Elektrisch rijden in Nederland Is 1 miljoen elektrische auto s in 2025 haalbaar? Profielwerkstuk over de ontwikkeling van de elektrische auto in Nederland Door: Anna Kampen en Folkert de Meer Profiel: Economie en Maatschappij Vakken: Economie en M&O School: Drachtster Lyceum, vwo 6 Begeleiding: dhr. D.J. Krol en dhr. L. Snippe Datum: 19-12-2013 1
Voorwoord Dit verslag is geschreven in het kader van het profielwerkstuk. Het maakt deel uit van het examen en weegt als combinatiecijfer hierin mee. Dit profielwerkstuk is gemaakt in de periode van september tot en met december 2013 op het Drachtster Lyceum. Over de vakken waarin we ons onderwerp zouden gaan zoeken waren we het direct eens: een combinatie van economie met management & organisatie. Tot de keuze van het onderwerp kwamen we toen Tesla Motors in augustus veel in het Nederlandse nieuws kwam. Het nieuwe Amerikaanse automerk dat volledig elektrische auto s produceert, opende namelijk op 22 augustus 2013 een Europees distributiecentrum en assemblagefabriek in Tilburg. Na ons wat verder ingelezen te hebben op het gebied van elektrisch rijden, kwamen we de doelstelling van de overheid tegen: 1 miljoen elektrische auto s in Nederland in 2025. Dit leek ons een wat ambitieuze doelstelling, aangezien er op dat moment maar een paar duizend elektrische auto s op de Nederlandse wegen reden. Het onderwerp voor ons profielwerkstuk was gevonden: onderzoeken of de door de overheid gestelde doelstelling haalbaar is. Onze dank gaat uit naar iedereen die ons gesteund heeft tijdens het schrijven van dit profielwerkstuk. In het bijzonder willen wij dhr. D.J. Krol (eerste begeleider) en dhr. L. Snippe (tweede begeleider) bedanken voor de algehele begeleiding en beoordeling van ons profielwerkstuk Ook willen wij dhr. van der Veen van ABD Nissan Drachten en dhr. Heesterman en mevr. Schjelderup van Tesla Motors bedanken voor de medewerking aan ons onderzoek en de openhartigheid in de beantwoording van onze vragen. 2
Inhoudsopgave Inleiding 5 Plan van aanpak 7 Hoofdstuk 1: Wat wordt verstaan onder een elektrische auto? 8 1.1 De definitie 8 1.2 Hybride auto s 8 1.3 Plug-in hybrides 9 1.4 Range-extenders 9 1.5 Volledig elektrische auto s 10 1.6 Verdieping 10 1.7 Voor- en nadelen 11 Hoofdstuk 2: Stand van zaken 14 2.1 De cijfers 14 2.2 Laadinfrastructuur 17 Hoofdstuk 3: Wat wil de consument? 20 3.1 De enquêtes 20 3.2 Algemene indruk 21 3.3 Analyse van de enquête van de huidige consumenten 25 3.4 Analyse van de enquête van de toekomstige consumenten 27 Hoofdstuk 4: Wat leveren de autoproducenten? 29 4.1 Het aanbod groeit 29 4.2 Marketingmix 29 4.3 Prijs 30 4.4 Product 33 4.5 Promotie 34 Hoofdstuk 5: De overheid 36 5.1 De overheid onderneemt actie 36 5.2 Promotie 36 5.3 Belastingvoordelen 37 5.4 Tegenstrijdige signalen 38 5.5 De beruchte doelstelling 39 Hoofdstuk 6: Conclusies 41 6.1 Wat wordt verstaan onder een elektrische auto? 41 6.2 Steeds meer elektrische auto s op de Nederlandse wegen 42 6.3 Verder met het model 42 6.4 De consumenten 43 6.5 De producenten 44 6.6 De overheid onderneemt actie 45 6.7 De beruchte doelstelling, haalbaar? 45 3
Hoofdstuk 7: Aanbevelingen 47 7.1 Aanbevelingen aan de consument 47 7.2 Aanbevelingen aan de producent 48 7.3 Aanbevelingen aan de overheid 49 Hoofdstuk 8: Kanttekeningen onderzoek en aanbevelingen vervolgonderzoek 50 8.1 Gebruik bronnen 50 8.2 Representativiteit steekproef 50 Bronnenlijst 51 4
Inleiding In dit profielwerkstuk gaan wij ons verdiepen in elektrische auto s. De elektrische auto is een zeer ruim begrip waardoor vele aspecten ervan bedoeld kunnen worden. In dit profielwerkstuk zullen de technische aspecten van de elektrische auto niet of nauwelijks aan bod komen, het onderstaande verslag zal meer gericht zijn op de zakelijke en economische kant van elektrische auto s. De aanleiding voor het schrijven van dit profielwerkstuk is dat de elektrische auto al jaren een onderwerp van veel controverse is. De elektrische auto werd gezien als de oplossing voor het steeds schaarser worden van fossiele brandstoffen en de daarbij komende uitstoot en zijn nawerking op het milieu. Omdat de elektrische auto volgens sommigen een grote rol in de toekomst gaat vervullen leek het ons de aangewezen tijd om de ontwikkeling van de elektrische auto in kaart te brengen. De reden om uit tal van verschillende onderwerpen juist voor dat van de elektrische auto te kiezen, heeft meer verklaringen. Zoals eerder al genoemd werd, is er de afgelopen jaren steeds meer aandacht besteed aan het relatief nieuwe fenomeen van elektrische auto s. Het nieuws beperkte zich hierbij niet alleen tot de auto zelf, maar ook de gevolgen die deze nieuwe manier van rijden met zich meebrengt kwamen uitgebreid aan bod. Het een zeer divers, maar eveneens interessant onderwerp waar wij van denken dat we veel van onze eigen ambities in kwijt kunnen. Het doel van dit verslag is het weergeven van een zo objectief mogelijk beeld van hoe de elektrische auto zich in de Nederlandse automarkt zal gaan ontwikkelen en zo de doelstelling van 1 miljoen elektrische auto s in 2025 te testen. Er zijn nu tal van geluiden en uitspraken waardoor vele burgers, en dus potentiële consumenten, door de bomen het bos niet meer zien. Naar ons inzien is het tijd voor een duidelijk beeld van de huidige situatie. Op basis van een reëel beeld van de stand van zaken hopen wij de prognose van de Nederlandse overheid te kunnen toetsen en ook onze eigen visie er op los laten. Om het geheel overzichtelijk te houden en een richting mee te geven, hebben we de volgende hoofdvraag opgesteld: Hoe ontwikkelt de elektrische auto zich in de Nederlandse automarkt tot 2025? Om tot een zo gedegen mogelijk antwoord te kunnen komen, hebben we de hoofdvraag weer onderverdeeld in verscheidene deelvragen. De deelvragen zijn subonderwerpen van de hoofdvraag en hebben als doel tot een beter begrip en beantwoording van de hoofdvraag te komen. Als alle deelvragen naar behoren worden uitgevoerd, moet de verkregen informatie voldoende zijn om ter beantwoording van de hoofdvraag te komen. Het verslag is opgedeeld in hoofdstukken, elk hoofdstuk staan er een of twee deelvragen centraal. Om de ontwikkeling van de elektrische auto in Nederland te onderzoeken, is het nodig om eerst het begrip elektrische auto wat te verduidelijken. Daarom behandelen wij in hoofdstuk 1 de deelvraag: Wat wordt verstaan onder een elektrische auto?. In dit hoofdstuk zullen ook de voordelen en nadelen van elektrische auto s aan bod komen. 5
