INCLUSIEF RICHTLIJNEN Calcium + Vitamine D3:
O S T E O P O R O S E Inleiding Osteoporose is de medische aanduiding voor mensen bij wie de botafbraak (botontkalking) al een geruime tijd sneller gaat dan de aanmaak van nieuw bot. Botontkalking is een natuurlijk proces dat versnelt naarmate je ouder wordt. Je kan dit proces niet stoppen, maar wel vertragen. Deze brochure vertelt je meer over botontkalking en osteoporose. Wat zijn de risico s, hoe weet je of je zelf risico loopt en wat is het belang van calcium en vitamine D hierbij. Wil je zelf iets doen om botontkalking tegen te gaan? Overleg dan met je arts en/of apotheker welke wijze het beste bij je past. 1 op 3 vrouwen en 1 op 5 mannen ouder dan 50 jaar lopen risico op een osteoporotische fractuur*. *Ref.: www.iofbonehealth.org
Botontkalking of osteoporose Osteoporose komt steeds meer voor: enerzijds omdat er steeds meer ouderen in België zijn (vergrijzing), anderzijds omdat mensen in het algemeen steeds ouder worden. Het gevaar van botontkalking is dat de botten brozer worden. De kans op het breken van botten neemt dan sterk toe. De meest breekbare botten van ons lichaam zijn wervels, pols of heup. Ook bestaat de kans dat rugwervels gaan inzakken. Dit veroorzaakt rugklachten. Niet alleen vrouwen krijgen te maken met osteoporose, ook bij mannen komt het voor. Calcium + Vitamine D3: STERKE COMBINATIE VOOR STERKE BOTTEN
O S T E O P O R O S E 1-minuut osteoporose risicotest (opgesteld door de International Osteoporosis Foundation) Je familiale geschiedenis Werd bij één van je ouders al osteoporose vastgesteld of liep één van hen een breuk op na een lichte val, van op stahoogte of lager? Loopt één van je ouders voorovergebogen? Je persoonlijke risicofactoren Deze kun je niet veranderen. Ben je 40 jaar of ouder? Liep je al een breuk op na een lichte val? Val je regelmatig (meer dan één keer per jaar) of ben je bang om te vallen omdat je verzwakt bent? Ben je meer dan 3 cm gekrompen na je 40ste? Weeg je (te) weinig; is je BMI lager dan 19 kg/m 2? (om je BMI te berekenen, zie kader) Heb je ooit gedurende meer dan 3 opeenvolgende maanden corticosteroïden (cortison, prednison, enz) gebruikt? Die worden vaak voorgeschreven bij astma, reumatoïde artritis en andere ontstekingsziekten Lijd je aan reumatoïde artritis? Lijd je aan een te snel werkende schildklier of een overactieve bijschildklier? Voor vrouwen Als je ouder bent dan 45, kwam je voor je 45ste in de menopauze? Werd je menstruele cyclus ooit gedurende 12 maanden of meer onderbroken (om andere redenen dan zwangerschap, menopauze of baarmoederverwijdering)? Werden je eierstokken verwijderd voor je 50ste zonder hormonale therapie?
Voor mannen Had je ooit last van impotentie, een verminderd libido of andere symptomen, zoals algemene verzwakking, die kunnen wijzen op een te laag testosterongehalte (mannelijke hormonen)? Je levensstijl Aan deze risicofactoren kan je werken Drink je regelmatig meer dan 2 glazen alcohol per dag? Rook je of heb je vroeger sigaretten gerookt? Ben je minder dan 30 minuten per dag lichamelijk actief (huishouden, boodschappen, tuinieren, wandelen, sporten, enz.)? Vermijd je melk of melkproducten of ben je er allergisch aan, zonder extra calciumsupplementen in te nemen? Breng je minder dan 10 minuten per dag buiten door (waarbij een deel van de huid aan het zonlicht wordt blootgesteld), zonder dat je vitamine D-supplementen neemt? BMI= Gewicht (in kilogram) Lengte (in meter) x Lengte (in meter) Positieve antwoorden geven weer dat je risicofactoren voor osteoporose hebt. Het is klinisch bewezen dat deze risicofactoren kunnen leiden tot osteoporose en/of tot fracturen. Elk positief antwoord verhoogt het risico op osteoporose. In geval van positieve antwoorden, neem contact op met je arts en/of apotheker. Hij kan je adviseren hoe je het risico op osteoporose kan verkleinen.
