opmaak van een visie voor de vestiging van glastuinbouw in de macrozone glastuinbouwgebied Roeselare WINVORM 11 oktober 2011

opmaak van een visie voor de vestiging van glastuinbouw in de macrozone glastuinbouwgebied Roeselare WINVORM 11 oktober 2011 provincie west-vlaanderen - dienst economie/reo veiling

inhoud situering en aanleiding studie kenmerken van glastuinbouw in de regio roeselare landschapskenmerken in de regio roeselare ruimtelijk beleid in het studiegebied visie ontwerpend onderzoek doorkijk instrumentarium INHOUD winvorm

SITUERING winvorm

AANLEIDING STUDIE GGGFZERGFZGZGGFRG AANLEIDING winvorm

voortraject RSV: omgeving Roeselare regio met concentratie en specialisatie van tuinbouw onder glas en plastic Vlaanderen: driesporenbeleid: beoordeling aanvragen, verdere ontwikkeling bestaande glastuinbouwregio s en ontwikkeling clusters vraag en overleg sector overleg gemeenten middengebied provincie en REO uitvoering OMGEVING cvba en UGent VOORTRAJECT winvorm

doel en finaliteit van de studie doel versterking van de vestigingskansen voor glastuinbouw of verhoging van de rechtszekerheid goede ruimtelijke ordening finaliteit: visie voor de (verspreide) vestiging van glastuinbouw in Midden West-Vlaanderen visie gedragen door gemeenten en provincie DOEL winvorm

kaart VLM-studie VLM-STUDIE winvorm

KENMERKEN GLASTUINBOUW GGGFZERGFZGZGGFRG KENMERKEN winvorm

glastuinbouwbedrijf glasopstand onder glas of plastiek hoger dan 3,5 meter twee derde van de totale opbrengst uit glastuinbouwactiviteiten gemiddelde van de laatste drie jaren GLASTUINBOUWBEDRIJF winvorm

Vlaamse tuinbouw tuinbouw: klein areaal grote productie waarde Productiewaarde (milj EUR) % LB productiewaarde %LB-areaal groenten 583 13,0% 4,5% fruit 315 7,0% 2,5% sierteelt 490 10,9% 0,9% TOTAAL 1388 31,0% 8,0% 2.063 ha glas in 2009 = 4% van tuinbouwareaal en 0,3% van landbouwareaal KENNISOPBOUW winvorm

West-Vlaamse tuinbouw provincie met grootste areaal groenten (62% van Vl. Groenten) ook onder glas belangrijk met 29% 59% van W-Vl glasareaal zijn groenten (sla-soorten: 31%); 23% sierteelt (10% perkplanten) en 11% aardbei en 7% tuinbouwzaden en planten grote concentratie rond Roeselare KENNISOPBOUW winvorm

studiegebied 282 ha glas in 2009 70% groenten 12% sierteelt 18% aardbei en tuinbouwzaden en planten meer dan 80% van gemeentelijk glas areaal voor groenten in Ardooie, Hooglede, Ingelmunster, Izegem, Ledegem, Lichtervelde en Roeselare sierteelt vnl in Pittem (32%) en Tielt (40%) andere in Moorslede (68%) en in Meulebeke, Tielt, Wingene en Staden rond de 20-30% KENNISOPBOUW winvorm

LANDBOUWGEBRUIK winvorm

SITUERING SERRES winvorm

cascade-effect akkerbouw vollegrondsgroenten glas West Vlaamse cijfers 2000 2005 2009 aantal bedrijven 100,0% 87,3% 77,0% bedrijven met glas 100,0% 90,1% 81,9% oppervlakte tuinbouw 100,0% 102,9% 106,0% opp groenten 100,0% 100,7% 105,6% opp groenten open lucht 100,0% 100,3% 105,4% opp glasgroenten 100,0% 129,4% 123,5% opp serre 100,0% 101,4% 102,9% opp aardbei open 100,0% 105,0% 95,0% opp aardbei glas 100,0% 150,0% 250,0% opp sierteelt en boomkwek glas 100,0% 114,0% 110,5% opp TBzaden onder glas 100,0% 115,6% 118,2% KENNISOPBOUW winvorm

