Het Veiligheidscluster in Twente 2013-2015 Juni 2016
Colofon: Het Veiligheidscluster in Twente 2013-2015 Versie 1.1 Samenstelling: H. Seker & E. van de Wiel Uitgave: Kennispunt Twente, Mei 2016 2016, Kennispunt Twente, Enschede. Auteursrechten voorbehouden. Overname van dit rapport (of gedeelten daarvan) is toegestaan, mits de bron wordt vermeld.
SAMENVATTING Veiligheidscluster Twente 2015 259 6.280 1.557 M Bedrijven Werkgelegenheid Omzet Veiligheidscluster Twente 2013-2015 17 % 2% 2% Bedrijven Werkgelegenheid Omzet Veiligheidscluster in 2015 In 2015 zijn 255 bedrijven en instellingen actief in het cluster. De grootste groep bedrijven bevindt zich in het toepassingsgebied private beveiliging (165). In totaal zijn circa 6.300 personen werkzaam in het Twentse veiligheidscluster. Het toepassingsgebied nationale veiligheid telt zo n 1.460, de Veiligheidsdiensten tellen circa 2.120 en private beveiliging 1.950 werkzame personen. Deze drie gebieden zijn goed voor bijna 90% van de werkgelegenheid. Het cluster heeft in 2015 een omzet gegenereerd van ongeveer 1.560 miljoen Euro. Het toepassingsgebied nationale veiligheid heeft een aandeel van 47%, private beveiliging 35%. Robuuste ontwikkeling Twents veiligheidscluster 2013-2015 Het veiligheidscluster Twente laat in de afgelopen jaren een robuuste ontwikkeling zien. Het aantal bedrijven en instellingen is in de afgelopen jaren gegroeid met 17%. Het aantal vestigingen neemt toe van 201 in 2013 naar 224 in 2015. Het toepassingsgebied private beveiliging laat in de afgelopen twee jaar een groei van 19% van het aantal bedrijven zien. De ontwikkeling in de overige clusters is in absolute aantal bedrijven en instellingen klein, maar laten vrijwel allen een toename zien. De werkgelegenheid in het gehele cluster in de afgelopen twee jaar met zo n 2%. De werkgelegenheid neemt in 2014 toe en in 2015 licht af, maar in over twee jaar gerekend is de balans licht positief. Parallel aan de werkgelegenheidsgroei neemt ook de omzet in het cluster toe met twee procent. Twents veiligheidscluster beduidend sterkere groei dan HTSM en Twentse economie Ten opzichte van de HTSM en de totale Twentse economie ontwikkelt zich het veiligheidscluster beduidend sterker. Het aantal vestigingen in het cluster steeg in de periode 2013 2015 met 17%, in de HTSM met 7% en Twente totaal met 5%. Ook het aantal werkzame personen laat een beduidend sterkere ontwikkeling zien voor het cluster (2%), HTSM (1%), Twente totaal (0%). Kennispunt Twente 3
1. Inleiding Bedrijven Werkgelegenheid Omzet Dit rapport geeft een actueel overzicht van het veiligheidscluster in Twente. Naast de huidige stand van zaken is ook de ontwikkeling van het aantal bedrijven, de werkgelegenheid en de omzet van de sector voor de afgelopen drie jaar beschreven. Dit rapport is een actualisatie van de Saxion Hogeschool Leefomgeving rapport Het Veiligheidscluster in Twente uit 2014. In dat rapport is de stand van zaken in het cluster voor 2012 beschreven. Definitie en toepassingsgebieden veiligheidscluster De gehanteerde methodiek uit het eerdere van Saxion Hogeschool is ook voor deze rapportage toegepast. Het veiligheidscluster is geen standaard indeling voor economische activiteit zoals bijvoorbeeld de landbouw, metaalindustrie en horeca dat wel zijn. Binnen het veiligheidscluster wordt onderscheid gemaakt naar toepassingsgebieden. Deze toepassingsgebieden zijn onder te verdelen naar kernactiviteiten en activiteiten gerelateerd aan veiligheid. In