Publieksenquête over klimaatverandering - 2009 In opdracht van: FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu Dienst Klimaatverandering Significant GfK
Inhoud 1. Onderzoeksaanpak 2. Resultaten 3. Besluiten en aanbevelingen
Doelstellingen De Dienst Klimaatverandering wenst via een publieke enquête een beter inzicht te vergaren in: De kennis van het Belgische bevolking over de klimaatproblematiek Weet de man in de straat welke de grote uitdagingen zijn? Wat het broeikaseffect veroorzaakt? Wat het Kyoto Protocol inhoudt? Waartoe België zich geëngageerd heeft? Welke de impact is van zijn eigen leefwijze? Wat het beleid ter zake is? Waar informatie beschikbaar is? Kent hij de kanalen tot subsidies/premies/aftrek? 3 De subjectieve interpretatie Hoe ervaart het grote publiek de problematiek? Wordt die als een urgentie ervaren? Hoe worden de inspanningen van het beleid ervaren? Leeft het gevoel dat eenieder een steentje kan bijdragen? De persoonlijke attitude / bereidheid er zelf iets aan te doen Wil de man in de straat zich zelf op dat vlak engageren (bv. op het vlak van de eigen mobiliteit, het eigen huishouden)? Is hij bereid daarvoor financiële inspanningen te leveren? Welke?
Doelstellingen De opgedane kennis moet na afloop van de studie geïmplementeerd kunnen worden door de Dienst Klimaatverandering: 4 Als middel om toekomstige campagnes optimaal uit te werken Hoe speelt de Dienst Klimaatverandering optimaal in op de gevoeligheden die leven? Welk soort boodschap slaat het best in? Hoe dient de boodschap aangebracht te worden? Hoe personaliseer je deze boodschappen? Hoe zet je aan tot actie? Als evaluatie-instrument Indien de enquête met een zekere regelmaat wordt overgedaan (bv. om de twee à drie jaar), kan ze ook een beeld geven van de evoluties op dit vlak. Ze laat met andere woorden toe te meten of er vooruitgang is geboekt.
Methodologie 5 Methode Postale enquête (PAPI Paper and Pencil interviewing) - optie om de vragenlijst online in te vullen (CAWI Computer Assisted Web Interviewing) Doelgroep 16-75-jarige Belgen (genoemd Belgische bevolking ) Steekproef 1485 interviews - representatief naar geslacht, regio, leeftijd, urbanisatiegraad en opleiding Periode 21 april 17 juni 2009 Kwaliteit Kwaliteitsbewaking via socioloog - Begeleidende brief van de minister, gezamenlijke briefhoofding FOD + Uitstuur Significant GfK, antwoordomslagen port betaald door bestemmeling, telefonische pakket helpdesk, correspondentie in taal van de respondent (NL, FR, DE), 3 reminders
Weging Om de representativiteit van de steekproef te optimaliseren werden de data gewogen naar de werkelijke verdeling van de verschillende doelgroepen in de totale populatie. 6 Vooropgesteld Behaald Weging Man 746 729 50% Vrouw 754 756 50% 16-25 jaar 245 226 16% 26-35 jaar 264 257 18% 36-45 jaar 304 271 20% 46-55 jaar 285 316 19% 56-65 jaar 224 224 15% 66-75 jaar 178 191 12% Vlaams Gewest 875 861 58% Brussels Hoofdstedelijk Gewest 144 162 10% Waals Gewest 481 462 32% 5 grote steden 385 429 26% Steden 220 232 15% Kleine localiteiten 430 353 29% Landelijk 462 471 31% Lager onderwijs 172 75 12% Lager secundair 338 226 23% Hoger secundair beroeps 141 117 9% Hoger secundair algemeen 426 352 28% Hoger onderwijs 300 448 20% Universitair onderwijs 123 243 8%
Behaalde respons 7 6013 uitstuur 1529 respondenten Respons 25% 1ste postale uitstuur 1ste reminder kaartje 2de postale uitstuur 2de reminder kaartje 1485 goede vragenlijsten quota PAPI 1052 respondenten 71% papieren vragenlijsten CAWI 433 respondenten 29% online vragenlijsten
Socio-demografische beschrijving 8 Geslacht Leeftijd Burgerlijke staat Kinderen 1: 19% 2: 32% 3: 14% 4: 8% Regio Diploma Beroep Nielsen I: O.Vl.+W.Vl. Nielsen II: A pen + Limb. + Vl. Br. Nielsen III: Brussel Nielsen IV: Heneg. + W.Br. Nielsen V: Lux., Namen, Luik
