RAADSINFORMATIE Aan de Raad Agenda nr. 6c Positionering minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening Datum 26 maart 2014 1. Samenvatting In het kader van de Peelsamenwerking 6.1 was er nog geen besluit genomen inzake de positionering van de uitvoering van de minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening. Op 18 maart 2014 heeft het college hierin een voorgenomen besluit genomen, waarover wij uw raad met deze informatiebrief zullen informeren. 2. Inleiding De gemeenten in de Peel hebben besloten de uitvoering van de drie decentralisaties in het sociale domein (Wet maatschappelijke ondersteuning, Jeugdzorg en Participatiewet) gezamenlijk op te pakken. Op grond van artikel 5, tweede lid van de Gemeenschappelijke regeling Peel 6.1 hebben de uit te voeren taken van de Gemeenschappelijke regeling Peel 6.1, naast de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet, eveneens betrekking op de taken minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening. Er was echter nog geen besluit genomen inzake de positionering van de uitvoering van de minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening. 3. Informatie De huidige stand van zaken in het kader van de Peelsamenwerking 6.1 binnen het sociale domein is als volgt: Wmo prestatieveld 6: Medio 2014 is er een gezamenlijke uitvoeringsorganisatie Wmo Peel 6.1. Jeugd: De decentralisatie wordt gezamenlijk vormgegeven en uitgevoerd binnen Peel 6.1 Werk en inkomen / Participatiewet: Gemeente Helmond, afdeling Werkplein, voert momenteel werk en inkomen uit voor de gemeenten Helmond, Asten, Deurne, Laarbeek, Gemert-Bakel en Geldrop-Mierlo. Someren voert werk en inkomen momenteel zelfstandig (lokaal) uit. De Participatiewet, met
- 2 - beoogde ingangsdatum 1 januari 2015, zal gezamenlijk worden uitgevoerd binnen Peel 6.1. Bijzondere bijstand: Helmond doet uitvoering voor de gemeenten Helmond, Laarbeek (cliënten met WWB uitkering), Deurne en Gemert-Bakel. Deze uitvoering ligt bij afdeling Zorgpoort. Gemeenten Asten, Someren en Laarbeek (overige minima) voeren de bijzondere bijstand lokaal uit (gelieerd aan de Wmo en/of werk en inkomen). Minimaregelingen: Helmond doet uitvoering voor gemeenten Helmond, Deurne en Gemert-Bakel. Uitvoering ligt bij afdeling Zorgpoort. Gemeenten Asten, Someren en Laarbeek voeren de minimaregelingen lokaal uit (gelieerd aan de Wmo en/of aan werk en inkomen). Schulddienstverlening: Vanaf 1-1-2014 doet Helmond de uitvoering voor alle 6 de peelgemeenten. Met het overhevelen van de lokale uitvoering van de Wmo en van werk en inkomen (Participatiewet) naar een centrale uitvoeringsorganisatie wordt de lokale uitvoering van de minimaregelingen en bijzondere bijstand extra kwetsbaar en kan de continuïteit van de dienstverlening in het geding komen. De uitvoerende werkzaamheden op het brede terrein van inkomensondersteuning (minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening) hebben een directe relatie met de decentralisaties in het sociale domein. Daarbij is aanhaking bij de uitvoeringsorganisatie Wmo het meest voor de hand liggend, aangezien hier de gebiedsgerichte werkwijze wordt toegepast én een integrale vraagverheldering op het gebied van zorg, welzijn en participatie wordt nagestreefd. Met name bij multiproblemsituaties is de verwevenheid met minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening vaak aan de orde. Daarnaast ligt de nieuwe taak voor gemeenten inzake het ontwikkelen van een regeling voor chronische ziektekosten op het snijvlak van de Wmo en de bijzonder bijstand. Het college heeft dan ook het voorgenomen besluit genomen om de uitvoering van de minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening over te brengen naar de Peelsamenwerking 6.1 en deze te positioneren binnen de uitvoeringsorganisatie Wmo. Voorgenomen besluit in verband met medezeggingsschapstraject Aangezien er een medezeggenschapstraject inzake de positionering van deze regelingen plaats moet vinden, was het nog niet mogelijk om een definitief besluit te nemen. Het is echter noodzakelijk dat een aantal voorbereidende werkzaamheden voor inbedding in de uitvoeringsorganisatie Wmo gestart worden (o.a. huisvesting, afstemming ICT, harmonisering uitvoeringsbeleid, opstellen van werkprocessen, etc.). Hiermee borgen we dat bij een definitief besluit tot inbedding in de uitvoeringsorganisatie Wmo de voorwaarden om dit mogelijk te maken ook tijdig zijn ingevuld.
