Les 2: VN en debatteren praktisch theoretisch Vakken Nederlands, PAV, gedragswetenschappen, godsdienst, zedenleer Doelstellingen en eindtermen Studenten: kunnen kritisch denken kunnen een eigen mening vormen kunnen zich inleven in de situatie van anderen kunnen overleggen in groep kunnen anderen overtuigen van hun mening o.b.v. gefundeerde argumenten brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk (communicatief vermogen 1) gebruiken ICT op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier bij het opzoeken van informatie (voet ICT 2) gaan adequaat om met taakbelasting en met stressvolle situaties (hoe snel reageren op wat anderen zeggen?) (context 2.1) doorprikken vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik (begrip opbrengen voor de mening van anderen) (context 3.6) passen inspraak, participatie en besluitvorming toe in reële schoolse situaties (context 5.2) geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de mondialisering voordelen, problemen en conflicten inhoudt (actuele thema s debat) (context 5.13) zetten zich in voor de verbetering van het welzijn en de welvaart in de wereld (steeds op zoek gaan naar een goede oplossing) (context 6.3) geven kenmerken, mogelijke oorzaken en gevolgen van armoede aan (context 6.8) Lichten de rol toe van ondernemingen, werkgevers - en werknemersorganisaties in een nationale en internationale context (context 6.9) Methodiek Opzoeking op internet Debat Materiaal Bijlagen 1 tot en met 5 Pc met internet (thuis of op school) Voldoende groot lokaal + bord
Lesverloop Vooraf Om deze les vlot te laten verlopen kan de leerkracht best op voorhand huiswerk mee geven. De bedoeling is dat leerlingen in groep debatteren over een stelling. Elke groep krijgt een stelling en een standpunt opgelegd (pro of contra). Op voorhand moeten ze thuis informatie verzamelen, lezen over hun onderwerp en nadenken over hun argumenten. Dit kan ook gezamenlijk in een eerste les gebeuren. In de klas worden de leerlingen in groepjes van 3 of 4 personen verdeeld. Per stelling moeten er 2 groepjes debatteren en hun standpunt verdedigen. Mogelijke onderwerpen waarvan de eerste drie sterk aanleunen bij het project in Venezuela Embajadores Comunitarios dat Zuiddag dit jaar ondersteunt: 1. Moeten jongeren stemrecht krijgen op 16 jaar? O.a. informatie te vinden op http://www.jongerenambassadeurs.be/participatie 2. Moeten jongeren verplicht vrijwilligerswerk doen? Bijvoorbeeld via school een verplichte vrijwilligersstage in het middelbaar doen, buiten schooluren of niet, een jaar burgerdienst doen na het middelbaar... O.a. informatie te vinden op www.jongeren-samenleving.be 3. Moet er één politieke partij bestaan voor jongeren? O.a. informatie te vinden op http://www.jongerenambassadeurs.be/participatie 4. Moeten soft drugs gelegaliseerd worden? O.a. meer informatie in bijlage 1 (vrijblijvend mee te geven aan de leerlingen of niet) 5. Moet de doodstraf overal ter wereld verboden worden? O.a. meer informatie in bijlage 2 (vrijblijvend mee te geven aan de leerlingen of niet) 6. Zou de toestemming van de ouders verplicht moeten zijn voor abortus bij tieners? O.a. meer informatie in bijlage 3 (vrijblijvend mee te geven aan de leerlingen of niet) 7. Moet de overheid opleggen dat er in topfuncties een bepaald percentage vrouwen werkt? O.a. meer informatie in bijlage 4 (vrijblijvend mee te geven aan de leerlingen of niet) I. Inleiding Waarom debatteren in Venezuela? De partner van Zuiddag in 2012 is de vzw Bello Belgo en zij ondersteunen de werking van de Embajadores Comunitarios Foundation (FEC) in Venezuela. Samen organiseren ze in de sloppenwijken van Caracas een buitenschools studieprogramma voor leerlingen van het 3de tot 5de middelbaar. Dit studieprogramma heeft de vorm van een scholierenparlement. Het doel van het buitenschools studieprogramma is om jongeren technieken te geven om hun eigenwaarde te verhogen, de mogelijkheid te bieden om verder te studeren en een uitweg uit de vicieuze cirkel van armoede en geweld te vinden. Het leidt ertoe dat jongeren problemen in hun wijk zelf aanpakken. Hoe werkt het MUN-project concreet? Elk jaar stappen gemotiveerde jongeren uit de sloppenwijken in het programma. Op zaterdag buiten de reguliere schooluren krijgen ze trainingen van FEC - vrijwilligers. De training omvat algemene kennis (geschiedenis, politiek,..), soft skills die nuttig zijn in het parlement (debatteren, onderhandelen, speechen,..) en diplomatie & probleemoplossend denken. Na 6 tot 9 maanden zijn de jongeren klaargestoomd om deel
