Resultaten praktijkproeven Aardappelen 2013

Resultaten praktijkproeven Aardappelen 2013 vzw V.S.O.P. ST.- BERTINUS VRIJ TECHNISCH INSTITUUT Land- en Tuinbouw Proefbedrijf Schipvaarthoeve Boeschepestraat 44 Schipvaartweg 8 8970 Poperinge 8970 Poperinge Tel. 057/ 34 65 55 Tel. 057/335870 www.vtip.be patrick.vermeulen@vsop.be Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling ADLO Voorlichting en Vorming PCA en Landbouwcentrum Aardappelen vzw - LCA

2. Inhoudstabel proefresultaten aardappelen 2013. Voorwoord en overzicht weerswaarnemingen Poperinge. 3 Onkruidbestrijding aardappelen. 4 Rassenproef aardappelen industrie. 5 Rassenproef aardappelen industrie: opbrengsten. 6 Rassenproef aardappelen industrie: kwaliteitsgegevens. 7 Resultaten LCA rassenproef aardappelen : industrie 8 Proef : ploegen - ploegloos, potermaat, ras : opbrengsten. 9 Proef : ploegen - ploegloos, potermaat, ras : kwaliteit. 10 Rijenbemestingsproef: zie Inagro 11 Deze proefveldwerking gebeurde in samenwerking met: Departement Landbouw en Visserij Afdeling duurzame landbouwontwikkeling Inagro, Rumbeke - Beitem L.C.A. : Landbouwcentrum voor aardappelteelt, Kruishoutem B.D.B. : Bodemkundige dienst van Belgie Firma's uit de fyto-industrie Firma's uit de meststoffenindustrie

3. Proefresultaten 2013. Wij bieden u graag deze brochure aan met de resultaten van de praktijkproeven op aardappelen. De resultaten werden bekomen op proefvelden aangelegd op de Schipvaarthoeve van het VTI en bij enkele sympathisant landbouwers, waarvoor wij hen danken. Wij danken eveneens alle overheidsinstanties, de leden en medewerkers van het Landbouwcentrum Aardappelen en bedrijven uit de toeleveringssectoren voor de vlotte samenwerking en het verleende vertrouwen. Oprechte dank ook aan allen die een bijdrage leverden tot het bekomen van deze brochure. Dank aan alle leerkrachten, personeel en leerlingen die op om het even welke manier instonden voor de aanleg, de verzorging, de oogst, het uitvoeren van metingen, sorteringen en wegingen. Wij hopen een brochure aan te bieden met heel wat leerrijke informatie voor de leerlingen en de oudleerlingen van onze school, landbouwers in de regio en allen die zich inzetten voor de agrarische sector. Overzicht weerswaarnemingen Poperinge. De gegevens werden opgenomen in de KMI-opnamepost op de Schipvaarthoeve. Gemiddelde temperaturen Neerslag in mm Minimum Maximum Poperinge Normaal Poperinge Normaal Poperinge Normaal Sept '12 10,3 8,9 20,0 19,3 41,9 69 Okt '12 8,3 5,9 15,1 14,3 176,2 74 Nov '12 5,3 2,7 10,5 8,8 87,3 69 Dec '12 3,8 0,4 8,2 5,6 147,0 64 Jan '13 0,0-0,9 4,7 5,1 62,1 55 Febr '13 0,6-0,7 5,0 6,1 53,1 43 Maa '13 1,1 0,8 6,2 9,0 66,6 46 Apr '13 4,6 3,4 13,3 12,7 25,1 48 Mei '13 7,6 6,5 14,6 16,6 60,1 55 Jun '13 11,5 9,5 19,0 19,8 45,9 57 Jul '13 14,0 11,3 23,8 21,3 66,1 63 Aug '13 14,0 10,9 23,8 21,6 37,2 67 Sept '13 10,7 8,9 19,7 19,3 61,9 69 Okt '13 10,0 5,9 16,5 14,3 132,6 74 Nov '13 4,7 2,7 10,0 8,8 127,9 69 Dec '13 3,7 0,4 9,4 5,6 53,0 64 Tot '13 6,9 6,0 13,8 13,4 791,6 710