de kern bestaat het cluster uit bedrijven, overheids- en kennisinstellingen die individueel en gezamenlijk werken aan bestaande, nieuwe en innovatieve oplossingen op het gebied van veiligheid. De schil bestaat uit veiligheidsgerelateerde organisaties zoals politie en brandweer. In onderstaand schema is de kernactiviteiten uitgesplitst naar zes toepassingsgebieden, daarbij is zowel de Engelstalige term als de Nederlandstalige term gebruikt. In dit rapport zal de Nederlandstalige benaming worden gehanteerd. Schema 1: Indeling Veiligheidscluster naar toepassingsgebieden Core Kern National Security Nationale veiligheid Urban Security Stedelijke veiligheid Critical infrastructure Kritische infrastructuur Cyber security Cyberveiligheid Forensics Forensisch Education & Research Onderwijs & Onderzoek Shell Schil Security services Veiligheidsdiensten De schil wordt ook wel de traditionele veiligheidssector genoemd. Alle kernactiviteiten van het cluster vallen onder de niet-traditionele veiligheidssector. In schema 2 is per toepassingsgebied een aantal voorbeelden gegeven. 4 Kennispunt Twente
Schema 2: Voorbeelden naar toepassingsgebied Kern Voorbeelden Nationale veiligheid Defensie industrie Detectie producten Private beveiliging Beveiliging Safety & Security Consultant Brandbeveiliging Kritische infrastructuur Internet Exchange Netwerken Kabels en leidingen Cyberveiligheid Digital Communication ICT Specialisten IT Solutions Technology Solutions Forensisch Forensisch Onderzoeksbureau Bedrijfsrecherche Onderwijs & Onderzoek Universiteit Hogeschool Opleiding & Advies Schil Voorbeelden Veiligheidsdiensten Politie Brandweer Penitentiaire inrichtingen Methodiek De gehanteerde methode is identiek aan het Saxion rapport uit 2014. Bij deze methode wordt een database met relevante bedrijven en instellingen opgebouwd. Feitelijk vindt een handmatige selectie plaats in vooraf geselecteerde bedrijfscategorieën. In de afgelopen twee jaar is de methode verfijnd en de database aangevuld met nieuw opgerichte bedrijven en bedrijven die alsnog als onderdeel van het cluster zijn geïdentificeerd. Het aantal bedrijven in de rapportage is hoger dan in het vorige rapport. Dit wordt slechts deels veroorzaakt door het ontstaan van nieuwe bedrijven. Het toedelen van bestaande bedrijven en instellingen aan dit cluster heeft een groter effect gehad. Het Saxionrapport sprak over een conservatieve schatting van de sector. Door het beter is kaart brengen van de sector is in dit rapport sprake van een minder conservatieve schatting. Als bronbestand voor het aantal bedrijven en het aantal arbeidsplaatsen is het Bedrijven en Instellingen Register Overijssel (BIRO) bestand genomen. In dit rapport wordt omwille van de leesbaarheid zowel de termen werkzame personen, arbeidsplaatsen als werkgelegenheid gebruikt. Hiermee wordt werkzame personen volgens de BIRO definitie bedoeld. Dit zijn persoon die betaalde activiteiten verricht op of vanuit de vestiging: meewerkende eigenaar (directie, bedrijfshoofd), meewerkend gezinslid, zelfstandige beroepsbeoefenaar en/of werknemer. Uitzendkrachten zijn werknemers en worden meegeteld in het totaal aantal werkzame personen. In dit rapport worden de termen industrie en maakindustrie door elkaar gebruikt. De (maak)industrie omvat bedrijven die materialen tot nieuwe producten verwerken. Kennispunt Twente 5