- 3 - Randvoorwaarden Peelsamenwerking De positionering van de minimaregelingen, bijzondere bijstand en de schulddienstverlening in de uitvoeringsorganisatie Peelsamenwerking Wmo heeft tot gevolg dat de aanvragen voor deze regeling centraal worden afgehandeld via de uitvoeringsorganisatie. Het resultaat zal getoetst worden aan de randvoorwaarden die gesteld zijn in de intentieverklaring voor de Peelsamenwerking: 1. De samenwerking moet plaatsvinden binnen de budgetten die ontvangen worden binnen de overdracht van taken aan de gemeenten en binnen de bestaande budgetten. 2. Door middel van efficiencyvoordelen moet de samenwerking voor de deelnemende gemeenten financiële voordelen opleveren die ten goede komen aan de gebruikers van gemeentelijke zorg en innovatieve ontwikkelingen, waardoor (gemeentelijke) zorg op termijn betaalbaar blijft.. 3. De regionale organisatie van de gemeentelijke taken moet eveneens meerwaarde opleveren voor de kwaliteit van de bestaande zorg binnen de afzonderlijke gemeenten. Meer in het bijzonder dienen de volgende voorwaarden ingevuld te worden: a. de verbinding met het lokale veld (de zogenaamde nuldelijn) moet goed geborgd zijn; b. de regionale uitvoering staat ten dienste van de lokale organisatie en het lokale welzijnsveld, omdat lokale verschillen in de uitvoering mogelijk moeten kunnen blijven; c. de uitvoering moet gebiedsgericht plaats vinden; d. de cliënten/burgers mogen geen hinder ondervinden van de regionale uitvoering van zorgtaken. 4. De gemeenten behouden hun zeggenschap over beleid en sturing op de uitvoering door middel van een nader gezamenlijk te bepalen bestuursmodel. De deelnemende gemeenten zullen hierin op basis van gelijkwaardigheid participeren. Belang van verbinding op uitvoeringsniveau Binnen de huidige kaders kan gesteld worden dat de uitvoerende werkzaamheden op het terrein van werk en inkomen (uitkeringsverstrekking levensonderhoud, re-integratietaken en arbeidsparticipatie) met name uitgevoerd worden op de afdeling Werkplein. Inkomensondersteuning, minimaregelingen en schulddienstverlening worden uitgevoerd op de afdeling Zorgpoort. Deze regelingen zijn meer gericht op zorg, welzijn en maatschappelijke participatie en hebben daarmee een directe binding met de (nieuwe) Wmo taken en met Jeugd. De verbinding tussen deze verschillende uitvoeringstaken draagt bij aan ontschotting en een integrale klantbenadering. Met name dit laatste is van belang in de benadering één gezin, één plan, één regisseur (bij multiproblemsituaties). Bijkomend (niet onbelangrijk) aspect is de werkwijze binnen de uitvoeringsorganisatie Wmo. Er wordt gewerkt met gebiedsteams, waarbij de integrale vraaganalyse in complexe situaties en bij nieuwe klanten in de thuissituatie (dus lokaal) plaats vindt.
