Opleidingsplan Maag darm leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis s Hertogenbosch Augustus 2010 1
Inleiding Dit document betreft het opleidingsplan Maag darm leverziekten van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). Het plan bestaat uit drie delen. Deel A geeft een toelichting op de opleiding tot Maag darm leverarts (MDL arts) in het JBZ. De verschillende onderdelen daarvan, zoals stage mogelijkheden, leerdoelen, leermiddelen, vaardigheden en toetsen, worden daarin uitgelegd. Deel B geeft een toelichting op een belangrijk instrument voor een goede opleiding, het opleidingsportfolio. Tot slot betreft deel C een bijlagen met de nodige formulieren, zoals die gebruikt worden tijdens de opleiding in het JBZ. In dit opleidingsplan is een vertaling gemaakt van het landelijke opleidingsplan naar de lokale situatie. Dit plan is in samenspraak met de stafleden en aios afdeling MDL JBZ tot stand gekomen. De generieke opleidingszaken zijn opgenomen in het generieke opleidingsplan JBZ. Voor de samenstelling van het opleidingsplan is gebruik gemaakt van - het Landelijke opleidingsplan Maag darm leverziekten - opleidingsdocumenten opleiding MDL JBZ - documenten JBZ Auteurs: Dr. Ivo van Munster, MDL arts opleider Mw. dr. Lucette Schipper, MDL arts Mw. drs. Corry den Rooyen, opleidingskundige Leerhuis Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch augustus 2010 2
Deel A Deel B Deel C Opleidingsplan MDL JBZ Portfolio Bijlagen 3
Deel A Opleidingsplan Maag darm leverziekten JBZ 4
1 Inleiding De afdeling MDL ziekten van het JBZ in toekomstperspectief Het JBZ is een groot opleidingsziekenhuis dat in de nieuwbouw (gerealiseerd in april 2011) een grote afdeling MDL en interne geneeskunde met een aanzienlijke patiënten toestroom zal hebben. Het adherentie gebied voor de vakgroep interne geneeskunde en MDL ziekten is ongeveer 550.000 mensen. Dit waarborgt dat het vakgebied MDL in de volle breedte en in al zijn aspecten uitgeoefend kan worden. Naast de advanced endoscopy, is het meest uitgesproken aandachtsgebied de oncologie, dit is ook een van de algemene speerpunten in het beleid van het JBZ, wat onder meer geleid heeft tot het oprichten van een multidisciplinaire oncologische polikliniek. Voor de grote oncologische chirurgie is een regionaal verdelingsplan opgesteld, waarbij de pancreas en lever chirurgie in het JBZ verricht wordt. Tot slot beschikt het JBZ over een close format IC. 5
Samenstelling opleidingsteam. De opleidingsgroep In het JBZ werken 6, en miv 1 februari 2011 7, MDL artsen. Alle MDL artsen zijn vakinhoudelijk breed georiënteerd op alle aspecten van de eindtermen van de opleiding en hebben daarnaast een specifiek aandachtsgebeid zoals: dr I.P. van Munster dr L. Schipper dr T. van Ditzhuijsen dr A. de Schrijver dr R.C.H. Scheffer drs. T. Romkens Dr IJzendoorn (Miv 01 02 11) GE oncologie, advanced endoscopie oncologie, voeding IBD, hepatologie GE oncologie, echo endoscopie motiliteit, advanced endoscopie HPB, IBD, advanced endosopie Hepatologie, IBD. De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor de kwaliteit, inhoud en vormgeving van de opleiding tot MDL arts en verzorgt daarnaast voor de interne geneeskunde de stage MDL ziekten. Alle specialisten werken actief samen voor de gewenste kwalitatief hoogstaande opleiding. Hierin hebben een aantal specialisten extra taken en verantwoordelijkheden Organisatie, taken en verantwoordelijkheden: Dr. I. van Munster, is de opleider. Hij is primair verantwoordelijk voor alle zaken die de opleiding betreffen: - aannemen van a(n)io s. - introductie gesprek bij aanvang opleiding op de afdeling MDL - stage rooster cq individueel opleidingsplan aios. - eerst verantwoordelijke en aanspreekpunt bij problemen van aios betreffende de opleiding - stuurt de opleidinggroep aan en bewaakt het nakomen van afspraken gemaakt in het lokaal opleidingsplan. - onderhoud de contacten met regionale en landelijke gremia betreffende de opleiding. - lid centrale opleidingscommissie JBZ - voorzitter opleidingsvergaderingen van de vakgroep - opstellen en implementeren van het nieuwe opleidingscurriculum - ontwikkelen en implementeren van nieuwe kwaliteitsinstrumenten, ter verdere verbetering opleiding - samenstelling onderwijsrooster. - monitoren en bijhouden van de voortgang van de opleiding van de individuele aios door: o controle portfolio s aios o houden van voortgangsgesprekken en toetsingsmomenten cf regelgeving CCMS/MSRC - aanvragen en voorbereiden van de opleidingsvisitatie Dr Th.J.M. van Ditzhuijsen is plaatsvervangend opleider. De plaatsvervangend opleider, neemt de verantwoordelijkheid van de opleider over waar deze niet in staat is deze in te vullen door afwezigheid of ziekte. Daarnaast is hij mede verantwoordelijk voor de voortgangsgesprekken. 6
Mw. dr. L. Schipper: Neemt begin 2011 het waarnemend opleiderschap over. Zij is daarnaast primair verantwoordelijk voor de verschillende roosters. Dr R.C.H. Scheffer: Coördinatie wetenschappelijk onderzoek van de aios Begeleid aios bij het verrichten van onderzoek en schrijven van een artikel. Mevr. dr. A.M.P. De Schrijver: Organisatie lokaal onderwijs op dinsdag Mevr. T.E.H. Romkens: Verantwoordelijk voor de complicatie registratie en de complicatie bespreking. Dr. K.P. Bouter: Is als specialist manager van het cluster inwendige geneeskunde/mdl, samen met Dhr E, Smits, cluster manager, verantwoordelijk voor de aansturing van het cluster en borging kwaliteit van de geleverde zorg. Alle MDL artsen superviseren volgens een de aios bij (poli) klinische activiteiten en nemen actief deel aan overdrachten en onderwijsmomenten. Hiertoe hebben zij of volgen zij op korte termijn onder meer het Teach the Teachers nascholingsprogramma s. De opleidingsgroep bewaakt de (individuele) medisch inhoudelijke en professionele voortgang van de aios en begeleiden hem/haar tijdens de gehele opleiding. De supervisoren worden door de opleider gehoord en waar nodig betrokken bij de beoordelingen en toetsmomenten van de aios. Daarnaast is er binnen de opleidingsgroep een MDL mentor aangewezen per aios (dit is per definitie niet de opleider), als een soort vertrouwenspersoon. De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor het implementeren en bewaken van het lokale opleidingsplan. Dit opleidingsplan is afgeleid van het landelijk opleidingsplan van de opleiding tot MDL arts. Het voldoet aan de daarin gestelde eisen en aan de regelgeving m.b.t. het specialisme Maag darm en leverziekten (kaderbesluit en specifiek besluit CCMS, KNMG, 2010). 7