Levensstijl 9 Woningbezit Wagenbezit Lid natuur- of milieuvereniging Eigen wagen: 75,5% Bedrijfswagen: 6,5% Gemiddeld aantal kilometers per dag Te voet Fiets Openbaar vervoer Wagen
Inhoud 1. Onderzoeksaanpak 2. Resultaten 3. Besluiten en aanbevelingen
Informatie en Communicatie KENNIS Kyoto Protocol KENNIS Klimaatverandering KENNIS Regelgeving 11 INFORMATIE EN COMMUNICATIE GEDRAG ATTITUDE Betrokkenheid ATTITUDE Intentie/inzet (toekomst) ATTITUDE Energiebewustzijn ERVARING Tevredenheid ERVARING Impact gedrag
Basis: iedereen Actieve & passieve informatiekanalen INFORMATIE EN COMMUNICATIE V12A: Kan u aangeven via welke kanalen u informatie hebt ontvangen over klimaatverandering, zonder zelf actief naar informatie op zoek te gaan? 12 V12B: Kan u aangeven via welke kanalen u zelf bewust informatie over klimaatverandering heeft geraadpleegd / opgezocht, dus niet de informatie die u terloops heeft opgemerkt? Passieve kanalen Actieve kanalen Passieve of actief geconsulteerde kanalen
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Consultatie van specifieke informatiekanalen INFORMATIE EN COMMUNICATIE V13: Kan u aangeven welke communicatie rond milieubewustzijn u gezien heeft? 13 Campagne rond dakisolatie gezien? CO 2 -gids van de auto geraadpleegd? Film van Al Gore bekeken? Significant meer ja : Vlaanderen (73%) 56-75-jarigen (81%) Significant meer neen : Wallonië (40%) 16-35-jarigen (43%) Significant meer ja : Wallonië (29%) 56-75-jarigen (33%) Significant meer neen : 16-35-jarigen (85%) Significant meer ja : 16-35-jarigen (52%) Website www.energievreters.be bezocht? Website www.klimaat.be bezocht?
Basis: personen op de hoogte van de overheidssteun, excl. geen antwoord = 92.5% van alle respondenten (min. 1 steunmaatregel) Actieve informatie financiële steun INFORMATIE EN COMMUNICATIE V24: Indien u op de hoogte bent van deze financiële steun (belastingvermindering of premies) door de overheid toegekend, via welk kanalen heeft u zich hierover dan geïnformeerd? 14 De 56-75-jarigen hebben zich significant meer geïnformeerd over de financiële steun van de overheid via kranten (57%), tijdschriften (31%), televisie-publiciteitscampagnes (60%) en via de radio (37%). Ze hebben zich significant minder geïnformeerd via websites (23%). De 16-35-jarigen hebben zich significant meer geïnformeerd over de financiële steun van de overheid via websites (45%) en via gesprekken met vrienden, familie of collega s (51%) en significant minder via tijdschriften (18%).
Informatie en Communicatie Via de traditionele massamedia (kranten, tv, radio) worden de Belgen geïnformeerd over de klimaatverandering. Indien men actief naar informatie zoekt rond de klimaatverandering, worden in de eerste plaats websites geconsulteerd, gevolgd door TV-documentaires en kranten. Specifieke berichtgeving rond financiële steun van de overheid voor een aantal energiebesparende technieken komt via andere kanalen tot de Belgische bevolking: in 1 ste instantie via publiciteitscampagnes (52%), gevolgd door kranten (46%) en reeds op de 3 de plaats gesprekken met vrienden, familie en collega s (45%). Ook websites scoren hoog met een 4 de plaats (37%). (Bij jongeren zijn het internet en de mond-aanmond reclame nog beter ingeburgerd. Ouderen grijpen eerder terug naar de traditionele kanalen zoals kranten, tijdschriften, radio). Deze berichtgeving heeft de kennis rond de financiële steun sterk laten toenemen, maar het gebruik ervan volgt deze tendens niet. Informatie en communicatie is een belangrijk element in ons gedragmodel ondanks het beperkt rechtstreeks verband met gedrag. De mate waarin respondenten informatie ontvangen en opzoeken heeft een sterke invloed op de kennis van het Kyoto Protocol en de regelgeving enerzijds en op de ervaring (impact van het gedrag) van de respondent anderzijds. Deze rationele en emotionele aspecten sturen wel sterk het gedrag aan. De overheid kan op zijn beurt de kennis en de attitude positief beïnvloeden door meer informatie en communicatie. 15
