Aan de raad van de gemeente gouda Voorstel aan de gemeenteraad directie Directie MO en afdelingen (h000) afdeling telefoon 8389 raadsnummer gouda 21 oktober 2014 collegenummer Veiligheid en wijken (h200) steller H.E. van Dijk- de Waal onderwerp Omvorming Wijkaanpak i.r.t. bezuinigingen, ontwikkelingen innovatief burgerschap en de motie wijkaanpak Programma Jeugd, onderwijs en veiligheid Wat willen we bereiken? Omvorming van de huidige wijkaanpak naar een nieuwe manier van werken die gericht is op versterking van het sociale domein en het nieuw te ontwikkelen innovatief burgerschap. Wat gaan we ervoor doen? In deze nota wordt uw raad geïnformeerd over de voortgang van de maatwerkgesprekken met de wijkteams over het overgangsjaar 2015 en over de uitvoering van de motie Wijkaanpak (verbinding tussen burgerinitiatieven en het sociaal domein). Tevens wordt de raad gevraagd in december 2014 een besluit te nemen over de positie van de wijkteams vanaf 2016, zodat hier helderheid over bestaat voor de wijkteams. Dit besluit is tevens een leidraad voor de verdere uitwerking van innovatief burgerschap. Op 16 juli 2014 heeft de gemeenteraad besloten om de rechtstreekse subsidie aan de wijkteams per 1 januari 2015 stop te zetten, wel werd er een motie aangenomen waarin onder andere werd aangegeven om het jaar 2015 als overgangsjaar te beschouwen. De huidige wijkaanpak kent verschillende onderdelen. Met het stopzetten van de rechtstreekse subsidie aan de wijkteams in Gouda worden ook de verschillende onderdelen van de wijkaanpak omgevormd. Bij deze omvorming sluiten we zoveel mogelijk aan bij de decentralisaties in het sociaal domein en bij het nieuw te ontwikkelen innovatief burgerschap: Het programmatisch werken in de huidige 13 wijken zal omgevormd worden tot een werkwijze voor drie gebieden in de stad (parallel aan de indeling van de sociaal teams). Hierbij worden bewonerscollectieven actief betrokken. Het ondersteunen van bewonersinitiatieven dat in de meeste wijken door wijkconsulenten gebeurde, valt in de huidige vorm weg met het beëindigen van de subsidie. Mogelijk zal dit straks deels gekoppeld worden aan de sociaal teams en kan dit deels ook door bewonerscollectieven blijven gebeuren.
Het budget om bewonersinitiatieven financieel te ondersteunen wordt ondergebracht binnen het innovatief burgerschap. In een later stadium wordt uitgewerkt op welke wijze besloten gaat worden over de aanvragen voor financiële ondersteuning. Hierbij kunnen bewonerscollectieven een stimulerende en helpende rol vervullen voor initiatiefnemers. Met betrekking tot het adviesrecht en het betrekken van bewoners bij (besluitvorming over) hun leefomgeving, zijn er meerdere opties denkbaar. Waarbij er in de ene variant een bijzondere positie in dit kader is weggelegd voor de wijkteams, maar in een andere variant de wijkteams een gelijke positie hebben als andere bewonerscollectieven. Wat mag het kosten? De toekenning van maatwerkbedragen per wijkteam in 2015 leidt eenmalig tot een beslag van 118.270 op de middelen voor de regeling voor innovatief burgerschap. Keuze voor scenario C leidt vanaf 2016 tot en met 2018 jaarlijks tot een beslag van 36.000 op de middelen voor de regeling voor innovatief burgerschap. Concept raadsbesluit De raad besluit tot het uitvoeren van scenario C; faciliteren van alle burgercollectieven met het wijkteam in een bijzondere adviesrol' voor de periode 2015-2018 De raad besluit om de nota wijkaanpak 2012-2015 in te trekken De raad besluit tot het houden van een evaluatie van de uitwerking van het scenario in 2017 De raad besluit tot het herijken van de participatieverordening, conform het gekozen scenario. Deze herijking zal aan de raad voorgelegd worden. Aanleiding en Toelichting 1 Uitkomst maatwerkgesprekken met wijkteams / overgangsjaar 2015 Processtappen na 16 juli 2014 Op 18 juli zijn alle wijkteams individueel uitgenodigd voor het voeren van een maatwerkgesprek. Op 4 september was wethouder Niezen te gast bij het voorzittersoverleg van de wijkteams en heeft zij een toelichting gegeven en vragen beantwoord. Op 15 september hebben de gezamenlijke voorzitters laten weten in een brief aan de raad dat voor hen een einde is gekomen aan 20 jaar actieve wijkaanpak, maar dat de keuze om al dan niet te soppen met werkzaamheden een keuze is die alle afzonderlijke wijkteams zelf maken. Op 24 september heeft Wethouder Niezen in een informele toelichting de raad bijgepraat over deze processtappen. Uitkomst maatwerkgesprekken In de periode tussen 15 september en 17 oktober zijn met 11 van de 12 wijkteams individuele gesprekken gevoerd, 1 wijkteam heeft schriftelijk haar wensen geuit.. Het gesprek ging over de gevolgen van het beëindigen van de subsidierelatie voor het wijkteam en voor de wijk en over de vraag wat het wijkteam nodig heeft om nog te kunnen functioneren in het overgangsjaar 2015 en daarna. Wijkteams konden voor 2015 een (beperkte) bijdrage vragen aan de gemeente, zodat zij een jaar hebben om de overgang verder vorm te geven en eventuele andere financiering te kunnen organiseren.