Daarna gaan wij verder naar de stand van zaken op het gebied van elektrisch rijden in Nederland. De hierbij passende deelvraag Hoe staat het er op dit moment voor met de elektrische auto in de Nederland?, zal in hoofdstuk 2 worden behandeld. In dit hoofdstuk zullen cijfers met betrekking tot het aantal elektrische voertuigen en het aantal laadpunten in Nederland worden geanalyseerd. Zeer belangrijke onderdelen in ons onderzoek zijn de consumenten en de producenten, de vraagzijde en de aanbodzijde. In hoofdstuk 3 zullen de consumenten aan bod komen, door middel van twee enquêtes zullen wij tot de beantwoording komen van de deelvraag: Wat willen de consumenten?. In hoofdstuk 4 zal vervolgens het gedrag van autoproducenten worden beschreven aan de hand van de marketingmix. De bijbehorende deelvraag van hoofdstuk 4 luidt: Wat doen autoproducenten op het gebied van elektrische auto s?. Een niet te laten ontbreken factor is de overheid, daarom wordt de overheid in hoofdstuk 5 behandeld. In dit hoofdstuk zullen twee deelvragen aan bod komen, namelijk: Welke acties onderneemt de overheid om het elektrisch rijden te stimuleren? en In 2025 moeten er 1 miljoen elektrische auto s in Nederland rondrijden, is deze doelstelling realistisch? Met de hiervoor genoemde informatie hopen wij een ieder genoeg te hebben geïnformeerd over de insteek van dit onderzoek en daaruit voorkomend verslag. Wij hopen dat het als interessant en leerzaam zal worden hervonden en wensen de lezers dan ook veel plezier. Anna Kampen en Folkert de Meer 6
Plan van aanpak Om tot de beantwoording van onze hoofdvraag te komen, gebruiken wij een door ons opgesteld model: De ontwikkeling van de elektrische auto in Nederland wordt voornamelijk door drie groepen beïnvloed: de consumenten, de producenten en de overheid. Het is belangrijk dat deze drie groepen uitgebreid behandeld worden, daarom is er voor elke groep een hoofdstuk opgesteld. Uit elk van deze hoofdstukken trekken wij vervolgens een conclusie, om vervolgens tot de eindconclusie te komen. Naast een goed beeld te krijgen van hoe de elektrische auto zich in Nederland gaat ontwikkelen, hopen wij te vinden waar het misgaat en/of beter kan. Hierdoor kunnen wij aanbevelingen doen aan de drie groepen, zodat de doelstelling van de overheid van 1 miljoen elektrische auto s in 2025 kan worden gehaald. Wij behandelen in totaal zes deelvragen, eerder genoemd in de inleiding. Deze deelvragen hebben we onderzocht en nader uitgewerkt om uiteindelijk tot beantwoording van de hoofdvraag te komen. Dit hebben we gedaan door representatieve en betrouwbare informatiebronnen te verzamelen, hieruit de bruikbare gegevens te selecteren en deze vervolgens uit te werken. Om ons onderzoek te ondersteunen hebben wij verschillende mensen gevraagd om de door ons opgestelde enquêtes in te vullen. Daarnaast was een andere, hele belangrijke bron van informatie de interviews; namelijk het interview met Rombout Heesterman en Ina Schjelderup van Tesla Motors en het interview met Harm van der Veen van ABD Nissan Drachten. 7
Hoofdstuk 1: Wat wordt verstaan onder een elektrische auto? In dit hoofdstuk zal het antwoord worden gegeven op de eerste deelvraag: Wat wordt verstaan onder een elektrische auto?. Het begrip elektrische auto s wordt eerst gedefinieerd en daarna zullen we ingaan op de verschillende types die te onderscheiden zijn. Het laatste aspect dat wij in dit hoofdstuk behandelen zijn de voor- en nadelen van elektrische auto s. 1.1 De definitie De elektrische auto is een relatief nieuwe manier om van a naar b te komen. Volgens voorstanders de auto van de toekomst, volgens tegenstanders een auto met meerdere gebreken die het aflegt tegen de conventionele auto. Door de vele meningen is er vaak bij de burgers onduidelijkheid. Tel daar nog eens de reclames van autofabrikanten op die zeggen dat hun auto elektrisch rijdt, dan ontstaat er bij velen verwarring. Dus om maar bij het begin te beginnen: wat wordt verstaan onder een elektrische auto? Als we de definitie van de elektrische auto er op naslaan (encyclopedie) dan komt men tot het volgende: Een elektrische auto of EV (Elektrisch Voertuig) is een wegvoertuig dat wordt aangedreven door een elektromotor, die gebruik maakt van elektriciteit die afkomstig is van bijvoorbeeld chemische energie die wordt opgeslagen in accu`s. 1 Het bovenstaande begrip geeft in een notendop weer wat er algemeen onder het begrip elektrische auto wordt verstaan. De definitie is echter minder sterk wanneer je meer diepgang wilt aanbrengen. Want wat wordt onder aangedreven verstaan? Gaat men er bij deze definitie van uit dat de auto volledig door een elektromotor wordt aangedreven, of slechts ter ondersteuning? Om het geheel niet al te omslachtig en ingewikkeld te maken, moest er gekozen worden voor een hanteerbare definitie. Doordat de markt van elektrische auto s zeer dynamisch en divers is, veranderen de voertuigen en definities voortdurend. De belangrijkste definities van vandaag de dag zijn hier op een rij gezet. 1.2 Hybride auto s 2 Hybride auto s zijn auto s die zowel op elektriciteit als op fossiele brandstof kunnen rijden. Een hybride auto is een auto die een combinatie van verschillende technieken gebruikt voor de aandrijving van de auto. Hybrides hebben zowel een brandstof- als een elektromotor voor de aandrijving. Hybrides worden in vier categorieën aangeduid: micro-hybride, half-hybride, volledig hybride en plug-in hybride (plug-in hybrides zullen in een aparte paragraaf worden behandeld). Micro-hybride: deze techniek is gebaseerd op gebruik van de start-stop technologie. Deze technologie zal de verbrandingsmotor uitschakelen indien de motor stationair draait. Zodra er weer gas wordt gegeven, zal de verbrandingsmotor weer starten en 1 http://www.encyclo.nl/begrip/elektrische%20auto 2 André van Woerkom en Auke Hoekstra, Keuzegids Elektrisch autorijden, 2012, blz. 10/11 8