te nemen aan MUN s (Model United Nations), te vergelijken met het scholierenparlement in België. Op dit scholierenparlement simuleren ze een conferentie van de Verenigde Naties waarbij ze debatteren over actuele topics. Hierbij nemen zij de stelling van een land in en dienen ze de technieken die ze tijdens de trainingen hebben geleerd in praktijk te brengen. Tijdens deze MUN s komen ze in contact met jongeren uit andere wijken, sociale klassen en landen. Hun kritisch denkvermogen wordt ontwikkeld en ze krijgen een meer globale kijk op de wereld. Wat na het MUN-project? Deze MUN-methodologie creëert leiderschap en positieve verandering in het leven van de jongeren. Vol zelfvertrouwen willen ze een voorbeeld zijn voor hun leeftijdsgenoten. Leerlingen die succesvol het programma en hun middelbare studies hebben afgerond, krijgen de kans om verder te studeren aan de universiteit (er worden namelijk beurzen toegekend voor de studies) en kunnen zelf een jongere generatie opleiden. Om voor positieve verandering te zorgen in de hele wijk is er natuurlijk meer nodig. Dat meer heeft de naam embajadas gekregen: als gemeenschapsambassadeurs beslissen de jongeren van het project welke problemen in hun wijk dringend aangepakt moeten worden en hoe ze dat willen doen. Samen met bestaande organisaties uit hun wijk sensibiliseren ze de wijkbevolking aan de hand van workshops, acties, cultuur- en sportactiviteiten over thema s als geweld, kwaliteitsvol onderwijs, recyclage, alfabetisme Wat bereiken leerlingen die deelnemen aan het project in Venezuela? Leren de kracht van woorden à alternatief voor geweld Leren andere jongeren kennen à alternatief voor leven in sloppenwijk Veranderen hun zelfbeeld en kweken zelfvertrouwen Bekomen de unieke kans om een diploma te halen Pakken reële problemen in de wijk aan in wijkprojecten Net zoals binnen het MUN-programma in Venezuela is het in deze les van belang dat de leerlingen zich leren verdedigen door middel van woorden. Ook in België is het belangrijk dat jongeren een bepaalde mening kunnen innemen en deze op gepaste wijze kunnen verdedigen. Door opzoekingswerk te verrichten of de meegegeven teksten te lezen informeren zij zich over actuele thema s. Inspirerend filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=qg4jnzgds14 Trailer van The great debaters. In dit waargebeurde verhaal vormt professor Melvin B. Tolson een debatteam van zwarte studenten. De politiek radicale Tolson weigert ondanks dagelijkse beledigingen, onderdrukking en lynchpartijen te stoppen met zijn inspanningen en stuwt zijn team naar grote hoogte.
II. Debattechnieken Er zijn hele boeken geschreven over debattechnieken en welke methodes de efficiëntste zijn. Wij beogen hier niet volledig te zijn maar willen de leerlingen een paar tips and tricks mee over hoe je best aan een debat kan deelnemen. In bijlage 5 vindt u alles gebundeld voor de leerlingen. Voorbereiding debat Onderzoek over het onderwerp Zoek op voorhand informatie op over je onderwerp zodat je feiten/argumenten correct zijn, er is niks pijnlijker dan verwijzen naar iets dat niet juist is. Deze zullen je geloofwaardigheid aantasten en de tegenstanders een serieus voordeel geven. Je kan beter niets zeggen dan iets dat fout is. Vergeet zeker niet als je statistieken/quotes aanhaalt, ook de bron erbij te vermelden. Dit toont aan dat je onderzoek hebt gedaan en maakt je geloofwaardiger. Onderzoek over de standpunten pro en contra Het is essentieel dat je beide standpunten begrijpt en hun redenering snapt. Twijfels of onzekerheden over je eigen standpunt worden heel snel achterhaald omdat de tegenstander actief op zoek gaat naar de gaten in je redenering waarvoor je geen uitleg hebt. Daarom is het ook belangrijk om het standpunt van je tegenstanders te begrijpen, hierdoor zal je sneller hun zwakke punten kunnen opsporen en gebruiken. Structuur van je argumenten en thema s Zorg dat de mensen gemakkelijk je redenering