Onderzoeksflits www.utrecht.nl/onderzoek De positie van de regio Utrecht in de Regional competitiveness index 2013 1
Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht Postbus 16200 3500 CE Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl informatie Hans van Hastenberg 030 286 1336 bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding: afdeling Onderzoek, gemeente Utrecht augustus 2013 2 Onderzoeksflits De positie van de regio Utrecht op de Regional Competitiveness index 2013
Regio Utrecht opnieuw meest competitieve regio volgens de EU De regio Utrecht (provincie) is voor de tweede keer op rij uitgeroepen tot de meest competitieve regio in de Europese Unie. Daarmee scoort Utrecht volgens de EU Regional Competitiveness Index (RCI) het beste van alle 262 regio's die zijn onderscheiden. Wat opvalt is dat Utrecht op elk van de 11 thema's waarop gemeten is goed scoort en behoort het tot de top regio's in Europa. Wat betreft de concurrentiekracht zijn er op basis van deze analyse geen 'zwakke plekken' te benoemen. Naast Utrecht staan ook Noord Holland/Flevoland (6), Zuid-Holland (10) en Noord Brabant (11) hoog op de lijst. Gevolg is dat Nederland als land ook hoog scoort op de RCI. Over de Regional competitiveness index: Het gaat om een voorlopige publicatie van de EU. In november verschijnt de definitieve versie. Onderzoek heeft betrekking op 262 regio's in alle 28 lidstaten van de Europese Unie. De index is gebaseerd op 73 indicatoren die zijn verdeeld in elf thema's (pillars) die vervolgens zijn onderverdeeld in drie groepen. Een korte beschrijving van de gebruikte variabelen staat in de bijlage. Data hebben betrekking op de periode 2009-2011. Dit is na 2010 de tweede keer dat het onderzoek is uitgevoerd. Voor een klein deel is de analyse noodgedwongen ook gebaseerd op nationale cijfers. Het volledige rapport staat op: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/studies/pdf/6th_report/rci_2013_report_final.pdf Top 10 meest competitieve regio's in i de EU Utrecht staat voor de tweede keer op rij bovenaan de ranglijst. Opvallend is dat Utrecht met afstand de beste regio in Europa is. De nummer twee, Londen e.o. staat op gepaste afstand. Vooral regio's rondom hoofdsteden of grote steden staan hoog op de lijst. Top tien regio's EU op basis van Regional Competitiveness index 2013 rang Score (0-100) 1 regio Utrecht 100 2 Londen en omgeving 94 3 Berkshire, Buckinghamshire and Oxfordshire 94 4 Stockholm regio 93 5 Surrey, Oost en West Sussex 91 6 Regio Amsterdam (Noord-Holland en Flevoland) 90 7 Frankfurt regio 89 8 Regio Parijs (Ile de France) 89 9 Regio Kopenhagen 89 10 Zuid-Holland 88 Bron: EU RCI 2013 3
Regio's rondom hoofdsteden doen het meestal het beste in het betreffende land, zoals blijkt uit onderstaande grafiek. Utrecht is hierop een uitzondering. Regionaal concurrentievermogen EU (RCI 2013) Utrecht In onderstaande kaart zijn bovenstaande totaalscores gevisualiseerd. Nederland kleurt door de goede scores van met name de Randstadprovincies en Noord- Brabant geheel groen. Overigens doen ook andere regio's in Nederland het relatief goed. Wat opvalt is dat regio's in de landen aan de periferie van Europa, ofwel de nieuwe lidstaten relatief slecht scoren. Dit geldt ook voor de zuidelijke lidstaten. De zogenaamde 'blauwe banaan' is slechts ten dele zichtbaar. Deze verwijst naar het economisch sterke gebied dat loopt vanaf Londen via Benelux, Ruhrgebied, Beieren tot Lombardije. De Noord-Italiaanse regio's blijven in deze analyse achter. 4 Onderzoeksflits De positie van de regio Utrecht op de Regional Competitiveness index 2013