4. Onkruidbestrijding aardappelen. Voorvrucht : Wintertarwe Hop Bintje Potermaat 45-50 mm Plantafstand : 75 x 39 cm Plantdatum : 08/05/2013 04/06/2013 Onkruidbestrijding: Volgens proefopzet Vooropkomst 30/05/2013 18/06/2013 Bij opkomst 11/06/2013 27/06/2013 Proef : 14 objecten in 4 herhalingen Opp. : 90 m² Onkruidbestrijdingsschema: object 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Onbehandeld Artist 2 kg + Linuron 500 SC 1 l Artist 2 kg + Challenge 2 l Defi 4 l + Sencor 0,4 kg Artist 2 kg + Centium 36 CS 0,2 l + Linuron 1 l Defi 4 l + Sencor 0,4 kg + Stomp Aqua 2,5 l Artist 2 kg + Defi 4 l + Stomp Aqua 2,5 l (bij opkomst) Metric 1,5 l + Challenge 2 l Lingo 1,7 l + Artist 2 kg Artist 2 kg + Challenge 2 l + Linuron 1 l Artist 2 kg + Defi 4 l + Linuron 1 l Challenge 1,66 l + Centium 0,208 l + Sencor 0,5 kg Challenge 1,66 l + Centium 0,208 l + Linuron 1 l Challenge 1,66 l + Centium 0,208 l + Defi 4 l 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 bingelkruid 2,5 1 2 haagwinde 2 2,5 hanenpoot 2 kamille 5 1,5 2 2 2 2,5 2 klein kruiskruid 15 melganzenvoet 2,5 paarse dovenetel 7 perzikkruid 20,5 1,5 straatgras 94 1,5 6,5 12,5 8 11 6 5 4 14,5 8 3,5 5 8 varkensgras 1,5 vogelmuur 6,5 2,5 8 3,5 zwarte nachtschade 2,5 2 1 3 1,5 planten per m² 154 5 8,5 15 18 11 12,5 8 6 14,5 10,5 3,5 7 14

5. Rassenproef aardappelen 2013. Voorvrucht : Kuilmaïs Grondbewerking : optrekken 20/04/2013 ploegen 24/04/2013 rotoreggen 28/04/2013 Plantdatum: 29/04/2013 35/50 Plantafstand: Volgens advies (zie tabel) Bemesting: 25/04/2013 Haspargit 800 kg à 250 kg kali/ton = 200 kg K2O 27/04/2013 N bemesting Advies Bintje : friet 210 kg 10 rassen 20 kg N minder bemest Onkruidbestrijding: 22/05/2013 Challenge 2 l + Artist 2 l + Linurex 1 l Loofdoding: 16/09/2013 Reglone 4 l Oogstdatum: 01/10/2013 Perceeltjes van 4 m x 3 m in 4 herhalingen maakt 48 m² * ** *** **** Bintje 6,5 210 40 30/5 Action 7,5 190 33 3/6 Compass 5,9 190 36 7/6 Dione 5,5 210 33 5/6 Eurostar 5,5 190 33 3/6 Fontane 5,5 210 33 30/5 Ludmilla midvroeg 190 33 6/6 Navigator midlaat 190 36 3/6 Performer midlaat 190 33 2/6 Lady Claire 7,5 190 33 7/6 Crisps4all 5,5 190 33 7/6 Madison 7 210 33 30/5 Rumba 6 190 36 7/6 Taurus midvroeg 190 33 3/6 * vroegheid ** advies eenheden N/ha voor de verschillende rassen *** advies plantafstand in cm **** opkomst 90 %

