Duurzame businessmodellen voor opendata aanbieders Frederika Welle Donker f.m.welledonker@tudelft.nl 1 Open data businessmodellen Open data duurzaam en betaalbaar beschikbaar houden Informatieketen Mogelijke rollen in de informatieketen Componenten van businessmodellen Verdienmodellen Case studies Uitgevers, RDW, ABS & CH (UK) Conclusies 2 1
Informatiewaardeketen ruwe data bewerkte data maatwerkproducten en -diensten PSI-verzamelen PSImodelleren PSI kwaliteitcontrole PSIpresentatie PSIdistributie PSI- (her)gebruik 3 Informatiewaardeketen Andere PSI Andere data Andere GI T o o l s K e n n i s aggregeren ruwe data bewerkte data maatwerkproducten en -diensten PSI-verzamelen PSImodelleren PSI kwaliteitcontrole PSIpresentatie PSIdistributie PSI- (her)gebruik 4 2
Rollen in de informatieketen Aanbieders van (open) data Meestal eigen, ruwe data Aggegators / Verzamelaars Al dan niet gecombineerd met open en gesloten data Ontwikkelaars Gebruiken data om tools / toepassingen te ontwikkelen om data beter te gebruiken Soms als visitekaartje Verrijkers Verwerken ruwe data tot nieuwe producten (al dan niet met Ontwikkelaars) om bestaande dienstverlening te verbeteren Enablers Maken geen gebruik van data zelf Bieden kosteneffectieve en efficiënte oplossingen aan Aanvullende dienstverlening / maatwerk / advies 5 Aanbieder Y1 Aanbieder Y2 Aanbieder Z1 Aanbieder Z2 Inwinnen data Verzamelaar Y Verzamelaar Z Verzamelen / opslaan tools Verwerken kennis Enabler Gebruik Verrijker Ontwikkelaar Eindgebruiker 3
Componenten van een businessmodel Marktdynamiek bijv. veranderingen in vraag; competitie Technische vooruitgang technisch component service component organisatie component financieel component Toegevoegde waarde bijv. opbrengst bijv. gebruiksgemak, lagere (transactie)kosten Veranderingen in wetgeving bijv. Markt & Overheid; bescherming persoonsgegevens 7 bron: Faber et al. 2004 Financiële modellen Kostenmodel Alle kosten van de dataketen, van inwinnen tot verstrekken Kosten om services op te zetten en te onderhouden + R&D Verdienmodellen Betaaldiensten Open data 8 4
Verdienmodellen voor open data Premium: (hoogwaardig) data tegen betaling Freemium: basis- of deeldata gratis Open source: data gratis beschikbaar, inkomsten uit aanvullende activiteiten Infrastructurele razor & blades : toegang tot data gefaciliteerd via distributieplatform tegen een vergoeding binnenhalen en behouden van afnemers Vraaggestuurd platform: platform + catalogi / gestandaardiseerde databestanden, etc. betaald door gebruikers (abonnement of payper-use) Aanbodgestuurd platform: aanbieders van data betalen Merkadvertentie: organisatie gebruikt PSI om aandacht te trekken, inkomsten uit kerntaken White label ontwikkeling: wil PSI gebruiken maar heeft nog niet de mogelijkheden 9 Verdienmodellen voor overheden Opendatamodel: budgetfinanciering Juridische instrumenten / gedwongen winkelnering Abonnementenmodel: voor frequent gebruikte data Gebruikersmodel: pay-per-use Royaltymodel: alleen voor winstgevende diensten Verleidersmodel Razor & blades Open sourcemodel Freemium / premium Gemeenschapsmodel Street performer model Crowdfunding model 10 5
Rol Model budgetfinanciering Juridisch instrument abonnementenmodel Aanbieder + + + + + + x x x Verzamelaar + + + + + + x x x Ontwikkelaar + + + + + + x x x Enabler + + + + + + x x x Verrijker + + + + + + x x x Gebruiker legenda: Gebruikersmodel Royaltymodel Verleidermodel Gemeenschapsmodel + = geschikt voor overheden en private partijen = alleen geschikt voor overheden, niet voor private partijen x = alleen geschikt voor private partijen, niet voor overheden Advertentiemodel Affiliatiemodel White label model 11 Uitgevers Dagbladen: Van papier naar digitaal Content webservice verschillend van papier Soft paywalls / metered paywalls Digitale kiosken Nieuws / artikelen ontbundeld (Blendle, elinea, Correspondent) Platforms Platform voor schrijvers / blogs (ThePostOnline, GeenStijl, FollowTheMoney.nl) Zelf publiceer platforms, incl. marketing- en distributietools (Smashwords, Bibliocrunch) Open Journals, van vraaggestruurd naar aanbodgestuurd 12 6
Uitgevers dagbladen Dagbladen Kiosken TPO, etc Smashwords 13 RDW open data Data Voertuiggegevens uit BRV 1 dag oud, 1 tot 100 kentekens / bevraging Parkeergegevens & tarieven + near-realtime beschikbaarheid Financiering Tarieven / belastingkop Betaaldiensten OVI Zakelijk Freemium / premium Platform Via MS Azure (geen open source platform, wel gebruiksvriendelijk) Effecten open data Kwaliteitsverbetering (terugmeldingen) Geen effect op inkomsten uit OVI Zakelijk Minder verzoeken via andere kanalen 14 7
RDW RDW 15 Australian Bureau of Statistics open data Data Statistische data Financiering budgetfinanciering Betaaldiensten voor maatwerk / advies open source Platform Eigen download portaal + Statline Effecten open data Significante toename in downloads Meer inkomsten uit betaaldiensten Beter imago Minder verzoeken via andere kanalen 16 8
ABS ABS 17 Companies House (UK) open data Data Bedrijfsgegevens + financiële gegevens Financiering Registratievergoeding + jaarcontributie bedrijven gedwongen winkelnering Betaaldiensten voor niet-publieke data Platform Eigen download portaal met URI s Effecten open data Significante toename in online zoekopdrachten Voornamelijk efficiëntieslagen Nog te vroeg om echte effecten te waarnemen 18 9
CH (UK) CH (UK) 19 Conclusie Open data geen negatief effect op betaaldiensten Rolverschuiving van Aanbieder / Verzamelaar naar Enabler Geschikt businessmodel voor organisaties Inkomstenmodel uit Financieel component moet gegarandeerd zijn Focus op Service component en Organisatorisch component om te bepalen naar welke (gewenste) rol in de informatieketen kan / wil worden verschoven Welle Donker, F. & B. van Loenen (2015) Duurzame businessmodellen voor open data. (www.otb.tudelft.nl/opendata) 20 10