5
Top 10 op elf thema's In onderstaande tabel is de top 10 regio's van in totaal 262 regio's in de EU weergegeven met hun rangorde op de verschillende thema's. Daarin vallen een aantal zaken op: Utrecht is op geen enkel thema de beste van Europa. De overall nummer 1 positie heeft Utrecht te danken aan de hoge gemiddelde rang op elk van de onderdelen. Op geen enkel thema's doet Utrecht het matig of slecht. De laagste rangorde is 18. Vergeleken bij de andere regio's in dit overzicht is dit erg goed. Met andere woorden: Utrecht heeft met betrekking tot concurrentiekracht een sterk én evenwichtig profiel. Utrecht scoort vooral hoog op onderwijs en arbeidsmarkt (rang 2, 3, 5). De top 10 regio's scoren overigens bijna allemaal goed als het gaat om onderwijs (zowel basis als hoger). Rangordes afzonderlijke thema's voor top 10 regio's 1. instituties** 2. macro-economische stabiliteit* 3. infrastructuur 4. gezondheid 5. basis opleidingen* 6. hoger onderwijs, lifelong learning 7. arbeidsmarkt efficiency 8. marktomvang 9. technologie** 10. zakelijke diensten 11. innovatie 1. Utrecht 18 10 8 12 3 5 2 6 17 8 14 2. Londen en omgeving 110 25 15 9 9 4 79 1 28 7 43 3. Berkshire-Oxfordshire 43 25 18 15 9 3 59 5 24 20 3 4. Stockholm regio 16 3 126 1 14 2 7 80 1 9 1 5. Surrey, Sussex 43 25 27 6 9 8 52 3 27 11 23 6. Regio Amsterdam*** 21 10 32 21 3 24 3 28 8 6 56 7. Frankfurt 107 8 9 38 6 65 30 20 38 2 17 8. Parijs (Ile de France) 121 16 14 29 16 49 66 2 103 3 13 9. Kopenhagen 15 4 118 97 5 1 25 105 10 16 2 10. Zuid-Holland 18 10 16 20 3 22 24 13 18 21 52 Bron: EU RCI 2013 * nationale cijfers ** deels op basis van nationale cijfers *** Noord-Holland en Flevoland Utrecht scoort op vrijwel alle afzonderlijke thema's hoger of gelijk dan de andere twee Nederlandse regio's in de top 10. Alleen wat betreft technologie en zakelijke diensten doet de regio Amsterdam het beter dan Utrecht. Opvallend is dat Utrecht op een zesde plaats staat wat betreft marktomvang. Het gaat in dit onderzoek niet alleen om het absoluut aantal inwoners. Marktomvang is hier onder andere gemeten aan de hand van het gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner. 6 Onderzoeksflits De positie van de regio Utrecht op de Regional Competitiveness index 2013
Ontwikkeling 2010-2013: 2013: vinger aan de pols Vergelijking van de concurrentiekracht in 2013 met 2010 is lastig vanwege de methodologische veranderingen (nieuwe variabelen en berekeningen). Een analyse van de ruwe, niet gestandaardiseerde data per thema kan echter wel een beeld geven van de ontwikkelingen. Voor een tweetal thema's is de vergelijking niet mogelijk. Voor drie thema's zijn alleen nationale data beschikbaar. Op de thema's arbeidsmarkt en innovatie is een negatieve trend zichtbaar. Wat betreft arbeidsmarkt staat Utrecht niettemin nog steeds op plaats twee. Wat betreft innovatie op plaats 14 (was plaats 7). Op de thema's gezondheid en hoger onderwijs heeft de regio Utrecht zich ten opzichte van de 2010-rapportage positief ontwikkeld. Ontwikkelingen 2010-2013 2013 regio Utrecht per thema (indicatief)* % ontwikkeling** 1. instituties* +10,6% 2. macro-economische stabiliteit* -1,9% 3. infrastructuur 4. basis opleidingen* -3,7% 5. gezondheid +13,3% 6. hoger onderwijs, lifelong learning +11,1% 7. arbeidsmarkt -9,3% 8. marktomvang 0,7% 9. technologie -0,5% 10. zakelijke diensten 11. innovatie -15,7% Bron: EU RCI2013 * nationale cijfers ** Bij de ontwikkeling is een marge aangehouden van 5%. 7