Opbrengsten rassenproef aardappelen Poperinge: industrie. 6. nr. + ras N-dosis Plant- tot. opbr. tot.opbr. marktb. % marktb. % % % % afstand kg/ha relatief 50+ marktb. relatief -35mm 35-50 50-70 + 70 ( 1 ) ( 2 ) ( 3 ) Kook - friet Bintje 210 40 63954 100,0 45233 70,7 100,0 3,4 25,9 58,6 12,2 Action 190 33 52967 82,8 44846 84,7 99,1 1,1 14,2 56,4 28,2 Compass 190 36 70275 109,9 56854 80,9 125,7 1,8 17,3 68,3 12,6 Dione 210 33 57013 89,2 45963 80,6 101,6 1,8 17,6 63,2 17,4 Eurostar 190 33 65846 103,0 54779 83,2 121,1 1,7 15,1 61,7 21,5 Fontane 210 33 68092 106,5 58125 85,4 128,5 1,1 13,5 68,3 17,1 Ludmilla 190 33 55913 87,4 39217 70,1 86,7 3,0 26,9 52,3 17,8 Navigator 190 36 80642 126,1 72113 89,4 159,4 1,1 9,5 61,2 28,2 Performer 190 33 67792 106,0 62163 91,7 137,4 1,0 7,3 49,2 42,5 Chips Lady Claire 190 33 50242 100,0 47442 94,4 100,0 3,0 40,2 54,2 2,6 Crisps4all 190 33 49121 97,8 42896 87,3 90,4 3,3 24,4 62,9 9,4 Madison 210 33 48525 96,6 38258 78,8 80,6 1,9 15,9 62,9 19,3 Rumba 190 36 58379 116,2 49971 85,6 105,3 1,7 20,1 65,5 12,7 Taurus 190 33 52242 104,0 41379 79,2 87,2 1,9 13,6 65,6 18,9 ( 1 ) : Totale opbrengst relatief : ten opzichte van Bintje (100 = 63954 kg) voor friet - Lady Claire (100 = 50242 kg) ( 2 ) : Marktbare aardappelen : industrie friet = 50+ (50-70 + +70) - industrie chips = 35-70 ( 3 ) : Marktbare opbrengst relatief : ten opzichte van Bintje (100 = 45233 kg) voor friet - Lady Claire (100 = 47442 kg) voor chips

7. Kwaliteitsgegevens rassenproef aardappelen Poperinge: industrie. Ras O.W.G. Droge Blauw gewoon zilver lak kleurindex kooktest stof index schurft schurft schurft meligheid gr. % 0-400 0-100 0-100 0-100 0-6 1-9 Kook - friet Bintje 394 21,4 328 72 0 0 2,35 2,0 Action 413 22,3 217 15 0 0 2,60 4,0 Compass 423 22,8 278 19 41 0 3,05 4,5 Dione 420 22,7 226 44 0 0 2,30 3,0 Eurostar 414 22,4 232 17 21 34 1,85 2,5 Fontane 445 23,9 239 24 14 0 2,30 3,5 Ludmilla 416 22,5 267 48 0 0 2,20 2,0 Navigator 410 22,2 214 25 17 0 1,95 2,0 Performer 415 22,4 144 23 0 2 3,35 2,5 Chips kleur chips smaak chips Lady Claire 431 23,2 296 27 38 0 3,45 5,5 Crisps4all 481 25,7 275 22 20 2 4,70 6,0 Madison 468 25,0 360 26 57 2 4,75 5,5 Rumba 464 24,8 371 17 13 4 3,90 5,5 Taurus 458 24,5 382 16 10 1 2,60 5,0 Controle op : drijvers (d = 1,06) : geen drijvers geteld diepschurft : zeer weinig OWG : genomen voor zoutbad blauwindex : IBVL blauwschudtoestel - 50 gekoelde knollen (2 dagen 8 C) 60 sec schudden, 3 dagen opwarmen (16 C) en licht (80 %) schillen : rangschikken volgens % blauwoppervlak kleurindex : USDA Munsell Color Company kleurenkaart - 20 frieten 3 min bakken bij 180 C / EAPR-methode - 20 chips 1 min 45 sec bakken bij 175 C kooktest - meligheid : 1 = niet melig - 9 = sterk melig kleur - smaak chips : 1 = zeer slecht - 9 = zeer goed Analyse uitgevoerd door Inagro Rumbeke - Beitem.