zal de auto optrekken. Met dit systeem is een brandstofbesparing van 5 tot 8% mogelijk. Mild-hybride (half-hybride): bij mild-hybride wordt de verbrandingsmotor geholpen door de elektromotor tijdens het optrekken. Bij het remmen is dit systeem in staat om de energie die dan vrijkomt op te slaan in de batterij en later weer te gebruiken. Een besparing van 15% op het brandstofverbruik is mogelijk. Full-hybride (volledig hybride): bij een full-hybride auto worden de verbrandingsmotor en de elektrische motoren zodanig gekoppeld, dat het energieverbruik wordt geminimaliseerd. Het systeem zorgt er voor dat bij het optrekken de elektromotor de voorstuwing voor zijn rekening neemt en dat de verbrandingsmotor na het optrekken bij een bepaalde snelheid de voortstuwing overneemt. Bij het remmen zal de energie die vrijkomt worden opgeslagen in de batterij. Later kan deze energie weer worden gebruikt. Korte afstanden kunnen met een full-hybride auto geheel met de elektromotor worden overbrugd. Tijdens stadsverkeer kan er een energiebesparing van 40% worden behaald. 1.3 Plug-in hybrides 3 Een plug-in hybride is een hybride auto die opgeladen kan worden. Plug-in hybrides, de naam zegt het al, zijn uitgerust met een stekkerdoos. Waar de accu van de gewone hybride alleen tijdens het rijden wordt opgeladen en alle energie direct of indirect uit de brandstoftank komt, kan de plug-in hybride ook tanken uit het stopcontact. Dit type elektrische auto heeft de beschikbaarheid om geheel elektrisch te rijden. De brandstofmotor is bij een plug-in hybride relatief klein gehouden en heeft ondersteunende taken: het aandrijven van een generator om de accu bij te laden en/of de elektromotor rechtstreeks van stroom te voorzien. Eventueel kan de brandstofmotor rechtstreeks bijspringen in de aandrijving. Een plug-in hybride kan dankzij de brandstofmotor moeiteloos grote afstanden afleggen. Plus: normale actieradius bij gebruik brandstofmotor. Min: als je echt zuinig wilt rijden moet je vaak stroom 'tanken'. 1.4 Range-extenders 4 Een elektrische auto met een range-extender is letterlijk vertaalt een actieradiusverlenger. Bij een auto met een range-extender worden de wielen, net als bij een volledig elektrische auto, aangedreven door een elektromotor. Het belangrijke verschil met een volledig elektrische auto is dat een auto met een range-extender een verbrandingsmotor heeft die een generator aandrijft die stroom levert aan de elektromotor. Auto's voorzien van een range extender rijden dus op een elektromotor, maar als de batterijen daarvan op hun eind raken komt de range-extender in actie. De verbrandingsmotor drijft niet de auto aan, maar wordt gebruikt om de accu weer op te laden. Op die manier kan het rijbereik (de actieradius) van de auto vergroot worden. Plus: nog steeds heel zuinig in het verbruik, een normale actieradius. Min: verbruikt (een beetje) fossiele brandstof en stoot dus ook CO2 uit. 3 Keuzegids Elektrisch autorijden, 2012, blz. 11/12 4 Keuzegids Elektrisch autorijden, 2012, blz. 12 9
1.5 Volledig elektrische auto s 5 Volledig elektrische auto s zijn voertuigen die geheel op elektriciteit rijden. De klassieke verbrandingsmotor is vervangen door een elektromotor. Voertuigen waarbij dit het geval zijn, zijn dus het neusje van de zalm wat betreft de elektrische transportwereld. Plus: geen uitstoot, geen dure brandstof nodig. Min: beperkte actieradius, lange oplaadtijd. 1.6 Verdieping 6 Microhybride (micro-hybrid) Hier zijn de accu en de elektromotor niet veel groter dan bij een gewone auto. Wel heeft een microhybride een start-stopsysteem. De verbrandingsmotor slaat dan bijvoorbeeld af bij het uitrollen onder de 20 kilometer per uur. Een batterij slaat de remenergie op. Een extra grote startmotor start de verbrandingsmotor automatisch op. Half hybride (mild-hybrid) De elektromotor en de accu zijn kleiner dan bij een volledig hybride auto. De elektromotor fungeert puur als hulpmotor voor de verbrandingsmotor. De accu wordt vaak (maar niet bij ieder type) door de elektromotor opgeladen bij het remmen. Volledig hybride (full-hybrid) Verbrandingsmotor en elektromotor werken optimaal samen: ieder doet waar hij goed in is. Zo kan de verbrandingsmotor in zijn optimale toerenbereik blijven. Bij lagere snelheden kan de elektromotor het alleen af. De accu wordt opgeladen bij het remmen en door de verbrandingsmoto 5 Keuzegids Elektrisch autorijden, 2012, blz. 12/13 6 Keuzegids Elektrisch autorijden, 2012, blz. 14/15 10
Plug-in hybride Dit is een volledig hybride auto die via het stopcontact kan worden geladen met relatief goedkope en schone energie. De plug-in hybride kan een flink aantal kilometers elektrisch rijden omdat de accu groter is dan bij een hybride die geen stekker heeft. Elektrische auto met range-extender Dit is een auto die helemaal ontworpen is als elektrische auto maar die lange afstanden kan afleggen door middel van een brandstofmotor die fungeert als hulpmotor. Met een volle accu is het een volwaardige elektrische auto en wordt de brandstofmotor niet gebruikt Volledig elektrische auto Bij een volledig elektrische auto zijn de verbrandingsmotor en alle bijbehorende onderdelen (zoals de brandstoftank en de uitlaat) weggelaten. De elektromotor doet al het werk en de grote accu wordt uitsluitend opgeladen via het stopcontact of met remenergie. 1.7 Voor- en nadelen 7 Nu duidelijk is wat een elektrische auto al wel of al wel dan niet is, is een tweede stap om uit te gaan zoeken waarom er juist zoveel hysterie rondom het elektrisch rijden is. Wat zijn nu de voor- en nadelen van elektrische auto s? Net als met het uitleggen wat er wordt verstaan onder het begrip elektrische auto, wordt met de onderstaande informatie getracht om een zo reëel mogelijk beeld van de voor- en nadelen te scheppen. Voordelen Een lager brandstofverbruik: kwam in de uitleg van de verschillende type elektrische auto s al enigszins naar voren als mede door het vervangen van de klassieke verbrandingsmotor door een elektromotor. Het deels of zelfs volledig overgaan op elektriciteit zorgt er dus voor dat het voertuig geen of in mindere mate fossiele brandstof (zoals benzine of diesel) 7 http://www.anwb.nl/auto/themas/elektrisch-rijden/waarom-elektrisch 11