2. Veiligheidscluster Twente 2015 259 6.280 1.557 M Bedrijven Werkgelegenheid Omzet In 2015 bestond het Twentse veiligheidscluster uit 259 bedrijven, het overgrote deel van deze bedrijven en instellingen hoort tot de kern van het veiligheidscluster (224). In de schil bevinden zich 35 vestigingen. Dit zijn met name politiebureaus en brandweerkazernes. Deze 35 vestigingen nemen circa éénderde van het aantal werkzame personen voor hun rekening. De kernactiviteiten derhalve tweederde van de werkgelegenheid. Qua omzet neemt de kern bijna 80% voor haar rekening. Tabel 1: kerncijfers Veilheidscluster Twente 2015 Bedrijven Werkgelegenheid Omzet (x milj) Kern 224 4.160 1.233 Schil 35 2.120 325 Totaal 259 6.280 1.557 In bijlage 1 is een overzicht van de kerncijfers naar toepassingsgebied en sectie weergegeven. 6 Kennispunt Twente
Het veiligheidscluster Twente naar toepassingsgebied 2015 Private beveiliging: veel kleine bedrijven De private beveiliging telt verre weg het grootste aantal bedrijven in het Twentse veiligheidscluster. 77% van de bedrijven bevindt zich in deze categorie. Het aandeel andere bedrijven is beperkt. Cyber beveiliging (9%) en kritische infrastructuur (6%) completeren de top 3 naar aantal bedrijven. Nationale veiligheid: veel werkzame personen Een heel ander beeld laat een verdelen naar werkzame personen zien. Het toepassingsgebied nationale veiligheid neemt 35% van de werkgelegenheid voor zijn rekening met slechts vier bedrijven. Naar aantal werkzame personen is de private beveiliging ook de belangrijkste werkgever in het Twentse veiligheidscluster. Nationale veiligheid: grootste omzet Van de Twentse clusteromzet wordt bijna de helft gegenereerd door de nationale veiligheid. 35% komt voor rekening van de private beveiliging. De overige toepassingsgebieden genereren in verhouding een bescheiden omzet. Aandeel bedrijven naar toepassingsgebied 4% 2% 2% 9% 6% Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Kritische infra. Cyberveiligheid Forensisch Onderwijs & Onderzoek 77% Kennispunt Twente 7
Aandeel werkzame personen naar toepassingsgebied 6% 1% 6% 5% 35% Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Kritische infra. Cyberveiligheid Forensisch Onderwijs & Onderzoek 47% Aandeel omzet naar toepassingsgebied 4% 2% 2% 10% Nationale veiligheid 47% Stedelijke veiligheid Kritische infra. Cyberveiligheid Forensisch Onderwijs & Onderzoek 35% 8 Kennispunt Twente
Het veiligheidscluster Twente naar sectie 2015 Palet aan type bedrijven Het Twentse veiligheidscluster bestaat uit een divers groep bedrijven. Naar aantal bedrijven zijn de belangrijkste groepen beveiliging en opsporing (36%), informatie en communicatie (17%) en specialistische zakelijke dienstverlening (14%). Maakindustrie dominant naar werkgelegenheid en omzet De (maak)industrie is naar werkgelegenheid (51%) en omzet (71%) het dominante toepassingsgebied in de regio. Alleen de handel en de beveiliging en opsporing (beide 11%) komen qua omzet boven de tien procent. Geen enkele andere sectie komt wat omzet betreft boven de zeven procent uit. Aandeel bedrijven veiligheidscluster naar sectie 2% 3% 10% 7% 36% 11% Industrie Bouwnijverheid Handel Informatie en communicatie Specialistische zak. dienstv. Beveiliging en opsporing Onderwijs Overig kern 17% 14% Kennispunt Twente 9
Aandeel werkzame personen veiligheidscluster naar sectie 6% 1% 11% 8% 8% 51% Industrie Bouwnijverheid Handel Informatie en communicatie Specialistische zak. dienstv. Beveiliging en opsporing Onderwijs Overig kern 11% 4% Aandeel omzet veiligheidscluster naar sectie 2% 2% 5% 6% 4% 3% 7% 71% Industrie Bouwnijverheid Handel Informatie en communicatie Specialistische zak. dienstv. Beveiliging en opsporing Onderwijs Overig kern 10 Kennispunt Twente