8. Resultaten LCA rassenproef aardappelen: industrie. Ras Tot. Opbr. Tot. Opbr. Marktb. Marktb. Aandeel O.W.G. Blauw kleurindex meligheid t/ha relatief t/ha relatief marktb. index + 35 mm + 35 mm + 50 mm + 50 mm % gr. 0-400 0-6 1-9 Kook - friet Bintje 55,1 100 39,1 100 71 400 269 2,10 2,6 Action 49,0 89 44,1 113 90 400 216 2,00 3,6 Compass 65,6 119 55,1 141 84 410 193 2,40 3,6 Dione 56,8 103 50,0 128 88 410 190 2,20 3,3 Eurostar 57,9 105 49,2 126 85 405 224 1,80 2,3 Fontane 61,2 111 52,0 133 85 437 235 1,80 4,1 Ludmilla 51,2 93 38,9 100 76 396 198 1,90 2,2 Navigator 69,4 126 63,2 162 91 387 174 2,40 2,5 Performer 56,8 103 52,3 134 92 406 186 2,60 3,5 Chips 35-70 mm kleur chips smaak chips Lady Claire 48,0 100 47,5 122 99 432 250 5,20 6,70 Crisps4all 48,0 100 43,2 111 90 477 282 5,60 6,80 Madison 42,7 89 34,2 87 80 471 352 5,10 6,20 Rumba 58,6 122 53,3 136 91 454 377 4,60 6,30 Taurus 53,3 111 44,2 113 83 451 381 3,80 5,60 Locaties LCA : Friet : Melkwwezer, Zwalm, Sint-Niklaas, Poperinge, Waterland-Oudeman en Zonnebeke Chips : Poperinge, Waterland-Oudeman en Zonnebeke Totale opbrengst relatief : ten opzichte van Bintje (100 = 55,1 ton/ha) voor friet - Lady Claire (100 = 48,0 ton/ha) voor chips (1) : Eurostar niet geplant in Melkwezer en Zwalm OWG : genomen voor zoutbad blauwindex : IBVL blauwschudtoestel - 50 gekoelde knollen (2 dagen 8 C) 60 sec schudden, 3 dagen opwarmen (16 C) en licht (80 %) schillen : rangschikken volgens % blauwoppervlak kleurindex : USDA Munsell Color Company kleurenkaart - 20 frieten 3 min bakken bij 180 C / EAPR-methode - 20 chips 1 min 45 sec bakken bij 175 C kleur : < 2,5 = zeer goed - > 4 = onvoldoende meligheid : 1 = niet melig - 9 = sterk melig kleur - smaak chips : 1 = zeer slecht - 9 = zeer goed Analyse uitgevoerd door Inagro, Rumbeke - Beitem.

9. Proef aardappelen : ploegen - ploegloos, potermaat, ras. Voorvrucht : Korrelmaïs Grondbewerking : optrekken 8/04/2013 ploegen 4/04/2013 rotoreggen 6/04/2013 bewerking ploegloos met 3 x Steketee 4-5/05/2013 Plantdatum: 6/05/2013 Potermaat: Bintje 35/45 Fontane 35/50 Plantafstand: 36 cm Bemesting: 6/04/2013 Chloorpotas 200 kg 9/04/2013 MM brijbak 14 ton 5/05/2013 AN 27 16/05/2013 N vloeibaar 40 l Onkruidbestrijding: 16/05/2013 Artist 2 kg - Challenge 2 l - Linuron 1 l Loofdoding: 10/09/2013 Reglone 3,5 l - 35 mm 35-50 50-70 + 70 mm totaal Fontane ploegloos 2923 24569 36056 730 64278 4,5 38,2 56,1 1,1 Fontane ploegen 2520 21940 52335 923 77718 3,2 28,2 67,3 1,2 Bintje ploegloos 35/45 2778 19069 25410 743 48000 5,8 39,7 52,9 1,5 Bintje ploegen 35/45 2722 16236 35271 813 55042 4,9 29,5 64,1 1,5 Bintje ploegloos 25/35 3292 19281 30238 208 53019 6,2 36,4 57 0,4 Bintje ploegen 25/35 4162 21500 29585 315 55562 7,5 38,7 53,2 0,6

