'1 Omgevingsdienst Rivierenland COLLEGEADVIES Onderwerp Verzoek van Dura Vermeer Bouw Midden West B.V. tot een besluit om de bodemkwaliteit te mogen verslechteren voor de projectlocatie Lingedonk te Geldermalsen (zie bijlage 1). Advies/voorstel 1. Te besluiten aan het verzoek te voldoen door toe te staan dat grond met kwaliteitsklasse Wonen en die belast is met persistente bestrijdingsmiddelen in de projectlocatie Lingedonk (hierna te noemen: Plan Lingedonk) toegepast mag worden. 2. Te besluiten dat de mogelijke verslechtering van de bodemkwaliteit tot klasse Wonen geldt voor alle jonge en nog te ontwikkelen woonwijken in gebieden met een betere bodemkwaliteit. 3. De toepassingskaart Bovengrond uit de Bodemkwaliteitskaart regio Rivierenland te laten aanpassen voor alle jonge en nog te ontwikkelen woonwijken in gebieden met een betere bodemkwaliteit. 4. Aan de besluiten de voorwaarde te verbinden dat in gebieden waar klasse Wonengrond daadwerkelijk wordt toegepast op bouwkavels ontwikkelpartijen praktische oplossingen bieden voor (toekomstige) eerste bewoners om overtollige grond gedurende een jaar na oplevering van een woning af te voeren. Zaaknummer 021456329 Openbare samenvatting Op 20 december 2011 (raadsstuk 12-12) heeft de gemeenteraad de Nota bodembeheer regio Rivierenland vastgesteld. Het college van Burgemeester en Wethouders heeft daardoor de mogelijkheid gekregen een besluit te nemen om de bodemkwaliteit van jonge woonwijken (gebieden die vallen in de bodemkwaliteitszones Wonen tussen 1950 en 1970 en Wonen na 1970) te verslechteren tot klasse Wonen. Ook bij de inrichting van nieuwe woonwijken in het landelijk gebied zou klasse Wonen grond kunnen worden toegepast. Hiermee wordt gebiedsspecifiek beleid in het kader van het Besluit bodemkwaliteit vormgegeven. Naar aanleiding van de ontwikkeling van Plan Lingedonk gaat het college dit besluit nu nemen voor alle jonge en nog te ontwikkelen woonwijken in de gemeente. Door dit besluit wordt het mogelijk dat licht verontreinigde grond tot maximaal klasse Wonen wordt toegepast in schonere gebieden. Bij het gebruik van de grond voor wonen, spelen en maatschappelijke functies leveren de lichte verontreinigingen geen risico's op voor de volksgezondheid. Tevens worden bodemsaneringen van historische gevallen van bodemverontreiniging minder omvangrijk en dus minder duur, doordat niet teruggesaneerd hoeft te worden naar de Achtergrondwaarde maar tot de klasse Wonen. Omdat in de regio nog niet voldoende mogelijkheden zijn om overtollige grond klasse Wonen toe te passen worden voorwaarden gesteld die het voor eerste bewoners makkelijker maken overtollige grond af te voeren. Inleiding Aanleiding tot het verzoek van Dura Vermeer Bij de ontwikkeling van het Plan Lingedonk heeft Dura Vermeer in de periode van eind 2015 tot begin 2016 ca. 12.000 m3 overtollige grond uit het Westelijke gebied in het Oostelijke gebied, dat voor woningbouw wordt ontwikkeld, opgebracht voor voorbelasting en ophoging van het bouwpeil. Na onderzoek van die grond en van de oorspronkelijke ondergrond blijkt dat de opgebrachte grond sterker verontreinigd is met persistente bestrijdingsmiddelen (stoffen als DDE en DDT; verzamelnaam OCB's) en Kwik dan de oorspronkelijke grond. Die
stoffen hangen samen met het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de voormalige boomgaarden in het gebied. Voor wat betreft de OCB's voldoet de opgebrachte grond wel aan de Lokaal Maximale Waarden die in de nota Bodembeheer regio Rivierenland zijn vastgesteld voor toepassing in voormalige boongaardgebieden die zijn of worden ontwikkeld tot woonwijken en industriegebieden (zie bijlage 5b uit de Nota: Lokale Maximale Waarden voor bestrijdingsmiddelen; als bijlage 2 opgenomen bij dit collegevoorstel). Maar de stof Kwik is dermate verhoogd aangetroffen dat de grond voor de overige