De volgende richtlijnen zijn leidend geweest bij het toekennen van budgetten: Aandachtsbuurten: wanneer er aanvragen voor reeds lopende projecten zijn gedaan in de eerder aangewezen aandachtbuurten, is het budget voor 2015 toegekend. Wijkevenementen die jaarlijks georganiseerd en/of gefinancierd werden door het wijkteam zijn voor 2015 toegekend. In 2015 is er dan gelegenheid om naar andere mogelijkheden te zoeken om de evenementen door te laten gaan, dan wel komt er zicht op een bijdrage uit de regeling voor innovatief burgerschap vanaf 2016. In een enkel geval is maatwerk geboden om een activiteit af te kunnen maken of uit te kunnen voeren. Nieuwe projecten zijn in principe niet gehonoreerd omdat het maatwerk betrekking heeft op voortzetting of afbouw. Aan ieder wijkteam is voor 2015 eenmalig een organisatiebudget toegekend van 3.000. Voor communicatie via wijkkrant en website is in het kader van geleidelijke overgang in 2015 50% van het aangevraagde budget toegekend. De aangevraagde bedragen hierop verschilden zeer in omvang. Met het toegekende budget is een wijkteam in de gelegenheid om de organisatie op een basaal niveau draaiend te houden en via een website of flyers te communiceren met de wijk. Er mag van de beschikbaar gestelde gelden geen professionele inzet worden bekostigd zoals bijvoorbeeld kosten voor een notulist of een administratieve kracht. De totale bijdrage die op deze manier aan de wijkteams wordt gegeven bedraagt 115.395,-. Zie voor nadere informatie per wijk de bijlage. Deze budgetten voor 2015 worden per wijkteam via een incidentele subsidiebeschikking eind 2014 toegekend. De afrekening van de lopende subsidie voor 2014 volgt in het voorjaar van 2015. Volgens de algemeen geldende subsidieregels zal een algemene reserve of een bestemmingsreserve worden toegekend wanneer het wijkteam daarom verzoekt. Dit geeft wellicht ook nog enige ruimte in het budget voor 2015. 2 Voortgang uitvoering Motie Wijkaanpak Op 16 juli jl. is een motie aangenomen bij de behandeling van de Kadernota. Deze motie verzoekt het college: Om een plan te ontwikkelen, samen met de diverse betrokken partijen waaronder de wijkteams, om de participatie van inwoners in het sociale domein verder vorm te geven waarbij: - 2015 als overgangsjaar wordt gezien; - de samenhang en samenwerking wordt nagestreefd tussen de sociaal teams, burgercollectieven (zoals wijkteams en verenigingen) en andere partners in de buurt, wijk en/of stad; - de expertise van onder andere de wijkteams wordt betrokken;
De raad in ieder geval over de voortgang te informeren bij de begrotingsbehandeling 2015 De invulling van de motie wordt uitgewerkt langs twee lijnen. Hierbij maken we een verbinding tussen twee projecten uit het projectplan uitrol sociaal teams (namelijk de invulling van de sociaal makelaar en het opzetten van een drietal gebiedsnetwerken) en twee onderdelen van de huidige wijkaanpak (namelijk de inzet van de wijkconsulent en het programmatisch werken in de wijken). Eerst komt aan de orde hoe invulling wordt gegeven aan een gebiedsnetwerk en het programmatisch werken vanaf 2015, daarna wordt ingegaan op de verbinding tussen welzijn en zorg vanuit de sociaal teams. Het betreft hier een beschrijving op hoofdlijnen, voor de zomer van 2015 zal uw raad nader worden geïnformeerd over de vorderingen op dit vlak. A Opzetten gebiedsnetwerk en programmatisch werken vanaf 2015/2016. In de uitwerking van het gebiedsgericht werken, sluiten we aan bij de ervaringen met het programmatisch werken in de wijkaanpak in de afgelopen periode. Per wijk is tot op heden altijd binnen een wijknetwerk (professionals en vrijwilligers) een wijkanalyse, wijkvisie en een wijkjaarprogramma gemaakt. De opdracht vanuit de sociaal teams om per gebied een gebiedsnetwerk te realiseren (en samenwerkingsafspraken) met relevante partijen (professionals, buurtbewoners, vrijwilligers) sluit hier goed op aan. Waar dat mogelijk en passend is, zal worden aangesloten bij bestaande samenwerkingsverbanden en netwerken zoals die bijvoorbeeld binnen wijkaanpak al opgebouwd zijn. Bovengenoemde twee lijnen worden in de gebiedsgerichte aanpak in drie gebieden bij elkaar gebracht. Hierbij wordt het programmatisch werken voortgezet, waarin het sociaal domein een duidelijke plaats krijgt en de focus zich richt op drie gebieden (in plaats van op 13 wijken zoals binnen de wijkaanpak gebruikelijk was). In overleg met de partners en bewonersgroepen wordt eind 2014 / begin 2015 een verdere uitwerking gegeven aan deze nieuwe manier van programmatisch werken. Het Sociaal Team Gouda Noord zal hierbij als pilot worden gebruikt zodat ook werkendeweg het programmatisch werken doorontwikkeld kan worden. Uitgangspunt hierbij is dat we gerichter gaan inzetten op de beoogde gebiedsgerichte aanpak. B Verbinding zorg en welzijn en de ondersteuning van bewoners(initiatieven) In de huidige wijkaanpak heeft de wijkconsulent een belangrijke rol in het signaleren en ondersteunen van vragen vanuit bewoners in een wijk/buurt. In het kader van de ontwikkeling van de sociaal teams is besloten tot het aanstellen van één sociaal makelaar per sociaal team. Deze sociaal makelaar heeft als opdracht om ervoor te zorgen dat de mogelijkheden van welzijn en burgerkracht in een gebied ten volle worden benut voor de doelgroep van de sociaal teams. In overleg met Voortouw zijn de contouren van de sociaal makelaar verkend. Per oktober 2014 wordt er geëxperimenteerd met de rol van sociaal makelaar binnen sociaal team noord. 3 Scenario s voor de toekomstige rol en positie van de wijkteams in Gouda In gesprekken met de wijkteams is op verschillende momenten aangeven dat er bepaalde randvoorwaarden zijn die voor de wijkteams essentieel zijn willen zij in hun ogen in de toekomst nog een rol van betekenis kunnen spelen. Omdat de consequenties daarvan mogelijk een bijdrage vergen
uit het budget dat beschikbaar is voor bewonersinitiatieven/innovatief burgerschap, legt het college de keuze hierover aan u als raad voor. A. Het basisscenario: wijkteam als burgercollectief : burgers, zowel individueel als als groep, organiseren zichzelf en functioneren zelfstandig en vinden een open oor bij de gemeente, zonder bijzondere facilitering of financiering. In dit scenario faciliteert of ondersteunt de gemeente bewonersgroepen niet actief, maar staat de gemeente wel open voor de inbreng die groepen leveren. De regeling voor innovatief burgerschap biedt straks ruimte voor de organisatie van activiteiten en stimuleert op die wijze dat bewoners zich inzetten voor hun leefomgeving. In organisatie- of communicatiekosten voorzien bewonersgroepen zelf, net zoals dat nu op vele terreinen al gebeurt. Vanuit de gemeente worden initiatieven met een open houding tegemoet getreden, aansluitend bij de lijn uit het coalitieakkoord waarin wordt aangegeven dat er meer ruimte wordt geboden aan initiatieven uit de samenleving. Informatie en participatie is in dit scenario geen specifiek recht, maar voor iedereen op een gelijke manier toegankelijk. Belangenbehartiging of vertegenwoordiging van een buurt kan ad hoc georganiseerd worden. Direct omwonenden worden via de gebruikelijke wijze geïnformeerd bij ontwikkelingen in de buurt. In het kader van het programmatisch werken zullen de bij de gemeente bekende bewonersgroepen worden benaderd om mee te denken. B. Het faciliteren van alle burgercollectieven, inclusief wijkteams -scenario: de organiserende en aanjagende functie van alle bewonersgroepen (incl. wijkteams) die innovatief burgerschap stimuleren wordt vanuit de gemeente ondersteund. De bewonersgroepen worden vanuit de gemeente betrokken bij ontwikkelingen zodat ze hun achterban kunnen informeren en betrekken. Dit scenario is te