3. Veiligheidscluster Twente 2013-2015 17 % 2% 2% Bedrijven Werkgelegenheid Omzet Het Twentse veiligheidscluster heeft de afgelopen twee jaar een positieve ontwikkeling doorgemaakt. Dit geldt voor de kernactiviteiten en de schil. Deze schil bestaande met name uit politie, brandweer en penitentiaire inrichtingen. De schil laat een sterke groei zien. Dit is echter het gevolg van de (afgeronde) reorganisatie van de politiekorpsen tot één Nationale Politie. Hierdoor is een groot aantal functionarissen van administratieve standplaats veranderd. Feitelijk betreft het hier niet om een groei van het aantal vestigingen en werkgelegenheid. De politiebureaus en agenten waren er immers al. Daarom is in de beschrijving van de ontwikkeling van het cluster de schil buiten beschouwing gelaten. Dus, alleen de ontwikkeling in de kerntoepassingsgebieden is in dit hoofdstuk beschreven. Ontwikkeling veiligheidscluster 2013-2015 Bedrijven Werkgelegenheid Omzet (x milj) Aantal % Aantal % Aantal % Kern 32 17% 70 2% 1.233 2% Het aantal bedrijven in het cluster is in de periode 2013 2015 met 17% gestegen. De werkgelegenheid is hierbij achtergebleven (+2%). Dit betekent dat met name kleine bedrijven zijn toegetreden tot het cluster. De omzet laat parallel aan de ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen een groei van 2% zien. Kennispunt Twente 11
De ontwikkeling 2013 2015 naar toepassingsgebied Aantal private beveiligingsbedrijven sterk gegroeid Het aantal bedrijven in dit toepassingsgebied is in de afgelopen periode met bijna 20% gegroeid tot 173. De overige toepassingsgebieden tellen slechts een beperkt aantal bedrijven. Geen enkel toepassingsgebied laat een daling van het aantal bedrijven zien. Kritische infrastructuur, forensisch en onderwijs en onderzoek tonen een lichte toename. Lichte groei in werkgelegenheid De werkgelegenheid groeit licht in de afgelopen twee jaar. Een kleine afname in het toepassingsgebied kritische infrastructuur wordt ruimschoots gecompenseerd door de groei van het aantal werkzame personen in de overige toepassingsgebieden. De werkgelegenheid is ten opzicht van 2014 licht gedaald, maar ten opzichte van 2013 gestegen. Omzetontwikkeling positief De omzetontwikkeling is in de afgelopen 2 jaar positief geweest. In vier van de zes toepassingsgebieden nam de omzet toe. In de kritische infrastructuur en forensisch onderzoek nam de omzet licht af. Ontwikkeling aantal bedrijven naar toepassingsgebied veiligheidscluster 200 173 150 145 100 50 0 4 4 Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid 12 14 21 21 7 8 3 4 Kritische infra. Cyberveiligheid Forensisch Onderwijs & Onderzoek 2013 2014 2015 12 Kennispunt Twente
2000 Ontwikkeling werkzame personen naar toepassingsgebied veiligheidscluster 1890 1950 1500 1460 1460 1000 500 230 210 210 230 70 70 230 240 0 Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Kritische infra. Cyberveiligheid Forensisch Onderwijs & Onderzoek 2013 2014 2015 600 559 578 Ontwikkeling omzet naar toepassingsgebied veiligheidscluster (x 1 miljoen) 400 411 437 200 146 118 47 55 25 24 19 20 0 Nationale veiligheid Stedelijke veiligheid Kritische infra. Cyberveiligheid Forensisch Onderwijs & Onderzoek 2013 2014 2015 Kennispunt Twente 13