aanbevelingen vanuit socio-economische situatie belang tuinbouw in productiewaarde & unieke kansen voor regio sector ondersteunen vergunningenbeleid is groot knelpunt geschatte areaal glas in 2020, vork = - minimum 299,1 ha (meitellingen) - maximum 516 ha netto bedrijfsoppervlakte (ruimte behoefte studie) dynamiek geen onderscheid in typologie eventueel met uitzondering van zones voor energie-intensieve teelten KENNISOPBOUW winvorm

conclusies glastuinbouw misvatting over grondgebondenheid: in het Roeselaarse is glastuinbouw overwegend grondgebonden vanwege cascademodel en vele combinaties met andere landbouwvormen is typologische benadering moeilijk glastuinbouwbedrijventerreinen zijn moeilijk toepasbaar in de regio vanwege combinatie openlucht teelt en ontbreken van voordeel op vlak van energieuitwisseling spanningsveld met overige ruimtegebruikers, grootschaligere ontwikkelingsgebieden ontbreken landschappelijke inpassing ontbreekt of is beperkt tot schaamgroen op bedrijfskavel KENNISOPBOUW winvorm

ONTWERPEND ONDERZOEK SINT-KATELIJNE-WAVER winvorm

LANDSCHAPPELIJKE KENMERKEN GGGFZERGFZGZGGFRG TOELICHTING winvorm

RELIEF winvorm

WATERTOETS winvorm

BWK winvorm

LANDSCHAPSATLAS winvorm

BESCHERMINGEN winvorm

LANDSCHAPPELIJKE VERSCHEIDENHEID winvorm

conclusies landschap weinig landschappelijk waardevolle gebieden, vooral lokale landschappelijke waarden cascademodel -> ontwikkeling vanuit agrarische zetel -> verdere versnippering zonder sturend ruimtelijk beleid traditionele landschappen als kapstok voor gebiedsgerichte landschappelijke inpassing meest waardevolle bovenlokale landschapskenmerken heuvelruggen plateauranden structurerende beekvalleien CONCLUSIES winvorm

RUIMTELIJK BELEID GGGFZERGFZGZGGFRG BELEID winvorm

PRS winvorm

GRS winvorm

LOKALE OPEN RUIMTE ELEMENTEN winvorm

conclusies ruimtelijk beleid beleid ten aanzien van glastuinbouwontwikkelingen varieert sterk van gemeente tot gemeente: van flexibel tot restrictief beleid ten aanzien van open ruimte varieert sterk van gemeente tot gemeente: soms een goede lezing van de open ruimte met duidelijke beleidsuitspraken, soms minimale aandacht landschap stopt niet aan de gemeentegrens, nood aan een gemeente-overschrijdende landschappelijk kader onduidelijkheid over terminologie: grondgebonden landbouw CONCLUSIES winvorm

VISIE GGGFZERGFZGZGGFRG VISIE winvorm

visie stimulerend beleid met gebiedsgerichte differentiatie glastuinbouwontwikkeling binnen een landschappelijk kader parallelle inzet van glastuinbouwontwikkeling en landschapsopbouw VISIE winvorm

1. flexibele ontwikkelingsgebieden in grote delen van het studiegebied met aandacht voor gebiedsgerichte landschappelijke integratie flexibel ontwikkelingsgebied A omschakeling naar glastuinbouw mogelijk nieuwe glastuinbouwbedrijven mogelijk flexibel ontwikkelingsgebied B omschakeling naar glastuinbouw mogelijk geen nieuwe glastuinbouwbedrijven mogelijk VISIE winvorm

2. strategische ontwikkelingsgebieden binnen flexibele ontwikkelingsgebied A gebieden met actief stimuleringsbeleid omschakeling naar glastuinbouw mogelijk nieuwe glastuinbouwbedrijven mogelijk indien gewenst ook zones voor energie-intensieve bedrijven beperkt in aantal VISIE winvorm

3. afremgebieden beperkte uitbreiding bestaande glastuinbouwbedrijven mogelijk geen omschakeling 4. glastuinbouwvrije gebieden geen glastuinbouw aanwezig en gewenst VISIE winvorm

