Aanwervingsbeleid voor leerkrachten PV/TV in BSO/TSO Tussentijdse rapportering stuurgroep 23/02/2005 K.U.Leuven Departement Sociologie Centrum voor Onderwijssociologie Prof. dr. J.C. Verhoeven Koen Stassen
Probleemstelling Leerkrachten zijn belangrijkste productiefactor Aanwervingsbeleid is dus cruciaal Lerarentekort Openlijk: openstaande vacatures Verborgen: andere bekwaamheidsbewijzen Problemen bij aanwerving leerkrachten PV/TV Zij-instromers Concurrentie met bedrijfsleven
Aanwervingsbeleid Aanwervingsbeleid Strategisch HR-domein Vier stappen: Personeelsplanning Werving Selectie Introductie nieuwe leerkrachten Retentiebeleid
Onderzoeksvragen Hoe verlopen de verschillende stappen van het aanwervingsproces? Welke verwachtingen leven er t.a.v. de leerkrachten PV/TV? Wordt de GPB-opleiding gepercipieerd als een voldoende voorbereiding op de taak van leerkrachten PV/TV?
Gestratificeerde steekproef: 10 studiegebieden Omvang berekend per studiegebied (3) Onderwijsnet (3) 472 scholen (>19 lln/studiegebied) verdeeld over 90 strata (10*3*3) Selectie studiegebieden per school: Oververtegenwoordiging Voeding Land- en tuinbouw Ondervertegenwoordiging Kleine studiegebieden Steekproef
Respons (1) Studiegebied % N Mechanica elektriciteit 69.8 44 Auto 85.7 18 Bouw 85.0 17 Hout 73.2 30 Land- en tuinbouw 63.2 12 Handel 60.9 81 Toerisme 73.1 19 Personenzorg 65.7 65 Lichaamsverzorging 83.9 26 Voeding 73.7 14 Totaal 69.1 326
Respons (2) Onderwijsnet % N Gemeenschapsonderwijs 62.1 72 Officieel Gesubsidieerd onderwijs 75.9 41 Vrij Gesubsidieerd onderwijs 70.5 213 Omvang studiegebied % N Klein 56.8 67 Midden 67.5 108 Groot 77.8 151
Wegen Omwille van: Disproportionele steekproef Poststratificatie Gebruikt bij: Uitspraken over volledige populatie Niet bij uitspraken over studiegebieden Uitspraken voor volledige populatie mogelijk
Clustering Zonder clustering onmogelijk analyses te doen (tabel 8.7 p.52) Voeding niet betrokken Nijverheid Handel Verzorging Mech.- Elek. Auto Bouw Hout Landbouw Handel Toerisme Personenzorg Lichaamsverz
Personeelsplanning (1) 41.0 % kende uitstroom Redenen van uitstroom Natuurlijk verloop 54.6% Vrijwillig ontslag, verlofstelsels, 35.4% Ontslag 28.0% Boventallig 4.0%
Personeelsplanning (2) Personeelsplanning gebeurt vroeg 81.5% voor de vakantie Belangrijkste beperkingen Late inschrijvingen 54.8% Reaffectaties* 29.5% Verlofstelsels 26.8% Bekwaamheidsbewijzen 25.5% Prioriteiten in scholengemeenschap 16.0% Geen problemen 17.7% * Reaffectatie in 15.1% van de scholen tijdens laatste drie jaar
Wervingskanalen Gehanteerd Efficiënt kanaal Spontane sollicitaties 95.3 79.3 Kandidatenlijst van de scholengroep (enkel voor GO) 85.9 55.9 De vervangingspool of interimarissen 66.3 27.7 Oud-leerlingen 60.6 31.8 Stagiairs 56.1 26.5 VDAB (niet vervangingspool) of BGDA (voor Brussel) 51.4 29.2 Via contacten met lerarenopleidingen 45.8 17.4 Rondvraag bij leraren van de school 44.8 21.0 Contacten met directies van andere scholen 47.1 17.3 Kandidatenlijst van de scholengemeenschap 26.6 14.6 Contacten met bedrijven 12.2 3.4 Personeelsadvertenties in kranten, op internet, 7.1 3.1 Andere 10.3 1.5
Selectie 210 scholen hadden een vacature 54.7% kon kiezen uit meerdere kandidaten Procedures: interview, brief, voorkennis Criteria Gehanteerd Belangrijk Bekwaamheidsbewijs 97.6% 59.7% Motivatie 79.8% 44.8% Vakbekwaamheid 77.2% 46.3% Onderwijservaring 71.8% 26.0% Onderwijsbekwaamheid 71.1% 33.3% Schoolcultuur 66.3% 23.0% Voorkomen 64.6% 8.8% Werkervaring buiten onderwijs 55.9% 13.2%
