De (omloop)snelheid van inflatie Bankpresident Janet Yellen van de Amerikaanse centrale bank, de FED, heeft min of meer aangekondigd dat de VS dit jaar minimaal nog 1x de rente gaat verhogen. Vice-president Stanley Fisher suggereerde zelfs dat 2 renteverhogingen in 2016 nog mogelijk zijn. Hun onderbouwing voor de mogelijke renteverhogingen zijn een stabiele economische groei, het naderen van het punt van volledige werkgelegenheid en dat de inflatiedoelstelling van 2% binnen bereik ligt. Wij denken dat de woorden van de FED voorbarig zijn en de markten enkel gerust moeten stellen dat zij de economische fundamenten onder controle hebben. Een normalisatie van het monetaire beleid zou dus hun inziens nog mogelijk zijn. Echter kijkend naar het verloop van de inflatie is te zien dat deze de afgelopen maanden juist weer lijkt af te nemen. In juli stegen de consumentenprijzen in de VS met 0,8% op jaarbasis. Dit terwijl in de voorgaande maanden de inflatie nog 1% op jaarbasis steeg. Het cijfer ligt ook ruim beneden het gewenste niveau van 2%. Het optimisme over het bereiken van het inflatiedoel lijkt dan ook voorbarig. Wij hebben sterk het vermoeden dat de FED zand in onze ogen wil strooien. Maar waarom? Wij houden er sterk rekening mee dat de inflatie in de VS hetzelfde pad zal volgen als het inflatiecijfer in Japan. Namelijk een voortdurende schommeling rond het nulpunt. Met af en toe een uitschieter wanneer de BTW wordt verhoogd om het begrotingstekort niet te snel op te laten lopen en/of om de overheidsschuld te reduceren. Maar inmiddels weten wij dat ook de Japanners hier niet in slagen. Ook zij hebben te maken met een structureel begrotingstekort. In 2015 was het tekort 6% van het Bruto Binnenlands Product (BBP). En de overheidsschuld is inmiddels, vrijwel in een jaarlijks stijgende lijn, opgelopen naar ruim 229% van het BBP. De centrale banken van zowel de VS als Japan proberen uit alle macht de economie te stimuleren. Op zich zijn ze wat werkgelegenheid betreft hierin geslaagd. Maar de inflatiedoelstellingen worden niet bereikt. De gigantische omvang aan monetaire stimuleringen heeft, in tegenstelling tot hetgeen monetaristen dachten, niet geresulteerd in hoge inflatie. De monetaristen zijn ervan overtuigd dat er een verband bestaat tussen de geldhoeveelheid en de prijzen (lees inflatie). Als het aanbod van geld wordt vergroot, dan w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 1
zal dit normaliter resulteren in inflatie is hun basisgedachte. Maar in de VS is van deze relatie nauwelijks sprake. Ondanks de continue stijging van de geldhoeveelheid, lijkt het inflatiegroeicijfer eerder een dalende trend te vertonen. In 1971, toen de VS de omwisseling van US dollars naar goud had opgeheven, steeg in eerste instantie de inflatie fors. Sindsdien kreeg de FED ook de vrijheid om meer US dollars in omloop te brengen dan er aan goud aanwezig was. De toename van de geldhoeveelheid leidde conform het monetarisme tot toenemende inflatie. Na 1980 lijkt er van het verband weinig sprake meer. Als je de geschiedenis naleest, dan valt op dat om de zoveel jaar het financiële systeem wordt aangepast. Vanaf 1803 zijn er ca. 9 verschillende monetaire systemen te onderkennen. Wij leven nu in het tijdperk waarbij de US dollar en in het kielzog de euro een leidende rol hebben. De belangrijkste reservevaluta in de wereld worden daarnaast nog aangevuld met de Japanse yen. In de huidige wereld ligt de economische macht nog bij de VS, Europa en het IMF. Wanneer wij de tabel van de verschillende monetaire systemen combineren met de grafiek over inflatie en het in gebreke blijven op hun externe schulden (staatsobligaties in het bezit van het buitenland) dan is het opvallend dat op de knikpunten van de trends vaak ook een verandering van het monetaire systeem plaatsvindt. Helaas is er geen recente grafiek te vinden over het verloop van inflatie in combinatie met het niet volledig nakomen van aflossingsverplichtingen van landen op hun schulden. Maar om de inzichtelijkheid van het verband te laten zien, volstaat deze grafiek. Inmiddels is het w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 2