stoffen voldoet aan de klasse Wonen. De oorspronkelijke grond bevat Kwik in een zodanig laag gehalte dat de grond als geheel voldoet aan de Achtergrondwaarde (Aw). Dit dus met uitzondering van OCB's. Volgens het huidige beleid is toepassing van de opgebrachte grond niet toegestaan. De opgebrachte grond zou verwijderd moeten worden en vervangen door "schone" grond (grond van Aw-kwaliteit). Dit terwijl de opgebrachte grond geschikt is voor wonen en maatschappelijk gebruik. Deze verwijdering en aanvoer van grond levert onnodige milieubelasting en kosten op. Verbreding van het besluit: niet alleen voor Plan Linaedonk Het besluit kan genomen worden op grond van het Raadsbesluit dat op 20 december 2011 genomen is. Het college is hierbij gemandateerd om het verslechteringsbesluit te nemen (zie bijlage 3: Raadsstuk 12-12 beslispunt 2.e). Het is wenselijk dat het besluit niet alleen voor Plan Lingedonk wordt genomen. Het besluit tot het mogen verslechteren van de bodemkwaliteit is wenselijk voor alle schone woonwijken en (voornamelijk agrarische) gebieden waar woonwijken worden ontwikkeld. Zodoende ontstaat eenheid in beleid en gelijke behandeling in gelijke situaties. Het beleid verlaagt de ontwikkelkosten en vergroot de mogelijkheden voor toepassing van klasse Wonengrond in de regio. De gemeenten Culemborg en Tiel hebben ook een dergelijk verslechteringsbeleid. In die gemeenten bestaat ook de mogelijkheid van toepassing van klasse Industriegrond in industriegebieden. Bovendien kunnen in de verslechteringsgebieden de terugsaneerwaarden voor historische verontreinigingen (verontreinigingen die zijn ontstaan vóór 1987) aangepast worden tot klasse Wonen. Aanpassen toepassingskaart bovengrond uit de Bodemkwaliteitskaart regio Rivierenland Het besluit tot verslechtering moet opgevolgd worden door een aanpassing aan de toepassingskaart bovengrond van de Bodemkwaliteitskaart regio Rivierenland. Het kaartmateriaal daarvoor kan aan de Omgevingsdienst regio Rivierenland worden aangeleverd die deze aanpassing zal verwerken. Waarschijnlijk zal deze aanpassing in 2017 doorgevoerd worden, wanneer de Nota Bodembeheer zal worden geëvalueerd. De aanpassing zal ook doorgevoerd worden in de interactieve bodemkwaliteitskaart die grondverwerkers kunnen raadplegen die zoeken naar toepassingsmogelijkheden voor vrijkomende grond. Voorwaarde: praktische oplossing bieden voor eerste bewoners om overtollige grond gedurende het eerste iaar na oplevering van hun woning op een makkelijke en goedkope manier af te voeren Helaas zijn in de regio nog weinig gebieden waar behoefte is aan grond van klasse Wonenkwaliteit. De grond op plan Lingedonk is daarnaast ook nog verontreinigd met OCB's. Die grond is in principe alleen in voormalige boomgaardgebieden toe te passen. Veel eerste bewoners zullen gedurende het eerste jaar na oplevering van hun woning bezig zijn met aanleg van terrassen en tuinen. De grond die ze daarvoor uitgraven zullen ze doorgaans niet op hun eigen perceel kunnen verwerken. In woonwijken waar daadwerkelijk klasse Wonengrond is of wordt toegepast is het redelijk dat ontwikkelpartijen, die immers lagere ontwikkelkosten hebben, deze kostenbesparing deels aan de particuliere kopers I bewoners teruggeven. Men kan bijvoorbeeld depots in de nieuwe woonwijk inrichten waar de kopers I bewoners overtollige grond gratis naar toe kunnen brengen. De ontwikkelpartijen moeten vervolgens deze grond volgens de regels van het Besluit en de Regeling bodemkwaliteit en voor hun kosten afvoeren. De ontwikkelpartijen kunnen ook hun bouwpeilen zodanig kiezen dat bewoners zo min mogelijk grond hoeven af te voeren. Pagina 2 van 5