Communicatie Om de organisatie, de uitvoering en de kwaliteit van de opleiding vorm te geven is het noodzakelijk om met verschillende partijen op bepaalde momenten te overleggen en af te stemmen. Hieronder staan de verschillende overlegmomenten genoemd, inclusief doel, aanwezigen, frequentie, deelnemers en plaats waar notulen zijn te vinden. Regionaal Opleidersoverleg Doel: - Volgen ontwikkeling AIOS over regionale instellingen heen; - Toetsing en afstemming opleidingsschema s regionale opleidingsinstellingen; - Toetsing en afstemming lokale opleidingsplannen aan regionale opleidingsplan; - Toetsing en aanscherping regionale opleidingsplan aan landelijke kaders. - Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in regionaal verband - Aanname nieuwe Aios. Frequentie: 2 x per jaar Deelnemers: alle opleiders en de plaatsvervangend opleiders van de regio Nijmegen, Arnhem, Den Bosch. Voorbereiding: Over vooraf bepaalde onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. regionaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, organisatie wetenschappelijk onderzoek). Notulen worden gemaakt en verspreid. Centrale Opleidings Commissie (COC) van het JBZ Doel: Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in JBZ verband met als doel om met elkaar de kwaliteit van de opleiding tot medisch specialist vorm te geven, te bewaken en te bevorderen conform de regelgeving KNMG (Kaderbesluit 2010) Frequentie: 5x per jaar op maandag van 17.00 18.30 uur Deelnemers: Opleiders JBZ, plaatsvervangend opleiders JBZ, afgevaardigde aios, afvaardiging Raad van Bestuur, manager Leerhuis en afhankelijk van de agenda inhoudsdeskundigen (op uitnodiging). Voorbereiding: Over vooraf bepaalde onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. lokaal opleidingsplan, discipline overstijgend onderwijs) Notulen: worden door het secretariaat gemakt en verspreid. Lokaal opleiding MDL Lokaal AIOS overleg Doel: Lopende opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) worden besproken. Frequentie: 4 x per jaar (donderdag 12.30 1330) Deelnemers: AIOS, opleider, plv. opleider, MDL artsen. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. lokaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, etc). Notulen: worden afwisselend door aios gemaakt en bewaard in de map vakgroep/opleiding MDL. 8
Maatschapvergadering Doel: Alle relevante zaken betreffende de organisatie van de maatschap worden besproken, inclusief opleidingszaken als vast agendapunt. Frequentie: 12 x per jaar Deelnemers: alle maatschapsleden Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen Notulen: archief Vooropleiding en stages: Tijdens de vooropleiding Interne Geneeskunde valt de aios onder verantwoordelijkheid van de betreffende opleider met eigen erkenning en curriculum (inclusief de stage Intensive care met eigen stagebegeleider). De vooropleiding Interne Geneeskunde kan door de aios in het JBZ gevolgd worden onder verantwoordelijkheid van dr. P. Netten, opleider, maar ook in iedere andere erkende opleidingskliniek interne geneeskunde in Nederland. De stage Intensive Care wordt verzorgd door: drs. P. de Jager. De inhoud en vormgeving van de stages in het JBZ wordt in gezamenlijk overleg vastgelegd. De inhoud van de stages is opgenomen in de bijlagen. Tijdens de stageperioden stuurt de stagebegeleider/supervisor de aios vakinhoudelijk aan. Naast de aios MDL (in overleg met het UMC St Radboud) worden ook aios interne geneeskunde aangetrokken. Voor aios uit deze opleiding gelden andere individuele opleidingsplannen. Deze worden in overleg tussen opleider en aios in samenhang met de opleiding c.q. het opleidingsplan van het desbetreffende specialisme waartoe de aios wordt opgeleid, afgestemd. Het betreft hier zowel de zaalstage voor assistenten in opleiding voor interne geneeskunde, als de MDL stage voor aios interne geneeskunde. Naast de verplichte stages zijn er ook mogelijkheden voor specifieke wensen. 9
2 De opleiding De functie van het specialisme MDL en de opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Het vakgebied van de MDL arts richt zich op het voorkomen, herkennen en behandelen van ziekten van de tractus digestivus, geïsoleerd en in hun samenhang, bij adolescenten en volwassenen. Het vak van de Maag Darm Leverarts kenmerkt zich door een integrale benadering van patiënten, waarbij het professionele handelen zo veel mogelijk is gebaseerd op evidence based medicine en vigerende pathofysiologische en farmacotherapeutische concepten. Psychosociale aspecten en maatschappelijke verwachtingen komen ook tot uitdrukking in het handelen van de MDL arts. De MDL arts heeft een bijzonder intensieve samenwerking, in streven specialisme overschrijdend, met MDL/oncologie chirurgen, oncologen en interventieradiologen. Ook is er een goede samenwerking met de kindergastroenteroloog. Wij zien voor de MDL arts een coördinerende rol in deze samenwerking. Acute en chronische ziektebeelden op haar terrein kunnen zich presenteren in klinische, poliklinische en consultatieve setting. De MDL arts is primair verantwoordelijk voor het verrichten van diagnostische en therapeutische endoscopien en voor het toezicht op de kwaliteit hiervan. Met name op het terrein van de endoscopische verrichtingen is de laatste jaren een constante ontwikkeling geweest, hetgeen voor de MDL artsen een voortdurende en intensieve bijscholing vereist. Bij de diagnostiek en behandeling wordt daarnaast door de MDL arts frequent en intensief gebruik gemaakt van de diensten van andere intramurale poortspecialismen en ondersteunende specialismen. De MDL arts werkt direct of indirect samen met verpleegkundigen, endoscopie verpleegkundigen, functieassistenten, administratief medewerkers, de meeste in het ziekenhuis aanwezige specialisten en huisartsen. Snelle en juiste diagnostiek en heldere communicatie naar patiënt en medebehandelaren zijn sleutelbegrippen als het om de rol en positie van de MDL arts gaat. Vaak speelt hij hierbij een coördinerende rol tussen andere