Symposium 7 november 2016 Rotterdam Ondersteuning mantelzorgers van mensen met dementie Ruim 4 miljoen mensen (33% van de volwassen Nederlanders) geeft een vorm van mantelzorg. Voor veel mantelzorgers is dit een zware belasting en de druk op mantelzorgers neemt steeds meer toe. Ongeveer 1 op de 10 mantelzorgers voelt zich zwaar belast en circa 1 op de 15 helpt iemand met een indicatie voor opname in een instelling. Met passende ondersteuning houden mantelzorgers de zorg beter vol en kan de cliënt (langer) thuis blijven. 1 Op het GENEROsymposium staat de ondersteuning van mantelzorgers van ouderen met dementie centraal. Programma 13.15 14.00 Inloop & registratie en gelegenheid tot netwerken 14.00 15.30 Plenair: Welkom: Rob van Dam, voorzitter GENERO Koor Con Amore Cecil Scholten: Samenspel tussen informele en formele zorg versterken. Prof.dr. Rose-Marie Droës: Effectieve interventies: Ontmoetingscentra 3.0 en ondersteuningsactiviteiten buiten het centrum. 15.30 16.00 Pauze en gelegenheid tot netwerken 16.00 16.45 Parallelsessies ronde 1: Casemanagement dementie en de mantelzorger. Wat heb je eraan? (Marieke van Werkhoven en Gwendoline van den Eynde) Dementia-App en andere (technologische) hulpmiddelen voor thuiswonen met dementie (Marieke Janssen en Pieter Hasenaar) Odensehuis Walcheren (Ineke Riemens) 16.45 17.00 Wissel van zaal 17.00 18.00 Parallelsessies ronde 2: Behoeften, voorkeuren en eigen inbreng van mantelzorgers (Netta van t Leven en Arjan Koreman) Preventie van problematiek in de thuissituatie, effectieve interventies/praktijkervaringen (Ton Bakker en Ingrid van de Ven) Regionale samenwerking voor zorg en ondersteuning voor mensen met dementie en hun mantelzorgers 18.00 Afsluitende borrel Datum 7 november 2016 Locatie Hogeschool Rotterdam, Rochussenstraat 198, 3015 EK Rotterdam Route-info: https://www.hogeschoolrotterdam.nl/hogeschool/locaties/rochussenstraat/ Voor het samenstellen van het symposiumprogramma is meegedacht vanuit het dementieprogramma van CZ, de gemeente Rotterdam, Hogeschool Rotterdam, het programma Samen Sterk van Vilans en vanuit ZonMw. 1 Bronnen: Informele hulp wie doet er wat? Den Haag: SCP, 2015; Mezzo; Toekomstagenda informele zorg en ondersteuning. Den Haag: Ministerie van VWS, 2015.
Inschrijven symposium Kosten Aanmelden Stand Gratis voor GENERO-Netwerkpartners, met een maximum van 10 deelnemers per organisatie (voor lijst netwerkpartners zie hieronder). Voor overige deelnemers zijn de kosten 60,- euro per persoon (bij annulering na 24 oktober 2016 is 100% van de deelnamekosten verschuldigd). Uiterlijk 24 oktober 2016 via secretariaat@pallashrc.com ovv naam en organisatie. Na aanmelding ontvangt u per e-mail een bevestiging. Er is een maximaal aantal deelnemers!! Inschrijving op volgorde van binnenkomst aanmeldingen. De keuze voor parallelsessies maakt u bij binnenkomst op 7 november. We nodigen uw organisatie van harte uit zich te presenteren. Netwerkpartners kunnen gratis gebruikmaken van beschikbare ruimte op tafels (contact: Andrea v/d Sloot, secretariaat@pallashrc.com. Voor andere partijen zijn er kosten aan verbonden. Neem contact op met Mark de Leeuw: mark@sezw.nl GENERO-Netwerkpartners: Aafje Admiraal de Ruyter Ziekenhuis Albeda College Argos Zorggroep BAVO Europoort Careyn Consortium Gezond Ouder Worden met een Verstandelijke Beperking ( Abrona Amarant Ipse De Bruggen) CZ Zorgverzekeraar De Bovenkamer Advies en Ondersteuning* Erasmus MC Fysiopoll Fysiotherapie Van Lammeren Fysiotherapie Van Loo en Veerhoek Gemeente Maassluis Gemeente Rotterdam Gespecialiseerde Therapeuten Van Zuilichem GGD Zeeland Guido de Ruiter Advies & Procesmanagement wonen zorg en welzijn* Hogeschool Rotterdam Huisartsenpraktijk Odekerken Lelie Zorggroep OSO-Rotterdam (Rotterdamse afdelingen van KBO PCOB en de Rotterdamse Ouderenbond) POSO (Zeeuwse afdelingen van KBO Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen PCOB) Robuust ROS Schiebroekse Apotheek Rotterdam Stichting Elisabeth OSER ( Boog t Slag Gezondheidscentrum Randweg Zorg op Noord Zorg op Zuid) Protestantse Zorggroep Crabbehoff* Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen SRZ ( Erasmus MC Havenziekenhuis Het Van Weel- Bethesda Ziekenhuis IJsselland ziekenhuis Ikazia Ziekenhuis Maasstad Ziekenhuis Het Oogziekenhuis Rijndam Revalidatiecentrum Franciscus Gasthuis & Vlietland Spijkenisse Medisch Centrum) Surplus Zorg en Surplus Welzijn Van Kleef Instituut Welzijn Albrandswaard WVO Zorg Zadkine Zeeuwse Zorgschakels ZEL Zorgorganisatie Eerste Lijn Zilveren Kruis/Achmea Zorgimpuls ROS Zorgwaard * Nieuwe GENERO-partner Netwerkpartner worden? Neem contact op met Dini Smilde, smilde@pallashrc.com
Informatie over koor, presentaties en sprekers Plenair (14.00 15.30 uur) Koor Con Amore Rotterdam Con Amore is een koor voor mensen met geheugenproblemen of dementie en hun naasten. Het koor is ontstaan uit een samenwerking van De Zangwerkplaats van Hilleke Nestelaar en De Bovenkamer, voor voorlichting en advies op het gebied van dementie van Marjan van Dorp. Meer informatie: http://www.conamore-rotterdam.nl/ en www.facebook.com/conamorerotterdam Cecil Scholten is expert op het gebied van informele zorg (mantelzorg, sociale netwerken en vrijwilligers). Vanuit Vilans is ze in samenwerking met Movisie projectleider van In voor Mantelzorg, Expertisecentrum Mantelzorg en Zorg Beter met Vrijwilligers. Ze heeft al vele organisaties geadviseerd over het verleggen van grenzen in de samenwerking tussen formele en informele zorgverleners. Prof. dr. Rose-Marie Droës is hoogleraar Psychosociale hulpverlening voor mensen met dementie aan het VU medisch centrum. Ze is oprichtster van de ontmoetingscentra voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Lees ook het interview met Rose-Marie op BeterOud: http://www.beteroud.nl/ouderen/uit-projectendagbehandeling-wijk-dementie.html Rob van Dam is voorzitter van GENERO Netwerk ouderenzorg Zuidwest-Nederland en ook van het collega-ouderenzorgnetwerk NUZO in de Utrechtse regio. Hij is voorzitter Raad van Bestuur van zorgorganisatie Careyn. Lezing Cecil Scholten De participatie van mantelzorgers, sociale netwerk en vrijwilligers staat hoog op de politieke agenda. Wat betekent dat voor de dienstverlening van beroepskrachten in zorg en maatschappelijke ondersteuning? Hoe werken zij goed samen met de informele zorg? En wat kunnen gemeenten hierin betekenen? Cecil Scholten, expert op gebied van samenspel, neemt u mee in een verdieping van vraagstukken rondom het versterken van de samenwerking en participatie van informele zorg in relatie tot dementiezorg. Waar liggen grenzen aan wat mantelzorgers, netwerk en vrijwilligers mogen, willen en kunnen doen? Hoe kun je daarin faciliteren vanuit beroepsorganisaties en gemeenten? Vanuit de uitvoering stelt ze ook organisatorische en strategische dilemma s aan de orde. Een nieuw samenspel vraagt om nieuwe kaders en samenwerkingsverbanden, waarin systeem- en leefwereld in verbinding treden. Lezing Rose-Marie Droës Een ontmoetingscentrum in de wijk biedt laagdrempelige ondersteuning aan mensen met dementie en hun mantelzorgers, zoals familie, vrienden en buren. Op één plek worden diverse vormen van ondersteuning aangeboden. Er is ook een signaleringsfunctie waardoor, als nodig, sneller hulp kan worden geboden. Rose- Marie Droës laat positieve resultaten zien, door de aanwezigheid van het Ontmoetingscentrum hoeven mensen met dementie minder snel in een verpleeghuis opgenomen te worden, probleemgedrag en depressieve klachten bij mensen met dementie vermindert en mantelzorgers ervaren minder belasting. Maar de ontwikkeling gaat verder, met ondersteuningsactiviteiten ook buiten het centrum. Voor mensen met dementie die zelf vrijwilliger zijn en telefonische hulp en een e-learning voor mantelzorgers.