Kennis KENNIS Kyoto Protocol KENNIS Klimaatverandering KENNIS Regelgeving 16 INFORMATIE EN COMMUNICATIE GEDRAG ATTITUDE Betrokkenheid ATTITUDE Intentie/inzet (toekomst) ATTITUDE Energiebewustzijn ERVARING Tevredenheid ERVARING Impact gedrag
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Bezorgdheid van de maatschappij KENNIS klimaatverandering V1: Hieronder vindt u een lijst met dingen waarover sommige mensen zeggen dat ze zich zorgen maken. Kan u voor elk van hen aanduiden in welke mate u er bezorgd om bent? 17 Top 2 Bottom 2 2005 2009 2009 2005 81% 4% 4% 79% 67% 66% 65% 64% 63% 66% 63% 56% 53% 66% 46% 42% 5% 15% 13% 11% 17% 11% 20% 18% 15% 20% 22% 24% 28% 5% 10% 11% 9% 16% 9% 14% 16% 13% 16% 13% 19% 24%
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Bezorgdheid voor het milieu KENNIS klimaatverandering V2: En als we nu specifiek naar de milieuproblematiek kijken, kan u voor elk van volgende zaken aanduiden in welke mate u er bezorgd om bent? 18 Top 2 Bottom 2 2005 2009 2009 2005 86% 82% 2% 3% 81% 4% 3% 78% 6% 6% 69% 10% 9% 73% 8% 8% 77% 7% 4% 70% 8% 5% 72% 11% 8% 70% 9% 8% 66% 10% 7% 73% 9% 7% 75% 12% 7% 65% 10% 11% 50% 19% 20% 56% 17% 12% 50% 24% 21%
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Kennis van het Kyoto Protocol KENNIS Kyoto Protocol V3: Waarop heeft het Kyoto Protocol volgens u betrekking? 19 Correct antwoord Correcte antwoorden 26%
Basis: iedereen, excl. GA Kennis van het Kyoto Protocol KENNIS Kyoto Protocol V3: Waarop heeft het Kyoto Protocol volgens u betrekking? 20 Correcte antwoorden 66%
Basis: iedereen, excl. GA Vertrouwdheid met het Kyoto Protocol KENNIS Kyoto Protocol V4: In welke mate bent u vertrouwd met het Kyoto Protocol? 21 Top 2 Bottom 2 2009 Inwoners van Brussel (T2: 14% vs 7%) geven significant meer aan vertrouwd te zijn met het Kyoto Protocol. De 56-75-jarigen bevinden zich significant minder vaak in de bottom 2 (B2: 43% vs 52%). Vrouwen daarentegen geven significant meer aan niet tot helemaal niet vertrouwd te zijn met het Kyoto Protocol (B2: 57% vs 52%).
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Kennis van de oorzaken van klimaatverandering KENNIS klimaatverandering V5: In welke mate dragen volgens u de volgende zaken bij tot klimaatverandering? 22 Correcte antwoorden Top 2 Bottom 2 2005 2009 2009 2005 94% 1% 2% 91% 92% 80% nvt 85% 75% 65% 39% nvt 1% 2% 4% 4% 7% 9% 7% 13% 45% 3% 3% 7% nvt 7% 9% 11% 28% nvt Foutief antwoord 52% 23% 21%
Algemene kennis van de klimaatverandering KENNIS klimaatverandering V6: Graag zouden wij uw mening kennen in verband met een aantal uitspraken. 23 Correcte antwoorden Top 2 Bottom 2 2005 2009 2009 2005 75% 84% 5% 9% 71% 54% 73% 59% 6% 9% 12% 17% 65% 59% 59% 53% 12% 10% 16% 17% Foutieve antwoorden 58% 49% 21% 18% 12% 6% 16% 6% 67% 72% 85% 85% Basis: iedereen, excl. geen antwoord Kv = Klimaatverandering
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Klimaatverandering: westen vs ontwikkelingslanden KENNIS klimaatverandering V7: Welke van de volgende vier uitspraken is volgens u juist? 24 Inwoners van Brussel zijn het minder eens met deze stelling (7%) Inwoners van Brussel zijn hier significant meer mee eens (51%). 56-75-jarigen zijn hier significant meer mee eens (6%).
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Score van de kennis over klimaatverandering KENNIS klimaatverandering V11: Als u zichzelf een score zou mogen geven op 10, hoeveel zou u dan uzelf geven voor de mate waarin u geïnformeerd bent over klimaatverandering? 25 Gemiddelde 5,9/10 5,7/10 Score 8-10 13% Score 8-10 9% Score 1-5 38% Score 1-5 39% 2009 Inwoners van Brussel geven zichzelf gemiddeld een hogere score: 6,2/10.
