gedaan is. diagn. bep. 852, PHAD B SR of 906, Q001 B of 907, Q002 B of 908, Q003 B of 2612, H002 SA of 2613, H003 SA Behandeling en Monitoring - % patiënten met persisterend astma óf die roken (noemer voor volgende indicator) diagn. bep. 1822, ASER RQ of 1739, ROOK AQ Multi-rast (Phadiatop); Specifieke antistof testen in het bloed of huidpriktesten, laatste bepaling ooit 1822, ASER RQ = 307 persisterend astma, laatste bepaling ooit; 1739, ROOK AQ = 1, ja, laatste meting in afgelopen 12 maanden Pagina 15 van 27

nr status omschrijving Classificatie Code Toelichting 9 % patiënten met persisterend astma óf die roken (zie voorgaande omschrijving) waarbij een volledige spirometrie is gedaan in de afgelopen 12 maanden in de groep patiënten met persisterend astma of die roken - % patiënten met chronisch gebruik van inhalatie luchtwegverwijders in de afgelopen 12 maanden diagn. bep. 1681, FVPB RL en 1672, FCPB RL en 1675, FRBP RL MI en 1677, FVNB RL en 1864, FCNB RL en 1866, FRNB RL MI en 1686, FVRV RL subgroep; laatste bepalingen in voorgaande 12 maanden ATC R03A definiëring subgroep voor volgende indicator; drie of meer ( 3) prescripties in afgelopen 12 maanden 10 % patiënten met chronisch gebruik van inhalatie luchtwegverwijders én minimaal één voorschrift inhalatiecorticosteroïden in de groep patiënten met chronisch gebruik van inhalatie luchtwegverwijders in de afgelopen 12 maanden ATC (R03BA of R03AK06 of R03AK07) en R03A teller: R03BA of R03AK06 of R03AK07: minimaal 1 prescriptie in de afgelopen 12 maanden; R03A: drie of meer ( 3) prescripties in afgelopen 12 maanden noemer: R03A, drie of meer ( 3) prescripties in afgelopen 12 maanden Pagina 16 van 27

nr status omschrijving Classificatie Code Toelichting 11 % patiënten dat gevaccineerd is tegen influenza de voorafgaande 12 maanden - % patiënten dat chronisch inhalatiemedicatie gebruikt in de afgelopen 12 maanden 12 % patiënten waarbij de inhalatietechniek is gecontroleerd de afgelopen 12 maanden in de groep patiënten die chronisch inhalatiemedicatie gebruikt 14 % patiënten waarbij zich in de afgelopen 12 maanden 2 of meer (nieuwe) exacerbaties hebben voorgedaan 15 intern % patiënten waarbij in de afgelopen 12 maanden 2 of meer corticosteroid stootkuren zijn voorgeschreven ICPC ATC R44 of J07BB R03A of R03B laatste meting in afgelopen 12 maanden ICPC-code R44 op P-regel of ATC-code J07BB bij voorschriften definiëring subgroep voor volgende indicator, noemer voor volgende indicator; drie of meer ( 3) prescripties in afgelopen 12 maanden diagn. bep. 1608, ASIT RQ subgroep; laatste meting in afgelopen 12 maanden diagn. bep. ATC 3014, COEX RQ 3014, COEX RX: meting komt 2 voor in afgelopen 12 maanden H02AB06 of H02AB07 2 voorschriften in afgelopen 12 maanden Pagina 17 van 27

Bijlage 2, Rapportages 1. Als overzicht van indicatoren met teller, noemer en percentage, op beeldscherm en als afdruk. Voorbeeld indicator teller noemer percentage % patiënten bekend met astma 25 1800 1,4 % % patiënten bekend met astma onder behandeling bij huisarts 23 1800 1,3 % % patiënten bekend met astma, onder behandeling bij huisarts en > 12 maanden ingeschreven 22 1800 1,2 % 2. Als exportbestand. Voor geautomatiseerde export wordt gekozen voor een csv bestand, zie verder de bijlage exportformaat. Voor andere doeleinden (bv verwerking in verslag) is er plaats voor uitvoer in een Excel bestand (xls). Bij voorkeur ook voorzien van indeling en opmaak. 3. Voor de huisarts: Als lijst met patiëntnummer, patiëntnaam (achternaam), relevante ICPC codes en relevante diagn. bepalingen (ook ontbrekende gegevens) (evt. meerdere lijsten met 1 of meer relevante bepalingen of ontbrekende bepalingen) en bv. te sorteren; op beeldscherm en als afdruk. Voorbeeld patiënt rookgedrag diag-spiro allergie spiro < 12 m A - - datum - B - - datum datum C nooit datum - datum D ja datum - - Pagina 18 van 27