hoeft te gebruiken. Eén van de sterke punten van de elektromotor is de hoge efficiëntie: 90% van zijn energie wordt omgezet in beweging, tegenover slechts 25% voor de meest efficiënte verbrandingsmotor. 8 Lagere brandstofkosten: wat een prettige bijkomstigheid voor de groene rijders is, dat evident aan een lager brandstofgebruik ook een lager kosten plaatje hangt. Stroom is namelijk vele malen goedkoper, de hierop volgende berekening is daar een mooi voorbeeld van. Benzine of stroom, kosten vergeleken per kilometer met een benzineprijs van 1,80 euro en een verbruik van 1:12 kost benzine u 0,15 euro/kilometer. Elektriciteit per kilometer is 0,04 cent, gebaseerd op een tarief van 22 cent per kwh en 60 elektrische kilometers per volle accu. Door het verschil in het type auto s met brandstofmotor en de rijstijl van de bestuurder kunnen deze gegevens fluctueren. Echter is met zekerheid te zeggen dat ondanks de mogelijkheid tot fluctuatie van de gegevens de elektrische auto vele malen lagere kosten heeft per gereden kilometer. 9 Onuitputbare energiebron: de energiebron van de elektrische auto s, elektriciteit, is onuitputtelijk. Elektriciteit kan namelijk op een duurzame manier worden opgewekt, enkele bekende voorbeelden zijn windturbines en zonnepanelen. De duurzame opname van een brandstofvoorziening is bij de traditionele auto niet mogelijk omdat de brandstoffen daarvan zijn opgewekt uit fossiele brandstoffen. Het steeds schaarser worden van de grondstoffen die nodig zijn bij het productieproces van brandstof hebben een stuwende werking op het prijspeil van de fossiele brandstoffen. Minder CO2-uitstoot: het lagere brandstof verbruikt heeft als bijkomend voordeel de vermindering van de uitstoot van fossiele brandstoffen. Fossiele brandstoffen brengen de welbekende uitstoot van koolstofdioxide met zich mee, ook wel bekend als CO₂. De uitstoot van koolstofdioxide zorgt voor vervuiling en voor een versterkt broeikaseffect. Het versterkte broeikaseffect heeft weer tal van negatieve aspecten op de huidige levensomstandigheden. Volgens het TNO, die de gehele cyclus van bron tot verbruik met alle ins en outs heeft uitgerekend, produceert een elektrische auto beduidend minder CO2 dan een conventionele auto. Zelfs als de elektriciteit uit kolengestookte centrales komt, produceert deze 22% minder CO2. De voorspelling is dat in 2020 het verschil 35% zal bedragen. Kortom, het verminderen van de uitstoot van koolstofdioxide is een belangrijke stap om de broeikasgassen tegen te gaan, en de aarde ook aan onze kinderen op een verantwoorde manier door te geven. Minder uitstoof van andere schadelijke stoffen: auto s met een brandstofmotor hebben naast het uitstoten van veel CO2 nog een negatief extern effect, namelijk de uitstoot van allerlei schadelijke stoffen. Wanneer een verbrandingsmotor benzine, diesel of een andere brandstof omzet naar bewegingsenergie om het voertuig vooruit te stuwen, komen er tal van schadelijke deeltjes vrij. Naast CO2 komen er nog tal van schadelijke stoffen vrij die een negatieve werking op de mens en de flora en fauna hebben. Voorbeelden van andere schadelijke stoffen zijn stikstofoxiden (NO2) en fijnstof. Stikstofoxiden zijn schadelijk voor de luchtwegen van mens en dier en ook voor plantengroei, daarbij komt nog dat stikstofoxiden de ozonlaag aantasten. Fijnstof is een vorm van luchtvervuiling. Bij mensen 8 Keuzegids Elektrisch autorijden, 2012, blz. 13 9 Keuzegids Elektrisch autorijden, 2012 12
met luchtwegenaandoeningen en hart- en vaatziekten verergert chronische blootstelling aan fijnstof hun symptomen en het belemmert de ontwikkeling van de longen bij kinderen. De normen voor fijnstof worden in Europa op veel plaatsen overschreden, vooral langs drukke wegen. De verbranding van fossiele brandstoffen is hier een grote dader van. 10 Stilte: de geluidsuitstoot is door het overstappen van een verbrandingsmotor naar een elektromotor fors gedaald. De gedaalde uitstoot van geluid heeft twee positieve externe effecten: ten eerste zorgt de daling van de geluidsproductie voor een betere leefomgeving voor bijvoorbeeld omwonenden van een snelweg. Ten tweede zullen de natuurprocessen door de verminderde geluidsproductie minder hinder ondervinden van in de nabijheid passerende voertuigen. Nadelen Actieradius: de actieradius is bij elektrische voertuigen vaak lager dan bij voertuigen met een brandstofmotor. Met de actieradius wordt bedoeld hoeveel kilometers een voertuig kan rijden op een volle tank voor dat deze door zijn brandstof heen is. Elektrische auto s kunnen door de hun relatief korte bestaan nog niet opboksen tegen de klassieke voertuigen die al vele malen geïnnoveerd zijn. Vooral bij volledig elektrische auto s ligt de actieradius nog ver achter op die van de gewone auto s. Een volgeladen accu betekent bij een elektrische auto vaak dat deze een bereik heeft van circa 170 kilometer. 11 Opladen: naast de actieradius wordt ook het opladen als een nadeel van elektrisch rijden gezien. Door de relatief kleine actieradius van een elektrische auto, moet de accu al snel weer opgeladen worden. Nu zijn er nog niet heel veel oplaadpunten in Nederland en daarbij komt nog dat het opladen van de auto de nodige uren duurt. Als je elektrisch wilt rijden, moet je je reizen dus goed plannen en dat is niet altijd gewenst. Stilte kan gevaarlijk zijn: het bewijs dat je altijd naar twee kanten van een verhaal moet kijken, bewijst het voorbeeld van de geluidsproductie. De oplettende lezer weet dat de verlaging van de geluidsproductie als voorbeeld werd gegeven als één van de voordelen van het elektrisch rijden. Hetgeen daar beweerd is, heeft echter ook zijn keerzijde. De kritische lezer heeft misschien al gedacht dat de daling van de geluidsproductie ook nadelig kan uitvallen. Er wordt namelijk beweerd dat de geluidsproductie van voertuigen de andere bestuurders, voornamelijk fietsers, attendeert op diens aanwezigheid in de nabije omgeving. Fietsers zouden bij het horen van de voertuigen een beter beeld van de omgeving en de gevaarsituatie kunnen schetsen. Elektrische auto s zijn erg stil en dit zou voor ongelukken kunnen zorgen. 10 http://nl.wikipedia.org/wiki/fijnstof 11 http://www.renault.nl/showroom/elektrische-auto/faq-ze/ 13