UITWERKING GGGFZERGFZGZGGFRG UITWERKING winvorm

uitwerking visiekaart met aanduiding van de voorgestelde ontwikkelingsgebieden toepassing netto-oppervlakten als mogelijkheid voor verdere differentiatie tussen de ontwikkelingsgebieden vanuit het streven naar consensus met betrokken gemeenten: gemeentelijk ruimtelijk beleid belangrijk UITWERKING winvorm

oppervlaktenormen toepassing netto-oppervlakten afremgebied uitbreiding tot maximum 3 ha flexibel ontwikkelingsgebied geen oppervlaktenormen strategisch ontwikkelingsgebied verdere evolutie volgens cascadesysteem nieuwe bedrijven minimum oppervlakte 1,5 ha op kavel 3,5 ha UITWERKING winvorm

VOORBEELD FLEXIBEL ONTWIKKELINGSGEBIED winvorm

AFREMGEBIED winvorm

VOORBEELD GLASTUINBOUWVRIJ GEBIED winvorm

ONTWERPEND ONDERZOEK GGGFZERGFZGZGGFRG ONTWERPEND ONDERZOEK winvorm

ontwerpend onderzoek algemene inrichtingsprincipes analyse kenmerken landschap exemplarische uitwerking ONTWERPEND ONDERZOEK winvorm

INRICHTINGSPRINCIPES winvorm

flexibel ontwikkelingsgebied

flexibel ontwikkelingsgebied trad. land. houtland golvend verspreide bebouwing opgaande perceelsrandbegroeiing wijdse zichten versnipperde ruimten KLE: lineair groen relictzone Munkebossen lineair groen, bosstructuur met regelmatige percelen, dreven verbinden bossen landbouwgebied: grote regelmatige percelen > behoud en herstel perceelsrandbegroeiing ONTWERPEND ONDERZOEK winvorm

flexibel ontwikkelingsgebied

INSTRUMENTARIUM GGGFZERGFZGZGGFRG INSTRUMENTARIUM winvorm

mogelijk instrumentarium stroomlijnen van de vergunningverlening landschapsopbouw en fondsen eigen grondmarkt organisatie, gedeelde besluitvorming en beheer (governance) lokale verankering, (sociale) innovatie, professionalisering bijkomende regelgeving verminderen van de ecologische voetafdruk INSTRUMENTARIUM winvorm

landschapsopbouw en fondsen onderzoek naar vernieuwende vormen van ontwerp, productie en inplanting: ecologisch duurzame en visueel aantrekkelijke serres INSTRUMENTARIUM winvorm

landschapsopbouw en fondsen onderzoek naar vernieuwende vormen van ontwerp, productie en inplanting: ecologisch duurzame en visueel aantrekkelijke serres onderzoek naar herverkavelingsmogelijkheden van de versnipperde eigendomsstructuur (vooral in functie van strategische ontwikkelingsgebieden) INSTRUMENTARIUM winvorm

landschapsopbouw en fondsen onderzoek naar vernieuwende vormen van ontwerp, productie en inplanting: ecologisch duurzame en visueel aantrekkelijke serres onderzoek naar herverkavelingsmogelijkheden van de versnipperde eigendomsstructuur (vooral in functie van strategische ontwikkelingsgebieden) verdere uitwerking ontwerpend onderzoek landschapsopbouw (zie ook > Thought to Food project VLM ) INSTRUMENTARIUM winvorm

mogelijkheden koppeling landschapsopbouw en glastuinbouwontwikkeling opbouw fonds voor landschapsinrichting subsidies (subsidieregeling landinrichting, subsidies natuuren bosbeleid) bijdragen glastuinbouwsector bijdragen individuele glastuinbouwers (borg) opstarten lokale ontwikkelingsmaatschappij die landschapsaanleg ter harte neemt en organiseert INSTRUMENTARIUM winvorm

INSTRUMENTARIUM winvorm

opmaak van een visie voor de vestiging van glastuinbouw in de macrozone glastuinbouwgebied Roeselare EINDE provincie west-vlaanderen dienst economie / REO veiling