Bijlage 3, Registratie aanwijzing voor de huisarts De rapportage faciliteit rond astma levert getalsmatige informatie aan die door de zorggroep kan worden verwerkt tot statistische gegevens en benchmarking. Om de juiste resultaten te verkrijgen is het belangrijk dat informatie correct is ingevoerd en dat de huisarts inzicht heeft in hóe deze rapportagemodule telt. De gemakkelijkste manier van invoeren is gebruik te maken van voorzieningen in het HIS zoals een protocollaire invoerhulp of gestandaardiseerd formulier. Astma patiënt Bij systemen met Episode Gewijze Registratie (EGR) maakt u een episodetitel aan met de ICPC-code R96 (ongeacht of de patiënt in de eerste of in de tweede lijn wordt begeleid). Het al of niet toekennen van de probleemstatus aan de episode maakt voor de tellingen niet uit. Het is dus van belang om, voorafgaand aan het werken met indicatoren, tot een goede patiënten selectie en registratie te komen. Dit kan gebeuren op grond van een selectie op medicatie, ruiters, en ICPC-coderingen. Deze grove selectie dient opgeschoond te worden en leidt tot een definitieve lijst die wordt voorzien van een episode (of probleem) met ICPC code astma. Het gebruik van de code R96(.0x) in journaalregels leidt niet tot een selectie voor deze indicatorset. Het is dus essentieel om de codering in episodelijst op te nemen (volgens richtlijn ADEPD) Gebruik deze code nog niet als u slechts de diagnose overweegt of bij patiënten met een éémalige episode van bronchospasme. Zie voor diagnostische criteria de NHG Standaard Astma bij volwassenen. M27 2 e herziening (oktober 2007). Bij een aantal patiënten is er sprake van een mengbeeld astma / copd. Zie voor richtlijnen www.cahag.nl : Veelgestelde vragen Wie is hoofdbehandelaar Vastleggen met diagnostische code (ASHB RZ). Belangrijk gegeven; dit moet bij elke astmapatiënt ingevuld zijn. Ernst vd astma: Vastleggen met diagnostische code (ASER RQ B ) [1]Intermitterend astma: (nr 57) ten hoogste 2 maal per week ( 2) klachten. [2]Persisterend astma: (nr 307) meer dan 2 maal per week (>2) klachten. [3]Onduidelijk (nr 8) Risico Rookgedrag, stopadvies: Vastleggen met diagnostische code (resp ROOK QA en ADMI AQ) met datum. Spirometrie: Vastleggen met diagnostische codes (FVPB RL en FCPB RL en FRBP RL MI en FVNB RL en FCNB RL en FRNB RL MI en FVRV RL) voor spirometrie uitslagen. allergie-onderzoek: Vastleggen met multirast (PHADB SR), antistof bepaling in het bloed of huidtestcodes Allergeen Antistof test (bloed) Huidpriktest Huisstofmijt Q001 B H002 SA Pagina 19 van 27