hulpverleners, medisch en paramedisch, in het ziekenhuis en daarbuiten. De MDL arts handelt volgens de in het Jeroen Bosch Ziekenhuis vastgestelde medische kaders en houdt rekening met de specifieke omstandigheden van de patiënt en zijn begeleiders. De MDL arts ziet erop toe dat hij zich bekwaamt en blijft bekwamen in kennis en vaardigheden die van hem in de uitoefening van zijn functie mogen worden verwacht. Hij participeert in de voor hem relevante overlegstructuren. Voorts zorgt hij voor onderlinge afstemming en overleg met zijn collega s en draagt bij aan de ontwikkeling van het vakgebied. Er is regelmatig overleg met specialistische vakgroepen en huisartsen. In onderling overleg worden richtlijnen voor behandelingen opgesteld. Opbouw van de opleiding De totale opleiding tot MDL arts duurt 6 jaar. In de opleiding krijgen de aios de gelegenheid zich de competenties van de MDL arts eigen te maken. Competenties, leerdoelen en stages 10
De competenties van de MDL arts zijn in thema s geconcretiseerd naar het betreffende thema. Binnen het thema zijn Kritische Beroepssituaties (KBS) opgenomen om het geïntegreerd toetsen van competenties mogelijk te maken. Een overzicht van de thema s staat in tabel 1. Tabel 1: 18 thema s 1 Gastro intestinale Oncologie 2 Inflammatoir darmlijden 3 Infecties van het maag darmkanaal, bacterieel, viraal en parasitair 4 Ischaemische aandoeningen 5 Maagzuur gerelateerde aandoeningen 6 Aandoeningen van de lever en levertransplantatie 7 Aandoeningen van de pancreas 8 Aandoeningen van de galwegen 9 Bekkenbodemproblematiek en proctologie 10 (Mal)absorptie en (mal)digestie 11 Neurogastro enterologie en motiliteit 12 Voeding 13 Spoedeisende maag darm leverziekten 14 Genetische en aangeboren aandoeningen 15 16 17 18 Diagnostische endoscopie Algemene therapeutische endoscopie (o.a. bloedingen, poliepectomie, ERCP niet verplicht) Geavanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, EUS Abdominale echografie Om al deze competenties te bereiken tijdens de opleiding zijn leermiddelen nodig (leermiddelen zijn ook per thema genoemd). Van deze leermiddelen zijn een aantal verplicht en een aantal zijn door de aios te kiezen uit een gevarieerd aanbod. Ook kan het voorkomen dat een aios in overleg met de 11
opleider een specifiek traject volgt naar aanleiding van geconstateerde lacunes tijdens het voortgangsgesprek. Een overzicht van de verschillende leermiddelen staat in tabel 2 van het opleidingsplan. Een aantal van deze leermiddelen worden getoetst middels een beoordeling, in de vorm van onder meer een Korte Praktijk Beoordeling (KPB). Tabel 2 Overzicht leermiddelen en toetsen Leermiddelen Introductie Leerhuis / opleider Ochtendoverdracht Röntgenbespreking Visite lopen Statusvoering Grote visite Gesprek met patiënten / familie Dienst Brieven Consult / aanvullend onderzoek aanvragen Chirurgische overdracht Begeleiden co assistenten PA bespreking Probleempatiënt bespreking CAT Refereerbijeenkomst Laboratorium onderwijs Incidentbespreking Oncologie bespreking (MDO) Landelijk onderwijs Lokaal onderwijs Congressen Discipline overstijgend onderwijs Leerhuis/BMS/PAOG Voortgangstoetsen Bijeenkomsten wetenschappelijke vereniging Toetsen aanwezigheid KPB overdracht KPB algemeen KPB algemeen Fiatteren status door supervisor KPB grote visite KPB algemeen en KPB slecht nieuws gesprek KPB dienst KPB brief KPB grote visite KPB algemeen KPB grote visite KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking aanwezigheid aanwezigheid aanwezigheid certificaat aanwezigheid Certificaat? certificaat certificaat certificaat Het opleiden vindt m.n. op de werkplek plaats, tijdens de patiëntenzorg. Op elk moment kan er dan ook geleerd worden. De stages beschrijven samen het gehele vakgebied en vormen de kern van de verplichte leermiddelen. Zij zijn op de werkvloer voor de aios herkenbaar aan de aard van de betrokken patiëntenpopulaties. Alle stages bieden de mogelijkheid tot het groeien in de diverse competenties. Verplicht voor alle aios MDL is in het eerste jaar MDL het doen van een zaalstage. De aios neemt tijdens de stages deel aan de relevante opleidingsmomenten waar hij op dat moment stage loopt. De planning hiervan is verschillend per stageperiode (zie ook desbetreffende stageomschrijvingen). Sommige activiteiten zullen specifiek aandacht aan het leren besteden, dit zijn m.n. de onderwijsmomenten. Tijdens deze opleidingsactiviteiten komen verschillende zaken aan de orde die door een supervisor beoordeeld kunnen worden. Voor de ontwikkeling van kennis en wetenschap wordt o.a gebruik gemaakt van referaten en CAT. In Deel B worden de verschillende instrumenten toegelicht. Door groei van de aios gedurende de gehele opleiding wordt het niveau van een medisch specialist bereikt voor alle competenties. Deze groei wordt bewaakt in de voortgangsgesprekken tussen 12
opleider en aios. Verslaglegging en documentatie ten aanzien van deze groei is terug te vinden in het portfolio van de aios. De aios bespreekt de voor hem geldende leerdoelen per stage (stageafhankelijk, stageonafhankelijk en individuele) tevoren met de supervisor die de betreffende stage begeleidt in een beginstageblokgesprek. Bijzondere aandacht dient hierbij uit te gaan naar het individuele leerdoel. Deze individuele leerdoelen worden vastgesteld tijdens het voortgangsgesprek met de opleider. Zo wordt niet nodeloos veel energie gestoken in competenties die al op het nodige niveau blijken te zijn ontwikkeld en slechts periodiek onderhoud behoeven, en wordt extra aandacht besteed aan achterblijvende competenties, zodat een evenwichtig competentieprofiel ontstaat tijdens de opleiding. Van de aios wordt verwacht dat er een toename plaatsvindt in het zelfstandig functioneren (afname supervisie) in steeds complexere situaties. Het kennen van eigen grenzen (en daarmee tijdig inschakelen van hulp) zijn belangrijke competenties die gedurende de opleiding ontwikkeld worden. Verplichte stages: Verplichte stagestages voor aios MDL in de vooropleiding - algemeen interne geneeskunde in jaar 1 Sterk aanbevolen stages in de vooropleiding: - IC (of stage met aandacht voor acute problemen circulatie en respiratoir) - nefrologie - oncologie Verplichte stages gedurende de 4 jarige opleiding tot MDL arts: - 12 maanden