Hoofdstuk 2: Stand van zaken In dit hoofdstuk wordt een antwoord gegeven op de tweede deelvraag: Hoe staat het er op dit moment voor met de elektrische auto in Nederland?. Eerst zullen de cijfers van het aantal geregistreerde elektrische voertuigen in Nederland worden geanalyseerd. In de tweede en laatste paragraaf worden vervolgens de cijfers met betrekking tot de laadpunten in Nederland besproken. 2.1 De cijfers Om de ontwikkeling van het aantal elektrische auto s in Nederland te voorspellen, is het erg belangrijk dat er eerst een goed beeld geschept wordt van de stand van zaken. Hoe staat het er op dit moment voor met de elektrische auto in Nederland? Om dit beeld te scheppen beginnen wij met een aantal recente cijfers die wij halen uit het overzicht dat Agentschap NL maandelijks samenstelt. 12 Onderstaande tabel en grafiek geven een indruk van de ontwikkeling van het aantal elektrische voertuigen op de Nederlandse wegen. Tabel 1: cijfers aantal geregistreerde elektrische voertuigen in Nederland Aantal per type voertuig 31-12-2011 31-12-2012 31-08-2013 31-10- 2013 Personenauto (FEV) 1.124 1.910 2.282 2.569 Personenauto (E-REV, PHEV) # 17 4.348 8.163 11.252 Bedrijfsauto < 3500 158 494 609 632 Bedrijfsauto > 3500 22 23 31 32 Bus 68 67 72 73 Quadricycles (voorheen driewielig) 181 469 597 613 Totaal 1.570 7.311 11.754 15.171 # exclusief volledig hybride voertuigen 12 http://www.agentschapnl.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/energie-en-milieu-innovaties/elektrischrijden/stand-van-zaken/cijfers 14
Grafiek 1: ontwikkeling aantal geregistreerde elektrische voertuigen in Nederland Toelichting van de door de overheid gebruikte termen: 13 FEV (Full Electric Vehicle): een volledig elektrische auto. Dit is een auto die altijd volledig elektrisch rijdt. De volledige elektrische auto maakt geen gebruik van verbrandingsmotoren, maar rijdt puur op de elektromotoren. Belangrijke producenten van volledig elektrisch aangedreven auto s zijn Nissan (LEAF) en Tesla (Roadster en Model S). In de tabel en grafiek is een geleidelijke toename van volledig elektrische auto s te zien. Het aantal volledig elektrische auto s in Nederland neemt toe, maar in een gestaag tempo. Wij spraken met Hans van der Veen, directeur van ABD Nissan Drachten en verkoper van onder andere de Nissan LEAF, hij zei hier het volgende over: De mensen moeten eraan wennen. Het is iets nieuws, de consument heeft tijd nodig om te wennen aan elektrisch rijden. Wel groeit de verkoop gestaag. Er wordt wel elke maand een elektrische auto hier verkocht. Dit weegt echter nog niet op tegen de conventionele auto s. 14 Misschien dat het nieuwe en ambitieuze automerk Tesla hier verandering in gaat brengen? Tesla begon eind augustus met het leveren van de volledig elektrische Model S in Nederland. Rombout Heesterman, Sales Advisor bij Tesla, vertelde dat het erg goed gaat met de verkoop van deze auto: Het gaat goed, heel goed met Tesla. De Nederlandse overheid steunt ons door middel van hun stimuleringsmaatregelen voor elektrisch rijden, dit is heel mooi. Ook gaat het erg goed met de verkoop, er worden veel Tesla Model S verkocht. De Model S is op dit moment de best verkopende volledig elektrische auto. 15 We zullen moeten afwachten of Tesla ervoor zal zorgen dat het aandeel volledig elektrische auto s op de Nederlandse wegen flink toe zal nemen, maar de verwachtingen zijn goed. 13 http://www.zerauto.nl/portfolio/elektrisch-handboek-voor-groentjes-2-hybride-plug-in-hybride-rangeextender-en-elektrisch-rijden/ 14 Interview dhr. van der Veen, directeur van ABD Nissan Drachten 15 Interview dhr. Heesterman, Sales Advisor bij Tesla 15
E-REV (Extended Range Electric Vehicle): een elektrische auto met een rangeextender. Bij een auto met een range-extender worden de wielen (net als bij een FEV) aangedreven door een elektromotor. Het belangrijke verschil met een volledig elektrische auto is dat een E-REV een verbrandingsmotor (benzine of diesel) heeft die een generator aandrijft die stroom levert aan de elektromotor. De verbrandingsmotor kan ook ingezet worden om de batterij bij te laden, op die manier kan het rijbereik (de actieradius) van de elektrische auto vergroot worden. De Fisker Karma is met zijn opvallende uiterlijk misschien wel de meest beruchte E- REV, maar niet te vergeten is de Opel Ampera, ook een elektrisch auto met een rangeextender. Figuur 1: de Fisker Karma (E-REV) PHEV (Plug-in Hybrid Electric Vehicle): ook wel plug-in hybride, een hybride auto die opgeladen kan worden. Een hybride auto in het algemeen is een auto die een combinatie van verschillende technieken gebruikt voor de aandrijving van de auto. Een plug-in hybride is een hybride auto die opgeladen kan worden. Bij alle recente plug-in hybriden worden de wielen aangedreven door de elektromotor, de verbrandingsmotor of een combinatie van beide. Het zijn een soort alleskunners. Een bekend voorbeeld van een plug-in hybride is de Toyota Prius Plug-in. De Prius Plug-in rijdt volgens Toyota de eerste 25 kilometer volledig op de elektromotor. Tot een snelheid van 68 km/uur kan de batterij het zelfstandig aan, wordt er op de snelweg harder gereden dan worden beide motoren gecombineerd gebruikt, weer terug in een stad gaat de auto weer volledig over op de elektromotor. Ina Schjelderup, European Business Analyst bij Tesla, vertelde ons dat plug- in hybriden en range-extenders, zoals bijvoorbeeld de Toyota Prius Plug-in en de Opel Ampera, erg populair zijn in Nederland 16 en dit is terug te zien in de tabel en de grafiek. Het aantal range-extenders en plug-in hybriden in Nederland neemt snel toe: van slechts 17 op 31-12-2011 naar maar liefst 11.252 op 31-10-2013, een groei van meer dan 11.000 in minder dan twee jaar tijd. Ook in de grafiek valt de toename op, het lichtblauwe aandeel neemt zeer snel toe vergeleken met de andere kleuren. De populariteit van deze types elektrische auto s is vooral te verklaren door een combinatie van een grotere actieradius met dezelfde fiscale voordelen als bij volledig elektrische auto s. Elektrische bedrijfsauto s: elektrische bestelauto s (tot 3500 kg) en elektrische vrachtauto s (> 3500 kg). Bedrijfsmatige inzet van een auto betekent dat het bedrijf voor het verdienen van de inkomsten mede afhankelijk is van de betrouwbaarheid en prestatie van de auto. Dit betekent 16 Interview mevr. Schjelderup, European Business Analyst bij Tesla 16