Q002 B Q003 B H003 SA De bepalingen Q001 B en Q002 B zullen de meest gebruikelijke zijn. Q001 B heeft een duidelijke kruisreaktie met Q003 B, zodat de laatste bepaling alleen in specifieke gevallen gebruikt zal worden. Er wordt alleen naar de bepaling voor huisstofmijt gezocht. De premisse is dat deze bepaling onderdeel is van een vastgesteld basispakket van allergie testen en dus indicatief voor het verrichten van een compleet allergie onderzoek controle inhalatie techniek: Vastleggen met ASIT RQ [1]voldoende (nr 17) [2]onvoldoende (nr 18) [3]onduidelijk (nr 8) U kunt de inhalatietechniek controleren aan de hand van een checklist inhalatorgebruik. Deze worden o.a. uitgegeven door het Nederlands Astma Fonds Influenzavaccinatie: Het is raadzaam om de influenza vaccinatie te coderen met ICPC code (datum) R44 of via de HIS-eigen registratie voorziening. In diverse HIS en wordt de griepvaccinatie als voorschrift vastgelegd met ATC-code J07BB. Beide registratiewijzen zij toegestaan. Saneringsadvies: Een saneringsadvies slaapkamer/huis bevat, afhankelijk van de prikkels waarop de patiënt regareert, de volgende onderdelen: het bestrijden van de huisstofmijt, eventueel weg doen van huisdieren, niet in huis roken en het tegengaan van (andere) aspecifieke prikkels. Dit wordt geregistreerd met de diagnostische bepaling: ADSA ZQ Medicatie: Gegevens over geneesmiddelengebruik worden afgeleid uit het voorschriftenarchief. Het is dus belangrijk om geneesmiddelen voor te schrijven via de receptmodule of het voorschriftenscherm van het huisartsinformatiesysteem en ook, waar mogelijk en van toepassing, vast te leggen dat een geneesmiddel is gestopt (dat wil zeggen, alleen indien de termijn van het voorschrift nog niet is verstreken). De term chronisch inhalatie middelen gebruik wordt gereserveerd voor meer dan 2 (dus 3 of meer) voorschriften in 12 maanden. Exacerbaties Exacerbaties kunnen worden geregistreerd met de bepaling nieuwe exacerbatie COPD/astma, COEX RQ. U dient deze bepaling te gebruiken wanneer er sprake is van een verergering van de klachten die leiden tot het voorschrijven van een stootkuur prednison/prednisolon eventueel in combinatie met antibiotica. Ook bij opname (ontslagbericht) in het ziekenhuis vanwege een exacerbatie kunt u deze bepaling gebruiken om de exacerbatie te registreren. Deze bepaling komt onder andere voor in de clusters (sets van samenhangende bepalingen) voor indicatoren bij astma en exacerbatie bij astma. Pagina 20 van 27

Bijlage 4, Berekening leeftijd, duur inschrijving en duur hoofdbehandelaar In alle indicatorensets komen selectiecriteria voor die betrekking hebben op leeftijd, duur van de inschrijving en duur van het hoofdbehandelaarschap. Soms roept dit vragen op, met name bij leeftijd: wanneer voldoet een persoon aan het gestelde criterium in relatie tot de geboortedatum? In deze bijlage wordt hier nader op in gegaan en worden een aantal definities en formules gegeven. NB. De uitwerking van de formules bij leeftijden is gebaseerd op jaren omdat bij de export van gegevens het geboortejaar wordt geëxporteerd en niet de geboortedatum. 1. Indicatoren en leeftijden 2. Duur inschrijving 3. Duur hoofdbehandelaar huisarts 1. Indicatoren en leeftijden Voorbeelden: bv. astma: 16 jaar (> 15) bv. COPD: > 40 jaar bv. DM: < 70 jaar of < 81 jaar Definities: leeftijd(start_periode_jaar): de leeftijd bij de start van de rapportageperiode start_periode_jaar: het jaar waarin de start van de rapportageperiode valt geboortejaar: jaar van geboorte leeftijd(eind_periode_jaar): de leeftijd bij het afsluiten van de rapportageperiode eind_periode_jaar: het jaar waarin de afsluiting van de rapportageperiode valt rapportage periode: periode waarover gerapporteerd wordt Uitgangspunt Iemand moet gedurende de gehele rapportageperiode voldoen aan het leeftijdscriterium om geïncludeerd te kunnen worden. Formule Bij een leeftijdscriterium groter dan N (> 15, > 40) Leeftijd(start_periode_jaar) > N Leeftijd(start_periode_jaar) = start_periode_jaar geboortejaar Start_periode_jaar geboortejaar 1 > N Let op: er wordt in de formule één (1) jaar afgetrokken van leeftijd(start_periode_jaar). Let op: bij een groter dan expressie (>) wordt in de formule gewerkt met de startdatum van de rapportageperiode. Voorbeelden Bij een persoon met geboortejaar 5-5-1933 en start van de rapportageperiode op 1-6-2013 en leeftijdscriterium > 40 jaar: Start_periode_jaar geboortejaar 1 > 40 2013 1933 1 > 40 Pagina 21 van 27