zaalstage (6 maanden/maximaal 9 maanden aan het begin en later in de opleiding zes maanden als supervisor) - 2 jaar MDL met nadruk op polikliniek en endoscopische verrichtingen - 1 jaar MDL aandachtsgebied De MDL opleiding JBZ verzorgt twee van de vier jaar tot MDL arts. In nauwe samenwerking met de opleiding in het UMC ST.Radboud is de opleiding tot stand gekomen. Het geheel draagt er zorg voor dat iedere aios aan het eind van de opleiding een competente MDL arts is. Voortgang en beoordelen Middels zelfreflectie op basis van de afgelopen periode en het portfolio vinden de voortgangsgesprekken plaats met de opleider of zo nodig de plaatsvervangend opleider. Om de ontwikkeling en voortgang van de aios tijdens de stages te monitoren en bij te stellen zullen naast deze voortgangsgesprekken regelmatig gesprekken worden gevoerd. In de volgende tabel zijn deze overzichtelijk opgenomen. Deze gesprekken hebben als doel de totale vorderingen van de aios te bespreken. Op basis van het portfolio (en de directe beoordeling van supervisoren middels KPB s) wordt de voortgang besproken. Activiteit Instrumenten Actie Voor aanvang opleiding Introductie gesprek Introductie formulier Opleider en aios Voortgangsgesprekken Beoordeling (plv) opleider in ( kennistoets), KPB s, Opleider 13
iedere 3 mnd in eerste jaar, in tweede jaar 2 x en daarna jaarlijks Begin stage, halverwege en aan het einde van de stages overleg met de opleidingsgroep Opleider, eventueel supervisor die verantwoordelijk is voor de structurele begeleiding van de stage. zelfreflectie verslag en portfolio. Stagebeschrijving, KPB, zelfreflectie, Eind beoordelingsformulier. en aios Aios en opleider/ supervisor Bekwaamheidsniveaus De verschillende thema s worden op 3 momenten ( de ijkpunten) beoordeeld, waarbij de aios aan gedefinieerde bekwaamheidsniveau s moet voldoen (tabel 5 en 6). IJkpunt 1 valt na het eerste jaar MDL opleiding, ijpunt 2 na het 3 de jaar en ijkpunt 4 op het einde van de opleiding. De toetsingsmogelijkheden staan vermeld in tabel 7. 14
Tabel 5: Beoordeling van bekwaamheidsniveau van de verschillende thema s Bekwaamheidsniveau 1 Heeft kennis van 2 Handelt onder supervisie 3 Handelt met beperkte supervisie 4 Handelt zonder supervisie 5 Superviseert en onderwijst bij de handeling Tabel 6: Thema s en ijkpunten Bekwaamheidsniveau per ijkpunt IJkpunt I IJkpunt II IJkpunt III 1 Gastro intestinale Oncologie 1 3 4 2 Inflammatoir darmlijden 2 3 4 3 Infecties van het maag darmkanaal, bacterieel, 2 4 viraal en parasitair 4 Ischaemische aandoeningen 2 4 5 Zuur gerelateerde aandoeningen 3 3 4 6 Aandoeningen van de lever en levertransplantatie 2 2 4 7 Aandoeningen van de pancreas 2 3 4 8 Aandoeningen van de galwegen 2 3 4 9 Bekkenbodemproblematiek en proctologie 2 4 10 (mal)absorptie en (mal) digestie 2 4 11 Neurogastro enterologie en motiliteit 2 3 4 12 Voeding 2 4 13 Spoed eisende maag darm leverziekten 2 3 4 14 Erfelijke en aangeboren aandoeningen 2 4 15 Diagnostische endoscopie 2 3 4 16 Algemene therapeutische endoscopie (o.a. 1 4 bloedingen, poliepectomie) 17 Geanvanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, 4 EUS 18 Abdominale echoscopie 15
Tabel 7: Toetsingsmogelijkheden van de competenties in de verschillende thema s Nr thema en nr KBS Medisch technisch Communicatie Samenwerking Organisatie Wetensch kennis Maatsch handelen 1.1 KPB KPB KPB 1.2 KPB KPB 2.1 KPB 2.2 KPB 3.1 2x KPB 4.1 KPB KPB KPB 5.1 KPB 5.2 VG 6.1 KPB KPB KPB 6.2 KPB KPB KPB 6.3 KPB KPB 7.1 KPB KPB KPB KPB 7.2 KPB KPB KPB KPB KPB 8.1 KPB KPB KPB 8.2 KPB KPB KPB Professionaliteit 8.3 KPB KPB KPB 9.1 KPB 9.2 KPB KPB KPB KPB KPB 10.1 KPB 11.1 KPB KPB KPB KPB 11.2 KPB KPB KPB KPB 12.1 KPB KPB KPB 12.2 KPB KPB KPB 13.1 KPB KPB KPB 13.2 KPB KPB 13.3 KPB KPB KPB KPB 13.4 KPB KPB KPB KPB 14.1 KPB KPB KPB KPB 15.1 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 15.2 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 15.3 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 16.1 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 16.2 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 16.3 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 17.1 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 17.2 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 17.3 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 17.4 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 17.5 OSAT OSAT OSAT OSAT OSAT 16
Wetenschap Het JBZ is een STZ ziekenhuis waarin naast opleiden wetenschap een belangrijke rol speelt in het verzorgen van topklinische zorg. Daarvoor is er een wetenschapsbureau opgericht met een secretaris en epidemioloog. Dr R.C.H. Scheffer is verantwoordelijk voor het stimuleren van en begeleiden bij het schrijven van een of meerdere publicaties. Daarnaast dragen ook de overige leden van het opleidingsteam hieraan bij. Het is voor de afronding van de opleiding gewenst dat de aios in een onderzoeksproject tenminste één publicatie in een peer reviewed tijdschrift gepubliceerd heeft of een voordracht houdt op een internationaal congres. Naast het doen van onderzoek worden er voldoende opleidingsmomenten gecreëerd waarin aandacht is voor het wetenschappelijk denken en werken. Regelmatig (volgens rooster) doen aios een CAT, zijn er refereeravonden en worden aan de hand van probleempatiëntbesprekingen het evidenced based denken en werken gestimuleerd. De verschillende leden van het opleidingsteam die de bijeenkomsten begeleiden cq aanwezig zijn geven de aios mn feedback op het wetenschapscomponent (zie KPB CAT/referaat/probleempatientbespreking). Daarnaast wordt er door het Leerhuis verschillende cursussen aangeboden waarmee aios bepaalde onderzoeksvaardigheden kunnen ontwikkelen. Cursorisch onderwijs lokaal en regionaal Cursorisch onderwijs is onderwijs dat zich buiten de patiëntenzorg afspeelt, maar wel een duidelijk verband heeft met de patiëntenzorg. Het gaat hierbij om onderwijs op het gebied van algemene kennis, vakinhoudelijke kennis, vaardigheden en gedrag (waar mogelijk te realiseren deels met behulp van e learning). Op 2 dinsdagen per maand wordt gedurende 1 uur volgens een tevoren opgesteld rooster onderwijs gegeven door de leden van het opleidingsteam, soms ook door de aios zelf. Naast vakinhoudelijke onderwerpen, komen hier ook onderwerpen als DBC registratie aan bod. Op locatie worden onderwijsmomenten gehouden, waarbij naar aanleiding van casuïstiek cursorisch onderwijs wordt gegeven. Het discipline overstijgend onderwijs (DOO, JBZ breed, georganiseerd door het Leerhuis, Brabant Medical School en PAOG Nijmegen) is toegankelijk voor de aios. (zie hiervoor generiek opleidingplan JBZ). Deelnamecertificaten en behaalde resultaten worden opgenomen in het portfolio. Landelijk cursorisch onderwijs - Cursus stralingshygiëne (1x) - Aios onderwijs in Lunteren (min 3x) - Cursus klinische hepatologie NVH (1x) - Cursorisch onderwijs in veldhoven (min 6x) - Hands on basis cursus flexibele endoscopie (1x) 17