dat de waarde die wordt gehecht aan bijvoorbeeld de actieradius en de oplaadmogelijkheden nog groter is dan voor de particuliere markt. Uit de tabel en de grafiek is af te leiden dat er steeds meer gebruik wordt gemaakt van elektrische bestelauto s; er is een toename te zien van bijna 500 in een periode van minder dan twee jaar. Het zwaardere segment vrachtauto zal niet snel koploper worden in het gebruik van elektrische aandrijving, dit heeft te maken met het benodigde vermogen. In de tabel en de grafiek is dan ook een toename van slechts 10 elektrische vrachtauto s vanaf eind 2011 te zien. De kans voor elektrisch vervoer zit vooral in de bestelauto s. Elektrische bestelauto s kunnen bijvoorbeeld goed gebruikt worden voor stadsdistributie, de actieradius leidt bij deze relatief korte afstanden niet snel tot problemen. 17 Bussen en quadricycles: de overheid telt in haar doelstelling van 1 miljoen elektrische auto s in 2025 ook elektrische bussen en quadricycles mee. Het aantal elektrische bussen ging van 68 op 31-12-2011 naar 73 op 31-10-2013, een verwaarloosbare toename van 5. Het aantal quadricycles neemt echter wel geleidelijk toe: van 181 op 31-12-2011 naar 613 op 31-10-2013, een toename van 432. De toename is voornamelijk te verklaren met de verkoop van de Renault Twizy, het aantal Twizy s in Nederland stijgt namelijk elke maand. 18 2.2 Laadinfrastructuur Om het toenemende aantal elektrische auto s te voorzien van stroom is een goede laadinfrastructuur van levensbelang. Hoe meer elektrische auto s op de wegen, hoe meer laadpunten er nodig zijn. Laadpunten overigens niet verwarren met laadpalen: elke oplaadpaal kan meerdere oplaadpunten hebben. Een oplaadpunt heeft altijd één stekkerverbinding. Oplaadmogelijkheden 19 Er zijn verschillende mogelijkheden om een elektrische auto op te laden: via een normaal stopcontact, een (semi-)publieke laadpaal of een snellader. Thuis opladen: een elektrische auto kan thuis, direct via het stopcontact, opgeladen worden. Omdat normale wandcontactdozen weinig kilowatt (kw) leveren, duurt het thuis opladen van de auto alleen erg lang. Het thuis volledig (0-100 procent) opladen van een elektrische auto met een gemiddeld batterijpakket duurt zo n 10 uur. Standaard laadpunten: door heel Nederland staan inmiddels diverse semi-publieke en publieke laadpunten. Aan de openbare weg, maar ook bij bedrijven en parkeergarages. Ook is het mogelijk om op privéterrein een oplaadpunt te installeren. Het volledig opladen van een elektrische auto met een gemiddeld batterijpakket duurt bij een standaard laadpunt zo n 7 tot 8 uur. Een uitzondering is de Renault ZOE: deze elektrische auto maakt namelijk gebruik van een nieuwe omvormtechniek en is hierdoor bij een openbaar oplaadpunt binnen 1 à 2 uur op te laden. 17 http://www.agentschapnl.nl/sites/default/files/bijlagen/analyse%20marktsegment%20logistiek%20en%20dis tributie.pdf 18 http://www.agentschapnl.nl/sites/default/files/2013/10/special%20quadricycles%20februari%202013.pdf 19 http://www.anwb.nl/auto/themas/elektrisch-rijden/hoe-werkt-opladen http://www.zerauto.nl/portfolio/opladen-van-een-ev-hoe-werkt-dat/ 17
Snelladen: bij snelladen wordt de energie met een hoger voltage en een hogere spanning (ampère) in de accu gebracht. Op snellaadpunten kan een elektrische auto in zo n 30 minuten opgeladen worden. De auto moet hiervoor echter wel geschikt zijn. Aantallen oplaadpunten Om een beeld te scheppen van de laadinfrastructuur in Nederland gebruiken wij weer het overzicht dat Agentschap NL maandelijks opstelt. 20 Onderstaande tabel en grafiek geven een indruk van de ontwikkeling van het aantal oplaadpunten in Nederland. Tabel 2: cijfers aantal geïnstalleerde laadpunten in Nederland Aantal geïnstalleerd per standaard laadpunten 31-12-2011 31-12-2012 30-09-2013 31-10-2013 Publiek (24/7 openbaar toegankelijk) 1.250 2.782 3.186 3.297 Semi-publiek (beperkt openbaar toegankelijk) 576 829 2.459 2.745 Snellaadpunten Publiek en semi-publiek 15 63 128 120 Private laadpunten Inschatting op basis van onderzoek in 2012 en extrapolatie 4.500 5.500 10.000 Grafiek 2: ontwikkeling aantal geïnstalleerde laadpunten in Nederland (exclusief private laadpunten) 20 http://www.agentschapnl.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/energie-en-milieu-innovaties/elektrischrijden/stand-van-zaken/cijfers 18
Uit de tabel en de grafiek is af te leiden dat er op dit moment al best veel elektrische oplaadpunten in Nederland zijn en dat dit er steeds meer worden. Als we kijken naar het aantal publieke laadpunten zien we een toename van meer dan tweeduizend in minder dan twee jaar, hetzelfde geldt voor het aantal semi-publieke laadpunten. Ook de hoeveelheid snellaadpunten in Nederland is toegenomen. Van 15 naar 120: een toename van 105 snelladers. In de laatste rij van de tabel is een flinke toename van het aantal private laadpunten te zien; een toename van zo n vijfduizend in minder dan een jaar. Het netwerk van oplaadpunten voor elektrische auto s breidt zich zo te zien uit en dat is ook wel nodig. Om het toenemende aantal elektrische auto s te voorzien van stroom zullen er de komende jaren steeds meer elektrische oplaadpunten bij moeten komen. 19
Hoofdstuk 3: Wat wil de consument? In dit hoofdstuk wordt de derde deelvraag beantwoord: Wat willen de consumenten?. De beantwoording van deze deelvraag zal vooral afgeleid worden uit de analysering van de enquêtes. Er zijn twee verschillende enquêtes afgenomen bij twee verschillende groepen van beide veertig respondenten. In de eerste paragraaf zal besproken worden waarom er is gekozen voor het gebruik van enquêtes en de enquêtes zelf zullen ook worden uitgelegd. In paragraaf 2 wordt vervolgens een algemene indruk gegeven over hoe de consument tegen elektrisch rijden aan kijkt. In paragraaf 3 zullen de resultaten van de enquête van de huidige consumenten verder worden besproken en in paragraaf 4 worden de resultaten van de enquête van de toekomstige consumenten verder geanalyseerd. 