10. Resultaten proef aardappelen: ploegen -ploegloos, potermaat, ras. Tot. Opbr. Marktb. Aandeel O.W.G. Droge Gewoon Zilver Zwarte kleurindex t/ha t/ha marktb. stof schurft schurft spikkel + 50 mm % gr. % 0-100 0-100 0-100 0-6 1 Font. NP 64278 36056 56,1 423 22,8 20 2 1 3,30 2 Font P 77718 53258 68,5 410 22,2 19 7 1 3,30 3 B 35/45 NP 48000 26153 54,5 384 20,9 62 1 2 3,35 4 B 35/45 P 55042 36084 65,6 382 20,8 63 1 1 2,75 5 B 28/35 NP 53019 30446 57,4 387 21,0 44 2 7 3,35 6 B 28/35 P 55562 29900 53,8 384 20,9 52 2 3 3,20 Controle op : drijvers (d = 1,06) : geen drijvers geteld diepschurft : geen vaststelling blauwindex niet bepaald Totale opbrengst relatief : ten opzichte van Bintje (100 = ton/ha) OWG : genomen voor zoutbad Gewoon schurft, zilverschurft, zwarte spikkel : 50 gewassen knollen indelen volgens % schurftoppervlak kleurindex : USDA Munsell Color Company kleurenkaart - 20 frieten 3 min bakken bij 180 C / EAPR-methode - 20 chips 1 min 45 sec bakken bij 175 C kleur : < 2,5 = zeer goed - > 4 = onvoldoende Analyse uitgevoerd door Inagro, Rumbeke - Beitem.

11 N bij de aardappel brengen om N efficiënter te benutten. Doel Het doel van dit ADLO-demonstratieproject is aantonen dat door een betere benutting van de toegediende stikstofmeststoffen het nitraatresidu in het najaar kan beperkt worden. Hierbij ligt de nadruk vooral op het verhogen van de efficiëntie van de toegediende dosis. Verschillende bemestingstechnieken kunnen hierbij helpen. In dit project wordt vooral gefocust op rijenbemesting bij het planten van de aardappelen. Anderzijds zal op diverse (kleinere) demonstratievelden bijbemesting toegepast worden tijdens het groeiseizoen en dit in combinatie met een beredeneerde meststoffenkeuze. Rijenbemesting Aardappelen zijn een gewas dat gekenmerkt wordt door een geringe bewortelingsdiepte en beperkte bewortelingsdensiteit van het gewas. Wortels van planten uit naast elkaar gelegen rijen overlappen elkaar weinig. Meststoffen die in het midden tussen de rijen terecht komen, worden dus moeilijker opgenomen door het gewas. Door betere positionering van de meststoffen (dicht bij de poter) zou men enerzijds moeten kunnen besparen op dosis en anderzijds komen tot lagere nitraatresidu s in het najaar. Een ander voordeel van rijenbemesting (met onmiddellijke inwerking) betreft ook het beperken van ammoniakale vervluchtiging na toedienen van ureum- en/of ammoniumhoudende meststoffen. Uit dit onderzoek bleek dat bij N- meststoffen die enkele centimeters onder het oppervlak worden geplaatst, de ammoniakale verliezen minimaal of zelfs te verwaarlozen zijn. Dit is het geval bij een bemesting in de rij, waarbij de meststoffen geplaatst worden op een diepte van ± 5cm onder de knol en op een afstand van 7 à 10 cm van de knol. Bijbemesting Door in het voorjaar bij het poten een beperkte startgift toe te dienen en vervolgens op één of meerdere momenten tijdens het groeiseizoen na te gaan of aanvullende stikstofbemesting nodig is, kan de globale nutriëntenbenutting sterk verhoogd worden. Dit resulteert in een optimale productie en een lager nitraatresidu bij de oogst. Een te hoog N-aanbod tijdens het groeiseizoen door bijvoorbeeld een te hoge bemesting bij het planten wordt op die manier vermeden. Anderzijds is er minder risico op het uitspoelen van nitraten in het voorjaar (door hevige neerslag op een perceel met nog weinig gewas) wanneer bij het planten slechts een deel van het advies wordt toegediend. Gericht bijsturen tijdens het groeiseizoen is essentieel op percelen met een toediening van dierlijke mest in het voorjaar en op percelen met een moeilijk te berekenen stikstofmineralisatie, alsook bij afwijkende weersomstandigheden (waar we steeds meer mee te maken krijgen). Studieavond aardappelen 2013 >>> VTI Poperinge