Tabel 3. Overzicht opleiding Maag Darm Leverziekten 4 jaar opleiding Maag darm leverziekten jaar 1 (JBZ of academie) 2 (JBZ of academie) 3 (JBZ of academie) 4 (JBZ of academie) * Zaalstage 6 9 mnd 6 mnd supervisie zaalstage consulten consulten Eventueel aandachtsgebied Diensten Diensten diensten diensten 1 dagdeel polikliniek 3 dagdelen polikliniek 3 dagdelen polikliniek 3 dagdelen polikliniek endoscopie Interventie endoscopie (3 dagd) Interventie endoscopie(3 dagd) Interventie endoscopie(3 dagd) NB 1. De vooropleiding is in dit overzicht niet opgenomen NB 2. Tot op heden wordt door de aios jaar de opleiding in jaar 1 en 2 gedaan in het JBZ, in de nabije toekomst zijn ook andere jaren mogelijk. 18
Tabel 4. Overzicht onderwijs en toetsingsinstrumenten, competenties en beoordelingen Toetsing Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6 Voortgangsgesprek Alle competenties Geschiktheidsbeoordeling Alle competenties kennistoets Medisch handelen. Kennis en wetenschap 360 graden beoordeling Communicatie, samenwerking, organisatie en professionaliteit CAT (Critical Appraised Topic) Kennis en wetenschap, organisatie Structurele chirurgie bespreking Kennis en wetenschap, communicatie Oncologiebespreking (MD) Kennis en wetenschap, samenwerking, organisatie PA bespreking Kennis en wetenschap, organisatie Referaat Kennis en wetenschap, organisatie KPB Alle competenties 4 x 2 x 1 x 1 x 2 x 2 x 2 x 2 x 1x 1x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 12 per jaar 10 12 per jaar 10 12 per jaar 10 12 per jaar OSATS Medisch handelen, communicatie en samenwerking Cursorisch onderwijs (10 dagen per jaar) Alle competenties 1 e auteur peer reviewed artikel Kennis en wetenschap 6 x per jr Min 2x per jaar Min 2x per jaar Min 2x per jaar Landelijk Bijeenkomst wetenschappelijk vereniging DOO Landelijk Bijeenkomst wetenschappelijk vereniging DOO Landelijk Bijeenkomst wetenschappelijk vereniging DOO Landelijk Bijeenkomst wetenschappelijk vereniging DOO In principe minimaal 1 artikel, manuscript of presentatie op internationaal congres Rood: Summatieve toets Blauw: Formatieve toets Groen: de competenties die met betreffende instrument kunnen worden getoetst 19
Beschrijvingen stages 1. Zaalstage 2. Supervisiezaalstage 3. Polikliniek 4. Endoscopie stage 5. Dienstenstage 6. Consulten 20
MAAG- DARM- LEVERZIEKTEN ALGEMENE ZAALSTAGE Plaats: s-hertogenbosch Locatie: Jeroen Bosch Ziekenhuis, Groot Ziekengasthuis Duur: 6-9 maanden, 1 e jaars AIOS MDL Begeleiders/supervisoren: kliniek-mdl-arts, 2 e jaars AIOS COMPETENTIEDOMEINEN: medisch handelen samenwerken communicatie organisatie maatschappelijk handelen kennis en wetenschap reflectie LEERDOELEN: Algemene leerdoelen: De AIOS Maag- darm- leverziekten maakt een start met de opleiding op de afdeling Maag- darm- leverziekten (E3). De AIOS dient aan het eind van deze periode te beschikken over voldoende kennis betreffende klinische ziekten van het maag-darmkanaal, de lever, de galwegen en het pancreas. Hij/zij toont inzicht te hebben in laboratoriumdiagnostiek, beeldvormende diagnostiek en therapeutisch beleid, c.q. farmacotherapie. Hij/zij heeft een goed probleemoplossend vermogen opgebouwd en is in staat om adequaat informatie aan patiënt en diens omgeving over te dragen. Hij/zij kan samenwerken in breed teamverband, waarbij samenwerking binnen het eigen specialisme, met overige specialisten en andere werkers in de gezondheidszorg (huisartsen, verpleegkundigen, endoscopie assistenten, diëtistes) essentieel is. Speciaal de relatie met internisten, internistische aandachtsgebieden als medische oncologie, chirurgen, intensivisten en (interventie-)radiologen is hierbij van groot belang. Hij/zij kent de eigen beperkingen. Specifieke leerdoelen: Het accent ligt tijdens deze stage op het aanleren van de anamnese, lichamelijk onderzoek, aanvragen vervolgonderzoek, statusvoering en het maken van adequaat beleid rondom een MDL-patiënt. Praktische kennis vergaren van veel voorkomende MDL-ziekten. Inzicht in aanvraagbeleid en interpretatie van laboratorium- en beeldvormende diagnostiek. Adequaat voorschrijfgedrag medicatie met oog voor interacties en bijwerkingen. Empathisch houding t.a.v. patiënten en familie. Afbakening eigen competenties. Leren begeleiden van co-assistenten. Dicteren van ontslagbrieven. Time management en ondersteuning werkzaamheden middels ICT mogelijkheden. Afbakenen eigen competenties en leren samenwerken met collegae, verpleging en andere hulpverleners. LEERMIDDELEN: - introductie opleider/oudere AIOS - visite, inclusief grote visite - statusvoering - gesprek met patiënten en familie - omgang met co-assistenten 21
- consult aanvragen - röntgen onderzoek aanvragen - zelfstudie nav casuistiek - ontslagbrieven Daarnaast de diverse onderwijsmomenten en overlegsituaties als - overdrachten MDL en interne geneeskunde - probleempatiënt/poli bespreking - referaat en CAT - besprekingen: radiologie, chirurgie, oncologie, pathologie - lokale onderwijs MDL - incidentbespreking - regionale refereeravonden UMCN Soeterbeeck - casuïstische patiëntbesprekingen NVGE Utrecht - extra curriculaire en discipline overstijgende bijeenkomsten VERPLICHTE LEERMIDDELEN: - Landelijk cursorisch onderwijs NVGE Veldhoven 2x/jaar, minimaal 6x tijdens opleiding - Landelijk onderijs Lunteren 1x/jaar, minimaal 3x tijdens opleiding - Cursus klinische hepatologie NVH, 1x tijdens opleiding - Cursus stralenhygiëne, 1x tijdens opleiding - Hands-on basiscursus flexibele endoscopie, 1x tijdens opleiding - 12 KPB verdeelt over de verschillende competenties - 4 voortgangsgesprekken met de (plv) opleider - 1 x CAT, 1 x referaat en 1 x probleempatientbespreking VAARDIGHEDEN: - reanimatie - inbrengen maagsonde - diagnostische ascitespunctie - ascitesdrainage - voorschrijven van geneesmiddelen TOETSEN: In totaal 12 KPB, verdeeld over: - KPB algemeen (betreffende directe observatie anamnese en/of onderdeel lichamelijk onderzoek) - KPB overdracht - KPB grote visite - KPB dienst - KPB brieven - KPB probleempatiënt bespreking / referaat / PA bespreking / CAT - KPB vaardigheden (aftekenlijst met bovengenoemde vaardigheden) - KPB gesprek met patiënt (en familie) - OSATS - 360 graden observatie (facultatief) - Voortgangsgesprekken opleider - Bijhouden portfolio 22