3.1 De enquêtes Naar aanleiding van enkele knelpunten in ons onderzoek is ter zijner tijd besloten om twee enquêtes op te stellen. Met behulp van de enquêtes trachten wij informatie te vergaren die toegepast zou kunnen worden ter ondersteuning van ons onderzoek. De enquête kunnen gezien worden als een onderzoek in een onderzoek. Het hoofdonderzoek is natuurlijk de ontwikkeling van de elektrische auto, maar veel zaken die hier nauwe betrekking mee hebben worden bij de enquêtes onder de loep genomen. De voornaamste reden waarom wij zijn overgegaan op het afnemen van enquêtes, is omdat het ons een beter doel verschaft op het onbekende. Er zijn ruwweg drie hoofdgroepen die gedurende dit profielwerkstuk als een rode draad door dit verslag verweven zijn: de consumenten, de producenten en de overheid. Voor elke van de drie categorieën hebben we de naar ons inzien best mogelijke onderzoeksmethode toegepast. Omdat we gedurende dit onderzoek er achter kwamen dat de elektrische auto nog maar een zeer klein deel van de totale automarkt vertegenwoordigt, hebben wij geprobeerd te achterhalen waar dit aan ligt. De gedachte die hierachter schuil gaat, is dat wanneer er bekend is wat de consumenten ervan weerhoudt een elektrische auto aan te schaffen er aan deze knelpunten gewerkt kan worden. Hetgeen voor de afname van de enquête alleen bekend was, dat er slechts enkele elektrische auto s verkocht werden. De daadwerkelijke reden hierachter was echter alleen waarneembaar door vage kreten op het internet. Enkele van deze uitspattingen warden dat elektrisch rijden te duur is, dat er te weinig aanbod is en dat mensen simpelweg niet zoveel om het milieu geven. In de enquête zijn tal van stellingen geponeerd waaruit zou moeten blijken wat de consumenten daadwerkelijk weerhoudt tot de aanschaf van een elektrische auto. Enkele stellingen zijn dan ook of de elektrische auto te duur is, of dat er te weinig aanbod is, of dat de overheid het elektrisch rijden actiever moet promoten. Met behulp van deze en nog tal van andere stellingen hopen wij tot meer informatie omtrent de consumenten en diens kijk op de elektrisch auto te komen. Naast een enquête over de huidige consumenten hebben we ons ook gericht op de consumenten van de toekomst, oftewel onze generatie. Zouden zij een andere kijk op het elektrisch rijden hebben? De overheid heeft als doelstelling geteld dat er in 2025 1 miljoen elektrische auto s moeten rijden in Nederland. Om deze doelstelling te realiseren zou dat moeten betekenen dat ook onze generatie binnen afzienbare tijd tot de 20
aanschaf van een elektrische auto over zou moeten gaan. De enquête gericht op de consumenten van de toekomst kan dus fungeren als graadmeter voor de gestelde doelstelling. Op de hierop volgende pagina s zijn zowel de enquêtes voor de huidige consumenten als de consumenten van de toekomst te vinden. Op de enquêtes is aangegeven hoe de ondervraagde antwoord dient te geven. Bij een goede observatie blijkt dat beide enquêtes veel overeenkomstige vragen en stellingen hebben, zodat beide partijen op veel vlakken met elkaar vergeleken kunnen worden. Voor de huidige consumenten zullen 40 enquêtes verstrekt worden, een zelfde aantal enquêtes geldt voor de consumenten van de toekomst. Nadat de enquêtes waren afgenomen kon er worden begonnen met de analyse. Zoals al eerder is aangegeven hopen we door middel van het analyseren van de gegevens tot een beter beeld van de consumenten en diens ideeën en wensen te komen. Alle ondervraagden zijn met hun bijbehorende antwoorden op de enquête in een Excelbestand gezet. Ter illustratie is een klein deel van de Exceltabel weergegeven. Zoals te zien is in de tabel zijn de vragen op de bovenste horizontale regel weergegeven, met daar telkens onder het antwoord van de respondent. Hieruit blijkt dat nummer 1, een man is van 17 jaar, op de eerste vraag negatief heeft geantwoord, daarna nee heeft aangevinkt, bij de daaropvolgende vraag ja geantwoord heeft en dat hij 5 (van de 7) aangaf het met de stelling eens te zijn dat elektrische auto s te duur qua aanschaf zijn. respons nr. ----> man/vrouw Leeftijd positief/negatief ja/nee ja/nee te duur qua aanschafprijs 1 1 17 2 2 1 5 2 2 16 1 2 2 7 3 1 1 1 1 4 Nadat alle gegevens van beide enquêtes in afzonderlijke tabellen waren verwerkt zijn er per vraag gemiddeldes berekend. Bij de ja/nee- en positief/negatief-vragen zijn grafieken gemaakt. Indien de vragen bij de huidige en de toekomstige consumenten in overeenstemming met elkaar waren zijn deze in dezelfde grafiek naast elkaar gezet. Wanneer de vragen in één grafiek staan kan er een vergelijking plaatsvinden. Bij de vragen waar de respondent moest aangeven in hoeverre de hij/zij het wel of niet met stelling eens is, zou een 7 betekenen dat iedereen het volledig met de stelling eens is. Een gemiddelde hoger dan 3,5 betekend dus dat meer dan de helft van de ondervraagden het met de stelling eens is. De gemiddeldes zijn in een grafiek gezet zodat ze met elkaar te vergelijken zijn. De gemiddeldes zijn omgezet in staafdiagrammen met in de legenda vermeldt wat de staaf betekend, oftewel welke vraag aan de ondervragend gesteld werd. Al het bovenstaande heeft tot de op de volgende pagina s vermelde grafieken geleid. 3.2 Algemene indruk In deze paragraaf zullen voornamelijk de meer algemene vragen behandeld worden. Met algemeen bedoelen wij hier de vragen die wel zeker van belang zijn, maar die nog niet zeer diepgaand zijn. De grafieken hieronder geven dan ook vaak twee keuzemogelijkheden aan: ja/nee of positief/negatief. Door het stellen van deze vragen kregen we een duidelijk beeld van de overheersende gedachtegang onder de ondervraagden. In de twee hierop volgende paragrafen wordt meer ingegaan op waar de knelpunten liggen. 21
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% huidige consumenten toekomstige consumenten negatief positief ik sta positief / negatief tegenover elektrisch rijden Op de vraag: Ik sta positief/negatief tegenover elektrisch rijden, is de hier bovenstaande grafiek als eindresultaat gekomen. In de grafiek is duidelijk te zien dat een zeer ruime meerderheid positief tegenover elektrisch rijden staat. De toekomstige generatie is zelfs nog positiever dan de huidige consumenten. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% huidige consumenten toekomstige consumenten nee ja Ik ben op de hoogte van de ontwikkelingen op het gebied van elektrische auto's ja/nee Op de vraag: Ik ben op de hoogte van de ontwikkeling van de ontwikkelingen op het gebied van de elektrische auto, antwoordde bij de huidige consumenten een ruime meerderheid ja. Het is dan ook zeker opvallend te noemen dat op dezelfde vraag de toekomstige consumenten een heel ander beeld laten zien. Iets meer dan een derde (35%) gaf aan op de hoogte te zijn van de ontwikkelingen op het gebied van de elektrische auto. 22