2016. De kredietcrisis is intussen gepasseerd met vermoedelijk een kleine stijging van het aantal landen die hun rente- en aflossingsverplichtingen niet kunnen nakomen. Echter, het meest desastreuze scenario zoals in de jaren 30 is voorkomen, doordat landen nu technisch niet failliet zijn gegaan. Via nieuwe leningen zijn de aflossingsverplichtingen nagekomen, met als gevolg dat de onderliggende schuldenlast wel verder is blijven stijgen. Door renteverlagingen zijn deze nieuwe schulden ook beter draagbaar geworden. De inflatie is, zoals wij in eerdere grafieken hebben kunnen zien, verder afgenomen. Het knikpunt is waarschijnlijk dus nog niet bereikt. Toch lijkt de houdbaarheid van het huidige monetaire systeem zijn grenzen te hebben bereikt. De vraag is nu wanneer gaat het nieuwe stelstel zijn intrede krijgen en hoe gaat dit eruit zien? Het lijkt ons dat de huidige mondialisering leidt tot een drastische verandering c.q. verschuiving van macht. De euro en de US dollar gaan geleidelijk dan wel direct hun belangrijke status verliezen. Het meest aannemelijke scenario wat wij voorzien is een nieuw systeem op basis van de SDR. De SDR is momenteel al een belangrijke reservevaluta in het internationale deviezensysteem. Het huidige systeem, waarbij landen via extreem monetair beleid de eigen economie verdedigen, lijkt op zijn laatste benen te lopen. Iedere actie van één van de grootmachten lokt direct een tegenreactie uit van de andere economische grootmachten. Er is een wedloop gaande van continue dalende officiële renteniveaus. Waarbij landen in Europa en Japan koplopers zijn met een negatieve rente. De VS lijkt de enige grootmacht te zijn die de rente verder wil verhogen. Echter deze divergentie in rentebeleid, van de VS ten opzichte van de anderen, kan resulteren in economische zelfmoord. Stijgende renteniveaus in de VS bij meer monetaire stimuleringen in de andere landen zal normaal gesproken de waarde van de US dollar stuwen. Dit zal hun exportpositie onder druk zetten. Wij geloven dan ook niet in een sterk divergerend beleid van de FED. Wij verwachten dat de VS onder druk van de Chinezen, Europeanen, Japanners, maar ook van de Russen en Arabieren hun machtspositie zullen loslaten. De samenstelling van de waarde van de SDR wordt per 1 oktober aanstaande al herzien door toetreding van de Chinese yuan. Wij verwachten in de toekomst dat de wegingsfactoren verder zullen worden aangepast naar meer gelijkwaardigheid. Waarbij overigens de vraag is wat de rol van de Britten zal zijn. Wellicht dat er nog andere valuta in de verre toekomst aan de SDR samenstelling worden toegevoegd. Wij achten een systeem op basis van gecontroleerde wisselkoersen waarschijnlijk, waarbij de SDR dé wereldwijde reservevaluta zal worden en waar de absolute macht bij het IMF zal komen te liggen. Maar voor er een overeenkomst is over het nieuwe monetaire systeem, zal er veel onzekerheid heersen. Het huidige systeem is onhoudbaar, maar verschillende partijen hebben veel macht te verliezen. En wanneer het over macht gaat, dan gaat dit zelden zonder slag of stoot. In dit soort onzekere tijden, waarbij de uitkomst verre van zeker is, lijkt het verstandig om naar de meest stabiele ankers uit de geschiedenis te grijpen. Goud en in mindere mate zilver zijn nog steeds in veel kluizen van centrale banken terug te vinden. Goed beveiligd in enorme kluizen verdedigen de landen hun bezit. Papiergeld is in deze moderne tijd niets anders dan nullen en enen. Wij vertrouwen op ons w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 3
banksaldo en gaan ervan uit dat onze bankkaart, zolang er saldo op de rekening staat, koopkracht vertegenwoordigt. 100 jaar geleden zouden onze voorouders ons totaal voor gek hebben verklaard. De VS gaat vrolijk door met het verhogen van de geldhoeveelheid M2, maar in de tussentijd is de US Dollar Index gedaald. Deze index geeft de waarde van de US dollar aan ten opzichte van een mandje buitenlandse valuta. Vaak worden dit de belangrijkste handelspartners genoemd, waarbij iedere valuta een weging heeft op basis van de belangrijkheid van de handelsstromen. Opvallend is dat de Chinese yuan in de Dollar Index geen weging heeft! Er lijkt in de lange termijn grafiek maar één winnaar van het huidige expansieve beleid van de centrale bankiers en in het bijzonder die van de VS; te weten goud. Vanaf het moment dat president Nixon in 1971 de omwisselingsmogelijkheid van de US dollar met het goud losliet, is de geldhoeveelheid explosief gestegen maar ook de waarde van het goud. Hoewel wij industrieel bezien relatief weinig doen met goud, is de waarde van het edelmetaal per saldo alleen maar gestegen. Zolang wij blijven doormodderen met het huidige monetaire systeem, waarbij steeds meer schulden worden gecreëerd, centrale banken geld drukken om deze schulden financierbaar te houden en rentevergoedingen rond het nulpunt liggen, lijkt de weg omhoog voor goud geheel open te liggen. Alleen een terugkeer naar het tijdperk met een goudstandaard kan de goudprijs doen bevriezen. Voor 1971 was de waarde van goud USD 35. Voor 30 januari 1934, toen de Gold Reserve Act werd ingevoerd, was de goudprijs USD 20,67. Wordt in de toekomst het goud vastgeklonken aan de SDR? Wordt de munt van het IMF in de toekomst wellicht gedekt door goud? Vooralsnog weten wij in ieder geval dat het huidige monetaire beleid resulteert in oplopende schulden. In wisselkoersen die steeds grilliger ten opzichte van elkaar bewegen wat negatief is voor de internationale handel. Het huidige beleid resulteert in een misallocatie van vermogen. Risicopremies worden geminimaliseerd en een spaarder wordt gestraft voor zijn spaarzame gedrag. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 4