Daarnaast: - Fiattering statusvoering - Participatie lokale MDL onderwijs - Participatie incidentbespeking - Certificaat NVGE cursorisch onderwijs - Certificaat casuïstische patiëntbesprekingen NVGE - Certificaat landelijk onderwijs Lunteren - Certificaat discipline overstijgend onderwijs WEEK INDELING ZAALSTAGE / WERKZAAMHEDEN OVERDAG: maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag ochtend 08.15-09.00 weekend overdracht interne/mdl 09.00-12.00 grote visite 12.00-13.00 uitwerken visite en opnames 13.00-13.30 lunch 08.15-8.30 MDL overdracht 08.30-09.00 radiologie- en interne overdracht 09.00-11.00 endoscopie met supervisor 11.00-12.30 visite, opnames, gesprekken 12.30-13.30 lokaal onderwijs of incidentbespreking (incl lunch) 08.15-8.30 MDL overdracht 08.30-09.00 radiologie- en interne overdracht 09.00-13.00 visite en opnames 13.00-13.30 lunch 08.15-8.30 MDL overdracht 08.30-09.00 radiologie- en interne overdracht 09.00-11.30 grote visite 12.30-12.00 radiologiebespreking 12.00-12.30 PA bespreking of MDL overleg 12.30-13.00 lunch 08.15-8.30 MDL overdracht 08.30-09.00 radiologie- en interne overdracht 09.00-12.30 visite en opnames 12.30-13.30 poli bespreking probleempatiënten (incl lunch) middag 13.30-16.00 administratie 16.30-17.00 chirurgie bespreking 17.00-17.30 overdracht 17.30-18.00 polivoorbespreking 13.30-14.00 familiegesprekken 14.00-16.30 poliklinisch spreekuur 16.30-17.30 oncologie bespreking 13.30-14.00 familiegesprekken 14.00-16.30 poliklinisch spreekuur 17.00-17.30 overdracht 13.00-17.00 studie 17.00-17.30 overdracht 13.30-16.00 opnamen, familiegesprekken, administratie 17.00-17.30 overdracht interne 17.30-18.00 weekendoverdracht MDL afdeling 23
MAAG- DARM- LEVERZIEKTEN SUPERVISIE ZAALSTAGE Plaats: s-hertogenbosch Locatie: Jeroen Bosch Ziekenhuis, Groot Ziekengasthuis Duur: 3-6 maanden, 2e jaars AIOS MDL Begeleiders/supervisoren: kliniek-mdl-arts COMPETENTIEDOMEINEN: medisch handelen samenwerken communicatie organisatie maatschappelijk handelen kennis en wetenschap reflectie LEERDOELEN: Algemene leerdoelen: De 4 e jaars AIOS MDL maakt een start met het begeleiden van jongere jaars AIOS MDL en interne assistenten werkzaam op de afdeling Maag- darm- leverziekten (E3), waarbij hij/zij fungeert als een eerste aanspreekpunt voor de afdeling en steeds zelfstandiger beslissingen omtrent kliniekpatiënten neemt. De AIOS toont een probleemoplossend vermogen en is in staat om adequaat de informatie die door de zaalassistenten wordt overgedragen te overzien. Daarnaast is hij/zij in staat op coachende en didactische wijze de zaalassistent te begeleiden. Hij/zij kan samenwerken in breed teamverband, waarbij samenwerking binnen het eigen specialisme, met overige specialisten en andere werkers in de gezondheidszorg (huisartsen, verpleegkundigen, endoscopie assistenten, diëtistes) essentieel is. Speciaal de relatie met internisten, internistische aandachtsgebieden als medische oncologie, chirurgen, intensivisten en (interventie- )radiologen is hierbij van groot belang. Hij/zij kent de eigen beperkingen en vraagt zo nodig op zijn/haar beurt supervisie van de kliniek MDL-arts. Specifieke leerdoelen: Het accent ligt tijdens deze stage op leren geven van supervisie omtrent de anamnese, lichamelijk onderzoek, aanvragen vervolgonderzoek, statusvoering en het maken van adequaat beleid rondom een MDL patiënt. Het leren begeleiden van arts assistenten en co-assistenten. Time management door supervisie taken te leren combineren met poli-, scopie- en consulten- werkzaamheden. Het leren verkrijgen van overzicht over de klinische MDL-afdeling. Inzicht in aanvraagbeleid en interpretatie van laboratorium- en beeldvormende diagnostiek. Afbakening eigen competenties. Leren samenwerken met collegae, verpleging en andere hulpverleners. LEERMIDDELEN: - visite, inclusief grote visite - dagelijks overleg met kliniek MDL-arts over acute problemen en nieuwe opnames - gesprek met patiënten en familie - omgang met arts-assistenten op zaal en co-assistenten - zelfstudie nav casuistiek 24
Daarnaast de diverse onderwijsmomenten en overlegsituaties als - overdrachten MDL en interne geneeskunde - probleempatiënt/poli bespreking - referaat en CAT - besprekingen: radiologie, chirurgie, oncologie, pathologie - lokale onderwijs MDL - incidentbespreking - regionale refereeravonden UMCN Soeterbeeck - casuïstische patiëntbesprekingen NVGE Utrecht - extra curriculaire en discipline overstijgende bijeenkomsten VERPLICHTE LEERMIDDELEN: - Landelijk cursorisch onderwijs NVGE Veldhoven 2x/jaar, minimaal 6x tijdens opleiding - Landelijk onderijs Lunteren 1x/jaar, minimaal 3x tijdens opleiding - Cursus klinische hepatologie NVH, 1x tijdens opleiding - Cursus stralenhygiëne, 1x tijdens opleiding - Hands-on basiscursus flexibele endoscopie, 1x tijdens opleiding - 12 KPB verdeelt over de verschillende competenties - 4 voortgangsgesprekken met de (plv) opleider TOETSEN: In totaal 12 KPB, verdeeld over: - KPB algemeen (betreffende directe observatie anamnese en/of onderdeel lichamelijk onderzoek) - KPB overdracht - KPB grote visite - KPB dienst - KPB brieven - KPB probleempatiënt bespreking / referaat / PA bespreking / CAT - KPB vaardigheden (aftekenlijst met bovengenoemde vaardigheden) - KPB gesprek met patiënt (en familie) - OSATS - 360 graden observatie (facultatief) - Voortgangsgesprekken opleider - Bijhouden portfolio Daarnaast: - Participatie lokale MDL onderwijs - Participatie incidentbespeking - Certificaat NVGE cursorisch onderwijs - Certificaat casuïstische patiëntbesprekingen NVGE - Certificaat landelijk onderwijs Lunteren - Certificaat discipline overstijgend onderwijs 25