79 > 40: geselecteerd voor rapportage Bij een persoon met geboortejaar 5-5-1933 en start van de rapportageperiode op 1-6-2013 en leeftijdscriterium > 80: Start_periode_jaar geboortejaar 1 > 80 2013 1933 1 > 80 79 > 80: niet in selectie voor rapportage Bij een persoon met geboortejaar 5-5-1932 en start van de rapportageperiode op 1-6-2013 en leeftijdscriterium > 80: Start_periode_jaar geboortejaar 1 > 80 2013 1932 1 > 80 80 > 80: niet in selectie voor rapportage Bij een persoon met geboortejaar 5-5-1931 en start van de rapportageperiode op 1-6-2013 en leeftijdscriterium > 80: Start_periode_jaar geboortejaar 1 > 80 2013 1931 1 > 80 81 > 80: geselecteerd voor rapportage Formule Bij leeftijdscriterium kleiner dan N (< 70, < 80) Leeftijd(eind_periode_jaar) < N Leeftijd(eind_periode_jaar) = eind_periode_jaar geboortejaar Eind_periode_jaar geboortejaar 1 < N Let op: er wordt in de formule één (1) jaar afgetrokken van leeftijd(eind_periode_jaar). Let op: bij een kleiner dan expressie (<) wordt in de formule gewerkt met de einddatum van de rapportageperiode. Voorbeelden Bij een persoon met geboortejaar 5-5-1931 en einde van de rapportageperiode op 1-6-2013 en leeftijdscriterium < 80 jaar: Eind_periode_jaar geboortejaar 1 < N 2013 1931 1 < 80 81 < 80: niet in selectie voor rapportage Bij een persoon met geboortejaar 5-5-1932 en einde van de rapportageperiode op 1-6-2013 en leeftijdscriterium < 80 jaar: Eind_periode_jaar geboortejaar 1 < N 2013 1932 1 < 80 80 < 80: niet in selectie voor rapportage Bij een persoon met geboortejaar 5-5-1933 en einde van de rapportageperiode op 1-6-2013 en leeftijdscriterium < 80 jaar: Eind_periode_jaar geboortejaar 1 < N 2013 1933 1 < 80 79 < 80: geselecteerd voor rapportage Pagina 22 van 27

2. Duur inschrijving Voorbeeld Meestal 12 maanden of meer ingeschreven in de praktijkpopulatie aan het einde van de rapportageperiode Definities Eind_periode_datum: datum van de laatste dag die wordt geïncludeerd bij de rapportage Inschrijfdatum: datum van inschrijving in de praktijk als vaste patiënt Formule Inschrijfdatum eind_periode_datum 12 maanden 3. Duur hoofdbehandelaar huisarts Voorbeeld Meestal huisarts is hoofdbehandelaar voor 12 maanden of meer Definities Eind_periode_datum: datum van de laatste dag die wordt geïncludeerd bij de rapportage Datum(diagnostische bepaling hoofdbehandelaar = huisarts): datum waarop de betreffende diagnostische bepaling is geregistreerd met als resultaat huisarts Formule Datum(diagnostische bepaling hoofdbehandelaar = huisarts) eind_periode_datum 12 maanden Pagina 23 van 27