Per woonwijk kunnen hierover afspraken worden gemaakt tussen de gemeente en de ontwikkelpartijen. Burgerparticipatie Niet van toepassing. Overwegingen/context Overwegingen - De milieubelasting en overlast voor omwonenden als gevolg van het transport van de reeds opgebrachte grond van Plan Lingedonk naar een verwerkingslocatie worden vermeden. - De kosten voor Dura Vermeer om het gebied verder te ontwikkelen worden verlaagd. - De toepassingsmogelijkheden van licht verontreinigde grond (klasse Wonen) worden verg root. - Bodemsaneringen van historische verontreinigingsgevallen kunnen met een soepelere terugsaneerwaarde worden uitgevoerd. Context Dura Vermeer heeft de grond voor Plan Lingedonk gekocht op basis van een verouderd bodemonderzoek uit 2001. In het bestemmingsplan Stationsgebied Oost uit 2010 (vastgesteld in 2011) wordt over dit onderzoek nog gesteld dat geen nader onderzoek nodig is naar bestrijdingsmiddelen in de grond. In 2010 was echter al bekend dat OCB's in de toplaag bepaald moeten worden, en dat een specifieke norm uit de NEN 5740 moet worden gehanteerd. Die onderzoekswijze is in 2001 niet gehanteerd. Uit het recent uitgevoerde verkennende bodemonderzoek blijkt nu dat in het westelijk gebied sprake is van een ernstig geval van bodemverontreiniging met OCB's. Op dit moment is hiervoor een saneringsplan in behandeling bij de provincie. Dura Vermeer ondervindt als gevolg van deze nieuw ontdekte verontreiniging meer stagnatie en moet meer kosten besteden aan onderzoek dan zij kon verwachten. Het is redelijk ook daarom aan haar verzoek tegemoet te komen. Bovendien kan niet uitgesloten worden dat Dura Vermeer kosten gaat verhalen op de gemeente. Relevante beleidsvelden Bodem, Milieu, Ruimtelijke Ordening. Kernvraag Mag de bodemkwaliteit van een gebied dat nu voldoet aan Achtergrondwaarde en dat bestemd is of wordt voor Wonen, verslechteren tot een bodemkwaliteit die voldoende is voor gebruik met de functies Wonen en Maatschappelijk gebruik? Beoogd I meetbaar effect - De partij grond die nu al is opgebracht op Plan Lingedonk kan blijven liggen. - De tijdelijke vestiging van de Ida Gerhardtschool, die beoogd is op een locatie die al opgehoogd is, ondervindt geen belemmering. - Er onstaan meer toepassingsmogelijkheden voor klasse Wonengrond. Argumenten 1.1 Minder milieubelasting en overlast voor omwonenden De milieubelasting en overlast voor omwonenden als gevolg van het transport van de reeds opgebrachte grond van plan Lingedonk naar een verwerkingslocatie elders in de regio worden vermeden. 1.2 Minder kosten voor de ontwikkeling van het woongebied Dura Vermeer hoeft geen kosten te maken voor het weer afvoeren van de reeds opgebrachte grond. Pagina 3 van 5
2.1 Gelijke behandeling in gelijkwaardige situaties Het is wenselijk het beleid tot verslechtering te verbreden naar alle vergelijkbare situaties, dus bij alle jonge en nog te ontwikkelen woonwijken. Het toepassen van klasse Wonengrond levert geen risico's en belemmeringen op voor de gebruiksfuncties Wonen met tuin en Maatschappelijk gebruik. 2.2 Meer hergebruiksmogelijkheden voor klasse Wonengrond in de regio Door het verslechteringsbesluit ontstaan meer mogelijkheden in de regio om elders vrijkomende grond nuttig her te gebruiken. Dat is overigens ook van voordeel voor de uitvoering van gemeentelijke herinrichtingswerkzaamheden. 2.3 Lagere kosten voor sanering van historische verontreinigingsgevallen De terugsaneerwaarde voor historische verontreinigingen (verontreinigingen ontstaan vóór 1987) kan hoger worden gesteld: klasse Wonen in plaats van Achtergrondwaarde. 3.1 De hergebruiksmogelijkheden moeten vastgelegd worden en zichtbaar worden voor grondverwerkers Door de ontgravingskaart Bovengrond voor de gemeente Geldermalsen in de Bodemkwaliteitskaart regio Rivierenland aan te passen en de aanpassing ook door te voeren in de interactieve bodemkwaliteitskaart wordt de beleidswijziging voor ieder zichtbaar en voor grondverwerkers makkelijk te raadplegen. 