8-- Individuele voorlichting in de oncologie Primeur! Julia van Weert Jesse Jansen Sandra van Dulmen LOOV, 8 februari Doelen van Communicatie Doelen van Communicatie? Functie Contact leggen Informatie verzamelen Doel Goede en effectieve relatie Inventarisatie symptomen/klachten Informatie gevene Goede informatieverschaffing e a Beslissingen nemen Bevorderen van ziekte- en behandelingsgerelateerd gedrag Omgaan met emoties Besluit nemen op basis van informatie en voorkeuren Adequaat en haalbaar ziekte en behandelingsgerelateerd gedrag Steunen van patiënt De Haes & Bensing., 9 Ouder worden en cognitie scores Z-,,8,4 Working Memory Long-term memory Speed of Processing Digit Symbol Letter Comparison Pattern Comparison Door achteruitgang van geheugen en Line Span snelheid van informatieverwerking komt informatie bij ouderen waarschijnlijk minder goed over dan bij jongeren -,4 -,8 Letter Rotation Computation Span Reading Span Benton Rey Vandaag Communicatie behoeften Recall van informatie Ingaan op signalen van patiënten Project VOICE (Voorlichting aan Ouderen In ChemotherapiE) -, 's 's 4's 5's 6's 7's 8's leeftijdsgroepen n = 5 Cued Recall Free Recall Park et al.,
8-- Behoeften van de patiënt need to know and cognitieve behoefte understand need to feel known and emotionele behoefte understood Communicatie in het stress-coping model Instrumentele behoeften zorgverlener patiënt patiënt s t r e s s Need to know and understand Need to feel known and understood Instrumentele Affectieve probleem georienteerde coping emotionele coping g e z o n d h e i d Affectieve behoeften Bensing & Verhaak, 5 Informatiebehoeften (n=45) Informatiebehoeften (n=45) Leeftijd Geslacht Behandeldoel Leeftijd Geslacht Behandeldoel (<65 / >65) (man/vrouw) (curatief/palliatief) (curatief/palliatief) Werking Werking Vrouwen Curatief chemotherapie chemotherapie Omgaan met klachten Omgaan met < 65 Curatief klachten Coping (omgaan met de ziekte) Coping (omgaan met de ziekte) < 65 Vrouwen Curatief Affectieve Affectieve Vrouwen Curatief (Van Koerten et al, in press (Van Koerten et al, in revision) Literatuur: recall van informatie (onthouden en reproduceren) Positief effect op recall: Duidelijke informatie Gespreksonderwerpenlijst + aandacht Actief participerende patiënt Wat is duidelijke informatie? Herhalen Waaróm uitleggen Categoriseren Belang benadrukken Samenvatten Combinatie met geschreven Vermijden van jargon info Begrip checken Aanmoedigen aantekeningen Info laten herhalen door te maken patiënt (Silberman et al, 8)
8-- Wat voorspelt recall? Recall (%) wordt beïnvloed door: leeftijd (leeftijd recall ) hoeveelheid informatie (meer recall ) prognose (prognose recall ) praten over prognose (meer recall ) 6 Experimentele afd. Voormeting 65 ouderen (> 65) met kanker Communicatie training Video-feedback Training Follow-up bijeenkomst Nameting 55 ouderen (> 65) met kanker Onderzoeksopzet 6 Controle afd. Voormeting 5 ouderen (> 65) met kanker Gangbare voorlichting Nameting 4 ouderen (> 65) met kanker Jansen et al., JCO, 8 Onderzoeksgroep Video-observaties Patienten benaderd: n=6 5 mannen (65%) Respons n=4 (68%) 99 (46%) laag opgeleid QUOTE chemo Quality Of Care Through the patients Eyes 67 items; 4-punts Likert scale (Sixma & Delnoij, 5) Leeftijd: 7. jaar 4% darmkanker Range 65-87 jaar 68% palliatieve chemo Recall-vragenlijst afgezet tegen werkelijk verstrekte informatie Inhoud gesprek: Gemiddeld div. zkh.: 8. items medischtechn.info 9% algemeen % psycho-sociaal % bijwerkingen 8% omgaan met bijwerkingen % (Jansen et al, Gerontologist, 8) Wat wordt er onthouden? 5 4,5 6,8 aantal adviezen gegeven aantal adviezen onthouden,% recall (Jansen et al, Gerontologist, 8)
8-- Reactie op cue s van patiënten en naasten Er werd zoveel verteld dat ik zelf bijna niets meer weet wat er verteld is Weet ik echt niet meer. Er kwam zoveel op me af toen ik te horen kreeg dat ik kanker had dat de wereld voor mij instortte Was erg veel waarvan erg veel me is ontgaan Informatie cue: need for information Ik weet echt niet veel over alle verschillende behandelingen Gaat mijn haar uitvallen? Emotionele cue: need for support or underlying unpleasant emotion Ik hoopte eigenlijk nou ja.. Ik ben bang Reacties op emotionele cues Aantal cues van patiënten 4,9 64 6,4 Emotionele cue s Informatie cue s Faciliterend erkennen afstand nemen exploreren minimale aanmoediging Inhiberend Effect van respons zorgverlener na emotionele cue op recall Hoe meer negeren of afstand nemen van de cue, hoe lager Daarnaast: Onvoldoende individuele afstemming Te veel eenrichtingsverkeer de recall Hoe meer minimale aanmoedigingen, hoe hoger de recall! Beter aansluiten op persoonlijke behoeften Prioriteiten stellen Informatie spreiden over meerdere momenten 4