- 4 - Ook voor een deel van de doelgroep van de bijzondere bijstand en de minimaregelingen is het indienen van een aanvraag thuis (of dicht bij huis) noodzakelijk. Hiervoor kan aangesloten worden bij de gebiedsgerichte werkwijze. De vraagverheldering zal wel een andere beoordeling vergen. Binnen de Wmo wordt in feite alleen gekeken naar het compenseren van de beperkingen. Inkomens- en vermogensaspecten spelen hierbij geen rol. Bij de minimaregelingen en de bijzondere bijstand zijn deze aspecten juist wel van belang. Er zal bij de vraagverheldering dan ook niet alleen (meer) gekeken moeten worden naar de compensatie van beperkingen, maar ook naar inkomen en vermogen waar het gaat om bijzondere bijstand en minimaregelingen. Achterblijvende formatie en ICT Door de gezamenlijke uitvoering van de taken Wmo en de Participatiewet door een centrale uitvoeringsorganisatie is de achterblijvende formatie en ICT voor de uitvoering van minimaregelingen en bijzondere bijstand in de lokale situatie dermate kwetsbaar dat de continuïteit van de dienstverlening in het geding kan komen. De administratieve verwerking van aanvragen minimaregelingen en bijzondere bijstand zijn lokaal veelal ingebed in automatiseringssystemen voor Wmo en/of werk en inkomen. Aangezien de uitvoerende taken Wmo en werk en inkomen (Participatiewet) in alle gemeenten naar de Peelsamenwerking Peel 6.1 gaan, zullen de kosten van beheer en onderhoud hiervan relatief duur zijn. Door inbedding van minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening in de Peelsamenwerking 6.1 wordt de formatieve kwetsbaarheid en de ICT kwetsbaarheid van de lokale uitvoering opgelost. Binnen de uitvoeringsorganisatie Wmo wordt gewerkt met GWS. Voor gemeente Someren betekent dit een overschakeling naar een ander ICT systeem. Ditzelfde geldt echter indien werk en inkomen (Participatiewet) overgaat naar de Peelsamenwerking 6.1. In Someren wordt voor zowel werk en inkomen als voor de minimaregelingen en bijzondere bijstand namelijk in hetzelfde systeem gewerkt. Hierbij is het van belang om de datum van aanhaking in goed overleg te kiezen in verband met het genereren van wettelijk verplichte verantwoordingen. Een jaarafsluiting binnen één ICT systeem kan daarbij praktisch voordeel opleveren. Harmonisatie in de uitvoering Om een efficiënte uitvoeringsorganisatie in te richten op de genoemde taken is het belangrijk om het huidige uitvoeringsbeleid minimaregelingen en bijzondere bijstand waar nodig te harmoniseren. Daarmee zal (een deel van) de lokale invulling aangepast worden naar een meer uniform regionaal kader. Een deel van dit uitvoeringsbeleid ligt vast in verordeningen en zal voorgelegd moeten worden aan de gemeenteraad. Indien gemeenten ervoor kiezen om (op bepaalde punten) afwijkend beleid te voeren waardoor een complexere uitvoering noodzakelijk wordt, dan komen eventuele meerkosten voor rekening van de betreffende gemeente. Dit is conform de eerdere afspraken die hiervoor gemaakt zijn in het kader van de Peelsamenwerking. De inkomensondersteunende voorzieningen (minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening) vormen een onderdeel van het gemeentelijke armoedebeleid. Armoedebeleid is echter breder. Naast de inkomensondersteunende voorzieningen kan bij armoe-
- 5 - debeleid bijvoorbeeld gedacht worden aan voorlichting, het tegengaan van niet-gebruik, samenwerking met bijvoorbeeld Onis, de LEVgroep en de KBO, etc. Los van de samenwerking binnen de Peel op het sociale domein, blijven deze aspecten van belang voor het lokale armoedebeleid. Datum van aanhaken De beoogde startdatum van de Uitvoeringsorganisatie Wmo is 1 juli 2014. Wat betreft het aanhaken van de uitvoerende taken minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening heeft het college het voorgenomen besluit genomen om de datum van aanhaken af te stemmen op de ingangsdatum van de Participatiewet en de regionale uitvoering hiervan (de beoogde ingangsdatum is 1 januari 2015). In Someren is op dit moment sprake van integraal casemanagement. De casemanagers voeren alle aspecten uit