12 Proefopzet In deze proef werd zowel gekeken naar het effect van rijenbemesting als naar het effect van bijbemesting. De gebruikte rijenbemestingsmachine (merk Grimme), van de heer N. Degrootte uit Méteren, maakt gebruik van korrelmeststof die bij het planten links en rechts bij de poter werd aangebracht. De afgifte kon heel eenvoudig geregeld worden door een computer in de tractor. De stikstof bevond zich dus vlak bij het pootgoed en kon gemakkelijk worden opgenomen door de jonge plant. Proefplan Voorteelt : Kuilmaïs Plantdatum : 05/05/2013 Bemesting : advies 210 kg N/ha Geen organische bemesting De objecten met vollevelds bemesting werden vlak voor het planten gestrooid De rijenbemesting werd toegediend tijdens het planten Bemesting uitgevoerd met korrel Ureum 46 (zowel vollevelds als rijbemesting). Behandeling Omschrijving 1 Nulbemesting 2 Vollevelds - 100 % advies 3 Vollevelds - 80 % advies 4 Vollevelds - 80 % advies + bijbemesting 5 Rijenbemesting 100% advies 6 Rijenbemesting 80% advies 7 Rijenbemesting 60% advies 8 Rijenbemesting 80% advies + bijbemesting 9 Rijenbemesting 60% advies + bijbemesting 10 Braak Met deze objecten kon vollevelds bemesting vergeleken worden met rijenbemesting. Door verschillende dosissen toe te passen kon onderzocht worden of men door het toepassen van rijenbemesting dezelfde of een hogere opbrengst kan behalen met minder stikstofbemesting. Met de objecten 4, 8 en 9 werd nagegaan of bijbemesting tijdens het groeiseizoen nodig is en welk effect dit heeft op de opbrengst. In de braakveldjes (object 10) werden maandelijks grondstalen genomen om de mineralisatie van de bodem op te volgen. Studieavond aardappelen 2013 >>> VTI Poperinge

AGRARISCH ONDERWIJS Poperinge Vrij Technisch Instituut Boeschepestraat 44 8970 Poperinge 057/34 65 50 www.vtip.be School voor agrarische wetenschappen en techniek! PLANT - DIER - MILIEU (TSO - BSO in 2 graad) 3 graad LANDBOUW (BSO) DIER- EN LANDBOUWTECHNISCHE WETENSCHAPPEN (TSO) akkerbouw grove groententeelt fruitteelt - veeteelt mechanisatie landschapszorg hoeveproducten - TUINBOUW EN GROENVOORZIENING (BSO) PLANTTECHNISCHE WETENSCHAPPEN (TSO) tuin en groen bloemschikken fijne groenten fruitteelt - milieu- en landschapsbeheer Specialisatie : LAND- EN TUINBOUWMECHANISATIE (7 BSO) INTERNAAT RUIME TEWERKSTELLINGSMOGELIJKHEDEN toelevering verwerking tuinaanleg en onderhoud eigen bedrijf overheid - MOGELIJKHEID TOT HOGER ONDERWIJS na 6 de TSO of 7 de BSO Belangrijke data: Info 12 : vrijdag 14 - zaterdag 15 maart 2014 Biokriebels : zaterdag 26 april 2014 Info 14 16 : donderdag 15 mei 2014 Open School : zondag 1 juni 2014