8-- Interventie Voorbeelden items QPS Ik zou graag deze onderwerpen willen bespreken: Training Individuele feedback op video Training NKI-AVL Follow-up bijeenkomst Informatiefolder Inhoud/structuur gesprek Question Prompt Sheet Rapportcijfer van ouderen voor informatiefolder: 8. Medische informatie over de chemotherapie die ik krijg. Het doel van de behandeling met chemotherapie. De bijwerkingen die kunnen voorkomen bij deze behandeling. 6 Wat ik zelf aan de bijwerkingen kan doen. 9 Welke gevoelens de behandeling kan losmaken (angst, somberheid, hoop, sneller emotioneel). Hoe ik en mijn naasten (bijv. partner, kinderen) met de ziekte en/of behandeling kunnen omgaan. 7 Wat er gebeurt als ik af zie van de behandeling (twijfel over keuze, vooruitzichten, verdere begeleiding) Training NKI-AVL Nieuwe structuur Prioriteiten stellen (Faciliterende) gespreksvaardigheden Rollenspel Follow-up bijeenkomst Gespreksvaardigheden Organisatorische veranderingen en verankering Structuur van het gesprek Onderdelen Deel I - Introductie - Informatie over chemotherapie en bijwerkingen Pauze met koffie/thee Deel II - Nader te bespreken onderwerpen die de patiënt belangrijk vindt - Samenvatting en afsluiting Tijdsduur +5 min. + 5 min. + 5 min. Erg goede training, interactief, zeer zinvol, wenselijk voor elke vpk Ik vond het een goede en uitnodigende bijeenkomst! Zeer leerzaam Gemiddelde en toepasbaar. rapportcijfer Leuk! Training Bedankt! : 8.4 Zeer goede training! Veel geleerd en inhoudelijk zelfs meer gekregen als vooraf verwacht [ ] Zeer goede docent Leefwijzer.nl (community voor mensen met een chronische ziekte of handicap) 9 januari : Ik vind dit heel goed. Verpleegkundigen en artsen geven je soms zo veel informatie. Dat bedoelen ze goed, maar als jij ziek en nerveus bent gaat de helft lang je heen. En het is fijn als de beter werkt. 5
8-- Resultaten Algemene gespreksvaardigheden Persoonlijke afstemming (schaal -; p<.5) - - - - - Coping informatie (schaal -; n.s.) Veranderscores - - - - - Affectieve (schaal -; p<.5) Interpersoonlijke (schaal -8; n.s.) - - Specifieke items Persoonlijke afstemming Specifieke items Affectieve Informatiebehoeften peilen Vragen naar verwachtingen Aan einde bespreken hoe patiënt nu tegen de behandeling aankijkt Een luisterend oor bieden Aandacht getoond voor hoe het met de patiënt gaat Ruimte geven om gevoelens en emoties te uiten Prognose (schaal -9; p<.) Veranderscores Resultaten Kanker-gerelateerde items - - - Werking chemotherapie (schaal -6; p<.) Omgaan met bijwerkingen (schaal -; p<.) 5 5 - - - - -5-5 6
8-- Specifieke items Werking chemotherapie (afgenomen) Duur van het gesprek (in minuten) 6 5 Alle mogelijke bijwerkingen bespreken 4 Invloed op sexualiteit Bijwerkingen behandeling Experimentele groep (Van Weert et al, in press) (Van Weert et al, in press) % Recall (n.s.) 5 Recall (abs) 5 45 4 5 5 5 5 experimentele groep controle groep 4 P<. besproken adviezen exp besproken adviezen contr recall (abs) exp recall (abs) contr (Van Weert et al, in press) Miller, 956 Conclusie Effectieve zowel instrumenteel als affectief Signalen opppikken en er adequaat op reageren Bij ouderen extra belangrijk om zorgvuldig prioriteiten te stellen Communicatietraining lijkt lonend, mits verankering in de praktijk plaats vindt en juiste prioriteiten gesteld worden Tips voor de praktijk () Pas aan op patiënt die voor u zit Wees alert op zorgen en andere signalen ë Stimuleer patiënt en naasten om vragen te stellenheb aandacht voor de naasten 7
8-- Tips voor de praktijk () Maak keuzes: Wat is voor deze patiënt de meest belangrijke informatie Structureer informatie (groeperen, ë bruggetjes) Vat regelmatig samen Herhaal belangrijke informatie Tips voor de praktijk () Wees alert op problemen met visus, gehoor of cognitie Voorkom afleiding in de omgeving Zorg voor oogcontact ë Praat langzaam en duidelijk zonder vakjargon Combineer verschillende manieren van informatie geven Verspreid informatie over verschillende momenten www.nivel.nl/voice Nadere informatie: j.c.m.vanweert@uva.nl (Julia van Weert) VOICE werd mogelijk gemaakt door: 8