Introductie van nieuwe leerkrachten Duur van de aanstelling Volledig schooljaar Minder dan een schooljaar Informatie over de praktische regelingen 96.9 87.6 Verkenning van het schoolgebouw 95.9 85.7 Voorstelling aan de nieuwe collega s 94.3 73.9 Informatie over het schoolreglement 94.1 80.2 Onthaalbrochure 90.8 80.7 Vakgroepwerking 89.0 74.0 Uitleg over het pedagogisch project 86.6 67.0 Het bijwonen van lessen 76.8 43.5 De opvolging van de jaarplanning 72.3 37.1 Aanstellen van een peter of meter 71.0 45.1 De opvolging van lesvoorbereidingen 50.3 25.7 Andere 20.4 14.9
Lerarentekort begin 2004-2005 18.7% ervaart problemen Oorzaken De kandidaten beschikten niet over de juiste bekwaamheidsbewijzen 53.3% Er waren geen kandidaten 44.9% De kandidaten beschikten niet over de juiste motivatie 32.7% De kandidaten beschikten over onvoldoende vakbekwaamheid 31.2% De kandidaten beschikten over onvoldoende onderwijservaring 24.5% De kandidaten beschikten over onvoldoende onderwijsbekwaamheid 23.4% Oplossingen: Extra wervingsinspanningen (53.8%) Leerkrachten met ander bekwaamheidsbewijs (35.6%)
Lerarentekort tijdens 2003-2004 (1) Wervingskanalen voor korte vervangingen Vervangingspool * 96.9% Wervingsreserve van spontane sollicitaties * 86.3% VDAB of BGDA * 68.6% Rondvraag bij leraren van de school 49.4% Contacten met directies van andere scholen 48.6% Via contacten met lerarenopleidingen 41.2% Oud-leerlingen 38.4% Kandidatenlijst van de scholengemeenschap 31.6% * Vermeld als meest efficiënte wervingskanalen
Lerarentekort tijdens 2003-2004 (2) 29.8% ervaart problemen Oorzaken Er waren geen kandidaten 67.7% De kandidaten beschikten niet over de juiste bekwaamheidsbewijzen 43.6% Kandidaten haken af omdat er geen werkzekerheid geboden kan worden 39.6% De kandidaten beschikten niet over voldoende vakbekwaamheid 25.8% De kandidaten beschikten niet over voldoende onderwijsbekwaamheid 24.5% De kandidaten beschikten niet over de juiste motivatie 20.9% Oplossingen Overuren (53.8%) Tijdelijk geen les (42.2%) Leraren met ander bekwaamheidsbewijs (32.2%) Extra wervingsinspanningen (30.1%)
Verwachtingen verkozen in het dilemma Begeleider van leerprocessen 74.7% Opvoeder 63.6% Vakspecialist 42.1% Handhaver van orde en veiligheid 40.3% Taalvaardigheid 16.6%
Focusgroepen directeurs (1) Tekorten per studiegebied N Begin 2004-2005 Tijdens 2003-2004 % % Mechanica-elektriciteit 44 29.6 45.5 Auto 17 22.2 41.2 Bouw 17 0.0 17.7 Hout 30 3.3 20.0 Land- en tuinbouw 12 16.7 58.3 Handel 81 11.1 18.5 Toerisme 18 10.9 16.7 Personenzorg 64 10.8 40.6 Lichaamsverzorging 26 23.1 50.0 Voeding 14 28.6 64.3
Focusgroepen directeurs (2) Begin 2004-2005 Tijdens 2003-2004 % N % N Klein 10.4 60 18.5 82 Middelgroot 17.3 63 27.5 103 Groot 25.6 87 39.2 123 Weerhouden voor focusgroepen: Studiegebieden: Mechanica-elektriciteit (2) Verzorging (2) Grote scholen
Focusgroepen directeurs (3) Vragen Oplossing van tekorten? Begin en tijdens het jaar Hoe zij-instromers aantrekken? Welke criteria worden er gehanteerd? Welke verwachtingen leven t.a.v. lkn PV/TV? Op welke vlakken voldoen lkn PV/TV? Op welke vlakken voldoen lkn PV/TV niet? Wordt GPB als voldoende opleiding beschouwd?
Focusgroepen docenten GPB 4 focusgroepen in verschillende regio s 3 vakdidactici van verschillende GPB s Voorwaarde = contact met studenten Vragen Welke basiscompetenties noodzakelijk? Hoe wordt BSO/TSO betrokken bij de opleiding? Hoe staat de opleiding tegenover taalvaardigheid?
Focusgroepen studenten GPB 4 focusgroepen in verschillende GPB s vijf studenten per focusgroep nijverheidstechnisch vs. verzorging actief in onderwijs vs. niet actief in onderwijs Vragen Welke basiscompetenties zijn essentieel? Sterkte/zwakte van de opleiding Beantwoordt de opleiding aan de verwachtingen? Motivatie voor overstap naar onderwijs?
Verder verloop Derde fase (februari-april 2005): Analyses schriftelijke vragenlijst Focusgroepen Directeurs TSO/BSO (4) Docenten GPB (4) Studenten GPB (4) Vierde fase (mei-juni 2005): Eindrapportering