4.1 Ook eerste bewoners mogen profiteren van lagere kosten om grond af te voeren De eerste bewoners maken vaak kosten voor grondafvoer voor de aanleg van terrassen en tuinen. Zij moeten een container huren of grond in aanhangers naar de stortplaats brengen, zeker als bekend is dat de grond verontreinigd is. Door in woonwijken waar daadwerkelijk klasse Wonengrond is of wordt toegepast de voorwaarde aan ontwikkelaars op te leggen faciliteiten te bieden aan deze bewoners om hun overtollige grond kwijt te raken kan de gemeente laten zien dat ook aan hen is gedacht bij deze beleidswijziging. Kanttekeningen/risico's 1.1 en 2.1 Door verslechtering van de bodemkwaliteit kunnen in de toekomst gevoeligere bestemmingen, bijvoorbeeld Natuur, moeilijker gerealiseerd worden. Door de verslechtering te beperken tot jonge woonwijken zal dit risico zeer beperkt zijn. De woonwijken zullen naar verwachting nog zeker vijftig jaar de functie Wonen blijven houden. Klasse Wonengrond bevat daarnaast geen gehalten van stoffen die ecologische risico's met zich meebrengen, zodat een toekomstige ontwikkeling naar Natuur goed mogelijk is. OCB's leveren wel ecologische risico's op in natuurgebieden, maar dit risico was al ingecalculeerd in de besluitvorming rond de Nota bodembeheer. Verspreiding van met OCB's verontreinigde grond wordt tegengegaan door toepassing alleen toe te staan in (voormalige) boomgaardgebieden waar deze risico's al bestaan. Bedrijfsvoering - Financieel Als het besluit niet genomen wordt zou Dura Vermeer gronden kunnen hebben de gemeente aan te spreken op de extra kosten die zij voor onderzoek en afvoer van de reeds opgebrachte grond moeten maken. Het bodemonderzoek op basis waarvan zij het agrarische boomgaardperceel hebben aangekocht was ook ten tijde van de transactie al verouderd. - Communicatie De kopers/bewoners van Plan Lingedonk moeten voorafgaand aan aankoop op de hoogte worden gesteld van de bodemkwaliteit van hun kavel, maar dat is altijd het geval bij een grondtransactie. De primaire verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de verkopende partij. Aan de informatie voor Plan Lingedonk kan de faciliteit voor de afvoer van de grond toegevoegd worden. Voor huidige bewoners van de wijken waarvoor het verslechteringsbeleid gaat gelden kan de gebruikelijke, openbare berichtgeving volstaan. Bij het toepassen van grond is nl. altijd toestemming van de grondeigenaar nodig. Pagina 4 van 5
- Juridische zaken Į Handhaving Bij het Plan Lingedonk is namens de gemeente een adviseur Bodem van de Omgevingsdienst Rivierenland betrokken. Zij houdt de ontwikkelingen in het grondverzet bij en heeft overleg met Dura Vermeer en met de gemeente hierover. Toepassingen elders moeten conform het Besluit bodemkwaliteit gemeld worden. Die meldingen worden door de Omgevingsdienst behandeld. Bij onrechtmatigheden worden handhavingsacties uitgevoerd. - Planning Het besluit kan per direct ingaan. - Evaluatie/controle De Nota Bodembeheer wordt in 2017 geëvalueerd. De evaluatie zal naar verwachting door de Omgevingsdienst Rivierenland worden uitgevoerd (de ODR moet daar van de deelnemende gemeenten opdracht voor krijgen). De toepassingen in het kader van het verslechteringsbeleid kunnen daarin worden meegenomen. De grondtoepassingen worden geregistreerd in het bodeminformatiesysteem van de ODR. Bijlage(n) 1. Verzoek van Dura Vermeer Bouw Midden West B.V. tot een besluit om de bodemkwaliteit te mogen verslechteren voor de projectlocatie Lingedonk te Geldermalsen; 2. Bijlage 5b uit de Nota bodembeheer regio Rivierenland: Lokale Maximale Waarden voor bestrijdingsmiddelen; 3. Raadsstuk 12-12; 4. Rapport "Partijkeuringen grond conform het Besluit bodemkwaliteit Genteldijk te Geldermalsen", BK Ingenieurs, projectnummer 160389, 17 februari 2016; 5. Rapport "Verkennend bodemonderzoek Genteldijk te Geldermalsen", BK Ingenieurs, projectnummer 160389, 24 maart 2016. Pagina 5 van 5