Gezondheidsbeleid bij Vlaamse bedrijven in kaart gebracht (2015) Joeri Vannyvel, Senior Stafmedewerker Gezond Werken VIGeZ 1
Indicatorenmeting Monitoring van gezondheidsdoelstelling vd Vlaamse overheid in bedrijven Hoe voorbije 3 jaren gezondheidsbeleid ingevuld? Stand van zaken + feedback over werking Driejaarlijks: 2003 2006 2009 2012-2015 Thema s: Voeding Beweging Tabak Alcohol en drugs (ism VAD vanaf 2012) Mentaal welbevinden (vanaf 2015) Sedentair Gedrag (vanaf 2015) + algemeen gezondheids-(bevorderend) beleid 2
Wat wordt bevraagd? Componenten algemeen gezondheids-(bevorderend) beleid : Beleidsmatig werken: integratie en verankering in beleid, budget voorzien, doelen en prioriteiten bepalen Betrokkenheid: participatie van management/medewerkers, werkstructuren opzetten Deskundigheid: vorming voorzien, netwerking met externe partners Evidence-based werken: gegevensverzameling en analyse, evaluatie van initiatieven Componenten thematisch beleid: Educatie Omgevingsinterventies Beleid, afspraken en regelgeving Zorg en begeleiding 3
Wie wordt bevraagd? Steekproef van Vlaamse en Nederlandstalige bedrijven uit BHG (>20 werknemers) Zowel bedrijven uit profit als non-profit Respons: 571 bedrijven (6%) 4
Resultaten 5
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol gezondheidsbeleid? 6
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol gezondheidsbeleid? Score 2012 Score 2015 Evolutie (significant) Globaal 20,55 19,38 (=) Evidence-based 3,30 2,70 (-) Beleidsmatig 2,21 2,35 (=) Deskundigheid 1,91 1,55 (-) Betrokkenheid 1,30 1,20 (=) (+) : significante vooruitgang (-) : significante achteruitgang (=) : geen significant verschil 7
Naar bedrijfsgrootte: Significante verschillen: tussen minder dan 50 werknemers en meer dan 100 werknemers Algemeen: hoe groter, hoe beter de score Mogelijke verklaring : - mate van aanwezigheid/uitbouw vd preventiestructuur - afwezigheid CPBW - minder beschikbare middelen, tijd en expertise 8
Naar bedrijfsactiviteiten: Handel en horeca (12,99) en bouw (13,92) en industrie (19,35) scoren het laagst Bedrijven met andere activiteiten scoren gelijkaardig, onderwijs wel net iets beter Mogelijke verklaring: - groot aantal bedrijven met < 50 wns in handel/horeca en bouw (resp. 75% en 59%) - mentaliteit ten overstaan van gezondheid (cfr.werkbaar werk) - Trend van dalende werkgelegenheid + toenemende faillissementen 9
Naar bedrijfssectoren: Non-profit bedrijven scoren significant beter dan bedrijven uit de profitsector, ongeacht publieke of private sector Mogelijke verklaring: - meer beschikbaar budget omwille van subsidies - Aandeel grotere bedrijven (> 50wns) in non-profit (65%) groter in vergelijking met profit (48%) 10
Naar arbeidsstelsel: Significante verschillen tussen dagsysteem en ploegensystemen vol- en nietcontinu Mogelijke verklaring : - procesmatig werken is bedrijven met ploegen niet vreemd - belang van een goede preventiestructuur ifv veiligheid 11
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol voedingsbeleid? 12
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol voedingsbeleid? Score 2012 Score 2015 Evolutie (significant) Globaal 12,28 18,38 (+) Omgevingsinterventies 2,46 2,95 (+) Educatie 0,62 1,95 (+) Beleid, afspraken en regelgeving 0,19 0,24 (=) (+) : significante vooruitgang (-) : significante achteruitgang (=) : geen significant verschil 13