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Kennis van de gevolgen van klimaatverandering KENNIS klimaatverandering V10: Klimaatverandering kent verschillende gevolgen. Gelieve in de volgende lijst aan te duiden of de opgenoemde verschijnselen, volgens uw mening, al dan niet een gevolg zijn van klimaatverandering. 26 Correcte gevolgen Top 2 Bottom 2 2005 2009 2009 96% 2% 87% 90% 89% 72% 75% 60% 20% 3% 4% 3% 5% 7% 20% 38% Foutieve gevolgen NVT 66% NVT NVT 23% 23% 31% 41%
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Dringendheid van het probleem KENNIS klimaatverandering V9: Is volgens uw mening klimaatverandering een 27 Inwoners van Wallonië zijn het hier significant meer mee eens (76%). Inwoners van Vlaanderen zijn het daarentegen minder eens met deze stelling (63%) Probleem voor > 5 jaar 2009: 19% 2005: 18% Niet van toepassing Niet van toepassing
Kennis van de financiële steun KENNIS Regelgeving V23A: Financiële steun (onder de vorm van belastingvermindering of premies) wordt gegeven voor investeringen in een aantal energiebesparende technieken. Bent u op de hoogte van deze financiële steun door de overheid? 28 Significant meer: Wallonië (86%) Significant minder: Vlaanderen (75%) N.v.t. in 2005 Significant meer: mannen (65%) Significant minder: vrouwen (54%) Significant meer: 56-75-j. (69%) Significant minder: 16-35-j. (56%) Significant minder: 16-35-j. (48%) Significant meer: Wallonië (60%) Significant minder: Brussel (44%) Significant meer: 56-75-j. (46%) Significant minder: 16-35-j. (33%) Significant meer: 56-75-j. (44%) Basis: iedereen
Kennis van de financiële steun KENNIS Regelgeving V23A: Financiële steun (onder de vorm van belastingvermindering of premies) wordt gegeven voor investeringen in een aantal energiebesparende technieken. Bent u op de hoogte van deze financiële steun door de overheid? 29 N.v.t. in 2005 Significant hoger t.o.v. Belgische populatie (62%) Significant hoger t.o.v Belgische populatie (55%) Basis: woningeigenaars - Basis*: wageneigenaars
Gebruik van de financiële steun KENNIS Regelgeving V23B: Financiële steun (onder de vorm van belastingvermindering of premies) wordt gegeven voor investeringen in een aantal energiebesparende technieken. Heeft u al gebruik gemaakt van deze financiële steun door de overheid? 30 Significant hoger t.o.v. de Belgische populatie (13%) Niet van toepassing Basis: woningeigenaars - Basis*: wageneigenaars
Kennis We zien dat in vergelijking met 2005 de bezorgdheid in het algemeen en meer specifiek rond milieu is afgenomen. De Belg maakt zich minder zorgen of het nu gaat over economie, milieu, klimaatverandering of de afvalberg. Ook de daling in deelname aan de vragenlijst wijst op een lagere betrokkenheid van milieu en klimaatverandering. De kennis van en vertrouwdheid met het Kyoto Protocol zijn gestegen in 2009. Dus ondanks de daling in bezorgdheid zijn Belgen wel beter geïnformeerd over het Kyoto Protocol. Klimaatverandering burgert zich meer en meer in in de dagelijkse handelingen van onze samenleving. De klimaatverandering wordt door de meerderheid van de Belgen gezien als een globaal verschijnsel dat zich reeds in België manifesteert en een bedreiging vormt in het dagelijkse leven. 3 op 4 Belgen zijn er zich van bewust dat de klimaatverandering tegengehouden kan worden door hun manier van leven te veranderen. De uitstoot door de industrie, de uitstoot van broeikasgassen en de uitstoot van auto s blijven de voornaamste oorzaken volgens de respondenten. De gevolgen van klimaatverandering blijven voornamelijk het afsmelten van de ijskap, de verhoging van de zeespiegel en meer orkanen en stormen. Vergelijking met 2005 is moeilijk gezien de schaalverandering. De kennis van de verschillende mogelijkheden van financiële steun is sterk toegenomen na 2005, terwijl het effectief gebruik is afgenomen voor dakisolatie en kamerthermostaat. Bouwen en verbouwen doe je natuurlijk niet om de 5 jaar, dus hier zijn de toepassingsmogelijkheden beperkt. Kennis heeft samen met het energiebewustzijn, een grote impact op het gedrag van de Belg en moet dus in de toekomst zeker verhoogd worden door meer informatie en communicatie. 31
Attitude KENNIS Kyoto Protocol KENNIS Klimaatverandering KENNIS Regelgeving 32 INFORMATIE EN COMMUNICATIE GEDRAG ATTITUDE Betrokkenheid ATTITUDE Intentie/inzet (toekomst) ATTITUDE Energiebewustzijn ERVARING Tevredenheid ERVARING Impact gedrag