Bijlage 5, Specificaties Uitspoelformaat Indicatoren Astma bij Volwassenen Voor het uitspoelformaat wordt verwezen naar het Generiek UitspoelFormaat voor indicatorsets. Deze bijlage beschrijft de technische uitwerking van het aanmaken van de vereiste exportbestanden ten behoeve van de Astma Indicatoren. Er is gekozen voor een selectieproces in drie stappen: 1. Een geautomatiseerd selectiemechanisme zoekt (breed) naar patiënten met astma op grond van ICPC of ATC codes 2. Handmatige controle: de huisarts controleert de lijst en bepaalt of alle patiënten die in stap 1 gevonden zijn daadwerkelijk astma patiënten zijn. In deze fase zijn bepaalde patiënten alsnog uit te sluiten. 3. De ingesloten patiënten worden voorzien van een episode / probleem met ICPC codering astma Opmerkingen Bij het aanmaken van de bestanden moet begin- en einddatum van de gewenste periode kunnen worden opgegeven. In de praktijk zal dit dikwijls een kalenderjaar zijn, maar dit is zeker niet verplicht. De indicatoren zijn zodanig opgezet dat ook informatie van andere perioden dan een heel jaar, danwel een jaarperiode die niet op 1 januari begint, zinvolle informatie kan opleveren. Voor het aanleveren van vergelijkbare gegevens tussen praktijken is het echter noodzakelijk om altijd een periode van 12 maanden te beschouwen. Bekend met astma Zoals in de inleiding aangegeven is het concept bekend met astma niet compleet te automatiseren. De exportmodule van het HIS doet een geautomatiseerd voorstel. De huisarts krijgt deze lijst met patiënten te zien en kan daar desgewenst nog patiënten van verwijderen of aan toevoegen. Pas als dit gebeurd is staat de groep patiënten met astma vast en wordt het exportbestand gemaakt. De geautomatiseerde stap wordt gebaseerd op het vóórkomen van de diagnose R96 (inclusief alle varianten R96.01, R96.02) in de episodelijst (bij systemen met Episodegewijze Registratie) of de probleemlijst (bij systemen met Probleemgeoriënteerde Registratie). Er is geen tijdscriterium. Als ooit op de episodelijst of de probleemlijst een code R96(.0x) is gesteld, dan komt de patiënt op de lijst van (potentiële) astmapatiënten. (Als de episode of het probleem is afgesloten dan telt deze patiënt niet mee). Bemerk dat wanneer de huisarts de diagnose R96 noch op de probleemlijst, noch op de episodelijst heeft vermeld, de patiënt niet herkend zal worden. (We kijken dus niet in journaal of correspondentie en zoeken niet naar medicatie bij astma). Voor een adequate registratie is het vereist dat de diagnose R96.0x tenminste op episodelijst of probleemlijst vermeld staat. Het veld DiagnType wordt gevuld met de gevonden code R96, R96.01 of R96.02. Indien op episode- of probleemlijst meerdere codes R96 gevonden worden, die niet aan elkaar gelijk zijn, dan wordt hier de meest recente gemeld. Pagina 24 van 27

Bij het formuleren van de indicatoren is geen rekening gehouden met de situatie dat bij een patiënt met astma die langer dan 12 maanden in de praktijk staat ingeschreven, gedurende het rapportagejaar het hoofdbehandelaarschap kan wijzigen. Dit betekent dat een dergelijke patiënt waarbij de huisarts gedurende de rapportageperiode het hoofdbehandelaarschap overneemt meetelt bij het berekenen van de diverse indicatoren en dat de gegevens van zo n patiënt mede worden uitgespoeld. Anders gezegd: vooralsnog is het criterium hoofdbehandelaar is huisarts niet gebonden aan een bepaalde duur van het hoofdbehandelaarschap. Bij het formuleren van de indicatoren is geen rekening gehouden met het feit dat bij een patiënt die langer dan 12 maanden staat ingeschreven, gedurende het rapportagejaar astma wordt vastgesteld (nieuw geval in de praktijkpopulatie). De datum van het stellen van de diagnose is dus geen apart selectiecriterium. De reden hiervoor is dat datum van diagnose (vooralsnog) geen gestandaardiseerd element is in de HIS en. Beschrijving uitspoel naar uitspoelformaat versie 1 Tabel 1 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 1 Tabel 2 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 1 Tabel 3A Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 1. De selectie bestaat uit patiënten met de ICPC codes R96 of R96.01 of R96.02 op episode- of probleemlijst én die 16 jaar of ouder zijn. Tabel 3B Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 1. De selectie bestaat uit patiënten met de hierboven genoemde ICPC-codes en het leeftijdscriterium én het criterium dat zij langer dan 12 maanden zijn ingeschreven in de huisartsenpraktijk én het criterium dat de huisarts hoofdbehandelaar is (ASHB RZ = 48) Tabel 4 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 1. Voor patiënten die voldoen aan de selectiecriteria genoemd bij tabel 3B, relevante ICPC codes uitspoelen: R44 voor griepvaccinatie. Tabel 5 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 1 Voor patiënten die voldoen aan de selectiecriteria genoemd bij tabel 3B, relevante diagnostische bepalingen uitspoelen. Tabel 6 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 1 Voor patiënten die voldoen aan de selectiecriteria genoemd bij tabel 3B, relevante ATC codes uitspoelen. Indien gevraagd wordt in de indicator naar 3 of meer voorschriften, minimaal de laatste relevante voorschriften tot 3 in de rapportageperiode uitspoelen. Pagina 25 van 27