beschouwen als een meer actieve invulling van de lijn in het coalitieakkoord: meer ruimte voor innovatief burgerschap en ondernemerschap en inzetten op verbetering en intensivering van de contacten met inwoners. Iedere actieve bewonersgroep die kan aantonen dat zij zich richt op buurt- of wijkbelang en openbare bijeenkomsten of activiteiten organiseert, kan via de nieuwe regeling innovatief burgerschap een beroep doen op middelen en facilitaire ondersteuning. Dit wordt nog nader ingevuld, denk hierbij aan gebruik van ruimte in de wijk of het Huis van de stad, inhoudelijke ondersteuning door vakambtenaren, publicatie van nieuwsberichten via (gemeentelijk) websites, twitter etc. Bewonersgroepen (inclusief wijkteams) worden betrokken bij ontwikkelingen in hun buurt of wijk en kunnen gevraagd of ongevraagd advies uitbrengen over beleidsontwikkelingen. Direct omwonenden worden altijd via de gebruikelijke wijze betrokken bij ontwikkelingen in de buurt. C. Het faciliteren van alle burgercollectieven, met het wijkteam in een bijzondere adviesrol - scenario: de organiserende en aanjagende functie van alle bewonersgroepen (incl. wijkteams) die innovatief burgerschap stimuleren wordt vanuit de gemeente ondersteund. Deze bewonersgroepen worden vanuit de gemeente betrokken bij ontwikkelingen zodat ze hun achterban kunnen informeren en betrekken. De wijkteams hebben een bijzondere positie bij het organiseren van participatie rond ontwikkelingen in de wijk. De wijkteams behouden daarom hun huidige adviesrol met betrekking tot (beleids)ontwikkelingen in de wijk. Iedere actieve bewonersgroep die kan aantonen dat zij zich richt op buurt- of wijkbelang en openbare bijeenkomsten of activiteiten organiseert, kan via de nieuwe regeling innovatief
burgerschap een beroep doen op middelen en facilitaire ondersteuning. Dit wordt nog nader ingevuld, denk hierbij aan gebruik van ruimte in de wijk of het Huis van de stad, inhoudelijke ondersteuning door vakambtenaren, publicatie van nieuwsberichten via (gemeentelijk) websites, twitter etc. Wijkteams hebben in dit scenario een bijzondere rol ten aanzien van het adviesrecht en het meedenken in het kader van het programmatisch werken in de drie gebieden. Het huidige adviesrecht (verplichting tot consultatie en terugkoppeling op advies) blijft een recht dat verbonden is aan de specifieke positie van wijkteams. Vroegtijdige consultatie en informatievertrekking wordt via de wijkteams georganiseerd Om deze rol invulling te geven is een bepaalde mate van organisatie en communicatie vereist en daarvoor ontvangen de wijkteams jaarlijks bedrag van 3.000,- per wijkteam voor organisatie en communicatiekosten (indien er behoefte is aan dit budget, binnen een vastgesteld kader en met verantwoording) Er mag van de beschikbaar gestelde gelden geen professionele inzet worden bekostigd. In dit scenario geldt dat de bijzondere positie van de wijkteams alleen betrekking heeft op de huidige bestaande wijkteams. Wanneer een wijkteam stopt, vervalt deze uitzonderingspositie voor die wijk. In de wijk Gouda Noord is momenteel alleen een kerngroep actief. Wanneer er actieve bewoners opstaan kan gedurende het overgangsjaar 2015 deze kerngroep nog worden omgevormd tot een wijkteam. Bij gebruik van deze mogelijkheid door 12 wijkteams kost dit scenario jaarlijks 36.000,-, te bekostigen uit de middelen voor het innovatief burgerschap. Alles overwegende, adviseert het college de raad om te kiezen voor scenario C, aangezien dit scenario het meest recht doet aan de meerwaarde die de wijkteams kunnen vervullen bij het organiseren van participatie in de komende jaren. Juridische gevolgen / fatale termijnen / handhaving Zie hierboven Financiële / personele / organisatorische gevolgen Zie hierboven Communicatie / interactiviteit Zie hierboven Burgemeester en wethouders van G o u d a, de secretaris, de burgemeester