rondom werk en inkomen, zo ook de bijzondere bijstand en de minimaregelingen. Er is dus bijvoorbeeld niet één casemanager die met deze onderdelen is belast, maar dit ligt bij alle casemanagers. Het regionaal uitvoeren van werk en inkomen is gekoppeld aan de beoogde invoeringsdatum van de Participatiewet per 1 januari 2015. Geadviseerd wordt om alle onderdelen omtrent werk en inkomen (dus zowel werk, uitkeringen als bijzondere bijstand en minimaregelingen) gelijktijdig aan te laten sluiten. Daarnaast is het inbedden van de minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening in de gezamenlijke uitvoeringsorganisatie Wmo een omvangrijk traject. Om aanhaken bij de uitvoeringsorganisatie Wmo mogelijk te maken moeten een groot aantal zaken uitgewerkt worden. Denk daarbij aan praktische zaken zoals huisvesting, ICT e.d., maar ook aan inhoudelijke zaken zoals het opzetten van werkprocessen en de harmonisatie van het uitvoeringsbeleid. Dit vergt veel inzet en dit moet ingebed worden in de huidige projectstructuur. Verder zul je, indien je zou kiezen voor het aanhaken halverwege een jaar, te maken krijgen met een gebroken kalenderjaar. Hierbij loop je tegen diverse problemen aan in de uitvoering, maar ook richting de klanten. Met name omdat een aantal voorzieningen ook op jaarbasis worden verstrekt. Tot slot zal het wetsvoorstel Maatregelen WWB wijzigingen met zich meebrengen in de mogelijkheden van bijzondere bijstand en minimaregelingen. Ook van dit wetsvoorstel is de beoogde ingangsdatum 1 januari 2015. Communicatieve aspecten - Er dient een goede afstemming plaats te vinden met de afdeling Werkplein en de lokale uitvoeringsafdelingen voor minimaregelingen/bijzondere bijstand van de Peelgemeenten. - Cliëntenraden Wmo, lokale cliëntenraden Werk en Inkomen en de cliëntenraad Werkplein dienen vanuit hun adviesrol direct betrokken te worden bij dit traject. - Burgers moeten tijdig op de hoogte gesteld worden van eventuele veranderingen in de werkwijze.
- 6 - - Er zal een medezeggenschapstraject (BOR-traject) plaatsvinden inzake de positionering van de minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening. Financiële aspecten De Peelsamenwerking moet plaatsvinden binnen de budgetten die ontvangen worden voor de overdracht van taken aan de gemeenten en binnen de bestaande budgetten. Door ontschotting en een integrale klantbenadering vanuit één uitvoeringsorganisatie kan in de bedrijfsvoering winst behaald worden omdat dubbele gegevensuitvraag voorkomen kan worden. De verwachting is dat een groter aandeel inwoners te maken krijgen met inkomens- en/of schuldenproblematiek, waardoor het beroep op minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening alleen nog zal toenemen. Bovendien zal per 2014 een gemeentelijke voorziening voor meerkosten als gevolg van chronische ziekte moeten worden ingeregeld ter vervanging van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatieregeling Eigen Risico (CER). Insteek is om het toenemende beroep op deze regelingen én de uitvoering van de nieuwe regeling chronische zorgkosten waar mogelijk binnen de bestaande formatie op te vangen. Dit is alleen haalbaar indien: het beroep op de genoemde regelingen niet exponentieel groeit de nieuwe regeling voor chronische zorgkosten zodanig wordt opgezet dat daarbij minimale uitvoeringskosten aan de orde zullen zijn. 4. Vervolg Nu het college een voorgenomen besluit heeft genomen inzake de positionering van de minimaregelingen, bijzondere bijstand en schulddienstverlening kan gestart worden met de voorbereidende werkzaamheden zoals: beleidsvoorbereiding uniformering beleid minimaregelingen/bijzondere bijstand, opzet werkprocessen minimaregelingen/bijzondere bijstand, etc. Een deel van het uitvoeringsbeleid ligt vast in verordeningen en zal te zijner tijd voorgelegd worden aan uw raad. Burgemeester en wethouders van Someren, de secretaris, Drs. A.P.M. de Kok de burgemeester, A.P.M. Veltman Steller: C. Adriaans, afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling Portefeuillehouder: T.C.W. Maas Bijlage(n): n.v.t.