Parallelsessies, ronde 1 (16.00 16.45 uur) Sessie A. Casemanagement dementie en de mantelzorger. Wat heb je eraan? Casemanagement dementie wordt ingezet voor mensen met dementie. Nadrukkelijk niet alleen voor deze persoon zelf, maar misschien wel vooral voor de mantelzorger en het netwerk om deze persoon heen. Wat kan de casemanager dementie betekenen voor de mantelzorger en het netwerk? Hoe maak je de mantelzorger weerbaarder en deskundiger? Hoe voorkom je overbelasting en hoe behoud je kwaliteit van leven? Hoe versterk je het netwerk? Drs. Marieke van Werkhoven is directeur van Zeeuwse Zorgschakels. Deze stichting is opgericht door nagenoeg alle zorgaanbieders in Zeeland boven de Westerschelde. De organisatie zet zich in voor een goede samenhang in ketenzorg. De ketens voor dementie, CVA-zorg en het netwerk palliatieve zorg vinden er onderdak. Daarnaast is het doel om over de muren van organisaties heen samenwerking in transmurale projecten, ketens en netwerken te bevorderen en zorg te dragen voor implementatie en borging. Marieke is o.a. projectleider van de verdere implementatie van de NPO-projecten het Walchers integrale zorgmodel, Transmurale Ouderenzorg Zeeland. Gwendoline van den Eynde is casemanager dementie bij Zeeuwse Zorgschakels. Ze volgde de post- Hbo Casemanagement dementie aan Hogeschool Rotterdam. Sessie B. Dementia-App en andere (technologische) hulpmiddelen voor thuiswonen met dementie Om het thuiswonen met dementie te ondersteunen zijn er tal van (technologische) producten en diensten op de markt. In deze workshop bieden we u een overzicht van wat er zoal te koop is. Ook informeren wij u over het onderzoeksproject FIT dat probeert dit aanbod op zinvolle wijze voor mensen met dementia en hun mantelzorgers te ontsluiten. Daarna demonstreren we de dementia-app, voorbeeld van een hulpmiddel dat leven met dementie een beetje dragelijker kan maken. De App bevat functies voor communicatie, agenda, detectie, geheugen en plezier. Marieke Janssen werkt aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Ze is bij het Digital Life Centre van de HvA o.a. projectcoördinator van het onderzoeksproject 'FIT: passende ondersteuning voor mensen met dementie om thuis kunnen blijven wonen' en secretaris van het programma Urban Vitality waarin interdisciplinair onderzoek en onderwijs op het gebied van vitaliteit in een grootstedelijke context centraal staan. Pieter Hasenaar bedacht samen met zijn broer de dementia-app. Zij ontwikkelden de app voor hun moeder, die een paar jaar geleden de diagnose dementie kreeg. De Dementia-App is in februari 2015 gelanceerd en inmiddels vele malen gedownload. De app wordt in samenwerking met Alzheimer Nederland en Alzheimer Disease inmiddels ook in 83 andere landen ter beschikking gesteld. Sessie C. Odensehuis Walcheren Het Odensehuis Walcheren is een ontmoetingsplek voor mensen met geheugenproblemen en mantelzorgers. Mensen met dementie en mensen met geheugenklachten zijn er welkom. Alleen of samen met hun partner, familie of vrienden. Een indicatie of diagnose is niet nodig. Het Odensehuis is voor de bezoekers een plek om kennis en ervaringen uit te wisselen, maar ook om gewoon even te ontspannen. Wekelijks zijn er activiteiten in het huis zoals samen koken of muziek maken. Het Odensehuis wordt gesubsidieerd door de gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen. Ineke Riemens en Grietje Jeronimus zijn de coördinatoren. Samen met 15 vrijwilligers zorgen zij voor een goede sfeer, waardevolle gesprekken en leuke activiteiten. Leer tijdens deze sessie over de ervaringen van het Odensehuis en hoe zij samenwerken met de gemeenten die het initiatief ondersteunen. Ineke Riemens is coördinator van het Odensehuis Walcheren