De ontwikkeling 2013 2015 naar sectie Roerende zaken groeit sterk Met name in de beveiliging en opsporing neemt het aantal bedrijven toe. Van 60 bedrijven in 2013 naar 80 in 2015. Ook in de overige sectoren neemt het aantal vestigingen toe, met uitzondering van de handel. Hier daalt het aantal vestigingen beperkt (-1). Werkgelegenheidsgroei en omzetgroei in vrijwel alle secties De werkgelegenheid heeft zich in bijna alle secties positief ontwikkeld. Uitzondering hierop vormen de bouwnijverheid (-10) en handel (-40) werkzame personen. Naar omzet neemt alleen de omzet in de handel af. 200 150 Ontwikkeling aantal bedrijven naar sectie veiligheidscluster 100 50 0 21 23 16 17 25 24 35 38 26 32 60 80 4 4 5 6 2013 2014 2015 14 Kennispunt Twente
Ontwikkeling werkzame personen naar sectie veiligheidscluster 2500 2000 2140 2140 1500 1000 500 0 160 150 480 440 310 350 300 350 410 450 230 230 50 50 2013 2014 2015 Ontwikkeling omzet naar sectie veiligheidscluster (x 1 miljoen) 1000 800 856 875 600 400 200 0 40 41 53 50 73 83 59 71 28 31 19 19 80 62 2013 2014 2015 Kennispunt Twente 15
4. Veiligheidscluster vergeleken met HTSM en Twente Ontwikkeling aantal bedrijven veiligheidscluster, HTSM en Twente totaal 120% 117% 111% 110% 100% 107% 105% 100% 100% 100% 102% 105% 90% Cluster HTSM Twente 2013 2014 2015 Ontwikkeling werkzame personen veiligheidscluster, HTSM en Twente totaal 120% 110% 100% 105% 102% 101% 100% 100% 101% 100% 99% 100% 90% Cluster HTSM Twente 2013 2014 2015 16 Kennispunt Twente
Het veiligheidscluster ontwikkelt zich in de periode 2013 2015 ten opzichte van de HTSM als geheel en de Twentse economie bijzonder positief. Het aantal vestigingen neemt met 17% toe, in de HTSM met 7% en in Twente als geheel met 5%. Ten opzichte van Twente is de groei van het aantal vestigingen bijna 3½ zo groot. Ten opzicht van de HTSM meer dan tweemaal zo groot. Ook de ontwikkeling van het aantal werkzame personen is in het cluster beduidend groter, namelijk 2% tegen HTSM (1%) en Twente als geheel (0%). De relatieve groei van het aantal arbeidsplaatsen is dubbel zo groot als in de HTSM. Kennispunt Twente 17
Bijlage 1: Kerncijfers Veiligheidscluster Twente 2015 Kerncijfers naar kernactiviteit en schil Bedrijven Werkgelegenheid Omzet (x milj) Aantal % Aantal % Aantal % Kern 224 86 4.160 66 1.233 79 Schil 35 14 2.120 34 325 21 Totaal 259 100 6.280 100 1.557 100 Kerncijfers naar toepassingsgebied Bedrijven Werkgelegenheid Omzet (x milj) Aantal % Aantal % Aantal % Nationale veiligheid 4 2 1.460 35 578 47 Private beveiliging 173 77 1.950 47 437 35 Kritische infra. 14 6 210 5 118 10 Cyberveiligheid 21 9 230 6 55 4 Forensisch 8 4 70 2 24 2 Onderwijs & Onderzoek 4 2 240 6 20 2 Totaal kern 224 100 4160 100 1233 100 18 Kennispunt Twente
Kerncijfers naar SBI sectie Bedrijven Werkgelegenheid Omzet (x milj) Aantal % Aantal % Aantal % Industrie 23 10 2.140 51 875 71 Bouwnijverheid 17 8 150 4 41 3 Handel 24 11 440 11 50 4 Informatie en communicatie 38 17 350 8 83 7 Specialistische zak. dienstv. 32 14 350 8 71 6 Beveiliging en opsporing 80 36 450 11 31 3 Onderwijs 4 2 230 6 19 2 Overig kern 6 3 50 1 62 5 Totaal kern 224 100 4.160 100 1.233 100 Kennispunt Twente 19
Bijlage 2: Gebruikte bronnen Het Veiligheidscluster in Twente. Bijleveld, P. & N. Hinsenveld, Saxion Hogeschool / Leefomgeving, 2014 Ontwikkeling veiligheidscluster HSD, POLICY RESEARCH CORPORATION, februari 2016 Alle data: BIRO, 2016. Classificatie toepassingsgebieden volgens Bijleveld & Hinsenveld (2014). 20 Kennispunt Twente
Bijlage 3: Spreiding vestigingen en werknemers Kennispunt Twente 21