Enkele cijfers 89% beschikt niet over een regelement/afspraken met betrekking tot evenwichtige voeding 80% organiseert geen voorlichting omtrent evenwichtige voeding, 5% organiseert een infosessie over evenwichtige voeding Bij 80% is er voor de werknemers geen mogelijkheid om professioneel voedingsadvies te verkrijgen Slechts 10% biedt nooit fruit aan aan het personeel Bij 89% is er gratis water beschikbaar voor de werknemers tijdens de pauzes en bij 94% tijdens vergaderingen Bij 60% van de bedrijven die warme maaltijden aanbieden wordt dagelijks een volwaardige groenteportie aangeboden 65% geeft aan dat ongezonde tussendoortjes zoals chocolade, snoep of chips nooit beschikbaar zijn op het werk 14
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol bewegingsbeleid? 15
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol bewegingsbeleid? Score 2012 Score 2015 Evolutie (significant) Globaal 10,92 7,74 (-) Educatie 1,01 1,03 (=) Omgevingsinterventies Beleid, afspraken en regelgeving 0,88 1,02 (+) 1,43 0,19 (-) (+) : significante vooruitgang (-) : significante achteruitgang (=) : geen significant verschil 16
Enkele cijfers 75% organiseert geen voorlichting rond beweging, indien dit toch gebeurt, is dit vooral aan de hand van folders, brochures en affiches (37%) Bij 69% is er voor de werknemers geen mogelijkheid om professioneel bewegingsadvies te verkrijgen 87% beschikt niet over een reglement/afspraken met betrekking tot beweging 33% zet geen faciliteiten of aanbod in om lichaamsbeweging te stimuleren, indien dit toch gebeurt zijn het voorzien van een fietsenstalling (38%), het installeren van douches en kleedkamers (37%) en het op afstand plaatsen van printers (37%) het meest gangbaar 13% biedt bedrijfsfietsen aan Laagdrempeligere initiatieven zoals stappentellers (6%), lunchwandelingen (6%), korte bewegingssessies van max. 10 minuten (1%) of initiatielessen (1%) komen quasi niet voor 87% werkt niet samen met een externe aanbieder van sport-fitness- of bewegingsfaciliteiten in de buurt. 17
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol beleid rond sedentair gedrag? 18
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol beleid rond sedentair gedrag? Score 2012 Score 2015 Evolutie (significant) Globaal nvt 8,79 nvt Omgevingsinterventies nvt 1,36 nvt Educatie nvt 0,75 nvt Beleid, afspraken en regelgeving nvt 0,36 nvt (+) : significante vooruitgang (-) : significante achteruitgang (=) : geen significant verschil 19
Enkele cijfers 83% organiseert geen voorlichting rond sedentair gedrag beweging, indien dit toch gebeurt, is dit vooral aan de hand van een individueel gesprek (49%) Bij 60% neemt het management geen voorbeeldrol op voor het beperken van sedentair gedrag 38% neemt geen initiatieven om sedentair gedrag te beperken bij werknemers Printers op afstand (45%) en gebruik van draadloze telefoons (26%) worden het meeste ingezet als strategie 11% voorziet zit-stabureaus voor de werknemers 87% beschikt niet over een reglement/afspraken met betrekking tot sedentair gedrag 20
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol rookbeleid? 21
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol rookbeleid? Score 2012 Score 2015 Evolutie (significant) Globaal 15,70 17,12 (=) Omgevingsinterventies 0,39 0,42 (=) Educatie 1,02 1,01 (=) Beleid, afspraken en regelgeving 3,70 4,14 (+) (+) : significante vooruitgang (-) : significante achteruitgang (=) : geen significant verschil 22
Enkele cijfers 67% neemt afspraken rond roken op in het arbeidsreglement 14% heeft helemaal geen rookreglement, 34% hanteert een volledig rookverbod tijdens de werkuren 65% van de bedrijven voorziet geen sancties voor werknemers die het rookverbod overtreden 78% organiseert geen voorlichting over roken of stoppen met roken. Indien dit toch gebeurt, is dit vooral aan de hand van affiches (47%), een infosessie in groep (40%) en folders (35%) 78% doet niet aan actieve rookstopbegeleiding voor de werknemers 3% verwijst werknemers die willen stoppen met roken door naar gespecialiseerde externen zoals bvb. tabakologen. 2% organiseert voor de werknemers een rookstopcursus in groep 23