Beschrijving uitspoel naar uitspoelformaat versie 2 Tabel 1 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 2 Veldnaam Omschrijving 1 PraktijkNo AGB nummer van de praktijk 2 DatSpoel Datum aanmaken van de exportbestanden - eejjmmdd 3 StartDat Datum begin van de rapportage periode - eejjmmdd 4 EndDat Datum einde van de rapportage periode - eejjmmdd 5 Onderwerp ASTV 6A VersieIndicatorMajor 1 6B VersieIndicatorMinor hetgeen van toepassing is. Momenteel 0, 1, 2 of 3 7 VersieFormaat hetgeen van toepassing is. Momenteel 2 (in versie 1 van het uitspoelformaat ontbreekt dit veld) Tabel 2 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 2 Veldnaam Omschrijving 1 PraktijkNo AGB nummer van de praktijk 2 HuisartsNo AGB nummer van de huisarts waarbij patiënt is ingeschreven 2 PatNum HIS patiëntnummer 3 GebJaar Geboortejaar in 4 cijfers 4 Geslacht M of V Tabel 3A Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 1 De selectie bestaat uit patiënten met de ICPC codes R96 of R96.01 of R96.02 op episode- of probleemlijst én die 16 jaar of ouder zijn. Veldnaam Omschrijving 1 PraktijkNo AGB nummer van de praktijk 2 PatNum HIS-Patientnummer 3 DiagnType ICPC code (op episode- of probleemlijst) 4 Behandelaar resultaat van code 2406, ASHB RZ uit tabel diagnotische bepalingen Tabel 3B Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 2 De selectie bestaat uit patiënten met de hierboven genoemde ICPC-codes en het leeftijdscriterium én het criterium dat zij langer dan 12 maanden zijn ingeschreven in de huisartsenpraktijk én het criterium dat de huisarts hoofdbehandelaar is (2406, ASHB RZ = 48) Pagina 26 van 27

Veldnaam Omschrijving 1 PraktijkNo AGB nummer van de praktijk 2 PatNum HIS-Patientnummer 3 DiagnType ICPC code (episode of probleemlijst) 4 Behandelaar resultaat van code 2406, ASHB RZ uit tabel diagnotische bepalingen = 48 Tabel 4 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 2. Voor patiënten die voldoen aan de selectiecriteria genoemd bij tabel 3B, relevante ICPC codes uitspoelen: R44 voor griepvaccinatie. Niet gewijzigd ten opzichte van generiek uitspoelformaat versie 1 Tabel 5 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 2 Voor patiënten die voldoen aan de selectiecriteria genoemd bij tabel 3B, relevante diagnostische bepalingen uitspoelen. Niet gewijzigd ten opzichte van generiek uitspoelformaat versie 1 Tabel 6 Conform beschrijving generiek uitspoelformaat versie 2 Voor patiënten die voldoen aan de selectiecriteria genoemd bij tabel 3B, relevante ATC codes uitspoelen. Indien gevraagd wordt in de indicator naar 3 of meer voorschriften, minimaal de laatste relevante voorschriften tot 3 in de rapportageperiode uitspoelen. Niet gewijzigd ten opzichte van generiek uitspoelformaat versie 1 Pagina 27 van 27