Parallelsessies, ronde 2 (17.00 18.00 uur) Sessie D. Inzicht in behoeften, voorkeuren en de eigen inbreng van mantelzorgers In persoonsgerichte zorg gaat het om het inzetten van interventies (bij voorkeur evidence-based) op het juiste moment en aansluitend bij individuele behoeften, kenmerken en voorkeuren. Netta van t Leven onderzocht welke factoren van invloed zijn bij drie activerende interventies voor mensen met dementie en hun mantelzorgers: Ergotherapie thuis, Plezierige Activiteiten en Bewegen met dementie en mantelzorgondersteuning. De interventies richten zich ieder op een ander activiteitengebied (zelfredzaamheid, ontspanning, bewegen). Gerichte verwijzing kan bijdragen aan een betere ondersteuning op maat en voldoen aan de gevarieerde behoeften van mensen met dementie en mantelzorgers. Voor mantelzorgers die benieuwd zijn naar wat hen kracht geeft om te zorgen en wat het mantelzorgen zwaar maakt ontwikkelde HOOM (Hulp en Ondersteuning Op Maat), met steun van het ministerie van VWS en samen met mantelzorgers, een online-vragenlijst: Zicht op mijn Mantelzorg. Door de vragen denken mantelzorgers zelf na over hun situatie. Ook volgt uit de vragenlijst een gericht advies voor mantelzorgers om stappen te zetten, zodat hun taak wat lichter wordt. Netta van t Leven, MSc. werkt bij de onderzoekslijn Samenhang in Zorg bij het Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam. Ze is promovenda op onderzoek naar indicatiecriteria voor drie activerende interventies voor thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers, zodat deze aansluiten bij de persoonlijke behoeften, kenmerken en voorkeuren van mensen met dementie en hun mantelzorgers. Netta is ook docent aan de opleiding Ergotherapie. Arjan Koreman is projectmanager van het project Zicht op mijn Mantelzorg en beleidsmedewerker informele zorg bij Surplus. Sessie E. Preventie van problematiek in de thuissituatie, effectieve interventies/praktijkervaringen Gedragsproblemen (zoals boosheid, apathie) en depressiviteit bij mensen met dementie komen veel voor (>90%). Deze problematiek en coping, persoonlijkheidskenmerken en competentie van de mantelzorger zijn belangrijke factoren voor de belasting en geestelijke gezondheid van mantelzorgers. Voor een betere ondersteuning van mantelzorgers zijn er hiervoor verschillende aangrijpingspunten. Effectieve interventies gericht op de cliënt kunnen gedragsproblemen verminderen en de omgang ermee positief beïnvloeden, waardoor ook de belasting van de mantelzorger vermindert. Het bevorderen van de deskundigheid en vaardigheden van professionals én mantelzorgers is minstens zo belangrijk. Hoe kun je algemene en specifieke effectieve interventies gedoseerd in de thuissituatie inzetten? Hoe voorkom je dat mensen met dementie en mantelzorgers zich er beiden alleen voor voelen staan? Zouden we gedragsproblemen kunnen voorkomen door al eerder te investeren in de meest belangrijke relaties van mensen met dementie en hun mantelzorger? En hoe dan? Dr. Ton Bakker is Specialist Ouderen-geneeskunde en Lector Functiebehoud bij ouderen vanuit levensloop-perspectief bij Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam. Als docent is hij betrokken bij postacademische en post-hbo-opleidingen van diverse disciplines. Ton is lid van enkele landelijke commissies en voorzitter van een aantal projecten bij de KNMG (College Geneeskundige Specialismen) en bij Verenso op het gebied van opleidingsaspecten over kwetsbare ouderen. Ingrid van de Ven is Gz-psycholoog bij Zorgpartners Midden Nederland en Tandem (Transmurale Attentie Naast DEMentie) Ze heeft o.a. meegewerkt aan de pilot Samen verder na de diagnose dementie. Deze interventie is erop gericht om de relatie tussen de persoon met dementie en diens mantelzorger te versterken. Momenteel schrijft ze haar N=1 casus over gedragstherapeutische interventies bij aanpassingsproblemen bij mantelzorgers.
Sessie F. Regionale samenwerking voor zorg en ondersteuning voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Voor het verbeteren van de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers in alle fasen van dementie is samenwerking tussen partijen en expertises essentieel. In diverse regio s wordt deze samenwerking concreet vormgegeven. In deze sessie aandacht voor het organiseren van de regionale samenwerking en de verbeteringen die nodig zijn in het zorg- en ondersteuningsaanbod. Bijvoorbeeld het opzetten van trainingen om professionals, vrijwilligers, mantelzorgers en het sociale netwerk van mensen met dementie in staat te stellen hun kennis over dementie te verbreden. Wijzigingen voorbehouden