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol alcoholen drugsbeleid? 24
Voeren bedrijven een kwaliteitsvol alcohol- en drugsbeleid? Score 2012 Score 2015 Evolutie (significant) Globaal 39,28 28,90 (-) Procedures 5,94 3,52 (-) Omgevingsinterventies 3,66 3,86 (=) Educatie 1,17 1,08 (=) Beleid, afspraken en regelgeving 4,93 3,10 (-) (+) : significante vooruitgang (-) : significante achteruitgang (=) : geen significant verschil 25
Enkele cijfers 90% neemt afspraken rond alcohol en drugs op in het arbeidsreglement 38% communiceert deze regels/afspraken omtrent de beschikbaarheid en gebruik van alcohol en/of andere drugs wel niet actief naar de werknemers, 54% doet dit wel 79% laat geen alcoholgebruik toe tijdens de werkuren 66% voorziet sancties voor werknemers die de regels/afspraken overtreden, bij 29% is dit niet het geval 51% werd nog niet geconfronteerd met problematisch alcohol- of druggebruik, indien wel was dit vnl. te wijten aan alcohol (94%) Bij 65% kunnen werknemers terecht in het bedrijf voor hulpverlening en ondersteuning bij alcohol- en drugproblemen 74% organiseert geen voorlichting rond het thema alcohol, 79% doet dit niet voor drugs 26
Globaal overzicht Globale score (op 100) Beleid, afspraken en reglementering Educatie Omgevingsinterventies Procedures Alcohol- en drugsbeleid 29,83 (-) (-) (0) (0) (-) Voedingsbeleid 18,54 (+) (0) (+) (+) nvt Rookbeleid 14,26 (0) (+) (0) (0) nvt Beleid Sedentair gedrag 8,79 (nvt) (nvt) (nvt) (nvt) nvt Bewegingsbeleid 7,87 (-) (-) (0) (+) nvt Globale score Evidence-based Beleidsmatig Deskundigheid Betrokkenheid Gezondheidsbeleid 18,92 (0) (-) (0) (-) (0) Legende: schaal van (sterkst scorende component) naar (slechtst scorende component) (+): significante vooruitgang tov 2012 (-): significante achteruitgang tov 2012 (0): geen significant verschil tov 2012 (nvt): niet van toepassing 27
Aanbevelingen Algemeen gezondheids(-bevorderend) beleid moet meer gestructureerd worden aangepakt en bij voorkeur in verlengde van een goed uitgewerkt welzijnsbeleid liggen Vooral componenten betrokkenheid genereren en deskundigheid opbouwen moeten (veel) beter, zeker bij kleinere bedrijven (< 50 wns) is dit belangrijk Thematisch: Vooral thema s beweging, sedentair gedrag en voeding dienen meer structureel aandacht te krijgen in bedrijfsbeleid, focus hierbij vooral op componenten reglementering en educatie Voor thema s roken en alcohol&drugs vooral blijven inzetten op educatie, zeker voor roken moet focus op meer ondersteuning en begeleiding van werknemers Nood aan meer bewustmaking bij ondernemingen om gezondheidsbeleid te voeren ( creating sense of urgency ) Voorzien van ondersteuningsaanbod voor de opzet van een kwaliteitsvol gezondheidsbeleid 28
Kadermethodiek Gezond Werken = portaalsite, frame voor uitwerking en gebruik GBW = erkend door departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin = in lijn met Vlaamse beleidsmodel Gezondheid en Werk beleidsinstrumenten: gezondheidsmatrix, 7-stappen aanpak materialen/acties best practices informatie per gezondheidsthema onderzoek/literatuur Link naar thema s via : instrumenten/methodieken Jobfit, Jobfit kmo, nv gezond, 10.000 stappen, Bike to Work, Fit in je Hoofd, Quado, WWW.GEZONDWERKEN.BE Volledig rapport Indicatorenmeting 2015 : http://www.vigez.be/themas/algemene-gezondheidsbevordering/cijfers 29
Kadermethodiek Gezond Werken 30
DANK VOOR UW AANDACHT 31