DIENSTEN MAAG- DARM- LEVERZIEKTEN Plaats: s-hertogenbosch. Locatie: Jeroen Bosch Ziekenhuis Duur: tijdens 1 e en 2 e jaar MDL in JBZ Begeleiders/supervisoren: Dienstdoende MDL-arts COMPETENTIEDOMEINEN: medisch handelen samenwerken communicatie organisatie maatschappelijk handelen kennis en wetenschap reflectie LEERDOELEN: Algemene leerdoelen: Leren acute MDL-ziekten juist in te schatten en zorg te dragen voor de eerste opvang van een acuut verwezen patiënt of zelfverwijzer. Analyseren MDL ziekten bij patiënten verwezen door huisarts en andere specialisten, door gebruik te maken van noodzakelijke aanvullende diagnostiek. Adequaat te overleggen met en superviseren van dienstdoende assistenten interne. Adequaat overleg met superviserende dienstdoende MDLarts, andere bij de acute zorg betrokken collegae en juiste overdracht van patiëntengegevens aan de collegae. Leren van acute endoscopische verrichtingen. Specifieke leerdoelen: Middels anamnese en lichamelijk onderzoek komen tot een probleemlijst en inschatten welk relevant vervolgonderzoeken met spoed dienen te worden ingezet. Begeleiden van dienstdoende assistenten interne geneeskunde, verpleegkundigen, patiënten en familie in acute fase of tijdens acute problemen op de verpleegafdeling. Overleg met supervisor of het voorgestelde beleid juist is. Adequaat overdragen van de zorg voor patiënt aan verpleging en de collegae. Dit middels een adequate statusvoering en verslaglegging. Leren omgaan met stress tijdens pieken in de werkbelasting, door prioriteiten te stellen in de te verrichten werkzaamheden. Uitvoeren van acute endoscopieën onder supervisie van MDL-arts. Voordragen van patiëntencasuïstiek tijdens het ochtendrapport, onder supervisie van de dienstdoende MDL-arts. Leermiddelen Overdracht, radiologiebespreking, chirurgiebespreking, PA bespreking, statusvoering, overleg met supervisor en interne assistent, reanimatiecursus, endoscopie, onderwijs lokaal, regionaal en landelijk. Discipline overstijgend onderwijs en extra-curriculaire bijeenkomsten. 26
Klinische presentaties - Buikpijn - Rectaal bloedverlies - Bloedbraken - Koorts - Hypotensie en shock - Collaps - Veranderd defecatiepatroon - Intoxicaties - Verwardheid - Toename buikomvang - Passagestoornissen - Ileus Van deze klinische presentaties zal men vooral de acute medische aspecten zien, zich uitent in o.a. de volgende ziektebeelden: Zelfstandige diagnose en therapie i.o. met dienstdoend MDL-arts - acute huid-/gewrichtsklachten bij IBD - acute pancreatitis - acute problemen bij oncologische patiënt (ileus, pijn, passageproblemen, koorts bij stent) - acuut leverfalen - anafylaxie / allergie - auto-intoxicaties (etsend, paracetamol) - corpora aliena oesophagus/darm - cholangitis - cholecystitis - diverticulitis - divertikelbloeding - exacerbatie IBD - galsteenlijden - gastro-enteritis - gedecompenseerde levercirrose - hepatitis - ileus - ischaemie - koorts - leverabces - portatrombose - short bowel problematiek - ulcuslijden - varicesbloeding - vasovagale collaps - volvulus 27
Initiële diagnose en therapie, tijdige consultatie en eventueel verwijzing - shock - AAAA / dissectie - gastro-intestinale bloeding - acute buik / peritonitis - leverfalen - ernstige/necrotiserende pancreatitis - galsteenlijden - niersteenkoliek - perforatie maag/darm - appendicitis - ileus - ischaemie - acute psychiatrie, agressie, suicide toetsen - KPB overdracht - KPB dienst - Fiattering status - Certificering reanimatie cursus - Certificaat regionaal en landelijk onderwijs - Certificaten discipline overstijgend onderwijs - Voortgangsgesprekken met opleider INDELING WERKZAAMHEDEN: Voor aanvang van een dienstenblok heeft de AIOS MDL een reanimatie certificaat. Hij/zij heeft kennis vergaard met het werken met DKS, alwaar ziekenhuisprotocollen te vinden zijn. Hij/zij is logistiek voldoende wegwijs gemaakt mbt gang van zaken op de verpleegafdeling maag- darm- leverziekten, SEH en endoscopie afdeling. De AIOS MDL is tijdens dienstmomenten telefonisch bereikbaar waarbij hij/zij fungeert als achterwacht voor de dienstdoende assistent interne geneeskunde bij MDL ziekten en telefonisch opnames vanaf de SEH, consulten MDL en problematiek op de afdeling Maagdarm- leverziekten superviseert. Opnames vanaf de SEH en nieuwe consulten worden telefonisch daarna altijd overlegd met de dienstdoende MDL arts, waarbij diagnose en het ingezette beleid worden getoetst. Bij acute problemen of endoscopieën komt hij/zij samen met de superviserende MDL-arts in huis en verricht waar mogelijk zoveel mogelijk zelf de acute endoscopie. Diensten door de week lopen van 18.00 tot 8.15 de volgende dag. De AIOS draagt zorg voor de ochtendoverdracht MDL. De weekdienst vindt gemiddeld 1x per week plaats. Weekenddiensten lopen van zaterdagochtend 09.00 tot maandagochtend 8.15 en vinden gemiddeld 1x per 6 weken plaats onder begeleiding van verschillende MDL-artsen. De AIOS loopt in het weekend zelfstandig visite op de verpleegafdeling MDL en overlegt eventuele problemen met de superviserend MDL-arts. Op maandagochtend is de AIOS MDL aanwezig voor de ochtendoverdracht, waarna hij/zij de rest van de dag compenseert. 28
WEEK INDELING SUPERVISIE ZAALSTAGE / WERKZAAMHEDEN OVERDAG: maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag ochtend 08.15-09.00 weekend overdracht interne/mdl 09.00-11.30 grote visite 11.30-13.00 consulten, spoedpoli 13.00-13.30 lunch 08.15-8.30 MDL overdracht 08.30-09.00 radiologie- en interne overdracht 09.00-12.00 poliklinisch spreekuur 12.00-12.30 supervisie afdeling 12.30-13.30 lokaal onderwijs of incidentbespreking (incl lunch) 08.15-8.30 MDL overdracht 08.30-09.00 radiologie- en interne overdracht 09.00-12.00 endo-echo/ercp programma met supervisor 12.00-1300 supervisie afdeling 13.00-13.30 lunch 08.15-8.30 MDL overdracht 08.30-09.00 radiologie- en interne overdracht 09.00-11.30 grote visite 12.30-12.00 radiologiebespreking 12.00-12.30 PA bespreking of MDL overleg 12.30-13.00 lunch 08.15-8.30 MDL overdracht 08.30-09.00 radiologie- en interne overdracht 09.00-11.30 studie 11.30-12.00 supervisie afdeling 12.00-12.30 polivoorbespreking supervisor 12.30-13.30 polibespreking probleempatiënten (incl lunch) middag 13.30-16.30 poliklinisch spreekuur 16.30-17.00 chirurgie bespreking 17.00-17.30 overdracht 13.30-14.00 consulten 14.00-16.30 zelfstandig scopieprogramma 16.30-17.30 oncologie bespreking 13.30-14.00 consulten 14.00-17.00 zelfstandig scopieprogramma 17.00-17.30 overdracht 13.00-14.00 consulten 14.00-17.00 zelfstandig scopieprogramma 17.00-17.30 overdracht 13.30-14.00 consulten 14.00-17.00 ERCP/spoed scopieprogramma met supervisor 17.00-17.30 overdracht interne 17.30-18.00 weekendoverdracht MDL afdeling 29