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Rol van sectoren bij klimaatverandering ATTITUDE Betrokkenheid V8: Welke sectoren dragen het meeste bij tot klimaatverandering? V15: Welke sectoren moeten de grootste inspanningen leveren om klimaatveranderingen tegen te gaan? 33 Sectoren die bijdragen tot klimaatverandering Sectoren die inspanningen moeten doen om klimaatverandering tegen te gaan Landbouw 28 % Landbouw 26 % Gezinnen 30 % Gezinnen 40 % Personenvervoer 65 % Personenvervoer 59 % Vrachtvervoer 78 % Vrachtvervoer 76 % Industrie 95 % Industrie 95 %
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Sectoren die klimaatverandering veroorzaken ATTITUDE Betrokkenheid V8: Welke 3 sectoren dragen het meeste bij tot klimaatverandering? 34 1 e keuze Wat de eerste keuze betreft, stellen we vast dat inwoners van Brussel significant vaker de gezinnen thuis op de eerste plaats stellen als «sector» die bijdraagt tot klimaatverandering. 2 e keuze Mannen (12%) geven aan dat de gezinnen thuis meer bijdragen tot klimaatverandering, terwijl vrouwen (5%) dit minder doen. Inwoners van Vlaanderen stellen significant minder als 2 e keuze dat het personenvervoer (14%) bijdraagt tot klimaatverandering. Het tegenovergestelde geldt voor het vrachtvervoer (55%). Inwoners van Brussel stellen significant meer als 2 e keuze dat het personenvervoer (31%) bijdraagt tot klimaatverandering. Het tegenovergestelde geldt voor het vrachtvervoer (36%). De 56-75-jarigen stellen als 2 e keuze dan weer minder dat de gezinnen thuis bijdragen tot dit probleem (5%). 3 e keuze Voor de derde keuze geven inwoners van Wallonië aan dat het personenvervoer minder (34%) en het vrachtvervoer meer (28%) bijdraagt tot klimaatverandering.
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Sectoren die klimaatverandering moeten oplossen ATTITUDE Betrokkenheid V15: Welke 3 sectoren moeten de grootste inspanningen leveren om klimaatveranderingen tegen te gaan? 35 1 e keuze Wat de eerste keuze betreft, kunnen er geen significante verschillen worden vastgesteld tussen de verschillende subgroepen. 2 e keuze Inwoners van Vlaanderen stellen significant minder als 2 e keuze dat het personenvervoer (14%) inspanningen moet leveren. Het tegenovergestelde geldt voor het vrachtvervoer (54%). Inwoners van Brussel stellen significant meer als 2 e keuze dat het personenvervoer (29%) inspanningen moet leveren. Het tegenovergestelde geldt voor het vrachtvervoer (32%). 3 e keuze Voor de 3de keuze geven inwoners van Wallonië minder (29%) aan dat het personenvervoer inspanningen moet leveren. Het tegenovergestelde geldt voor de inwoners van Vlaanderen (41%).
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Interesse in milieu/milieuproblematiek ATTITUDE Betrokkenheid V27: In welke mate bent u geïnteresseerd in milieu en de milieuproblematiek? 36 Top 2 Bottom 2 4% 4% Heel geïnteresseerd Geïnteresseerd Tussen beide Niet geïnteresseerd Helemaal niet geïnteresseerd Inwoners van Brussel en Wallonië (T2 respectievelijk: 77% en 75%) geven significant meer aan geïnteresseerd te zijn in milieu en de milieuproblematiek, in tegenstelling tot inwoners van Vlaanderen (T2: 62%).
Basis: iedereen - Basis*: wageneigenaars Toekomstige acties m.b.t. het transport ATTITUDE Intentie/inzet (toekomst) V18B: Kan u aangeven welke uitspraken in de toekomst (binnen de komende 2 jaar) op u persoonlijk van toepassing zullen zijn (ongeacht of u deze momenteel al dan niet toepast)? 37 Intentie +27% +13% +10% +10% +9% +8% +5% Nu Nu + Nabije toekomst
Basis: iedereen Toekomstige acties m.b.t. het huishouden ATTITUDE Intentie/inzet (toekomst) V18B: Kan u aangeven welke uitspraken in de toekomst (binnen de komende 2 jaar) op u persoonlijk van toepassing zullen zijn (ongeacht of u deze momenteel al dan niet toepast)? 38 Intentie +23% +20% +19% +18% +11% +11% +11% +11% +6% +2% Nu Nu + Nabije toekomst
Basis: iedereen - Basis*: woningeigenaars Toekomstige acties m.b.t. de woning ATTITUDE Intentie/inzet (toekomst) V18B: Kan u aangeven welke uitspraken in de toekomst (binnen de komende 2 jaar) op u persoonlijk van toepassing zullen zijn (ongeacht of u deze momenteel al dan niet toepast)? 39 Intentie +22% +21% +19% +13% +13% +12% +12% +9% +8% +6% +5% Nu Nu + Nabije toekomst