Het kapitalisme lijkt broodnodig een aanpassing van het monetaire systeem te kunnen gebruiken. Macro-economische theorieën kunnen steeds meer richting de prullenbak, want de huidige economische omgeving is nooit eerder voorgekomen waardoor de uitwerking op de toekomst steeds onzekerder wordt. Volgens veel economen, zeker de monetaristen, moet de huidige geldcreatie resulteren in enorme inflatie. De enige reden waarom dit blijkbaar nog niet gebeurd is, is de afname van de omloopsnelheid van geld. Wij geven ons salaris dus minder snel uit aan goederen en diensten. De omloopsnelheid wordt berekend door het BBP van een land te delen door de geldhoeveelheid, in dit specifieke voorbeeld M2. Er ontstaat steeds meer twijfel aan de juistheid van deze berekening. Met de opkomst van de bitcoin, shadowing banking, het ruilen van goederen via internetplatforms zoals bijvoorbeeld Marktplaats.nl etc. wordt het steeds lastiger om het BBP en de geldhoeveelheid goed te berekenen. Als deze 2 variabelen niet te berekenen zijn, dan is de omloopsnelheid ook niet te bepalen. Het is simpelweg de eindresultante. De lage renteniveaus van dit moment zorgen ervoor dat onze toekomstige pensioenuitkeringen zwaar discutabel zijn. De lijfrente-uitkeringen die u nu kunt afsluiten uit uw vrijgevallen polissen zullen lang niet de verwachte uitkering opleveren die u had gehoopt. Minder pensioen resulteert in minder uitgaven. De snelheid waarmee u uw geld kunt uitgeven zal verder afnemen. Een belangrijke groep die meer koopkracht heeft is de gepensioneerde die gespaard heeft in baartjes goud. Maar ja, dat mag niet van De Nederlandsche Bank (DNB). Het pensioenfonds van de Vereenigde Glasfabrieken werd door DNB teruggefloten toen het 12,5% van het pensioenkapitaal had belegd in goud. Volgens DNB was de veilig geachte norm 1 3%. Achteraf gezien was het slimmer geweest dat DNB alle Nederlanders had verplicht hun vermogen in goud te beleggen. Dit is echter conflicterend met de doelstelling van DNB en de ECB. Staatsschulden moeten namelijk gefinancierd worden in euro s. Er is volgens het klassieke denken niets veiliger dan bezittingen en schulden / uitgaven en inkomsten te matchen in dezelfde valuta. Jammer genoeg is een dergelijke redenatie geen garantie op het voorkomen van financiële calamiteiten. De IJslanders, Argentijnen, Russen enz. weten hier alles van. Geef snel uw geld uit of beleg uw geld gespreid. Wij staan aan de vooravond van een belangrijke herziening van het monetaire systeem. Eerder vroeger dan later is onze verwachting. Echter de geschiedenis leert ons dat politici en centrale bankiers zich met hand en tand verzetten alvorens zij de handdoek in de ring gooien en tot inkeer komen dat hun w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 5
beleid gefaald heeft. De beslissing in 1971 om de omwisselmogelijkheid van de US dollar naar goud te beëindigen werd in 1971 onverwachts in een weekend genomen. Het zal waarschijnlijk deze keer niet anders zijn. Dit moment zal ons allemaal overvallen. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 6
Disclaimer Golden Crosses B.V.: Op deze publicatie is de disclaimer van Golden Crosses B.V. van toepassing. Verkorte disclaimer: Alle aanbevelingen inzake de aantrekkelijkheid van bepaalde effecten dienen niet gezien te worden als aanbod om effecten en/of andere zakelijke waarden te kopen of te verkopen, noch als een uitnodiging of aansporing tot het doen van enige investering. Alle communicatie is generiek van aard en houdt geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie, kennis en ervaring en beleggingshorizon van de betreffende lezer. Alle informatie mag dan ook niet worden aangemerkt als een persoonlijk advies. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van alle uitingen van Golden Crosses in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de lezer dient zelf de restricties te achterhalen. Golden Crosses verbiedt het geheel of gedeeltelijk verspreiden van alle uitingen van Golden Crosses en aanvaart geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derden op grond van inzichten van Golden Crosses. Het intellectueel eigendom van alle publicaties van Golden Crosses behoort toe aan Golden Crosses. De gehele disclaimer kunt u lezen op de website www.goldencrosses.nl w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f o @ g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 7