kunnen volgen. Begin met een kleine introductie. Dit kan ofwel een kleine anekdote zijn of een uitleg over de relevantie van jouw argument voor het debat. Begin daarna pas met je argumenten en je bevindingen over het onderwerp uiteen te zetten. Vergeet niet verbanden te maken en te refereren naar het thema van het debat. Dit toont aan dat je niet naast de kwestie aan het praten bent en dat je weet waarover je praat. Sluit af met een conclusie of een kleine samenvatting. Dit is de boodschap die je wilt meegeven aan het publiek, dus maak deze kort en bondig zodat de boodschap duidelijk is voor iedereen. Tijdens debat Eerste indruk Het is belangrijk dat je een goede eerste indruk geeft, dus kleed je verzorgd en praat op een rustige en zelfverzekerde manier. Heb geen schrik om traag en luid te praten, maar overdrijf hier natuurlijk niet in. Oefen je speech op voorhand met je teamgenoten zodat je feedback kan krijgen over je stemritme en volume. Debat wordt ook bepaald door de manier waarop je het presenteert. Formuleer je argumenten duidelijk en helder Wees er maar zeker van dat je tegenstander dubbelzinnigheden in de redenering zal uitbuiten. Zorg dat je argumenten niet op verschillende manieren geïnterpreteerd kunnen worden, want dan bestaat de kans dat je verkeerd begrepen wordt. Heb geen schrik om je doel of idee expliciet te vermelden. Bijvoorbeeld: Dus wat ik wil zeggen is dat bananen krom zijn. Word niet persoonlijk op een debat Probeer het argument van je tegenstander onderuit te halen en niet de persoon die het argument zegt. Dit zal voor een zeer gespannen sfeer zorgen die niemand ten goede komt. Het zal eerder als een wanhoopspoging overkomen en scoort zelden bij het publiek. Zorg dat je na het debat de tegenstanders nog in de ogen kan kijken! Blijf kalm Als je een argument of topic verliest, is het belangrijk kalm te blijven. Soms krijgt men dan het gevoel om heviger, wanhopig zelfs hun standpunt te bewijzen wat je een gemakkelijke prooi maakt om redeneringfouten te maken. Bijvoorbeeld oorzaak en gevolg door elkaar halen, de argumenten van je tegenstander in het belachelijke trekken, feiten verkeerd interpreteren,... Vergeet niet dat er nog topics komen waar jij de overhand kan in halen. Bij debat kijkt het publiek naar het totale plaatje en niet naar die ene nederlaag.
III. Spelregels van het debat en de voorbereiding De leerlingen mogen voor het debat per groepje met elkaar discussiëren om te beslissen in welke volgorde ze gaan praten en welke argumenten ze gaan gebruiken. De eerste spreker moet een inleiding geven en de laatste een korte samenvatting. De tweede en derde spreker moeten er voor zorgen dat ze kunnen reageren op wat de leerling voor hen heeft gezegd (elke leerling van het groepje moet een keer gesproken hebben). Het is daarom van belang dat de leerlingen een bepaalde tactiek uitbouwen, zodat ze er zich van bewust zijn dat de eerste spreker op een andere manier zal moeten debatteren dan iemand die reageert op de stellingen van een voorganger. De groepjes die niet meedoen aan de discussie staan tussen de 2 debatterende groepen. Naargelang zij overtuigd geraken door een bepaald argument tijdens het debat, verplaatsen ze zich naar het respectievelijke team. Zo is het duidelijk wie de publieke opinie het meest beïnvloedt, en wanneer er sterke of zwakke argumenten naar voor worden gebracht. Tijdens het debat kunnen de argumenten genoteerd worden op het bord. Na het debat kunnen deze dan overlopen worden en kort besproken worden. Het is belangrijk dat er duidelijk wordt gemaakt dat er geen juist of fout antwoord is. Er is geen enkele stelling zwart/wit, het is niet de bedoeling dat er een winnaar is na het debat. IV. Debat 1 De eerste twee groepjes voeren hun debat. Het debat duurt maximum 15 minuten. V. Debat 2-3-4 De volgende groepjes voeren hun debat. Elk debat duurt 15 minuten.
Lesmodules Aanbevolen Optioneel inleiding I. Inleiding + filmpje - 5 min. Informatief II. Debattechnieken - 20 min. III. Spelregels van het debat en voorbereiding - 20 min. Interactief IV. Debat 1-15 min. V. Debat 2-15 min. VI. Debat 3-15 min. VII. Debat 4-15 min. Bijlagen I. Drugslegalisatie II. Doodstraf III. Abortus IV. Vrouwenquota V. Debattechnieken voor leerlingen