Selectiecriteria bij de aankoop ATTITUDE Energiebewustzijn V19: Welke selectiecriteria hanteert u bij de aankoop van onderstaande producten? 40 Auto Wasmachine Droogkast Vaatwasser Koelkast Diepvriezer Verwarmingsketel 16-35-jarigen hanteren significant meer het imago (39%), de actuele prijs (73%), de kwaliteit (76%) en de investering/besparing op lange termijn (52%). 56-75-jarigen hanteren significant minder het imago (14%), de actuele prijs (48%), het energieverbruik (46%), de kwaliteit (52%), het design (17%), het milieubewustzijn (32%) en de investering /besparing op lange termijn (28%). 36-55-jarigen hanteren significant minder het imago (20%). Basis: iedereen 16-35-jarigen hanteren significant meer de actuele prijs (70%), het energieverbruik (83%), de kwaliteit (78%), het milieubewustzijn (50%) en de investering/besparing op lange termijn (45%). 56-75-jarigen hanteren significant minder de actuele prijs (41%), het energieverbruik (65%), de kwaliteit (58%), het milieubewustzijn (33%) en de investering/besparing op lange termijn (31%). Inwoners van Brussel hanteren significant meer de actuele prijs (66%) en het milieubewustzijn (56%). 16-35-jarigen hanteren signif. meer het imago (7%), de prijs (69%), het energieverbruik (82%), de kwaliteit (76%), het design (18%), het milieubewustzijn (48%) en de investering/ besparing op lange termijn (45%). 56-75-jarigen hanteren significant minder de actuele prijs (37%), het energieverbruik (65%), de kwaliteit (54%), het design (4%), het milieubewustzijn (30%) en de investering/ besparing op lange termijn (29%). Inwoners van Brussel hanteren signif. meer het milieubewustzijn (51%). Inwoners van Wallonië hanteren significant minder het design (7%), evenals de 36-55 jarigen (ook 7%). Inwoners van Brussel hanteren significant minder het imago bij de aankoop van een verwarmingsketel (0%). 16-35-jarigen hanteren significant meer de actuele prijs (61%), het energieverbruik (79%), de kwaliteit (70%), het milieubewustzijn (57%) en de investering/besparing op lange termijn (65%). 56-75-jarigen hanteren significant minder de actuele prijs (28%), het energieverbruik (56%), de kwaliteit (41%), het milieubewustzijn (34%) en de investering/besparing op lange termijn (38%).
Selectiecriteria aankoop V19: Welke selectiecriteria hanteert u bij de aankoop van een wagen? Correspondentie bij selectiecriteria aankoop auto (Correlatie > 0,05) ATTITUDE Energiebewustzijn 41 Investering Brussel grote centra 46-55 jaar Wallonië Milieubewustzijn 16-25 jaar Design Energieverbruik 56-65 jaar vrouw Prijs 36-45 jaar Kwaliteit steden landelijk man Vlaanderen kleine lokaliteiten 26-35 jaar Imago Axis 1 73,3% 66-75 jaar Basis: iedereen Axis 2 18,3%
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Aandacht energieverbruik/-besparing bij aankoop ATTITUDE Energiebewustzijn V20: Als u een product van de volgende lijst zou aankopen, in welke mate zou u dan letten op het energieverbruik of de energiebesparing van dit product? 42 Top 2 Bottom 2 2% 2% 3% 3% 3% 4% 7% 21%
Aankoop energiezuinig product ATTITUDE Energiebewustzijn V21A: Welk product heeft u aangekocht omwille van zijn laag energieverbruik? 43 Significant meer: 36-55-jarigen (56%) Significant minder: 16-35-jarigen (43%) Significant minder: 16-35-jarigen (36%) Significant meer: 56-75-jarigen (49%) Significant minder: 16-35-jarigen (33%) Significant meer: 36-55-jarigen (39%) Significant minder: Brussel (23%) Significant minder: 16-35-jarigen (15%) Basis: iedereen Basis: woningeigenaars
Attitude 44 Ondanks de grondige kennis van klimaatverandering blijft het moeilijker om de houding of attitude van de Belg te veranderen. De rationele kennis wordt niet altijd omgezet in emotionele waarden of attitudes. Elke Belg weet dat hij zijn steentje kan bijdragen in de bestrijding van klimaatverandering maar toch worden de grootste inspanningen verwacht van de industrie gevolgd door het vrachtvervoer. Pas op de 3 de en 4 de plaats komen de inspanningen van de gezinnen zelf wat betreft het personenvervoer en de persoonlijke inzet. In 2009 zien we wel een positieve trend: de impact van gezinnen en persoonsvervoer wordt met de tijd als groter ingeschat, terwijl de impact van de industrie en vrachtvervoer lager ingeschat wordt. Zeer langzaam groeit het bewustzijn dat vele kleine handelingen ook een groot verschil maken. De intentie en de inzet naar de toekomst toe neemt dan ook positief toe. Met betrekking tot transport heeft slechts 1 op 3 reeds een energiezuinige wagen aangekocht, maar daarenboven heeft 1 op 4 de intentie om vóór 2011 dit huidige gedrag te wijzigen in positieve zin. We zien ook dat het energiebewustzijn bij de Belgen sterk is toegenomen. Energiebewust producten kiezen, aankopen en gebruiken leeft meer en meer bij de Belg. Samen met de prijs en de kwaliteit van het product wordt energieverbruik als een zeer belangrijk aankoopcriterium bestempeld. Hoe groter de financiële investering die gepaard gaat met de aankoop, hoe belangrijker het energieverbruik als selectiecriterium wordt. Deze energiebewuste attitude heeft de grootste positieve impact op het gedrag van de Belgen en moet dan ook nauwgezet verder opgevolgd worden.