O S T E O P O R O S E Calcium Voldoende calcium Om botmassa aan te maken, heeft je lichaam voldoende calcium nodig. Calcium haalt het lichaam met name uit zuivelproducten zoals melk, kwark en kaas. 99% van alle calcium in ons lichaam bevindt zich in het bot. Maar ook andere essentiële lichaamsfuncties verbruiken calcium, nl. de bloedstolling en de spiersamentrekking (van o.a. het hart). Indien het lichaam niet voldoende calcium uit de voeding kan halen, zal het calcium uit de botten gebruiken. Begin op jonge leeftijd Het is belangrijk om al op jonge leeftijd (de puberteit) te beginnen aan de opbouw van de botmassa. Dat geeft het lichaam een goede basis voor de rest van het leven. Calcium + Vitamine D3: STERKE COMBINATIE VOOR STERKE BOTTEN
Hoeveel calcium is voldoende? Tieners en jong volwassenen...1000-1200 mg per dag 1 Volwassenen...900 mg per dag 1 Vrouwen in of na de overgang...1500 mg per dag 2 Ouderen > 65 jaar...1500 mg per dag 2 Bron: (1) Rapport Gezondheidsraad 2006 (2) Richtlijnen Belgian Bone Club 2005 Waar haalt je lichaam calcium vandaan? De meeste calcium haalt je lichaam uit de voeding en dan met name uit zuivelproducten. 1000 mg calcium haal je bijvoorbeeld door 5 glazen melk te drinken. Maar ook kaas, yoghurt en kwark bevatten calcium. Als je via je voeding onvoldoende calcium inneemt, dan kan je dit aanvullen met calciumtabletten. Het aanbod hierin is groot, maar er bestaan ook veel verschillen. Zo zijn er onder meer kauwtabletten, bruistabletten en oploszakjes. Je arts en/of apotheker kan je adviseren of je extra calcium nodig hebt. Samen kan je dan bepalen op welke manier je dit het beste kan aanvullen.
O S T E O P O R O S E Calciumgehalte van zuivelproducten ZUIVELDRANKEN CALCIUM mg/100ml Volle melk (UHT) 120 Halfvolle melk 118 Magere melk 118 Halfvolle chocolademelk 112 Karnemelk 109 YOGHURT EN KWARK CALCIUM mg/100gr Volle kwark 111 Magere kwark 140 Volle yoghurt 150 Magere yoghurt 160 VASTE KAZEN CALCIUM mg/100gr Camembert 600 Brie 400 Maredsous (blok) 547 Maredsous double crème (bakje) 260 Chimay 617 Gouda 920 Emmental 1020 Gruyère 900 Parmesan 1275 Roquefort 600 Tabellen van Paul Lambin Instituut 2008.
Vitamine D Vitamine D speelt een belangrijke rol bij de opname van calcium door je lichaam. Ook heeft het een belangrijke rol bij het onderhoud van je spiercellen. Vitamine D wordt normaal gesproken voldoende door het lichaam zelf aangemaakt. Dit gebeurt in je huid als deze wordt blootgesteld aan zonlicht. Je lichaam krijgt ook vitamine D binnen via bepaalde voedingsmiddelen of via vitamine D- supplementen. Kom je niet iedere dag ca. 15 min. met onbedekt hoofd en handen in de zon, dan heb je extra vitamine D nodig. Neem dan contact op met je arts en/of apotheker om te overleggen hoe je dit het beste kunt aanvullen. Calcium + Vitamine D3: STERKE COMBINATIE VOOR STERKE BOTTEN
O S T E O P O R O S E Osteoporose kan je zelf helpen voorkomen Preventie van osteoporose begint met een gezonde levensstijl. Hieronder zie je een opsomming van de belangrijkste factoren die botontkalking en dus de evolutie van osteoporose vertragen of juist in de hand werken. Je kan het ontstaan van osteoporose vertragen door : > Voldoende lichaamsbeweging > Dagelijks in de buitenlucht zijn (waarbij hoofd en handen onbedekt zijn) > Voeding met voldoende calcium (met name zuivelproducten) Je versnelt het ontstaan van osteoporose door : > Roken > Veel koffie drinken > Overmatig alcoholgebruik > Een leven vol spanning en stress Wil je je levensstijl ingrijpend wijzigen door bijvoorbeeld te beginnen met sporten of te stoppen met roken? Zorg dan voor goede begeleiding, zodat je lichaam daaraan kan wennen. Je arts en/of apotheker kan je hierbij advies geven. Calcium + Vitamine D3: STERKE COMBINATIE VOOR STERKE BOTTEN
RICHTLIJNEN 1 voor het gebruik van een Calcium / Vitamine D 3 - supplement VOOR WIE? Dagelijks 1000 mg Calcium en 800 I.E. Vitamine D 3 is noodzakelijk bij : Patiënten behandeld met geneesmiddelen tegen botontkalking zoals bisfosfonaten, Patiënten behandeld met orale corticosteroïden (cortisone-preparaten) Calcium- en/of Vitamine D 3 -tekort, in het bijzonder bij ouderen > 65 jaar. Neem een supplement van 1000 mg Calcium in combinatie met 800 I.E. Vitamine D 3 dagelijks in, zoniet heeft de behandeling geen effect. Boonen et al, J Intern Med. 2006 Jun, 259(6): 539-52
Forte Citroen-kauwtabletten Richtlijnen in osteoporose (1) Een dagelijks supplement van 1000 mg Calcium en 800 Internationale Eenheden (I.E.) Vitamine D3 biedt de meest uitgesproken voordelen. (1) Boonen et al, J Intern Med. 2006 Jun, 259(6): 539-52 1 kauwtablet/dag Aangename citroensmaak Kalenderblisters Vraag raad aan uw arts en/of apotheker Steovit Forte Citroen is een geneesmiddel. Geen langdurig gebruik zonder medisch advies. Lees aandachtig de bijsluiter. Nycomed Belgium. PM/ST/11/031/NF-01/2012