Top 10 op drie groepen van thema's De bovenstaande elf thema's zijn in het EU-rapport samengevoegd in drie groepen: Innovatie 9. technologie 10. zakelijke diensten 11. innovatie Efficiency 6. hoger onderwijs, lifelong learning 7. arbeidsmarkt 8. marktomvang Basis 1. instituties 2. macro-economische stabiliteit 3. infrastructuur 4. basis opleidingen 5. gezondheid In onderstaande tabel zijn de scores van de top 10 regio's op de drie thema's weergegeven: Op de basis- en efficiencyindicatoren neemt Utrecht de tweede plaats in van alle 262 regio's. Op het terrein van innovatie staat Utrecht op plaats 9. Vergeleken met de andere regio's in de top 10 is dit een evenwichtig profiel. Ook de regio Amsterdam en Zuid-Holland hebben vergeleken met andere regio's een evenwichtig profiel. Zo vallen bijvoorbeeld de 44 ste en 61 ste rang van Londen respectievelijk Parijs op wat betreft de basisindicatoren. Rangorders op drie groepen thema's voor top 10 regio's Basis groep Efficiency groep Innovatie groep (thema 1 t/m 5) (thema 6 t/m 8) thema 9 t/m 11) totaal rang 1. Utrecht 2 2 9 1 2. Londen en omgeving 44 1 12 2 3. Berkshire-Oxfordshire 40 3 10 3 4. Stockholm regio 27 11 1 4 5. Surrey, Sussex 51 4 13 5 6. Regio Amsterdam (N-H/FL) 9 7 11 6 7. Frankfurt 16 16 3 7 8. Parijs (Ile de France) 61 8 6 8 9. Kopenhagen 35 12 4 9 10. Zuid-Holland 5 6 26 10 Bron: EU RCI2013 8 Onderzoeksflits De positie van de regio Utrecht op de Regional Competitiveness index 2013
Bijlage: Indicatoren RCI Globale omschrijving indicatoren binnen de 11 thema's* Globale omschrijving variabelen 1. instituties regionale en landelijke indicatoren indicatoren hebben betrekking op corruptie, politieke stabiliteit, rechtstaat, inspraak en verantwoording, misdaad/veiligheid 2. macro-economische stabiliteit uitsluitend landelijke indicatoren staatsschuld, overheidstekort, nationale besparingen, obligatierendementen 3. infrastructuur gewogen bereikbaarheid vanuit omliggende regio's (bevolking/reistijd) per auto en OV aantal vluchten dat bereikbaar is binnen 90 autominuten 4. basis opleidingen drie indicatoren die betrekking hebben op achterstandsleerlingen mbt lezen, wiskunde en exacte vakken 5. gezondheid levensverwachting (gezonde levensjaren), kindersterfte, verkeersdoden, sterftecijfers voor kanker en hart- en vaatziekten <65 jaar, aantal zelfmoorden 6. hoger onderwijs, lifelong learning aandeel hoog opgeleiden, aandeel 25 t/m 64-jarigen dat een opleiding of training volgt, nabijheid universiteit 7. arbeidsmarkt netto arbeidsparticipatie, (lange termijn) werkloosheid, arbeidsproductiviteit, werkloosheid onder vrouwen, balans manvrouw in arbeidsparticipatie en werkloosheid, aandeel 15 t/m 24- jarigen dat niet op school zit, opleiding volgt of een baan heeft. 8. marktomvang gemiddeld besteedbaar inkomen, potentiële marktomvang (Bruto regionaal product), bevolkingsomvang 9. technologie uitsluitend landelijke indicatoren beschikbaarheidlaatste technologie, toepassing moderne technologie op bedrijfsniveau, technologie overdracht via buitenlandse directe investeringen, bedrijven die online inkopen en verkopen, bedrijfstoegang tot breedband 10. zakelijke diensten werkgelegenheid en bruto toegevoegde waarde in zakelijke diensten, werkgelegenheid in bedrijven die in buitenlandse handen zijn 11. innovatie patent-toepassingen per 1.000 inwoners, aandeel creatieve klasse, kenniswerkers, wetenschappelijke publicaties (per 1 mln inwoners), R&D-uitgaven, % beroepsbevolking werkzaam in wetenschap en technologie, high tech patenten, werkgelegenheid in sterke clusters rondom high tech clusters Bron: EU RCI2013 appendix A (p. 153 e.v.) * in totaal 73 indicatoren 9