Ervaring KENNIS Kyoto Protocol KENNIS Klimaatverandering KENNIS Regelgeving 45 INFORMATIE EN COMMUNICATIE GEDRAG ATTITUDE Betrokkenheid ATTITUDE Intentie/inzet (toekomst) ATTITUDE Energiebewustzijn ERVARING Tevredenheid ERVARING Impact gedrag
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Tevredenheid over de eigen inspanningen ERVARING Tevredenheid V25: Hoe tevreden bent u over uw handelingen en acties om de klimaatverandering tegen te gaan? 46 12% 24% 16-35-jarigen zijn significant minder tevreden over hun eigen handelingen en acties om klimaatverandering tegen te gaan (T2: 8% vs 12%).
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Tevredenheid over de overheidsinspanningen ERVARING Tevredenheid V26: Hoe tevreden bent u over de acties van de overheid om klimaatverandering tegen te gaan? 47 4% Inwoners van Brussel en Wallonië zijn significant minder tevreden over de acties van de overheid om klimaatverandering tegen te gaan (Brussel B2: 71% vs 52% en Wallonië 60% vs 52%). Het omgekeerde geldt voor de inwoners van Vlaanderen (B2: 44% vs 52%).
Basis: iedereen - Basis*: wageneigenaars Acties m.b.t. transport hebben een impact ERVARING Impact gedrag V18C: Kan u aangeven welke uitspraken volgens u echt een verschil maken om de klimaatverandering tegen te gaan (ongeacht of u deze momenteel al dan niet toepast)? 48
Basis: iedereen Acties m.b.t. huishouden hebben een impact ERVARING Impact gedrag V18C: Kan u aangeven welke uitspraken volgens u echt een verschil maken om de klimaatverandering tegen te gaan (ongeacht of u deze momenteel al dan niet toepast)? 49
Basis: iedereen - Basis*: woningeigenaars Acties m.b.t. woning hebben een impact ERVARING Impact gedrag V18C: Kan u aangeven welke uitspraken volgens u echt een verschil maken om de klimaatverandering tegen te gaan (ongeacht of u deze momenteel al dan niet toepast)? 50
Ervaring 51 Ongeacht of respondenten vandaag de dag al een bepaalde handeling ondernemen, hebben zij een bepaalde visie of ervaring met betrekking tot klimaatverandering. Onder deze pijler ervaring vinden we de tevredenheid en het geloof in de impact van hun gedrag terug. Beide elementen hebben geen tot weinig invloed op het gedrag en zijn dus minder relevant in ons model. De Belg is meer tevreden over zijn eigen acties dan over de acties die de overheid onderneemt, maar het is natuurlijk altijd makkelijk om de schuld bij een derde partij te leggen. Maar ook op eigen niveau laat de Belg nog veel ruimte tot verbetering van zijn eigen tevredenheid. Wat betreft transport zijn de acties die de meeste impact genereren om de klimaatverandering tegen te gaan in België: carpoolen (52%), gebruik maken van het openbaar vervoer (49%), fietsen of wandelen om zich te verplaatsen (44%). In het huishouden wordt de top 3 van maken een verschil gevormd door het gebruik van milieuvriendelijke verpakkingen (40%), het gebruik van regenwater (40%) en het sorteren van huishoudelijk afval (37%), wat niet de acties zijn met het grootste klimaatbesparende effect. Als acties in de woning die een verschil maken om de klimaatverandering tegen te gaan worden het gebruik van zonne-energie (55%), het verbeteren van de isolatie van de woning (44%), het gebruik van groene stroom (43%) en het verhogen van de efficiëntie van het verwarmingssysteem (38%) gestipuleerd. De overschakeling op aardgas wordt slechts door 1 op 3 beschouwd als een actie die een verschil kan maken.