Ik overweeg een elektrische auto te kopen 83,78% 16,22% ja nee Bij de huidige consumenten werd de vraag gesteld of zij op dit moment het overwegen om een elektrische auto te kopen. Na het analyseren en verwerken van de enquête bleek dat slechts 16,22% van de respondenten overweegt een elektrische auto te kopen. In de toekomst zal ik ovewegen een elektrische auto te kopen 40% 60% ja nee De toekomstige consumenten waren in tegenstelling tot de huidige consumenten positiever in de eventuele aanschaf van een elektrische auto. Een meerderheid van 60% gaf namelijk aan de aankoop van de elektrische auto in de toekomst te overwegen. 23
14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 5,08% huidige consumenten 12,13% toekomstige consumenten % Als ik elektrisch zou rijden ben ik hiervoor bereid X procent meer te betalen Op de vraag Als ik elektrisch zou rijden zou ik bereid zijn X procent meer te betalen gaven de huidige consumenten gemiddeld aan bereid te zijn 5,08% meer te betalen. De toekomstige consumenten deden hier nog een schepje boven op; zij zijn gemiddeld bereid om maar liefst 12,13% meer te betalen om elektrisch te rijden. Dit is een verschil van meer dan zeven procentpunten en kan betekenen dat deze generatie eerder overstapt op het elektrisch rijden, wat weer gunstig is voor de doelstelling van de overheid. Bij de huidige consumenten werd ook nog de vraag gesteld Ik heb een elektrische auto: ja / nee. Geen één van de ondervraagden was op dit moment in het bezit van een elektrische auto en dit is dan ook onze laatste algemene constatering. 24
3.3 Analyse van de enquête van de huidige consumenten Nu duidelijk was wat de algemene mening van de respondenten is, kon als vervolgstap begonnen worden met een ietwat diepgaandere bestudering van de enquêtes. Zoals eerder al is aangegeven, werd de enquête onder andere gehouden om te onderzoeken wat de consumenten ervan weerhoudt (massaal) over te stappen op een elektrische auto. Door middel van de gestelde vragen hebben we vast kunnen stellen wat voor de consumenten de grootste knelpunten zijn. 6 Elektrisch komt simpelweg niet in mij op waneer ik een auto koop Ik vind een elektrische auto te duur qua aanschaf 5 Ik vind elektrische auto's niet mooi Ik vind elektrische auto's niet mannelijk/stoer 4 3 2 Ik koop geen eletrische auto, omdat mijn vaste dealer een te klein aanbod heeft Ik koop geen eletrische auto, omdat mijn favoriete automerk geen elektrische auto's in het assortiment heeft Ik koop geen eletrische auto, omdat ik denk dat er te weinig oplaadpunten zijn Ik koop geen eletrische auto, omdat het opladen te lang duurt Ik rijd niet elektrisch omdat ik de actieradius te beperkt vind Het milieu maakt mij eigenlijk weinig uit 1 0 Huidige consumenten De belastingvoordelen zorgen ervoor dat ik eerder bereid ben om elektrisch te rijden De overheid zou zich actiever in moeten zetten om elektrisch rijden te promoten 25
Aan de hand van de enquête voor de huidige consument en de daarop volgende gemiddeldes is de reeds getoonde grafiek als eindresultaat gekomen. Uit deze grafiek zijn enkele conclusies te trekken die aan het einde van het verslag kunnen fungeren ter beantwoording van de hoofdvraag. Op de vraag of elektrische auto s te duur qua aanschafprijs zijn, komt naar voren dat mensen het daar heel sterk mee eens zijn. Uit de stellingen dat elektrische auto s niet mooi zijn en dat ze niet mannelijke/stoer zijn blijkt dat de meeste mensen het daar niet mee eens zijn; beide scores liggen ruim onder het gemiddelde. Dit geldt ook voor de stellingen dat de vaste dealer geen elektrische auto s in het assortiment heeft of omdat het favoriete automerk geen elektrische auto s aanbiedt. Uit de stellingen Ik koop geen elektrische auto, omdat ik denk dat er te weinig oplaadpunten zijn. en Ik koop geen elektrische auto, omdat het opladen te lang duurt. komt naar voren dat mensen het daar sterk mee eens zijn. Met de stelling Ik rijd niet elektrisch omdat ik de actieradius te beperkt vind. waren de respondenten het meeste eens, bij deze stelling lag het gemiddelde het allerhoogst. De stellingen dat de belastingvoordelen de bereidheid om elektrisch te rijden vergroten en dat de overheid zich actiever moet inzetten worden als zeer positief bestempeld. De respondenten vinden dat de belastingvoordelen een aansporende werking hebben, maar vinden ook dat de overheid het elektrisch rijden meer zou moeten stimuleren. Enkele knelpunten zijn volgens de consumenten dus ten eerste dat elektrische auto s te duur zijn qua aanschaf, ten tweede dat er te weinig oplaadpunten zijn en dat de oplaadtijd te lang duurt en als laatste vinden ze dat de actieradius van een elektrische auto te beperkt is. Uit de analyse blijkt tevens dat de consumenten niet vinden dat elektrische auto s niet mooi of niet mannelijk/stoer zijn. Dit vormt dan ook geen knelpunt voor het elektrisch rijden. Ook blijkt uit de enquête dat de consumenten het milieu wel degelijk belangrijk vinden. Daarmee worden de veelgehoorde kreten op het internet; dat mensen de elektrische auto niet mannelijk/stoer vinden en dat consumenten niet om het milieu geven, in ons onderzoek niet bevestigd. Daarnaast blijkt nog dat de overheid de bereidheid voor mensen om elektrisch te rijden kan vergroten door belastingvoordelen te geven en dat de overheid zich veel actiever moet inzetten om elektrisch rijden te promoten. 26
3.4 Analyse van de enquête van de toekomstige consumenten 6 5 Ik vind een elektrische auto te duur qua aanschafprijs Als er over 10 jaar meer betaalbare elektrische auto s zijn, zal ik het wel overwegen een elektrische auto te kopen Ik vind elektrische auto s niet mooi 4 3 Ik vind elektrische auto s niet mannelijk/stoer Als ik elektrisch zou rijden zou mijn hoofdreden zijn dat het beter voor het milieu is Het milieu maakt mij eigenlijk weinig uit Tanken lijkt mij veel handiger dan een auto opladen 2 1 0 Consumenten van de toekomst Ik hoop dat mijn favoriete automerk (meer) elektrische automodellen gaat ontwikkelen Dat de overheid het elektrisch rijden stimuleert door middel van o.a. belastingvoordelen vind ik goed. De overheid zou zich actiever in moeten zetten om het elektrisch rijden te promoten Elektrisch rijden is de toekomst 27