Module Het groeien van planten
Colofon Auteur Ton van der Hoorn, Wellantcollege, Aalsmeer Redactie Marga Winnubst, Kristal Tekst- en communicatiebureau Beeld ARKA media BV, Beeldverwerving en beeldcreatie Resonans Jan van den Langenberg, Helicon, Boxtel Wim Ottema, Boomkwekerij Ottema Onderwijskundige Annet Scholten Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen. Eerste druk, 2015 2015 Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Email: info@ontwikkelcentrum.nl Internet: www.ontwikkelcentrum.nl Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.
Inhoudsopgave Inleiding 4 1 Begrippen rondom de plant 5 1.1 Oriëntatie 5 1.2 De kenmerken van een plant 5 1.3 De wortel 6 1.4 De stengel 9 1.5 Het blad 11 1.6 Opdracht 15 2 Onderdelen van een plant 17 2.1 Oriëntatie 17 2.2 De bloem en het zaad 17 2.3 Bollen, knollen, scheuten 19 2.4 Morfologische termen 22 2.5 Opdracht 23 3 Levensprocessen in de plant 27 3.1 Oriëntatie 27 3.2 Fysiologie van de plant 27 3.3 Assimilatie of fotosynthese 28 3.4 Assimilatie en transport 31 3.5 Dissimilatie of ademhaling 33 3.6 Ondernemerschap en duurzaamheid 34 3.7 Opdracht 35 4 Water en voeding 37 4.1 Oriëntatie 37 4.2 Bestanddelen van de plant 37 4.3 Het opnemen van water en voedingsstoffen 38 4.4 Het afgeven van water 40 4.5 Het vervoer van water in de plant 41 4.6 Ondernemerschap en duurzaamheid 42 4.7 Opdracht 43 5 Klimaatfactoren 45 5.1 Oriëntatie 45 5.2 Licht 45 5.3 Beïnvloeden van het licht 50 5.4 Temperatuur 51 5.5 Beïnvloeden van de temperatuur 52 5.6 Luchtvochtigheid 54 5.7 Koolzuurgas 56 5.8 Luchtbeweging 58 5.9 Opdracht 60 Begrippenlijst 61 3
Inleiding Kwalificatiedossier Agro productie, handel en technologie Binnen de Beroepsgerichte Kwalificatie Structuur (BKS) zijn er voor het kwalificatiedossier Agro productie, handel en technologie modulen ontwikkeld voor het basisdeel en voor het profieldeel. Modulen uit het basisdeel vormen voor alle deelnemers van het kwalificatiedossier Agro productie, handel en technologie een verplicht onderdeel. De modulen uit het profieldeel behoren bij een specifieke differentiatie uit dit dossier. Het groeien van planten is een van de modulen uit het basisdeel. Het groeien van planten Om met planten te kunnen werken, moet je weten hoe een plant gebouwd is en zich ontwikkelt. Je moet de belangrijkste begrippen kennen om een goede communicatie over uitgangsmateriaal mogelijk te maken. Deze module behandelt de belangrijkste begrippen uit de algemene plantenteelt. Hoofdstukken 1 tot en met 5 In hoofdstuk 1 worden de belangrijkste inwendige en uitwendige kenmerken van de plant behandeld. Je zult deze kennis nodig hebben om de processen in de plant te kunnen begrijpen. In hoofdstuk 2 behandelen we allerlei begrippen en termen van planten en plantenonderdelen, zoals die ook in het vak vaak gebruikt worden. We hebben in de teelt en handel tenslotte te maken met allerlei plantenonderdelen: bollen, knollen, struiken, bloemen, en vruchten. Hoofdstuk 3 gaat in op assimilatie en de dissimilatie. Deze twee levensprocessen in planten zijn voor de teelt, verwerking en handel van groot belang. In hoofdstuk 4 komen de wateropname en waterafgifte van de plant aan de orde. Basisprocessen voor elke plant die in de gehele keten van teler tot consument van groot belang zijn. In hoofdstuk 5 staan we stil bij de klimaatfactoren die tijdens plantengroei en plantenhandel een rol spelen. Veel leesplezier! De auteur De digitale toetsen bij deze module kun je vinden op http://ontwikkelcentrum.nl/kenniskiem 4
1 Begrippen rondom de plant 1.1 Oriëntatie Benoemen Je hebt net een stereo-installatie gekocht, een computer of een smartphone. Het maakt eigenlijk niet uit wat. Je wilt dan weten hoe het apparaat werkt. Wat kun je er allemaal mee? Waar dienen de knoppen en toetsen voor? Je wilt het apparaat immers op de juiste manier kunnen gebruiken. Als je straks op het leerbedrijf en later in je werk veel met bloemen en planten te maken hebt, geldt hetzelfde. Dan is het ook belangrijk om te weten wat een plant is, hoe je de onderdelen moet benoemen en waar de onderdelen eigenlijk voor dienen. Als je dat weet, kun je begrijpen hoe planten groeien en waar je op moet letten bij het verzorgen en verhandelen van planten. Daarom komen in dit hoofdstuk de belangrijkste kenmerken van een plant aan bod en leer je hoe planten groeien. 1.2 De kenmerken van een plant Drie hoofdorganen Elke plant heeft drie hoofdorganen: wortel, stengel en blad. Alle andere organen, zoals knollen, bloemen, vruchten enzovoort, kun je beschouwen als afgeleide organen: wortel, stengel of blad hebben een andere of een extra functie gekregen en zijn daarom geheel veranderd van vorm, kleur en uiterlijk. Zo hebben bloemen geen bladgroen meer, maar is de bouw wel erg vergelijkbaar met die van een gewoon groen blad. En zo is bij voorbeeld de dikke ondergrondse knol van de dahlia een wortel die als extra functie de opslag van water en voeding heeft gekregen. Morfologie en anatomie Je kunt op verschillende manieren naar een plant kijken. Je kunt naar het uitwendige kijken: hoe zien de wortels eruit; wat is de kleur en dikte van de stengels; welke vormen, kleuren en dikten komen we tegen bij de bladeren. Het bekijken, bestuderen en vergelijken van uiterlijke kenmerken van een plant heet morfologie. Natuurlijk kun je ook kijken naar het inwendige van de wortels, stengels en bladeren. Je maakt dan een doorsnede en je kijkt onder de microscoop welke organen je kunt onderscheiden. Hoewel er veel over de inwendige bouw van een plant te vertellen is, beperken we ons hier tot het bekijken van een doorsnede van de wortel, stengel en het blad. Het bekijken, bestuderen en vergelijken van het inwendige van de plant valt onder het begrip anatomie. 1. Een tulpenbol heeft bolrokken, en een ui heeft schillen. Waarmee zijn deze bolrokken morfologisch gezien erg te vergelijken? A. Knol. B. Wortel. C. Stengel. D. Blad. Begrippen rondom de plant 5