Gedrag KENNIS Kyoto Protocol KENNIS Klimaatverandering KENNIS Regelgeving 52 INFORMATIE EN COMMUNICATIE GEDRAG ATTITUDE Betrokkenheid ATTITUDE Intentie/inzet (toekomst) ATTITUDE Energiebewustzijn ERVARING Tevredenheid ERVARING Impact gedrag
Basis: iedereen Basis*: wageneigenaars Reeds genomen acties m.b.t. het transport GEDRAG V18A: Kan u aangeven welke uitspraken momenteel reeds op u persoonlijk van toepassing zijn? 53
Basis: iedereen Reeds genomen acties m.b.t. het huishouden GEDRAG V18A: Kan u aangeven welke uitspraken momenteel reeds op u persoonlijk van toepassing zijn? 54
Basis: iedereen Basis*: woningeigenaars Reeds genomen acties m.b.t. de woning GEDRAG V18A: Kan u aangeven welke uitspraken momenteel reeds op u persoonlijk van toepassing zijn? 55
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Gewenste bronnen voor informatie klimaatverandering OVERHEID V14: In welke mate wenst u informatie met betrekking tot klimaatverandering te ontvangen van volgende bronnen? 56 Top 2 Bottom 2 11% 18% 16% 19% 22% 21% 24% 25% 30% 31% 37% 48%
Basis: iedereen Verwachtingen t.a.v. de overheid OVERHEID V16: De overheid kan door de maatregelen die ze neemt het gedrag van de burgers inzake klimaatverandering proberen te veranderen? Welke van de volgende maatregelen zou uw voorkeur wegdragen? 57
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Invloed van de overheid OVERHEID V17: In welke mate kan de overheid invloed uitoefenen op het gedrag van de burger met betrekking tot klimaatverandering? Gelieve te antwoorden met een score tussen 1 en 10. 58 Score 8-10 34% Score 1-5 26%
Basis: iedereen, excl. geen antwoord Prioriteiten voor financiële steun OVERHEID V22: Hieronder vindt u een aantal posten waarvoor de overheid eventueel een financiële steun (belastingvermindering of premies) zou kunnen geven in de strijd tegen klimaatverandering. Kan u voor elk van hen aanduiden in welke mate u vindt dat de overheid er prioriteit aan moet toekennen? Top 2 Bottom 2 2005 2009 2009 2005 72% 2% 8% 59 72% 74% nvt nvt nvt 68% 62% 66% nvt 55% 49% 61% 62% 3% 5% 6% 7% 7% 8% 12% 10% 10% 12% 13% 12% 11% 7% 5% nvt nvt nvt 10% 11% 8% nvt 11% 16% 11% 10%
Gedrag 60 Acties die bij transport goed ingeburgerd zijn: ik laat mijn motor niet stationair draaien (76%), ik pas regelmatig mijn rijstijl aan (65%) en kies een wagen op maat van het gezin (57%). In het huishouden bestaat de top 3 van acties in het huishouden die reeds op dit moment toegepast worden uit: het sorteren van huishoudelijk afval (95%), douchen i.p.v. een bad nemen (75%) en het gebruik van de spaartoets op het toilet (74%). In de woning zijn een heel aantal acties reeds goed ingeburgerd, zoals het doven van de lichten (74%), het gebruiken van energiezuinige verlichting/huishoudtoestellen (69% en 63%), een graadje minder verwarmen (68%), het juiste programma gebruiken voor de vaatwas/wasmachine/ (66%) en het uitschakelen van de standby-stand (66%).
Inhoud 1. Onderzoeksaanpak 2. Resultaten 3. Besluiten en aanbevelingen
Eindconclusies 62 Als we het huidig gedrag in zijn geheel analyseren, zien we dat dit gedrag vooral aangestuurd wordt door de kennis en de energiebewuste attitude van de Belgen. Twee pijlers die op hun beurt sterk gestuurd worden door communicatie en informatie ontvangen en opgezocht door de respondent. - Het belang van een sterke informatie en communicatie over klimaatverandering is dan ook erg groot. Daarbij vormen tradtionele kanalen de belangrijkste media al dient extra aandacht te gaan naar het creëren van meer buzz rond specifieke websites. - Om de perceptie van anderen zijn de oorzaak te verschuiven naar de eigen manier van leven, bevelen we aan om klimaatverandering te linken aan eenvoudige, specifieke gedragingen. Cruciaal is dat de consumenten inzien dat zij het verschil kunnen maken : op die manier kan men tevens de tevredenheid over het eigen gedrag van de consument verhogen. Dit zal tenslotte ook helpen om de bedrijven te stimuleren milieuvriendelijke produkten te ontwikkelen. - De overheid zou naast campagnes rond milieubewustzijn - meer kunnen communiceren over de geleverde inspanningen en acties. Het kan alleen maar helpen om de druk te verhogen op de individuen die nog aan de zijlijn blijven staan.