WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN

WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN DOOR W. R. MENKMAN Verleden jaar November werd h. t. 1. ontvangen de handelsstatistiek van Suriname over 1927, met de samenstelling waarvan de Controle der Belasting te Paramaribo ongetwijfeld een zeer verdienstelijk werk heeft verricht. De inrichting is zooveel mogelijk aangepast aan de internationale handelsstatistiek en er is een alphabetische naamlijst toegevoegd met de ordenummers der gemeene naamlijst, welke nummers mede zijn vermeld bij de artikelen voorkomende in de staten van den invoer en van den uitvoer. Met de invoerstatistiek in het Verslag van Bestuur en Staat heeft de Handelsstatistiek gemeen dat diverse goederen van Rijks- en Gouvernementswege ingevoerd ongespecificeerd worden opgenomen; wat het tijdstip van publicatie betreft echter wint de Handelsstatistiek het verreweg, immers zij was ongeveer te zelfder tijd h. 1.1. beschikbaar als het Verslag dat de gegevens bevatte van één jaar vroeger. Moge die voorsprong in de toekomst nog grooter worden, wanneer inderdaad het Verslag niet vroegtijdiger kan verschijnen dan de laatste keer het geval was. Ingevoerd werd in 1927 voor een waarde van ƒ9.288.858., wat neerkomt op een gemiddeld van circa ƒ 65. per hoofd der op 1 Januari 1927 aanwezige bevolking (142896). Ongetwijfeld een laag gemiddeld, lager dan dat van het naburige Britsch Guiana over hetzelfde jaar, zijnde circa $ 32.50. Aan invoerrecht werd in 1927 in Suriname geheven ƒ 1.781.654., of bijna 20 % van de waarde der ingevoerde goederen, ruim ƒ 13. per hoofd der bevolking. Dat West Indische Gids XI I

2 WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN een zóó hoog tarief als het Surinaamsche den invoer moet belemmeren ligt voor de hand. Op één na de hoogste rubriek van ingevoerde goederen was die der voedingsmiddelen en dranken, met een totale waarde van ƒ 3.326.226., ; scheidt men van dit totaal de dranken af, dan blijft er voor voedingsmiddelen ƒ2.940.519. of ruim ƒ20. per hoofd der bevolking. Wijst de geringheid van dit bedrag op groote armoede, of is de eigen productie van voedingsmiddelen zóó groot dat slechts weinig uit het buitenland behoeft te worden aangevoerd? Britsch Guiana voerde in 1926 (ik kon helaas voor 1927 geen specificatie vinden) aan voedingsmiddelen in voor een waarde van ongeveer $ 14. per hoofd der bevolking; invoer van meel in Suriname in 1927 ongeveer ƒ 5.50 per hoofd der bevolking, in Britsch Guiana in 1926 ruim $ 4. Willen wij de vergelijking verder voortzetten, dan moeten wij de voornaamste groep der Surinaamsche importartikelen, die der bewerkte producten, met een totaal van ƒ4.696.388. wat nader bekijken. Wij treffen dan hieronder aan kleeren, schoenen, hoeden en manufacturen tot een waarde van ƒ 1.877.216., of ruim ƒ 13. p. h. d. b. De invoer van dezelfde soort goederen in Britsch Guiana bedroeg in 1926 ongeveer 6.40 p. h. d. b. Het verschil is hier dus geringer dan bij de levensmiddelen-groep, wat er op zou wijzen dat het verschil in welvaart minder groot is dan uit de vergelijking der cijfers van de voedingsmiddelen zou kunnen worden afgeleid. Trouwens wie ook Georgetown wel eens heeft bezocht zal zich weten te herinneren dat het voorkomen der creoolbevolking aldaar ongunstig afsteekt bij dat der overeenkomstige klasse in Paramaribo. Overigens mag niet worden vergeten dat in Suriname de samenstelling der bevolking een eenigszins andere is dan in Britsch Guiana. In laatstgenoemd land een contingent Europeanen van bijna 4 %, in eerstgenoemd van iets meer dan 1 %, in laatstgenoemd een aantal Indianen van ruim 3 %, in eerstgenoemd een aantal Boschnegers en Indianen van tezamen bijna 14 %. In beide ge-

WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN 3 westen bestaat de bevolking voor ongeveer 40 % uit Indiërs, in Britsch Guiana echter zijn dit alle Britsch Indiërs, in Suriname staat tegenover een contingent Britsch Indiërs van bijna 18 % een contingent Nederlandsch Indiërs van ruim 23 %; de mindere welvaart en de vooralsnog geringere energie van het Javaansche element, de jongste bevolkingsgroep in Suriname, zijn natuurlijk factoren van beteekenis. Bij de beschouwing van verschillende groepen van goederen in de Surinaamsche handelsstatistiek is natuurlijk geen rekening kunnen worden gehouden met de tot die groepen behoorende aandeelen in den reeds genoemden invoer van Regeerings- en Gouvernementswege; die invoer bedroeg trouwens nog geen 2 % van het totaal. Wat betreft het aandeel dat Nederland heeft gehad in den invoer in Suriname over 1927, bijna 47 %, dit maakt zeker geen slecht figuur, gegeven vooral den grooten afstand (twee maal zoo groot als de afstand van de Vereenigde Staten) en de niet zeer frequente scheepvaart-verbinding. Nederlandsch-Indië betrekt een heel wat kleiner deel zijner behoeften uit het moederland. Merkwaardigerwijze komt dit cijfer van 47 % vrijwel overeen met het aandeel dat Groot-Britannië had in den invoer in Britsch Guiana over 1926, niettegenstaande het feit dat het Surinaamsche tarief van invoerrechten geen verschil maakt naar de landen van herkomst der goederen, terwijl Groot-Britannië in Britsch Guiana een niet onbeteekenende preferentie, geniet. In verband met die bevoorrechting echter mag worden aangenomen dat de goederen in Britsch Guiana statistisch behandeld als goederen uit Groot-Britannië naar zeker criterium ook werkelijk van moederlandsche herkomst zijn, terwijl de invoer uit Nederland in de Surinaamsche Handelsstatistiek wel eenvoudig zal bestaan uit de goederen welke uit Nederland zijn verscheept. In de groep der voedingsmiddelen en dranken der Surinaamsche handelsstatistiek komt Nederland voor met bijna 40 %, in die der bewerkte producten met bijna52 %. Bij den invoer van bereide of geconserveerde vleesch- en

4 WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN vischwaren, granen en meel, geraffineerde suiker, ongekerfde tabak, minerale oliën, steenkool, machinerieën voor het mijnwezen, motorrijtuigen, ontploffingsmiddelen en bioscoopfilms nemen de Vereenigde Staten de eerste plaats in. In totaal bedroeg het aandeel van dat land in den Surinaamschen invoer 32 %; voor Suriname is het nu eenmaal het meest in aanmerking komende deel der nieuwe wereld waaruit niet-tropische voedingsmiddelen alsmede industrie-producten en bodem-voortbrengselen als kolen en olie kunnen worden betrokken. Voor het buurgewest staat de zaak anders, immers Canada voorziet voor een goed deel in dezelfde behoeften als de V. S. en geniet, evenals Groot-Britannië, in Britsch Guiana een reductie op de invoerrechten. In 1926 bedroeg dan ook het aandeel der Vereenigde Staten in den invoer in Britsch Guiana slechts 15.2 %, dat van Canada echter 23.7 %. Tezamen toch bijna 40 %, dat is dus meer dan het aandeel van Noord Amerika in den invoer in Suriname over 1927. Hierbij dient evenwel dif eet te worden bedacht dat Suriname voor een waarde van ƒ 1.400.879. invoerde uit Britsch Guiana (ruim 15 % van den totalen invoer) waarvan een aanzienlijk deel uit Canada afkomstig moet zijn geweest, hoofdzakelijk dierlijke voedingsmiddelen. Uit Groot Britannië werd in Suriname ingevoerd voor een waarde van ƒ 63.733. (nog geen % % van het totaal) maar in den hooger genoemden invoer uit Britsch Guiana is mede een aanzienlijk bedrag begrepen voor feitelijk uit het Vereenigd Koninkrijk afkomstige goederen (meest textielwaren). Van den invoer in Britsch Guiana aan den anderen kant was in 1926 7 % afkomstig uit andere landen dan het Vereenigd Koninkrijk, Canada, andere Britsche gebieden en de Vereenigde Staten en dat percentage had grootendeels betrekking op invoer uit Europa, meest uit Nederland en Duitschland. De Surinaamsche uitvoerstatistiek voor 1927 geeft een totaal aan van ƒ 11.834.361. of bijna ƒ 83; p. h. d. b.

WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN 5 De uitvoer uit Britsch Guiana over hetzelfde jaar komt neer op bijna $ 51. p. h. d. b. De officieele indeeling der Surinaamsche statistiek laat zich gemakkelijk omzetten in een naar de bronnen waaruit de producten zijn voortgekomen; wij vinden dan landbouw-voortbrengselen ruim 7 miljoen gulden (suiker, koffie, cacao, rijst, rum, katoen, mais, vruchten), boschproducten ruim 2 miljoen gulden (balata, hout, rozenhout-olie) en mijnproducten ruim 2.2 miljoen gulden (bauxiet, goud), of respectievelijk circa 59 %, ruim 21 % en ruim 18 %. Uit deze cijfers blijkt duidelijk hoezeer de landbouw overheerscht als bron van bestaan. Dat in dit laatste opzicht Britsch Guiana met Suriname overeenkomt is bekend en blijkt ook uit den uitvoer van eerstgenoemd land. Bij gebrek aan gespecificeerde cijfers voor 1927 die voor 1926 nagaande vinden wij dat 59 % van den uitvoer van Britsch Guiana uit landbouwvoortbrengselen bestond, hetzelfde percentage dus als het Surinaamsche over 1927. Hier echter houdt de overeenstemming op; in Britsch Guiana volgden in 1926 de mijnproducten met circa 35 % van den totalen uitvoer en eerst daarna kwamen de boschproducten met slechts 6 %. Het hooge percentage der mijnproducten kwam grootendeels op rekening der diamanten. De Surinaamsche export van 1927 richtte zich voor bijna 60 % op het moederland, dan volgden de V. S. met circa 15 %. Engeland's aandeel in den uitvoer uit Britsch Guiana in 1926 was slechts 38 %, dat van Noord-Amerika 43 %, t.w. Canada ruim 35%, de V. S. nog geen 8%. Voor de suiker is Noord Amerika natuurlijk het dichtstbijgelegen afzetgebied van Britsch Guiana en het reciprociteitsverdrag doet in sterke mate export naar Canada verkiezen boven export naar de V. S. Waar in 1927 van de Surinaamsche suiker ruim 70 % en van de koffie bijna 99 % naar Nederland werd uitgevoerd bestaat er althans wat den landbouw aangaat nog geen aanleiding om Suriname te beschouwen als een land dat ten bate van den vreemdeling wordt geëxploiteerd.

6 WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN Wanneer dan ook gewaarschuwd wordt tegen het veldwinnen van vreemden economischen invloed in Suriname, dan ziet deze waarschuwing op het feit dat de bauxietontginning voor Amerikaansche rekening geschiedt; alle in 1927 uit Suriname geëxporteerd bauxiet, ter waarde van ƒ 1.895.830., ging dan ook naar de Vereenigde Staten. De vraag waarom de Surinaamsche bauxiet-rijkdom niet voor Nederlandsche rekening ontgonnen wordt valt gemakkelijk te beantwoorden met een beroep op de afwezigheid eener Nederlandsche aluminium-industrie; het ligt mede voor de hand dat de buitenlandsche industrie zich niet voor de Surinaamsche grondstof zou interesseeren wanneer zij aan Nederlandsche exploitanten een voor deze laatste zeer winstgevenden prijs zou moeten betalen. In dit verband is belangwekkend wat onlangs in een Amerikaansch tijdschrift werd gezegd bij een bespreking der toekomstige ontwikkelingsmogelijkheid van Canada. JM B/fefe rift zooteéttem ffltedögtó Srtitel frêziï de grootste bekende bauxiet-voorraden, in West Afrika en Britsch Guiana, en enorme bronnen van waterkracht in Canada. Dit laatste land zou daardoor een controleerende positie kunnen verkrijgen in de industrieën die gebruik kunnen maken van aluminium-alliages, welke laatste voorbestemd zouden zijn voor bepaalde doeleinden het staal te verdringen. Of Surinaamsche landbouwproducten een grootere rol zouden kunnen spelen in het Nederlandsche economische leven is een vraag welke de Heer Tj. Pyttersen, in den W. I. Gids van December 1928 besprak ten aanzien van het artikel maïs, waarvan het moederland in 1927 uit Argentinië 1.139.836 ton invoerde (op een totaal van 1.383.774 ton) en uit Suriname slechts 5 ton. Zelf vestigde ik er elders al eens de aandacht op dat zelfs bij den invoer van maïs en maïsmeel in Curacao het Surinaamsche product slechts een onbeteekenende rol speelt. Wanneer zal de Curacaosche Douane ons, naar het voorbeeld der Surinaamsche, met een naar de regelen der

WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN 7 kunst samengestelde en niet al te laat gepubliceerde handelsstatistiek komen verrassen? De gegevens over 1927 zullen door middel van het Verslag van Bestuur en Staat allicht niet vóór het laatste kwartaal van 1929 h. 1.1. bekend worden. Intusschen verscheen, zooals wij dat de laatste jaren gewend zijn, binnen bekwamen tijd het verslag over 1927 van de Curac.aosche Kamer van Koophandel en Nijverheid. De in- en uit voercijfers echter welke de Kamer geeft hebben slechts betrekking op het eiland Curasao, waartoe de werkzaamheid der Kamer beperkt is. Nu is dit eiland weliswaar nog steeds verreweg het belangrijkste der Nederlandsche Antillen, maar Aruba gaat met groote schreden vooruit. Bovendien moet een zeker deel van den import op Curacao bestemd zijn voor de andere eilanden. Verder is de toenemende invoer van Curasao voor een deel het gevolg van een niet geregistreerden aanwas der bevolking; de grootte der zoogenaamde vlottende bevolking van Curacao in Aruba schijnt bij niemand bekend te zijn en de schattingen loopen uiteen. Eindelijk hebben wij met betrekking tot den invoer van het eiland Curac,ao rekening te houden met den niet onaanzienlijken verkoop aan doortrekkende reizigers en aan schepen ook vreemde als proviand; de waarde dezer beide factoren valt niet te becijferen. Ingevoerd werd op Curacao in 1927 voor een waarde van ƒ 135.097.969., een enorm bedrag in verhouding tot de sterkte der bevolking, dat echter hoofdzakelijk verklaard wordt door de positie van het eiland als aanvoerplaats van ruwe olie uit Venezuela, als opslagplaats van bunkerkolen en voor een niet gering deel door de nog steeds voortgaande uitbreiding van het olieraffinaderijen olieopslagbedrijf; ook heeft de aanvoer van materiaal voor openbare werken misschien een rol van eenige beteekenis gespeeld. De douane laat van een aanzienlijk percentage van den invoer nadere specificatie achterwege (omschrijving alle andere goederen") en de in het verslag der K. v. K. gegeven in voercijfers zijn daarom wellicht niet geheel nauw-

8 WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN keurig; verder noemt het verslag alleen goederen waarvan voor meer dan ƒ 100.000. werd ingevoerd. Onder de als voornaamste invoerartikelen in het verslag opgesomde treffen wij aan voedingsmiddelen en dranken voor een totale waarde van ƒ 4.509.906., manufacturen, gemaakte kleeren en schoenen voor een totale waarde van ƒ3.145. 511. ; schatten wij de waarde der tot deze rubrieken behoorende, maar niet genoemde artikelen op grond van officieele gegevens van het voorafgaande jaar, dan mogen de voedingsmiddelen en dranken wel gesteld worden op 5 miljoen gulden, de manufacturen, gemaakte kleeren, schoenen etc. op 3.350.000 gulden. Voorzeker zeer hooge cijfers voor een bevolking welke op 1 Januari 1927 officieel 38.781 zielen telde, niet medegerekend evenwel de personen wier vestiging op het eiland van zeer tijdelijken aard" was, maar die desniettemin toch eetwaren, dranken en kleeren noodig zullen hebben gehad. Een deel der ingevoerde goederen zal zijn weg hebben gevonden naar andere eilanden en de 23384 passagiers, gedurende het verslag-jaar op Curacao aangekomen, waarvan een groot deel in transito, plus de 24866 werkelijk als zoodanig geboekte transito-passagiers hebben ook hun portie gehad in de ingevoerde waren. Verder moet bedacht worden dat Curacao zelf uiterst weinig voedingsmiddelen produceert (en geen rum of andere alcoholische dranken; zelfs de productie" van drinkwater is zeer beperkt) en geen grondstoffen levert voor de kleeding-industrie (zelfs het stroo voor de Curacaosche Panamahoeden" moet van buitenaf worden aangevoerd). Auto's, auto-onderdeelen en autobanden werden ingevoerd voor een waarde van circa 600.000. gulden, parfumerieën tot een bedrag van circa 275.000. gulden. Ook met betrekking tot deze artikelen speelt het vreemdelingenverkeer een rol; de Curacaosche garages hebben veel klandizie van de passagiers der schepen die het eiland op hun doorreis aandoen en parfumerieën kunnen op Curacao, ten gevolge van het abnormaal lage invoerrecht, tot zoodanige prijzen worden verkocht dat reizigers zich daarvan en passant goedkoop kunnen voorzien.

WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN 9 Nederland's aandeel in den invoer van Cura9ao is uit den aard der zaak procentsgewijze niet belangrijk, immers 60 % van het totaal bestaat uit op het eerste gezicht als niet-nederlandsch herkenbare producten (ruwe olie, stookolie, steenkool, cement, timmerhout, auto's en auto-onderdeelen, sommige voedingsmiddelen en dranken). Het absolute cijfer echter van den invoer uit het moederland is wel degelijk van beteekenis immers dat cijfer was voor 1927 ƒ 8.632.743. of bijna tweemaal zooveel als hetgeen Suriname in hetzelfde jaar uit Nederland ontving. Merkwaardig is dat het Nederlandsche aandeel voor ƒ5.331.679. bestond uit machinerieën en materialen voor petroleum-raffinaderijen, idem voor telegraaf- en telefoonlijnen en electrische verlichting, bewerkt ijzer en ledige olie-drums. Aangenomen mag worden dat althans een flink deel hiervan bestond uit inderdaad door de Nederlandsche industrie geleverde producten, zoodat Curacao voor onze nijverheid een zekere beteekenis moet hebben gekregen. Verder leverde Nederland hoofdzakelijk voedingsmiddelen en dranken, veel minder manufacturen etc. Van een totalen import van sigaren ter waarde van ƒ49.692. was het Nederlandsche aandeel ƒ 35.382., van sigaretten ter waarde van ƒ 492.190. werd niets of zeer weinig uit Nederland betrokken. Men zou gaarne weten van waar de artikelen en de hoeveelheden afkomstig waren welke niet uit het moederland werden geïmporteerd, maar het verslag der Kamer van Koophandel spreekt er niet van, wat niet te verwonderen is aangezien het Verslag van Bestuur en Staat tot nu toe evenmin een specificatie gaf der vreemde landen van herkomst, zoo dat men moet aannemen dat de douane daarover geen gegevens kan verstrekken. Wat jammer is, want volledige kennis der landen van herkomst (en een meer gedetailleerde omschrijving der goederen) zou wellicht begrijpelijk maken waarom voor sommige artikelen het Nederlandsche aandeel zoo klein is. De Surinaamsche Handelstatistiek kent negen landen

10 WESTINDISCHE HANDELSSTATISTIEKEN van herkomst en geen goederen worden in die statistiek opgenomen onder algemeene benamingen als manufacturen of verduurzaamde levensmiddelen. Ook Curacao heeft een uniform tarief van invoerrechten en men mag dus aannemen dat in het algemeen aan den invoer deelnemen de landen welke daarvoor het best gesitueerd zijn. Aan onverschilligheid voor of onbekendheid met de Curacaosche markt bij handel en nijverheid in Nederland behoeft niet in de eerste plaats te worden gedacht als reden waarom ons aandeel in den invoer van schoenen, gemaakte kleeren, manufacturen, conserven enz. niet grooter is, waar aardappelen, jenever, kaas, sigaren en eenige andere artikelen wèl hoofdzakelijk of voor een flink deel uit het moederland werden aangevoerd. Hier komt nog iets anders bij. Wanneer van de scheepvaart-verbindingen van een Koloniaal gewest die met het moederland de voornaamste is, dan zal de invoerstatistiek voor dat moederland een geflatteerd cijfer geven; ygej wordt dan al invoer uit het moederland vermeid dat feitelijk van elders afkomstig is. De Curacaosche statistiek kan in dat opzicht zuiverder zijn, aangezien het eiland, behalve met Nederland en de Vereenigde Staten, ook directe scheepvaart-verbindingen heeft met Engeland, Duitschland, Frankrijk, Spanje en Italië. De uitvoer van het eiland Curacao, in totaal zeer aanzienlijk, bestaat slechts voor een klein deel uit eigen producten. Zondert men olie en olieproducten en steenkool uit, dan blijft er voor 1927 slechts iets meer dan een waarde van 2 miljoen gulden over, waarvan ruim 2.2 miljoen komt voor rekening van de phosphorzure kalk welke op het eiland wordt gewonnen. Van dit laatste product ging slechts ruim 2 % naar Nederland. De voor 1927 gegeven cijfers betreffende den doorvoer hebben, als steeds, waarde uit een oogpunt van verkeer, niet van handel. Amsterdam, Maart 1927.