POLIKLINIEK STAGE Plaats: Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch. Locatie: Groot Ziekengasthuis Duur: 4 jaar, als lijnstage Invulling: mogelijk voor twee tot drie aios. Begeleiders: Iedere aios heeft een begeleider. De stage begint met een gesprek met de directe begeleider. Besproken wordt de stagespecifieke en stageonafhankelijke leerdoelen, evenals de individuele leerdoelen, naar aanleiding van het portfolio. Dit wordt schriftelijk vastgelegd. Halverwege is er een voortgangsgesprek, de stage wordt afgesloten met een eindgesprek. Ook de resultaten van deze gesprekken worden schriftelijk vastgelegd, gebruikmakend van de formulieren in het portfolio. COMPETENTIEDOMEINEN: medisch handelen: samenwerken communicatie organisatie maatschappelijk handelen kennis en wetenschap reflectie LEERDOELEN Algemene leerdoelen: De aios leert specifieke poliklinische MDL problematiek zoals ijzergebreksanemie, diarree, IBD, pancreasafwijkingen, coloncarinoom, oessofaguscarcinoom buikklachten, en afwijkend aanvullend onderzoek bv leverfunctiestoornissen, te analyseren en behandelen. Middels voor- en nabespreken patiënten casuïstiek en zelfstudie. Specifieke leerdoelen: Analyseren van problemen door huisarts en andere specialisten verwezen. De indicaties van aanvullende onderzoeken (laboratorium, endoscopieën, radiologische en functieonderzoeken) leren kennen en interpreteren. Daarnaast verwerven de aio's specifieke deskundigheid in de behandeling en begeleiding van patiënten met chronische ziekten. Het diagnostisch beleid bij en begeleiding van patiënten met onverklaarde lichamelijke klachten. De aios moet besluiten kunnen nemen in beperkte tijd en op basis van eenvoudige technieken. Kunnen beoordelen wanneer de behandeling weer aan de verwijzer kan worden overgedragen, middels een brief. De aios heeft hierbij met name in de tweede fase meer zelfstandigheid. LEERMIDDELEN: - statusvoering 30
- omgang met co-assistenten - brieven - zelfstudie n.a.v. casuistiek Daarnaast de diverse onderwijsmomenten en overlegsituaties: - overdracht en röntgenbespreking - oncologiebespreking - MDL radiologie bespreking - referaat en CAT, probleempatiëntbespeking - chirurgische overdracht - onderwijs lokaal - regionaal - Per jaar deelname aan 1 thema in het kader van Discipline Overstijgend Onderwijs (DOO) georganiseerd door: het Leerhuis, Brabant Medical School PAOG Nijmegen. - Bijeenkomsten wetenschappelijke vereniging ( voor- en najaarsvergadering NVGE); minimaal 1 dag per jaar KLINISCHE PRESENTATIES: - ijzergebreksanemie - koorts - hepatitis en icterus - klachten bovenste deel tractus digestivus - buikpijn - diarree - veranderd defaecatie patroon - gewichtsverlies / gewichtstoename - afwijkende bij laboratorium onderzoek of toevalsbevinding bij beeldvormend onderzoek VAARDIGHEDEN: - voorschrijven geneesmiddelen TOETSEN - KPB overdracht (voorbereiden poli) - KPB algemeen - KPB brieven - Fiattering statusvoering - Beoordeling voordracht voor patiënten vereniging / patiëntenfolder / protocol / artikel en, of wetenschappelijke voordracht - KPB probleempatiënt bespreking / CAT / PA-bespreking - Participatie incidentbespreking - Certificaten discipline overstijgend onderwijs. - Certificaat deelname wetenschappelijke vereniging - Voortgangsgesprekken met stagebegeleider en halfjaarlijks met (plv) opleider 31
Verplicht voor deze stage: - Introductie, halverwege en eindgesprek door stagebegeleider - 8 KPB* verdeelt over de verschillende competenties. - Beoordeling voordracht voor een patiënten vereniging / patiëntenfolder / protocol / artikel en, of wetenschappelijke voordracht afhankelijk van opleidingsjaar - 1 x CAT of 1 x referaat of 1 x probleempatiëntbespreking. WERKINDELING De polikliniekstage is als lijnstage ingedeeld, met per week 2-3 (afhankelijk van fase opleiding) dagdelen polikliniek en een dagdeel, woensdagmiddag onderwijs. Voor een nieuwe patiënt wordt 45 minuten en voor een controle patiënt 15 minuten ingeroosterd. Poliklinische patiënten worden na afloop besproken door de vaste begeleider, zo nodig ook voorafgaand aan eerste bezoek. Bij problemen is er uiteraard direct overleg mogelijk met supervisor. 32
Stageomschrijving endoscopie De endoscopie stage wordt als lijnstage uitgesmeerd over de gehele opleiding tot MDL-arts, en valt grofweg te verdelen in twee onderdelen: basis endoscopie en advanced endoscopie. Tijdens de endoscopiestage zal de AIOS in het eerste jaar, en deels in het tweede jaar van de opleiding te maken krijgen met expositie aan eenvoudige endoscopietechnieken onder stricte supervisie, zoals diagnostische gastroscopie, sigmoïdoscopie en in tweede instantie coloscopie. In het tweede jaar, maar met name het 3 e en 4 e jaar van de MDL-opleiding zal er meer aandacht zijn voor en expositie aan complexe scopietechnieken en bijzondere (therapeutische) verrichtingen tijdens endoscopie. Deze bestaan o.a. uit ERCP s, dilataties (ballon en Savary), pneumodilataties, plaatsing slokdarm stents, banding van varices. Daarnaast zal enige ervaring worden opgedaan met diagnostische en therapeutische endoechografie (EUS), en beoordeling van videocapsules. Deze onderzoeken worden onder intensieve supervisie uitgevoerd. Tijdens de endoscopiestage kan een goede start, maar ook op een veilige manier progressie worden gemaakt in het uitvoeren van deze endoscopische onderzoeken. Naast de endoscopische (technische) vaardigheden wordt, door overleg met de supervisor, ook inzicht verkregen in indicatiestelling, contra-indicaties, beperkingen en mogelijke complicaties van deze onderzoeken. Bovendien wordt inzicht verkregen in het juiste gebruik en toepassing van accessoire apparatuur als de ERBE coagulatie/apc unit en van accessoires, die tijdens bijzondere verrichtingen en ERCP s worden gebruikt.. 33